I. DE OPINIONIBVS INPERITORVM ET PERVICACIIS IN DEFENDENDA SVPERBIA. Magnum in genere humano, Solli Sidoni, frater amantissime, multorum uitium est adrogans inperitia et peruicax in denfen-\' dendis perperam praesumptis opinionibus pertinacia. nam plerique mortalium aut per sensus corporis corporearum rerum haustis imaginibus ueluti quibusdam rerum umbris obtutu mentis inluduntur, aut tenellis adhuc infantiae quondam suae persuasionibus in senectute puerascunt. si qua illis dicendi copia est, neglectis rerum causis rationis animam spernunt et uerborum corpora diligunt, cumque duplici ad ueritatem ueniatur uia, ut aut praeiudicatae auctoritati creduli-. tate subdamur aut ad scientiam ratiocinatione tendamus, 1 INCIPIT LIBER nx STATV ANIMAE PRIMVS ABCDEFHMRS 5 soli MR solli aidoni] aollidiui A 7 perpere Mb opinio monibus R 9 austls R rerum] uerarum coni. Barthius 10 obtatom DEFP sch . meatis om. Schottus mcmbranas se- cutus, mente. eoni. Barthius inMvnt DEG tenendis com. Barthius condam B 11 paereicuBt ABDFHMRS qui ecilicet ante si qua, addit G 14 aatHll 8 preiudicata B2DEG HM auctoritate ABF, auctoritatll B credulitati ET, credulitatem Mb 15 subdamus Mb, aubdantur R nihil quod uel auctoritas iubeat uel ratio suadeat potissimum dicentes, spreta paucitate doctorum inludunt inperitos, quae . maxima turba est. sed et ipsi ab eisdem quos fallunt, reciproca inlusione falluntur. laudantur namque falsoque laudantur et credunt, quo mentis sanitas maxime periclitatur. accedit ad hoc etiam acescentis semper liuoris intentio, inuidentis animi crimen et poena. nam si quid ab his, quos iniquo lacessunt odio, ad utilitatem publicam ueri prodatur, diuersum protinus adstruunt, etsi idem sentiant, ac sic inexhausto firmatoque odio cum his, quos sibi odisse institutum est, nequaquam metuunt ueritatis fecisse iacturam. oderunt igitur proximum, oderunt et deum. atque in his duobus praeceptorum omnium totiusque legis spreta plenitudine non mirandum est, si uel de deo uel de homine probe non sentiant, qui utrumque a se odio mediante longinquant. sed istoc eorundem quamquam plectibili uitio moueor exilius, quia etsi maliuolentiae in alios tela moliuntur, ipsi magis propriis transfixi ictibus uulnera quae inferre conantur excipiunt: namque odiorum stimulis eorundem prius puniuntur auctores. illud 2 ?? 1 vel quod ABDF ratione G 2 dncentes DEFG Sdu inperitis G uerba quae maxima turba eat hexametri clausula esse uidentur 4 recipoclJa R, recepta b, sdL quod in M superscripta est glossa: reddito mendacio laudaotnr et] laudaatibus Schottue 6 accidit M adhuc ABHRS aciscentis ABCRS1, aceasentia G, adcrescentia M, lacessentia M* in marg., ubi lacessentis semper intentio omissa uoce liuoris ezstat, macescentis coni. Schottus in notis liuoris] libroa M, laboris R 7 animi] et add. R 8 iniquoa AB1C1R1 9 sentiant Mb, sentiunt rell. et Sch . inezhanstro A 10 offlrmatoque coni. Barthius 12 et ante deum om. libri praeter M et Schottus 13 speta S, summa b 15 istoc DEFH2S (cfindicem), istuc CMR Sch., ista AB, istinc G 16 qaamquam] tam G ezillins ABCGlH RS, ex illis Mb exilius] tamen add. DEF maliuoleptiae om. G 17 alio tela b, alios Btela M 18 hictibus R namqae] nam nequam T, nam neq. R 19 carundem AВ1H1RS1 prius om. S multo maximum longeque periculosius crimen est, quod catholicae sanitati opiniones inimicas stulte concipiunt, uane proferunt, superbe adstruunt, cum temeritate. scribunt, cum intentione defendunt, et quoniam humanitus per inprudentiam lapsi sunt, eligunt audaciae culpam suae peruicaci obstinatione defendere, ne uideantur potuisse peccare. ita enim palam sententias suas adstruunt, ut clam nihilo minus mussitantes blandimentis lenocinantibus ignaros rerum sedulo precentur, ut suae potissimum sententiae adquiescant, sibimet adsentiantur: illud ueri plenum, illud esse salutiferum, quod ipsi doceant, etiam deierando confirmant. si auctoritatom quaeras, subiciunt istius modi causarum secreta adiri nequaquam posse, nisi subtilissima rerum indagatrice ratione. si eandem in articulo reposcas, adiciunt auctoritati potius oportere concedi, neque ului praefatus sum propter argumentorum latentes quosdam scopulos pelagus disputationis intrare. ita auctoritate rationem, ut auctoritatem obiectu rationis eludunt et utroque horum ad id utuntur, ut neutro utantur. at si eosdem paulo strictius artum disputationis includat, aiunt quosdam esse sanctorum, quibus huiusce modi sit facillimum soluere quaestiones, se ab aliena magis auctoritate pendere, illud se maxime, quod alius sanxerit, esse secuturos. haec quis ferat ulloque ferri pacto posse iudicet, hominum quempiam et infitiari scientiam et uindicare doctrinam, cogitata sua, si discussor absit, adstruere, 1 maximum] et add. b longe M pericliosias G 4 prana ante intentione inserit p 5 audaciam DEFP, audaciSe B culpae BDEFP saae peruicaci] superaioaoi Mb 7 nihil hominus B musitantes ABGHMB, musitates S 11 deierando Barthius, delerando ABCH1MR, delirando DEFGH2S Sch. 15 nau- fragosum p\', naufragiosum S propter] inter DEFP, om. B latantes B 16 intrari G auctoritatell C 17 obiectam C, abieeta B 18 ad B paulus B, om. HS 19 artos disputacionee includant Mb, corr. M2 in marg . 22 esse om. b . consecntaroB b qai sperat ABB illoque libri praeter G et b Sch., ulloue Hartelius 28 iudicet] uidelicet G1 inflciare M 24 uendicare S discursor B adatruere] et add. G si adsit, operire? at, inquis, quorsum sermo progreditur? ego uero longiuscule. quam uolui praefatus sum, dum praesentium piget taedetque, nuper etenim offendi in quosdam, qui chartulam quandam oppido studiose lectitabant, et quia mortalium generi mos est, noui operis agnitione pellecti ad id percipiendum sedulo animo intenderant: hoc idem mihi acsi cognitu necessarium ultro ingerentibus inspicere plane non abnui.