IIII. DE SVDARIO CAPITIS DOMINI ET DE ALIO MAIORE LINTEO A SANCTA MARIA CONFECTO. Sudarium capitis Domini post resurrectionem eius mox christianissimus quidam Iudaeus furatus usque ad obitum 3 Adamn. p. 239, 10 6 Psalm. 73, 12 10 cf. Migne. Patrol. lat. V p. 294 13 Adamn. p. 242, 16 17 Inuencns IV 631 18 Adamn. p. 243, 19 21 Adamn. p. 235, 17 2 in margine II M 3 autem om. A 4 superpositus A resurrexit PV reuiiit AM et Arculfus p. 239, 11. 15 6 quidam putant A historiae M historicg A hystorice P V 8 uictorius AMPV 9 pictauensis M 12 acheldema AM achel de mach P est om. M 13 fons AM cf. Adamn. p. 242, 18 BrZ australem A 15 Nam ficus P ibi om. PV et uetustisaima A auaussimaM 17 informe A montem M, cf Adamn.p. 243,4 YBr 18 acheldema AM acheldemach P 19 homines ante mortuos expunxitM quoque] quosque A tegit terra A 21 maiori PY 22 confecto] contextum M cf. Adamn. p. 239, 2. 4 23 resurrectione mei; M 20* diuitiis sibi affluentibus habuit. Qui moriturus interrogat filios. qui Domini sudarium, qui ceteras patris uelit accipere diuitias. Maior thesauros rerum, minor elegit sudarium, et mox illi decrescunt usque ad paupertatem, fratri autem cum fide crescunt et opes. Usque ad quintam ergo generationem fideles tenuere. Hinc ad impios perueniens diuitias tantum auxit ut Iudaeis, et hoc multo tempore, donec post longa litigia, quibus christiani Iudaei se Christi, infideles uero se patrum suorum adfirmabant heredes, Mauuias Sarracenorum rex, qui nostra aetate fuit, iudex postulatur. Qui accensa grandi pyra Christum iudicem precatur, qui hoc pro suorum salute super caput habere dignaretur. Missum ergo in igne sudarium ueloci raptu aufugiens euolat et in summo aere diutissime quasi ludendo uolucritans, ad ultimum cunctis utrimque intuentibus se leuiter in cuiusdam de christianis sinu deposuit. Quod mane mox totus populus summa ueneratione salutabat et osculabatur: habebat autem longitudinis octo pedes. Aliud quoque aliquanto maius linteum in ecclesia ueneratur. quod fertur a sancta Maria contextum, XII apostolorum et ipsius Domini continens imagines, uno latere rubro et altero uiridi. V. DE LOCIS CIRCA HIERVSALEM ET ECCLESIA IN VALLE IOSAPHAT. Circa Hierosolimam aspera ac montuosa cernuntur loca. Hinc quoque septemtrionem uersus usque ad Arimathiam terra 18 Adamo. p. 239, 3 24 Adamn. p. 245, 7 Eucher. p. 127, 13 1 interrogauit PV filios suos A 2 quis A quis A patres. sed corr. 1. m. V 3 post maior add . uero PV sudarium elegit A illi priori PV illi thesauros eligenti A 4 decrescunt omnia A fratri autem iuniori PV 5 et om. A ergo] eius PV 6 tantam PV io ut deis corr. 1. m. P 8 iudaei fideles A 9 affirmabant PV maa- uius A mai uuas M mauuras P mauuyas V saracenorum P 10 pyrra M 11 capud A 12 raptum A 14 utrisque PY 15 sina Pl 17 habet A 18 aliqua to corr. 1. m. V 19 XII PV 22 hierasalem M ierusalem APV 24 circum hierosolimam AM ierosolimani P 0 ierusolimam V aspera om. A petrosa et aspera per interualla monstratur, ualles quoque spinosae usque ad Thamnicam regionem patentes. Ad Caesaream uero Palaestinae ab Helia quamuis aliqua repperiantur angusta et breuia aspera loca, praecipue tamen planities camporum interpositis oliuetis. Distant autem LXXV milibus passuum. Longitudo uero terrae repromissionis a Dan usque Bersabee tenditur spatio CLXV milium, ab Ioppe usque Bethleem XLVI milibus. Iuxta murum templi uel Hierusalem ab oriente Gehennon occurrit, quae est uallis Iosaphat a septemtrionali plaga in austrum porrecta, per quam torrens Cedron, si quando pluuiarum aquam reccipit, decurrit. Haec uallis et parua campi planities inrigua et nemorosa plenaque deliciis locum in se quondam Baalim sacrum habuit. In hac turris est regis Iosaphat, sepulchrum eius continens, cuius ad dexteram de rupe montis Oliueti excisa et separata domus duo cauata habet sepulchra, hoc est Symeonis senis et Ioseph sanctae Mariae sponsi. In eadem ualle sanctae Mariae rotunda est ecclesia, lapideo tabulato discreta, cuius in superioribus quattuor altaria, in inferioribus unum habetur in orientali plaga, et ad eius dexteram monumentum uacuum, in quo sancta Maria aliquandiu pausasse dicitur, sed a quo uel quando sit ablata, nescitur. Hanc intrantes uident ad dexteram insertam parieti petram, in 5 Hieron. ep. ad Dardanum 7 Eucher. p. 129, 8. 18 9 Adamn. p. 246, 5 Eucher. p. 127, 9 Hieron. Onom. ed. Lagarde p. 128, 9 12 cf. Eucher. in Reg. IV c. 31 14 Adamn. p. 241, 6 18 Adamn. p. 241, 3 20 Adamn. p. 240, 12 1 et interualla M 2 tamnicam M thanicam A cesariam A 3 aliqua V rellperiantur littera p erasa P 4 pcipue AP planitiaes M caporum P 5 in margine adscriptum est IERONIMVS V hieronim\' A 7 usque ad bahleaem M bethlehem PV bethleem A; sic etiam scribitur histor. eccl. gentis Anglorum V 16 in codice Caniabrigiensi Baedae fere aequali 11 cedrom P 13 planitips M irrigua PV plenaque] planeque M 14 baali M bahalim P 16 seperata M 17 hoc est] id A simeonie A iosapha sca M 21 aliquamdiu A 22 a quo] a quibus A 23 inserta in parieti M qua Dominus nocte, qua tradebatur, orauit, uestigiis genuum quasi cera molli inpressis. VI. DE MONTE OLIVETI ET LOCIS SANCTIS IN EO. Mons oliuarum mille ab Hierusalem discretus passibus altitudine montis Sion par est, sed latitudine et longitudine praestat, exceptis uitibus et oliuis rarae ferax arboris, frumenti quoque et ordei fertilis; neque enim brucosa, sed herbosa et florida soli illius est qualitas. In cuius summo uertice, ubi Dominus ad caelos ascendit, ecclesia rotunda grandis ternas per circuitum cameratas habet porticus desuper tectas; interior namque domus propter dominici corporis meatum camerari et tegi non potuit; altare ad orientem habens angusto culmine protectum, in cuius medio ultima Domini uestigia caelo desuper patente, ubi ascendit, uisuntur. Quae cum cotidie a credentibus terra tollatur, nihilominus manet eandemque adhuc sui speciem ueluti inpressis signata uestigiis seruat. Haec circa aerea rota iacet usque ad ceruicem alta, ab occasu habens introitum, pendente desuper in trocleis magna lampade totaque die et nocte lucente. In occidentali eiusdem ecclesiae parte fenestrae octo totidemque e regione lampades in funibus pendentes usque Hierosolimam per uitrum fulgent, quarum lux corda intuentium cum quadam alacritate et conpunctione pauefacere dicitur. In die ascensionis dominicae per annos singulos missa peracta ualidi flaminis procella desursum uenire consueuit et omnes, qui in ecclesia adfuerint, terrae prosternere. Tot ibi 3 Adamn. p. 246 ss. 2 impreosis P 5 longitudine et latitudine PY, latitudine et longitudine AM et Adamn . p. 246, 4 6 rare codd . 7 ordęi M ferulis V erbosa A 8 ubi dns corr. 2. m. ex ubi ortis P 9 caelo M 10 tectos M tectus P 12 altare] altera M 14 quotidie PV 15 nihilhominuB M nichilominus APV eadgque P 16 impressis PV 17 iacet] uacet M ceruicem] uerticem PV cf. Adamn. p. 247, 11 Z 18 mag in trocleis magna, sed mag del. 1. m. V magra P tota omisso que M 20 in finibus peridentes P 21 ierusolimam PY hierosolimam AM 22 coni- punctione P V 23 dicitor P 24 fulminis A decursum M uenire om. JH nocte illa lucernae ardent, ut non inlustrari tantum, sed et ardere mons et supposita loca uideantur. Et huius quoque basilicae figuram prae oculis depingere placuit. Figura basilicae . Monumentum Lazari ecclesia ibidem extructa demonstrat et monasterium grande in campo quodam Bethaniae magna oliuarum silua circumdato. Est autem Bethania quindecim stadiis ab Hierusalem. Tertia quoque montis eiusdem ad australem Bethaniae partem ecclesia est, ubi Dominus ante passionem discipulis suis de die iudicii loquitur. VII. DE SITV BETHLEEM ET LOCIS IBIDEM SANCTIS. Bethleem sex milibus in austrum ab Hierusolima secreta in dorso sita est angusto ex omni parte uallibus circumdato, ab occidente in orientem mille passibus longa, humili sine turribus muro per extrema plani uerticis instructo; in cuius orientali angulo quasi quoddam naturale semiantrum est, cuius exterior pars natiuitatis dominicae fuisse dicitur locus, interior praesepe Domini nominatur. Haec spelunca tota interius pretioso marmore tecta supra ipsum locum, ubi Dominus natus specialius traditur, sanctae Mariae grandem gestat ecclesiam. Petra iuxta murum cauata primum dominici 5 Adamo. p. 251, 4 11 Adamn. p. 255, 5 ss. Eucher. p. 127, 19 1 illa nocte A illustrari P V 2 quoque om. M in codice P 6 lineae inferiores huius paginae (13sh) vacant. Figura ecclesiae sequitur in pagina insequente 139 P spatium 5 linearum vacat, sed figura deest M 5 Tumulus Lazari basilicam gestat et monasterium grande et q. a. A demonstratur M 7 circumdatti M circundato PV qf. Adamn. p. 251, 7 XVcll,, A 8 stadias corr. 1. M. PY tercia A austrft A 9 partem om. A 10 iuditii A 11 bahleaem M bethleem A bethlehem PV semper 12 beahleahem M littera initialis deest PV hierusalem, in margine osolimi M hierosolima A 13 augusto P 14 longtf A, sed cf. Beda hist. eccl. V c. 16 16 quodam P 17 pars om. M Locus uero interior A 19 precioso A 20 natus € A sancteq; A grande fccjam gestat qcciam, sed priore ęccłam 2. m. deleto P 21 mu////rum A corporis lauacrum de muro missum suscipiens hactenus seruat: quae si qua forte occasione uel industria fuerit exhausta, haec nihilominus continuo, dum respicis, sicut ante fuerat, plena redundat. Ad aquilonem Bethleem in ualle contigua sepulchrum Dauid in medio ecclesiae humili lapide tegitur lampade superposita, ad austrum uero in ualle contigua in ecclesia sepulchrum sancti Hieronymi. Porro ad orientem in tunc Ader, id est gregis, mille passibus a ciuitate segregata ecclesia est trium pastorum dominicae natiuitatis consciorum monumenta continens. Haec relationem Arculfi Galliarum episcopi secutus dixerim; ceterum Ezras aperte scribit in Hierusalem esse Dauid sepultum. Via regia, quae ab Helia Chebron ducit, ab oriente Bethleem, ab occidente sepulchrum Rachel habens titulo nominis eius usque hodie signatum.