Bene admones, Donate carissime: nam et promisisse me memini, et reddendi tempestiuum prorsus hoc tempus est, quo indulgente uindemia solutus animus in quietem sollemnes ac statas anni fatigantis indutias sortiatur. locus etiam cum die conuenit, et mulcendis sensibus ac fouendis ad lenes auras blandientis autumni hortorum facies amoena consentit: hic iocundum sermonibus diem ducere et studentibus fabulis in diuina praecepta conscientiam pectoris erudire. ac ne loqui nostrum arbiter profanus impediat aut clamor intemperans familiae strepentis obtundat, petamus hanc sedem : dant secessum uicina secreta, ubi dum erratici palmitum lapsus nexibus pendulis per harundines baiulas repunt, uiteam porticum frondea tecta fecerunt. bene hic studia in aures damus, et dum in arbores et in uites Caecdlii Cypriani epistola ad Donatam incipit B, inscriptionem om. WPM . ad Donatmn de gratia dei inscripsit Oxon . 3 ammones WB mememini ex memeni P m. 2 4 quo] quom coniecit Latinius, quam Bigaltius, in quo Pamelius 5 sollemnis M; saepissime litterae e et i confunduntur in M 6 statas WP, satas B, statutas M fatigantis] fatiscentis recepit ex uno libro Baluzius indncias B sortiatur) sortitnr v, sernatur P, sed 8. Z. m. 2 feriatur 7 lenis M 8 ortorum W iucundum Bv 9 studentibus] sttidentibus P; ludentibus comeeit Baluzius conlato Minucii Felicis Octav. c. 3, 4: iter fabulis fallentibua precepta W; e et ao litt. saepius confunduntur t* W 10 conscientia M pec..toris W loqui WV, eloquium PBMr, eolloquium v 11 prophanus W obstrepentis M, sed ob add. m. II 12 optundat B dant P sed t ex corr., dent M\' 13 et ubi Mt pendolia M\' amndines W 15 arborum P in om. M 1* uidemus, oblectante prospectu oculos amoenamus, animam simul et auditus instruit et pascit obtutus : quamquam tibi sola nunc gratia, sola cura sermonis est, contemptis uoluptariae uisionis inlecebris in me oculos tuos fixus es, qua ore, qua mente totus auditor es et hoc amore quo diligis. Ceterum quale uel quantum est, quod in pectus tuum ueniat ex nobis, exilis ingenii angusta mediocritas tenues admodum fruges parit, nullis ad copiam fecundi caespitis culminibus ingrauescit, adgrediar tamen facultate, qua ualeo: nam et materia dicendi facit mecum. in iudiciis, [contione] pro rostris opulenta facundia uolubili ambitione iactetur: cum de Domino et de Deo uox est, uocis pura sinceritas non eloquentiae uiribus nititur ad fidei argumenta sed rebus. denique accipe non diserta, sed fortia, nec ad audientiae popularis inlecebram culto sermone fucata, sed ad diuinam indulgentiam praedicandam rudi ueritate simplicia: accipe quod sentitur, antequam discitur, nec per moras emporum longa agnitione colligitur, sed conpendio gratiae maturantis hauritur. 1 uidemus] om. v, quaa oidemiiB r oblectantd P, * m. 2 proepectam P n R prospecto M ainoenamaB] amonea men м. n et B s. I. m. 2 . animam WBMlr, animae P, animanit M,, animum v semul M 2 auditum PM: pascet M 3 uoluntariae B, uolumptariae M 4 oculos tnos WBP lM}, oculus tuus Di, f c fixus es W, fizisses B, flxus est PMv; emendaverat iam Bigaltius: oculos tuos flius es qua ore W, quo more P, quo amore B, ...oM=, tam aure v, tam ore r, quam ore v qua TPPAfj B, quam M,v; qua ore, qua mente emendauerat Gronouius (Obseruationum libri quattuor ed. Frotscher, III . 12. jp. 262) super mente posuit m. 2 in Mt: recta auditor es] auditoris Mt 5 et] ex Mt quo] quoditf dilegia P1, deleges N, 6 et ex M 7 exilis] ex illis M ingenii ti P1 8 cespitis WP culmis Oxon . 10 mecum] metum Goulartius in AI; 8. t m. 2 indicis Wl, iudicii Pr contione WPM, contentione B, in concione v; uocem uncis inclusi (in iudicii contentione uel conuen. tione v) ne pro rostris opulenta sit facundia neque м,; sed ne sit neque add. m. 2 11 uolubili] nobili coni. N. Faber iactatnr M, cum uero scribendum censuit Latinius (bibliotheca sacra p. 174), cum et P et de deo Pr, de deo W, deo 3fB 12 eloquentia ex eloquente M, m. 2 13 accepi M disserta PMX sed] sed nec B 14 ad om. PMB illecebra B fugata M\' 16 discitur WBM1, discetur M\'PI, discatur P* 17 collegitur P\'M} maturathensauretur M{, maturantia.. auritur M+ (ntis ex corr.) Ego cum in tenebris atque in nocte caeca iacerem cumque in salo iactantis saeculi nutabundus ac dubius uestigiis oberrantibus fluctuarem uitae meae nescius, ueritatis ac lucis alienus, difficile prorsus ac durum pro illis tunc moribus opinabar, quod in salutem mihi diuina indulgentia pollicebatur, ut quis renasci denuo posset utque in nonam uitam lauacro aquae salutaris animatus, quod prius fuerat, exponeret et corporis licet manente conpage hominem animo ac mente mutaret. qui possibilis, aiebam, tanta conuersio, ut repente ac perniciter exuatur, quod uel genuinum situ materiae naturalis obduruit uel usurpatum diu senio uetustatis inoleuit? alta haec et profunda penitus radice sederunt. quando parcimoniam discit, qui epularibus cenis et largis dapibus adsueuit ? et qui pretiosa ueste conspicuus in auro atque in purpura fulsit, ad plebeium se ac simplicem cultum quando deponit ? fascibus ille oblectatus et honoribus esse priuatus et inglorius non potest. hic stipatus clientium cuneis, frequentiore comitatu officiosi agminis honestatus, poenam putat esse, cum solus est. tenacibus semper inlecebris necesse est, ut solebat, uinolentia inuitet, inflet superbia, iracundia inflammet, rapacitas inquietet, crudelitas stimulet, ambitio delectet, libido praecipitet. Haec egomet saepe mecum. nam et ipse quam plurimis uitae prioris erroribus inplicatus tenebar, quibus exui me posse non 1 ego] ergo Pamelius; codicum scripturam exhibet Augustinus Serm. 312, tom. V, p. 1256 ceca P 2 salo WMP\', solo PlJB oberantibus M2, operantibus Mt 3 fluctuarer B uitae] uiae coni . Oxon. 5 michi B super ut quis Mt m . 2 : aque 6 possit Mx aque W, que M salutaris itineris M 7 corporea Rigaltius post licet sex litterae erasae in W 8 conpage] materia P qui] quid M, cui Goulartias, quin r inpossibiles P, inpossibilius M,, inpossibilibus M7, inpossibilis r agebam M 9 est tanta vel tanta est v exsuatur WPl genuino B 10 situm M1 obdurauit Ma B vel] at M diu] interdiu Pv 11 paenitus PM 12 discet M aepolaribus Mx caenis WМI 13 praeciosam uestem conspicuos Mx in (ante purpura) om. B 14 deponet M 15 oblectatur WM ingloriosius B 16 et ante freq. add. inM m. 2 comitato Mx 17 acminia Mx honestatur WM;, honegtator M\\ paenam WMB eolis Mt 18 uinulentia W 20 et libido P 21 et WMBv, ut Pv ipsi M quam om. August. I. c . uitae mewo Augusthc. 22 priori B orroribus P implicitus v eisui PB crederem: sic uitiis adhaerentibus obsecundans eram, desperatione meliorum malis meis uelut iam propriis ac uernaculis et fauebam. sed postquam undae genetalis auxilio superioris aeui labe detersa in expiatum pectus ac purum desuper se lumen infudit, postquam caelitus spiritu hausto in nonum me hominem natiuitas secunda reparauit, mirum in modum protinus confirmare se dubia, patere clausa, lucere tenebrosa, facultatem dare quod prius difficile uidebatur, geri posse quod inpossibile putabatur, ut esset agnoscere terrenum fuisse , quod prius carnaliter natum delictis obnoxium uiueret, Dei esse coepisse, quod iam Spiritus sanctus animaret. scis profecto et mecum pariter recognoscis, quid detraxerit nobis quidue contulerit mors ista criminum, uita uirtutum. scis ipse, nec praedico. in proprias laudes odiosa iactatio est: quamuis non iactatum possit esse sed gratum, quicquid non uirtuti hominis adscribitur, sed de Dei munere praedicatur, ut iam non peccare esse , coeperit fidei, quod ante peccatum est, fuerit erroris humani. Dei est, inquam, Dei omne, quod possumus. inde uiuimus, inde pollemus, inde sumpto et concepto uigore hic adhuc positi futurorum indicia praenoscimus: sit tantum timor innocentiae custos, ut qui in mentes nostras indulgentiae caelestis adlapsu clementer Dominus influxit, in animi oblectantis 1 sic] signis P et desperatione d 2 ueluti v ue*naculis P et fauebam W, effauebam MB, fauebam Pr, offauebam Balusius, adfauebam v et August. I. c . 3 undae] mundi M genitalis WP 4 serenum add. post pectus Baluzius 6 post reparauit desinit in M apographum primum (Mf), seqwur alteri apographo praemusum epistolium Ulud ficticium, quod e codice Cambronensi primus edidit Pamelius: DONATUS CTPHIANO CREDO TE retinere sanctissime Cypriane, quae nobis fuerit apud oratorem (oratores w) garrulitas, unus sensus, una cogitatio, indiuidua lectio (dilectio Baluzius) . Quare non et in diuina lectione ita animis roboramur? aut non ea semper nobis fuit cogitatio, sicut promittebus (promittebamus v), ut simul crederemus caeperunt confirmare MB 7 se om. M 9 ag- nosciilf 10 delectis Ml, dilectisP1 11 scis P scis ipse B v recognosces Ml 13 predico in proprias laudes. Ociosa r 14 quidquid Pv 15 uirtuti] uirium B de om. M d.1 P 16 mper ut Pm. 2: quod non om. W esse om. P ceperit W 17 est omne v 18 inde pollemus om. M uignore B 20 qui WVPBMI, quia Mt, quod v, dominus qui Pamelius .21 influxit WMB, infulsit PY, inluxit Morelliuf animo W, animis Mx oblectantes P1 hospitio iusta operatione teneatur, ne accepta securitas indiligentiam pariat et uetus denuo hostis obrepat. Ceterum si tu innocentiae, si iustitiae uiam teneas inlapsa firmitate uestigii tui, si in Deum uiribus totis ac toto corde suspensus hoc sis tantum quod esse coepisti, tantum tibi ad licentiam datur, quantum gratiae spiritalis augetur. non enim, qui beneficiorum terrestrium mos est, in capessendo de Deo munere munere ulla uel modus est. profluens largiter spiritus nullis finibus premitur nec coercentibus claustris intra certa metarum spatia frenatur. manat iugiter, exuberat afluenter: nostrum tantum sitiat pectus et pateat. quantum illuc fidei capacis adferimus, tantum gratiae inundantis haurimus. inde iam facultas datur, castitate sobria, mente integra, uoce pura in medellam dolentium posse uenenorum uirus extitinguere, animorum desipientium labes reddita sanitate purgare, infestis iubere pacem, uiolentis quietem, ferocientibus lenitatem, inmundos et erraticos spiritus, qui se expugnandis hominibus inmerserint, ad confessionem minis increpantibus cogere, ut recedant duris uerberibus urguere, conflictantes, eiulantes, gementes incremento poenae propagantis extendere, flagris caedere, igne torrere. res illic geritur nec uidetur: occulta plaga et poena manifesta. ita quod esse iam 1 operatione] obtemperatione scripsit Balwsius necr 2 et om. W de nono W 3 uiam] semitam B sed s. l. m. 2: uel uiam si inlapsa B si illapsa firmitate nostigii tui incedas v post Pamelium 4 nestigiis tuis ex nestigii tni M m . 2 5 sis] scis B licentia B 6 qui] qualis M benefitiorum PM 7 moris Ml de deo munere scripsi (cfr. p. 15,10: de deo munUl), dei munere M sed dei a. l. m. 2, munere WVPB, munere caelesti rr, munere diuino cod. S. Victoria ante mensura eras. muneris in P 9 cohercentibus P certa metarum ex certarum M m . » metarum] Atorum B spacia B 10 refrenatur Mr, refrenantur P affiuen- ter JfB 11 illic W 12 aurimus WI castitatem sobriam P 13 nirtute sincera, uoce puraPo, uoce pura, uirtute sincerav; uirt. s. ora. WVMB medellam W1 P1 , medelam FBTPP1, medel,a M (medulla adolescentium r, medela dolescentium maXuit Bigaltius) 14 uiros P1 extingui P, sed ex in ras. ettm.3 15 purgari P 16 ferocibus exferocien- tibus P 18 urgueri P 19 heiulantes WPB, aeiulantes M et gementes MB paene W, poene P propagantes P 20 fraglis P cedere W flagris caedore om. M res illic] ••• illic P geritur ex regitur Mm. 2 21 et] sed P ita om. P cepimus P coepimus, acceptus spiritus licentia sua potitur: quod necdum corpus ac membra mutauimus, adhuc carnalis aspectus saeculi nube caecatur. quantus hic animi potentatus est, quanta uis est, non tantum ipsum esse subtractum perniciosis contactibus mundi, ut quis expiatus et purus nulla incursantis inimici labe capiatur, sed adhuc maiorem et fortiorem uiribus fieri, ut in omnem adversarii grassantis exercitum inperioso iure dominetur.