Atque ut inlustrius ueritate patefacta diuini muneris indicia clarescant, lucem tibi ad cognitionem dabo, malorum caligine abstersa operti saeculi tenebras reuelabo. paulisper te crede subduci in montis ardui uerticem celsiorem, speculare indererum infra te iacentium facies et oculis in diuersa porrectis ipse a terrenis contactibus liber fluctuantis mundi turbines intuere: iam saeculi et ipse misereberis tuique admonitus et plus in Deum gratus maiore laetitia quod euaseris gratuleris. cerne tu itinera latronibus clausa, maria obsessa praedonibus, cruento horrore castrorum bella ubique diuisa. madet orbis mutuo sanguine: et homicidium cum admittunt singuli, crimen est: uirtus uocatur, cum publice geritur. inpunitatem sceleribus adquirit non innocentiae ratio, sed saeuitiae magnitudo. Iam si ad urbes ipsas ocujos tuos atque ora conuertas, celebritatem offendes omni solitudine tristiorem. paratur gladiatorius ludus, ut libidinem crudelium luminum sanguis oblectet. inpletur in sucum cibis fortioribus corpus, et aruinae toris 1 sed quod v 3 animae Ml est om. Bv 5 qui BM pia- tus W et] ac M 6 fiet B 7 grassanti** P*, crasantis B imperiosum pI, imperio suo B 9 adque PM inlustri. P\' 10 malorum blandientium scripsit Erasmus 11 opertis Bl, opertas B* saculi P crede te M 12 excelsiorem B 13 ipse M 8. I. m. 2 14 contractibus W1 fluctuandis Wl turbinSP Cm. 2) 15 tui quae P 16 maiori P gratnleris BMt, gratularifl WP, gratnlares Ml, gratulaberis r 19 ante nirtns erasae 4 litt. in P 20 adquirunt M\' 21 sae* nitiae] uitiae B 22 adque PM 23 offendis MI, offendas r sollitudine M1, sollicitndine BM\' tristi..orem P gladiatoris B, gladiatoribus M 25 insncum WV arbinae W\' tboris M, sed th super ras. 2. litt . (aruina assidui nidoris scripsit Erasmus; \'ita construendum: et membrorum moles robusta toris aruinae pingnescit id est, ad toros aruinae, membrorum moles robusta pinguescit, ut saginatus in poenam carius pereat. homo occiditur in hominis uoluptatem, et ut quis possit occidere, peritia est, usus est, ars est: scelus non tantum geritur sed docetur. quid potest inhumanius, quid acerbius dici? disciplina est, ut perimere quis possit, et gloria est, quod perimit quid illud, oro te, quale est, ubi se feris obiciunt, quos nemo damnauit, aetate integra, honesta satis forma, ueste pretiosa? uiuentes in ultroneum funus ornantur, malis suis miseri et gloriantur. pugnant ad bestias non crimine sed furore. spectant filios suos patres, frater in cauea et soror praesto est, et spectaculi licet pretium largior muneris adparatus amplificet, ut maeroribus suis mater intersit, hoc pro dolor mater et redimit. et in tam impiis spectaculis tamque diris esse se non putant oculis parricidas. Conuerte hinc uultus ad diuersi spectaculi non minus paenitenda contagia: in theatris quoque conspicies, quod tibi et dolori sit et pudori. cothurnus est tragicus, prisca carmine facinora recensere: de parricidiis et incestis horror antiquus expressa ad imaginem ueritatis actione replicatur, ne saeculis transeuntibus exolescat quod aliquando commissum est. admonetur aetas omnis auditu fieri posse quod factum est. numquam aeui senio delicta moriuntur, numquam temporibus crimen obruitur, ut tori et aruinae sint corporis gladiatorum, non cibi Qronouius Diatrib . in Statii Silu. p. 257. ed. Hand) 1 sangui natos W poena P 2 noluntatem W 3 perita P\' scelos Pl 4 sed et v inumanius P aceruiua WPl 5 peremere WlPperhimereilf peremit WlPl r, perimet Mx 6 oro te om. P hic ubi WB 7 condemnauit ad bestias r 8 funus ex f.ns P m. 2 9 et om. v crimine sed farore M1 10 frater ex fratrem M m. 2 canes est r 11 praecium P ampliflcat P, amplefecit Ml 12 meroribus WPM et M 8. i . m. 2 redemit Pr 13 in M. 8. I m. 2 tanquam diuenris r diris et funestis v 14 oculi v 15 uultus tuos PMB ad] a* M diuersis spectaculis M, diuersa spectacula P1 16 quod swp. rtU. P m . 3 17 coturnnfi WB est M 8. l. m. 2 carmine facinora WB\', facinora carmine v, carminum facinora PMB*; cfr. Oronou. observ. p . 569; carmine fort. delendum 18 et de W parricidis W\'r horror] error maluit Qronouim l. c . antiquus ex antius P m. 2 19 ne ex nec M tn. 2 20 exsolescat WB 22 numquam tcmporibus ab his incipit S numquam scelus obliuione sepelitur. exempla fiunt quae esse iam facinora destiterunt. tum delectat in mimis turpitudinum magisterio uel quid domi gesserit recognoscere uel quid gerere possit audire. adulterium discitur dum uidetur, et lenocinante ad uitia publicae auctoritatis malo quae pudica fortasse ad spectaculum matrona processerat, de spectaculo reuertitur inpudica. adhuc deinde morum quanta labes, quae probrorum fomenta, quae alimenta uitiorum, histrionicis gestibus inquinari, uidere contra foedus iusque nascendi patientiam incestae turpitudinis elaboratam: euirantur mares, honor omnis et uigor sexus eneruati corporis dedecore mollitur plusque illic placet, quisque uirum in feminam magis fregerit. in laudem crescit ex crimine et peritior quo turpior iudicatur. spectatur hic pro nefas et libenter. quid non possit suadere qui talis est? mouet sensus, mulcet adfectus, expugnat boni pectoris conscientiam fortiorem: nec deest probri blandientis auctoritas, ut auditu molliore pernicies hominibus obrepat. exprimunt inpudicam Venerem, adulterum Martem, louem illum suum non magis regno quam uitiis principem, in terrenos amores cum ipsis suis fulminibus ardentem, nunc in plumam oloris albescere, nunc aureo imbre defluere, nunc in puerorum pubescentium raptus ministri(auibus prosilire. quaere iam nunc, an possit esse qui spectat integer uel pudicus. deos suos, quos ueneratur, imitatur: fiunt miseris et religiosa delicta. O si et possis in illa sublimi specula constitutus oculos tuos inserere secretis, recludere cubiculorum obductas fores et ad conscientiam luminum penetralia occulta reserare: aspicias ab inpudicis geri quod nec possit aspicere frons pudica, uideas quod crimen sit et uidere, uideas quod uitiorum furore 1 scelus ex solus W 2 destiterunt] desierunt coni Felix Oefelius teste Krabinger tunc M minimis ex nimis P m. 2 magistrtl M 3 domum B 4 discetur P1 M1 5 pnplicae W, publice P 9 iufl B B. I. m. 2, legem M, sed super ras. m. 2 patientiam ex patiam W inceate WP 11 quisque SPW, quisquis v; cfr. Minvcii Felicis Octau. c. 13,1 et ScUmi adnotationem 12 et eo v 13 hoc ex hic P m. 2 quid ex quod W m. 2 17 impudicam 8 19 folminibus ex fluminibus P m. 2 20 plumam S, plumas WP n holoris SPl aluescere P, flauescere v 22 qui ex que P m. 2 23 nenerantur imitantur Pvr 24 et om. Pv tuos ex suos P m. 2 28 et P M. 2 in ras . dementes gessisse se negant et gerere festinant. libidinibus insanis in uiri uiri proruunt. fiunt quae nec illis possunt placere qui faciunt. mentior, nisi alios qui talis est increpat, turpes turpis infamat et euasisse se conscium credit, quasi conscientia satis non sit. idem in publico accuaatores, in occulto rei, in semet ipsos censores pariter et nocentes: damnant foris quod intus operantur, admittunt libenter, quod cum admiserint criminantur. audacia prorsus cum uitiis faciens et inpudentia congruens inpudicis. nolo mireris quae locuntur huiusmodi: ore illo quidquid iam uoce delinquitur minus est. Sed tibi post insidiosas uias, post dispersas orbe toto multiplices pugnas, post spectacula uel cruenta uel turpia, post libidinum probra uel lupanaribus prostituta uel domesticis parietibus obsaepta, quorum quo secretior culpa, maior audacia est, forum fortasse uideatur immune, quod ab iniuriis lacessentibus liberum nullis malorum contactibus polluatur. illuc aciem tuam flecte: plura illic quae detesteris inuenies, magis oculos tuos inde deuertes. incisae sint licet leges duodecim tabulis et publico aere praefixo iura. proscripta sint: inter leges ipsas delinquitur, inter iura peccatur, innocentia nec illic, ubi defenditur, reseruatur. saeuit inuicem discordantium rabies et inter togas pace rupta forum litibus mugit insanum. hasta illic et gladius et carnifex praesto est, ungula effodiens, eculeus extendens, ignis exurens, ad hominis corpus unum supplicia plura quam membra. quis inter haec uero subueniat? patronus? sed praeuaricatur et decipit. iudex? sed sententiam uendit. qui sedet crimina 2 illis ipsis Pamelius placero possunt P 4 quasi conscientiam suam OOQ posse eflFugere scripsit Pavielius 6 foris ex foras Sm. 2 7 **libenter P admiserit W 8 cum uitiis] pro conuitiis coni.Erasmus congruens ex congTuia P m. 2 inimicis W sed in marg. m. rec inpudicis 9 huiusmodi ore illo. Quidquid r quicquid WP 10 uoce* P 11 dispersas] diuersaa scripsit BaHuzim 13 probra ex proa S m. 2 15 inmune W 16 illnc] illic Wl 17 illic] illuc W detestiris P 18 deuertes WB\', deuerte 8\', diuertis P, diuertes v ***legis P (sic erasum) publico ST, public*e W, publice Pv 19 ∗∗∗iura. W proscripta SW, praescripta PrJ, prefiza r delinquetur P1 22 in∗∗∗∗∗sanum W 24 suplicia 8 membra sunt v 26 sed om. P sedit WPl uindicaturus admittit, et ut reus innocens pereat, fit nocens iudex. flagrant ubique delicta et passim multiformi genere peccandi per improbas mentes nocens uirus operatur. hic testamentum subicit, ille falsum capitali fraude conscribit: hic arcentur hereditatibus liberi, illic bonis donantur alieni : inimicus insimulat, «alumniator inpugnat, testis infamat. utrubique grassatur in mendacium criminum prostitutae uocis uenalis audacia, cum interim nocentes nec cum innocentibus pereunt. nullus de legibus metus est, de quaesitore, de iudice pauor nullus: quod potest redimi non timetur. esse iam inter nocentes innoxium crimen est: malos quisquis non imitatur offendit. consensere iura peccatis et coepit licitum esse quod publicum est. quis illic rerum pudor, quae esse possit integritas, ubi qui damnent improbos desunt, soli tibi qui damnentur occurrunt?