I. HAEC DE LIBRO LEGIS, QVI EXODVS NOMINATVR. Non habebis deos alienos coram me. non facies tibi sculptile neque omnem similitudinem quae est in caelo desuper et quae in terra deorsum nec eorum quae sunt in aquis sub terra. non adorabis ea neque coles. Item: Non adsumes nomen domini dei tui in uanum. nec enim habebit insontem dominus eum qui adsumpserit nomen domini dei sui frustra. Et paulo post: Honora patrem tuum et matrem, ut sis longaeuus super terram quam dominus deus tuus dabit tibi. non occides. non moechaberis. non furtum facies. non loqueris contra proximum tuum falsum testimonium. non concupisces domum proximi tui, nec desiderabis uxorem eius, non seruum, non ancillam, non bouem, non asinum, nec omnia quae illius sunt Item post decalogum aliis in locis haec in eodem libro reperiuntur praecepta uiuendi: Non facietis mecum deos argenteos, nec deos aureos facietis uobis. Et aliquanto post: Qui percusserit hominem nolens occidere, morte moriatur. qui autem non est insidiatus, sed deus illum tradidit in manus eius, constituam tibi locum quo fugere debeat. si quis de 6 Ex. 20, 3--5 9 ib. 7 112 ib. 12—17 19 ib. 23 20 Ei. 21, 12—36 et 22, 1-29 1 mofen P 2 pmi*fimuf (f ras.) M adgrediuaor (aggr. jRa) SPCRa 8 FINITPROLOGVS S, EXPLICIT PROLOGVS PB 5 uerba: haec d. 1. 1. q. e. nom. om. 8 6 I non habebis deos ahenos coram (lin. rubr. unc.) I me . non faaef S uerba: non h. d. a. c. me om. MPCBa 6 faciac P 8 fub τ erram M1P1 10 uano M1P1 13 mechabenf PR 15 concnpiTcif M\' 18 m locif precepra (in ras.) .... reppenunror mnendi P 19 mecum] om . Bav 20 ahquando M\' 21 morrem P1 22 manu M1P1 28 tibi a industria occiderit proximum suum per insidias, ab altari meo euelles eum, ut moriatur. qui percusserit patrem suum et matrem, morte moriatur. qui furatus fuerit hominem et uendiderit eum, conuictus noxae morte moriatur. qui maledixerit patri suo aut matri, morte moriatur. si rixati fuerint uiri et percusserit alter proximum suum lapide uel pugno et ille mortuus [non fuerit, sed [iacuerit in lectulo, si surrexerit et ambulauerit foris super baculum suum, innocens erit qui percussit, ita tamen ut operas eius et inpensas in medicos restituat. qui percusserit seruum suum uel ancillam uirga, et mortuus fuerit in manibus eius, criminis reus erit: sin autem uno die superuixerit uel duobus, non subiacebit poenae, quia pecunia illius est. si rixati fuerint uiri, et percusserit quis mulierem praegnantem, et abortiuum quidem fecerit, sed ipsa uixerit, subiacebit damno, quantum expetierit maritus mulieris et arbitri iudicarint: sin autem mors eius fuerit subsecuta, reddet animam pro anima, oculum pro oculo, dentem pro dente, manum pro manu, pedem pro pede, adustionem pro adustione, uulnus pro uulnere, liuorem pro liuore. si percusserit quispiam oculum serui sui aut ancillae et luscos eos fecerit, dimittet liberos pro oculo quem eruit. dentem quoque si excusserit seruo aut ancillae suae, similiter dimittet eos liberos. si bos cornu petierit uirum aut mulierem, et mortui fuerint, lapidibus obruetur: et non comedentur carnes eius, dominusque bonis innocens erit. quod si bos cornupeta fuerit ab heri et nudiustertius, et contestati sunt dominum eius, nec reclusit eum, occideritque uirum ac mulierem, et bos lapidibus obruetur, et dominum illius occident. quod si pretium ei fuerit inpositum, dabit pro anima sua 1 & v infidiaf Sv alxano P 3 morTem M\' 4 uinden τ M1, tuderrr P conmncruf Mx nonę M mone (uirg. ras.) M 5 morrem Ml 7 sed] fl C\' 9 ut] er P1 opera P1 10 feruu f ancillã fuã S 18 penę C, pene S 14 auor τι uū P\' 16 arbmru C iudicauennt MPv, mdicauenr C 17 reddaT Ca 21 eof liberof * • Sv 22 aut] 1 Sv 24 comedunT C, comedunf M, comedunxur P, eomederenf S 25 dominus quoque Rv cornuppera JP*, cormpexa M2S 26 hab en Ml 29 ei] ei\' S quicquid fuerit postulatus. filium quoque et filiam si cornu percusserit, simili sententiae subiacebit. si seruum ancillamque inuaserit, triginta siclos argenti dabit domino, bos uero lapidibus obruetur. si quis aperuerit cisternam et foderit et non operuerit eam, cecideritque bos aut asinus in eam, dominus cisternae reddet pretium iumentorum: quod autem mortuum est, ipsius erit. si bos alienus bouem alterius uulnerauerit et ille mortuus fuerit, uendent bouem uiuum et diuident pretium, cadauer autem mortui inter se dispertient. sin autem sciebat quod bos cornupeta esset ab heri et nudiustertius et non custodiuit eum dominus suus, reddet bouem pro boue et cadauer integrum accipiet. Si quis furatus fuerit bouem aut ouem et occiderit uel uendiderit, quinque boues pro uno boue restituet et quattuor oues pro una oue. si effringens fur domum siue suffodiens fuerit inuentus et accepto uulnere mortuus fuerit, percussor non erit reus sanguinis. quod si orto sole hoc fecerit, homicidium perpetrauit et ipse morietur. si non habuerit quod pro furto reddat, uenundabitur. si inuentum fuerit apud eum quod furatus est uiuens, siue bos siue asinus siue ouis, duplum restituet. si laeserit quispiam agrum uel uineam et dimiserit iumentum suum, ut depascatur aliena, quicquid optimum habuerit in agro suo uel in uinea, pro damni aestimatione restituet. si egressus ignis inuenerit spinas et conprehenderit aceruos frugum siue stantes segetes in agris, reddet damnum qui ignem succenderit. si quis commendauerit amico pecuniam aut uas in custodiam et ab eo qui susceperat furto ablata fuerint, si inuenitur fur, duplum reddet: si latet, dominus domus adplicabitur ad deos et iurabit quod non 2 fimile S 8 xxx S 4 obr.] oppnmerur Sv apparuenr P 7 bone M1 8 uiuum] om, MCR 9 et 12 cadaber Mk 10 cornu* peT& P, cornipaa SM2 18 uinden τ M\' v S 14 ref τιτ ua τ S I X X rm MS 1 effrangenf P 16 λ λ fangmmif reuf S 17 pparablT M1P1, pparaT C 11 aurem a 18 maenTUf P\' 21 d1 * mifer ιτ C 22 ob τι mū C damnif P1 fnmacione M1 28 fpicaf Pt Ra (errauerunt Maurini) 24 fegeres f τ an τ es R fegiref M 25 fucoendiT R 26 fufceper ιτ MPC, fufcepiT R 27 muemef Sa fur] om. MPC extenderit manum in rem proximi sui ad perpetrandam fraudem, tam in boue quam in asino et oue ac uestimento, et quicquid damnum inferre potest: et ad deos utriusque causa perueniet: et si illi iudicauerint, duplum restituet proximo suo. si quis commendauerit proximo suo asinum, bouem et ouem et omne iumentum ad custodiam et mortuum fuerit aut debilitatum uel captum ab hostibus nullusque hoc uiderit, iusiurandum erit in medio, quod non extenderit manum ad rem proximi sui: suscipietque dominus iuramentum, et ille reddere non cogetur. quod si furto sublatum fuerit, restituet damnum domino. si comestum a bestia, defert ad eum quod occisum est et non restituet. qui a proximo suo quicquam horum mutuum postulauerit, et debilitatum aut mortuum fuerit domino non praesente, reddere conpelletur. quod si in praesentiarum fuit dominus, non restituet, maxime si conductum uenerat pro mercede operis sui. si seduxerit quis uirginem necdum desponsatam et dormierit cum ea, dotabit eam et habebit uxorem. si pater uirginis dare noluerit, reddet pecuniam iuxta modum dotis quam uirgines accipere consuerunt. maleficos non patieris uiuere. qui coierit cum iumento, morte moriatur. qui immolat diis, occidetur, praeter domino soli. aduenam non contristabis neque adfliges eum: aduenae enim fuistis in terra Aegypti. uiduae et pupillo non nocebitis. si laeseritis eos, uociferabuntur ad me, et ego exaudiam clamorem eorum et indignabitur furor meus percutiamque uos gladio et erunt uxores uestrae uiduae et filii uestri pupilli. si pecuniam mutuam dederis populo meo pauperi, qui habitat tecum, non urges eum quasi exactor nec usuris opprimes. si pignus 1 mannf S 8 potest] pu τ ẽ C ad eof P1 5 er erasum P 6 omnem P1 7 hostibus beftiis a 8 manu fui B ad] m S 10 cogiTnr M\' furtum P1 11 mefrff M1\', cõmef τ ũ B a befrxa faenx a deferr MPS, defrex Cl, defereT C2Ra (cod. Am.) 16 si quisfedaierit a 17 difponfa τ ã M1P 18 habebiT eam MPCBav dare] donare P reddaT MORa 19 cenfuerunr P1, confuenerat R υ 20 qm COlenT in ras. ab al. m. P lnmenTum P1 21 moneT S, mon Ml immola S 22 adfiigif M1, affligif P, afligef S aemm S 28 aegipti C nocebif MP1C 24 audift 80 27 muruoB 28 urgebif Bv a proximo tuo acceperis uestimentum, ante solis occasum redde ei: ipsum enim est solum quo operitur indumentum carnis eius, nec habet aliud in quo dormiat: si clamauerit ad me, exaudiam eum, quia misericors sum. diis non detrahes, et principi populi tui non male dices. decimas tuas et primitias non tardabis Offerre. primogenitum filiorum tuorum dabis mihi. Et paulo post: Non suscipies uocem mendacii, nec iunges manum tuam, ut pro impio dicas falsum testimonium. non sequeris turbam ad faciendum malum, nec in iudicio plurimorum adquiesces sententiae, ut a uero deuies. pauperis quoque non misereberis in negotio. si occurreris boui inimici tui aut asino erranti, reduc ad eum. si uideris asinum odientis te iacere sub onere, non pertransibis, sed subleuabis cum eo. non declinabis in iudicio pauperis. mendacium fugies. insontem et iustum non occides: quia auersor impium. ne accipias munera, quae excaecant etiam prudentes et subuertunt uerba iustorum. peregrino molestus non eris: scitis enim aduenarum animas, quia et ipsi peregrini fuistis in terra Aegypti Et post quaedam interposita, cum de alienigenis loqueretur: Non adorabis deos eorum, neque coles eos. non facies opera eorum, sed destrues eos et confringes statuas eorum: seruietisque domino deo uestro. Et post multa in eodem libro de diis gentium: Sed aras eorum destrue, confringe statuas lucosque succide. noli adorare deum alienum. dominus zelotes nomen eius, deus est aemulator. ne ineas pactum cum hominibus illarum regionum, ne cum fornicati fuerint cum diis suis et adorauerint simulacra eorum, 7 Ex. 23, 1-9 20 ib. 24 et 25 28 Ex. 84, 18-17 1 ocafũ S 2 openeT- S (cod. Åmiat.) 3 habiT M1 4 derrahif Ml 5 pnncipe M1P1 maledicif M\'P 7 et p. post] om. R iungif M1, lnngaf S 10 pauperet MIPI 11 miferebif 01 negotio] lndicio P\'Rav . 12 erranTe S ad] ex corr. add. PS hodienref P\', odien τι * f M 15 quia an. imp.] om. B auerfof 01 19 mpohTa P1 20 loquira° Ml nec colaf S 24 fraxuaf confnnge S alienii dm adorare S 25 zeloTif MPCS estj om. PCBS 26 lmaf Ml nocet te quispiam, ut comedas de immolatis. nec uxorem de filiabus eorum accipias filiis tuis, ne postquam ipsae fuerint fornicatae, fornicari faciant et filios tuos in deos suos. deos conflatiles non facies tibi. Et paulo post: Primitias frugum terrae tuae offeres in domum domini dei tui. Haec de libro legis, qui Exodus nominatur, colligenda existimaui. nunc eodem modo inspiciamus in sequenti Leuitico. II. DE LEVITICO. Omnis homo, inquit, ad proximam sanguinis sui non accedet, ut reuelet turpitudinem eius. ego dominus. turpitudinem patris tui et turpitudinem matris tuae non discooperies: mater tua est, non reuelabis turpitudinem eius. turpitudinem uxoris patris tui non discooperies: turpitudo enim patris tui est. turpitudinem sororis tuae ex patre siue ex matre, quae domi uel foris genita est, non reuelabis. turpitudinem filiae filii tui uel neptis ex filia non reuelabis: quia turpitudo tua est. turpitudinem filiae uxoris patris tui, quam peperit patri tuo, et est soror tua, non reuelabis. turpitudinem sororis patris tui non discooperies: quia caro est patris tui. turpitudinem sororis matris tuae non reuelabis, eo quod caro sit matris tuae. turpitudinem patrui tui non reuelabis, nec accedes ad uxorem eius, quae tibi adfinitate coniungitur. 4 Ex. 84, 26 11 Leu. 18, 6-24 1 comedaf (uirg. eras.) M uxoril M\' 2 accipiet М2CRav ipfe MI, ipfi M1PCRS 8 fonucaxi MPCRS formcare MPCRS 4 et p. poet] om. R et p. post: primitias - — dei tui] om. P 5 m domum MCRS (cod. Am.), in domo Pav 8 in] om. M1P1S fequenre MPCR 10 de leuitico] om. S 12 accediT M1, accedar М2P2 18 difcopenef MPC 15 difco*penef P, difcopenef MC enim] om. S 19 efr tua P; om . tua a 21 tui] om. R difcopenef MC, difco*perief (o ras.) P 23 patrui] parnf CRM2u 24 accede! MOv, accedar PRSa turpitudinem matris tuae non reuelabis, quia uxor filii tui est, nec discooperies ignominiam eius. turpitudinem uxoris fratris tui non reuelabis: quia turpitudo fratris tui est. turpitudinem uxoris tuae et filiae eius non reuelabis. filiam filii eius et filiam filiae illius non sumes, ut reueles ignominiam eius: quia caro illius sunt, et talis coitus incestus est. sororem uxoris tuae in pelicatum illius non accipies, nec reuelabis turpitudinem eius adhuc illa uiuente. ad mulierem, quae patitur menstrua, non accedes, nec reuelabis foeditatem eius. cum uxore proximi tui non coibis, nec seminis commixtione maculaberis. de semine tuo non dabis ut consecretur idolo Moloch, nec pollues nomen dei tui. ego dominus. cum masculo non commisceberis coitu femineo: quia abominatio est. cum omni pecore non coibis, nec maculaberis cum eo. mulier non succumbet iumento, nec miscebitur ei: quia scelus est. nec polluamini in omnibus his. Et post aliquantum: Vnusquisque matrem et patrem suum timeat. Et post I uersum: Nolite conuerti ad idola, nec deos conflatiles faciatis uobis. ego dominus deus uester. Et paulo post: Nec remanentes, inquit, spicas colliges, neque in uinea tua racemos et grana decidentia congregabis, sed pauperibus et peregrinis carpenda dimittes. ego dominus deus uester. non facietis furtum. non mentiemini, nec decipiet unusquisque proximum suum. non periurabis in nomine meo, nec pollues nomen dei tui. ego sum dominus. nec facies calumniam proximo tuo, nec ui opprimes 16 Leu. 19, 8 17 ib. 4 19 ib. 9-19 1 nornf M1 2 difcopenef MC, difcoopenef (0 alt. delet.) P 3 frif 8 TUI S 4 filiam filie M 5 filii filu**** (i ult. in ras.) C illius] eiuf M1 fumif MlPl renehf Ml eius] om. C 7 nec] K S 9 accedaf Ma fod ιτ a τ ẽ M1, fedirarS R 10 cSmimonS a macnlanenf P 11 Idolum MPC 12 dei] dñ1 dl S non] ne P commifcenf MPCS 13 omne M* 14 macnlanenf P 15 nec alt.) ne Sa 16 et p. aliqu.] om. R 17 paTrem er matrem PR fua R et p. I a] om. R nno uerfu S 18 idola C facierif RS 19 pofr paululum a 21 fa M1R 22 dim ιτ rif M\', dimiTTif (corr. al. m.) P 28 nec***** P decipiat a non] neo R peierabif S 25 nec] non MP nerba: nec f. c. - — oppr. eum om. R faciaf Sa opremif M\', oppremif P1 eum. non morabitur opus mercennarii tui apud te usque in mane, non maledices surdo, nec coram caeco pones offendiculum: sed timebis dominum deum, quia ego sum dominus. non faciesqoud iniquum est, nec iniuste iudicabis. \' nec consideres personam pauperis, nec honores uultum potentis. iuste iudica proximo tuo. non eris criminator et susurro in populis. non stabis contra sanguinem proximi tui. ego dominus. ne oderis fratrem tuum in corde tuo, sed publice argue eum, ne habeas super illo peccatum. non quaeres ultionem, nec memor eris iniuriae ciuium tuorum. diliges amicum tuum sicut te ipsum. ego sum dominus. leges meas custodite. Et paulo post: Non comedetis cum sanguine. non augurabimini, nec obseruabitis somnia. neque in rotundum adtondebitis comam, nec eradicetis barbam. et super mortuo non incidetis carnem uestram neque figuras aliquas et stigmata facietis uobis. ego dominus. ne prostituas filiam tuam, ne contaminetur terra et impleatur piaculo. Et post I uersum: Ego dominus.. ne declinetis ad magos, nec ab ariolis aliquid sciscitemini, ut polluamini per eos. ego dominus deus uester. coram canocapite consurge, et honora personam senis, et time deum tuum. ego dominus. si habitauerit aduena in terra uestra et moratus fuerit inter uos, ne exprobretis ei, sed sit inter uos quasi indigena, et diligetis eum quasi uosmet ipsos: fuistis enim et uos aduenae in terra Aegypti. ego dominus 12 Leu. 19, 26-29 17 ib. S0-37 et 20, 1—21 1 tui] om. PSa in] om. M\'RS 2 malediaf M, maledicif (corr. al. m.) P ponaf MCSX fa Ml 8 dm ̃ (ruum add. al. m.) P 4 nec inmfre (nec m ex corr. add. al. m.) P 5 nec] ne M 8 abeaf Ml 9 illum MlPa 10 uuun4 Ml 11 sum] om. S custodite] om. Sl e. p. post] er pofr ahquanTum MP, om. R 12 commediTif M1 carnS cu ̃ fanguine a auguremmi R, augunabimim P2S2 obferuaxif MPICI, obferuerif R 13 ad τ undeb ιτι f M1 nec] non MPr ne S 14 eradicaxif MCI, radarif RPSa (cod. Åmiat.) morruum 8 fi* S mcidmf MlPl 16 ne pr.] non R 17 e. p. I u.] om. R 18 fcifcmmim MI, fcif*c ιτι mini (ras . f) P1, fcifciTtamm C1S2a 19 ut] eT CR 20 dSm dm ̃ S 21 ego Itun Sav ab ιτ aber ιτ M* 22 *** moraTuf P exproberif Ca 23 dilegiTif M1, diligiTif P 24 et om. P deusuester. nolite facere aliquid iniquum in iudicio, in regula, in pondere, in mensura. statera iusta et aequa sint pondera: iustus modius, aequus sextarius. ego dominus deus uester, qui eduxi uos de terra Aegypti. custodite omnia praecepta mea et uniuersa iudicia, et facite ea. ego dominus. Locutusque est dominus ad Moysen dicens: haec loqueris filiis Israhel: homo de filiis Israhel et de aduenis qui habitant in Israhel, si quis dederit de semine suo idolo Moloch, morte moriatur: populus terrae lapidabit eum: et ego ponam faciem meam contra illum succidamque eum de medio populi sui, eo quod dederit de semine suo Moloch et contaminauerit sanctuarium meum et polluerit nomen sanctum meum. quod si neglegens populus terrae et quasi paruipendens imperium meum dimiserit hominem, qui dedit de semine suo Moloch, nec uoluerit eum occidere, ponam faciem meam super hominem illum et cognationem eius succidamque et ipsum et omnes qui consenserunt ei, ut fornicarentur cum Moloch de medio populi sui. anima, quae declinauerit ad magos et ariolos et fornicata fuerit cum eis, ponam faciem meam contra eam et interficiam illam de medio populi sui. sanctificamini et estote sancti: quia ego dominus deus uester. custodite praecepta mea et facite ea. ego dominus qui sanctifico uos. qui maledixerit patri suo aut matri, morte moriatur. patri matrique maledixit, sanguis eius sit super eum. si moechatus fuerit uir cum uxore alterius et adulterium perpetrauerit cam coniuge proximi sui, morte moriantur et moechus et adultera. qui dormierit cum nouerca sua et reuelauerit ignominiam patris sui, morte moriantur ambo: sanguis eorum sit super 2 fun τ S\' 8 aequufque P1C2Sav 5 ludiaa mea MP loquurufque P, loquT\' R 7 habiTaT S 8 hifrahel Ml 11 de femme fuo dedenr a 14 hoiem illa R qui dedit] om. PS qui ded. d. s. s. M.] om., sed est rasura 16 litt. C moloch ex corr. add. P 15 ne 01 eum] om. B 17 confenferint BS (cod. Am.) 20 froTe Ml 21 ego fẽf B, ego fancruf fum Ca 23 aut] & S 24 qm maledixer ιτ R, qui maledixiT a mechaTUf R fuerit uir] quif fuem Sv 25 pparanT (a ita rae.) S coniuge] uxore S 28 paTn fuo M1 eos. si quis dormierit cum nuru sua, uterque moriantur, quia scelus operati sunt: sanguis eorum sit super eos. qui dormierit cum masculo coitu femineo, uterque operatus est nefas, morte moriantur: sanguis eorum sit super eos. qui supra uxorem filiam duxerit matrem eius, scelus operatus est: uiuus ardebit cum eis, nec permanebit tantum nefas in medio uestri. qui cum iumento et pecore coierit, morte moriatur: pecus quoque occidite. mulier, quae succubuerit cuilibet iumento, simul interficietur cum eo: sanguis eorum sit super eos. qui acceperit sororem suam, filiam patris sui uel filiam matris suae, et uiderit turpitudinem eius, illaque conspexerit fratris ignominiam, nefariam rem operati sunt: occidentur in conspectu populi, eo quod turpitudinem suam mutuo reuelauerint, et portabunt iniquitatem suam. qui coierit cum muliere in fluxu menstruo et reuelauerit turpitudinem eius, ipsaque aperuerit fontem sanguinis sui, interficientur ambo de medio populi sui. turpitudinem materterae et amitae tuae non discooperies. qui hoc fecerit, ignominiam carnis suae nudauit: portabunt iniquitatem suam ambo. qui coierit cum uxore patrui uel auunculi sui et reuelauerit ignominiam cognationis suae, portabunt ambo peccatum suum: absque liberis morientur. qui duxerit uxorem fratris sui, rem facit inlicitam: turpitudinem fratris sui reuelauit: absque filiis erunt. Et alio in loco: Vir siue mulier, in quibus pythonicus uel diuinationis fuerit spiritus, morte moriantur. lapidibus obruent eos: sanguis eorum sit super eos. Itemque alio in loco, cum de summo sacerdote loqueretur: Virginem, inquit, ducet uxorem: 23 Leu. 20, 27 27 Leu. 21, 13-15 1 si quis] qm S nure MlP* moriatur av 7 monanTur B 8 fubcubuenx MPCS 11 confpaxera τ 01 - 18 reuelannx S (cod. Am.) 17 turpit. m. e. a. t.] om. spatio uacuo relicto, add. ab al. m. P maT tre & aim*Taue (ras. f) M difcopenef MC 18 nudabiT MPCJRSa (cod. Am.) 19 ambo iniqu ιτ a τ em fuam Sav 23 reuelabiT MlPS m aho CRa, ahoto S 24 mquib, S pyromcuf М1P1, phiTomcuf R, phyromcuf P\'Sa 25 sit] om. P, enr S 26 eos] illor P2Ca υ ITS S m alio Ca uiduam et repudiatam et sordidam atque meretricem non accipiet, sed puellam de populo suo: ne commisceat stirpem generis sui uulgo gentis suae: quia ego dominus qui sanctifico eum. Et post multa : Homo, qui maledixerit deo suo, portabit peccatum suum. et qui blasphemauerit nomen domini, morte moriatur: lapidibus opprimet eum omnis multitudo, siue ille cinis siue peregrinus fuerit. qui blasphemauerit nomen domini, morte moriatur. qui percusserit et occiderit hominem, morte moriatur. qui percusserit animal, reddat uicarium, id est animam pro anima. qui inrogauerit maculam cuilibet ciuium suorum, sicut fecit, fiet illi: fracturam pro fractura, oculum pro oculo, dentem pro dente restituet. qualem inflixerit maculam, talem sustinere cogetur. qui percusserit iumentum, reddet aliud. qui percusserit hominem, punietur. aequum iudicium sit inter uos, siue peregrinus siue ciuis peccauerit: quia ego sum dominus deus uester. Et post aliquantum: Non facietis uobis idolum et sculptile, nec titulos erigetis, nec insignem lapidem ponetis in terra uestra, ut adoretis eum. ego enim sum dominus deus uester. Haec de Leuitico. nunc delibro, cuius nomen est Numeri, quae uisa sunt commemoranda ponemus. III. DE NVMERIS. Homo cum mortuus fuerit absque filio, ad filiam eius transibit hereditas. si filiam non habuerit, habebit successores fratres suos. quod si et fratres non habuerit, dabitis 4 Leu. 24, 15—22 16 Leu. 26, 1 24 Num. 27, 8—11 1 ſordida τ a ̃ S 2 ne] nec R 6 opuma Ml, obrueT R illi Ml [11 fecit] om S1 fia MPSv (cod. Am.), fIaT CRa illi] ei av 14 reddaT RS pumaTur CRM1 16 e. p. aliq.] om. R 17 hereg ιτι ſ M1, ereg ιτι ſ P 18 m fignum a poniTif S 20 cuius nom. est] om. S 23 de numero MPCR, om. Sa 24 Tranſiu ιτ MlPl 26 quod er fi R habuerit] fuerrnr Sv dabiT MClR dabif herediraf C hereditatem fratribus patris eius. sin autem nec patruos habuerit, dabitur hereditas his qui ei proximi sunt: eritque hoc filiis Israhel sanctum lege perpetua, sicut praecepit dominus Moysi. Et post multa: Ad unius testimonium nullus condemnabitur. non accipietis pretium ab eo qui reus est sanguinis. Haec de Numeris inuenimus, quae inspicienda putauimus. Deuteronomium deinceps considerabimus. IIII. DE DEVTERONOMIO. Nulla erit distantia personarum: ita paruum audietis ut magnum, nec accipietis cuiusquam personam: quia dei iudieium est. Et plurimis interpositis, ubi decalogum repetit: Custodite igitur sollicite animas uestras. non uidistis aliquam similitudinem in die, qua locutus est dominus uobis in Horeb de medio ignis: ne forte decepti faciatis uobis sculptam similitudinem aut imaginem masculi uel feminae, similitudinem omnium iumentorum quae sunt super terram uel auium sub caelo uolantium atque reptilium quae mouentur in terra siue piscium qui sub terra morantur in aquis: ne forte oculis eleuatis ad caelum uideas solem et lunam et omnia astra caeli et errore deceptus adores et colas quae creauit dominus deus tuus in ministerium cunctis gentibus, quae sub caelo sunt Et paulo post: Caue, inquit, ne quando obliuiscaris pacti domini dei tui, quod pepigit tecum, et facias tibi sculptam similitudinem eorum quae fieri dominus prohibuit: quia 4 Num. 35, 30 et 31 11 Dent. 1, 17 13 Dent. 4, 15-19 24 ib. 23 et 24 4 condempnabrrur MlCB 6 haec] om. P numero R inu. q L put.) om. a 7 deuTronomia R considerauimus MIP, consideremus S 10 de deurronomio R, deurero nomitl MlP, haec de deurero nomio M\', om. CSa 11 ITa enT MPC1, iTa enim C* 13 et] om. P 16 oreb MlPBa 17 fenumnę P 18 uel auium 8. c. u. a. r. q. m. i. de terra] om. MPCBSa, in marg. add. Pl 20 oculof Cx 21 uiaf (de add. al. m.) C 25 facief fculpri Tibi S fcalpra Ml, ſcalra ̃ P1 xn, 3, i. 2 dominus deus tuus ignis consumens est, deus aemulator. Et alio loco: Non habebis deos alienos in conspectu meo. non facies tibi sculptile, nec similitudinem omnium, quae in caelo sunt desuper et quae in terra deorsum et quae uersantur in aquis sub terra. non adorabis ea et non coles. ego enim sum dominus deus tuus, deus aemulator, reddens iniquitatem patrum in filios in tertiam et quartam generationem his qui oderunt me et faciens misericordiam in multa milia diligentibus me et custodientibus praecepta mea. non usurpabis nomen domini dei tui frustra: quia non erit inpunitus qui super re uana nomen eius adsumpserit. Et post paululum: Honora, inquit, patrem tuum et matrem, sicut praecepit tibi dominus deus tuus, ut longo uiuas tempore et bene sit tibi in terra, quam dominus deus tuus daturus est tibi. non occides. neque moechaberis. furtumque non facies. nec loqueris contra proximum tuum falsum testimonium. non concupisces uxorem proximi tui, non domum, non agrum, non seruum, non ancillam, non bouem, non asinum, et uniuersa quae illius sunt Et alibi in eodem libro: Diliges dominum deum tuum ex toto corde tuo et ex tota anima tua et ex tota fortitudine tua. Et paulo post: Cum comederis et saturatus fueris, caue diligenter, ne obliuiscaris domini, qui eduxit te de terra Aegypti de domo seruitutis. dominum deum tuum timebis et ipsi soli seruies ac per nomen illius iurabis. non ibitis post deos alienos cunctarum gentium, quae in circuitu uestro sunt: quoniam deus aemulator dominus deus tuus in medio tui: ne 2 Dent. 5, 7-11 12 ib. 16-21 19 Dent 6, 5 21 ib. 12-16 1 et 6 emularur M1P1 2 m alio R dſ M1 5 et non] neque CRa colat S 7 in fllios] fnp fihof MPRv 8 his] om. Ml et] om. R 10 nomen] om. Ml 11 fap uana re R paulolQ M 12 uerba: sicut p. t. d. d. tuus om. R maTrem Tuam P 18 tibij om. M longe P\' 15 neque] non PS 16 loquanf S concupifcif Ml 18 ancila C 19 diligiſ Ml 20 tuum] om . P1 21 comedenf Ml 22 caue] **** (ex corr. add.: tnde ab al. m.) C domini] deft R dunT P\' 24 ipsi] llh P illiusJ emf Ml iuraueriſ Cl, Iurabenr MP\'O\', non iurabiſ P\' 25 at M1 26 emularur M1 tuus) lauf MPCR quando irascatur furor domini dei tui contra te et auferat te desuper - facie terrae. non temptabis dominum deum tuum. Item paulo post, cum de alienigenis loqueretur: Neque sociabis cum eis coniugia. filiam tuam non dabis filio eius, nec filiam illius accipies filio tuo: quia seducet filium. tuum, ne sequatur me et ut magis seruiat diis alienis: irasceturque furor domini et delebit te cito. quin potius haec facietis eis: aras eorum subuertite, confringite statuas, lucosque succidite, et sculptilia conburite. Et post aliquantum: Sculptilia eorum igne conbures. non concupisces argentum et aurum, de quibus facta sunt, neque adsumes ex eis tibi quicquam offendas, propterea, quia abominatio est domini dei tui. nec inferes quippiam ex idolo in domum tuam, ne fias anathema, sicut et illud est: quasi spurcitiam detestaberis et uelut inquinamentum ac sordes abominationi habebis, quia anathema est. Et alio in loco: Obserua et caue, ne quando obliuiscaris domini dei tui et neglegas mandata eius atque iudicia et caerimonias, quas ego praecipio tibi hodie: ne postquam comederis et satiatus fueris, domos pulchras aedificaueris et habitaueris in eis, habuerisque armenta et ouium greges, argenti et auri cunctarumque rerum copiam, eleuetur cor tuum, et non reminiscaris domini dei tui. Et post paucos 3 Dent. 7, 3—5 10 ib. 25—26 16 Dent. 8, 11-14 1 contra te] om. CP1 2 defap faciare M, defup faciS Tre Cl, de ſuperficie (ſupeficia P1) terrae PSC2Rav non t. d. d. tuum] om., add. in marg. S 3 loquiTur MPCR 4 fociabif* M 5 accipies filii illius a accipiaf S feducir MP\'CSa filiã TU& Sl 6 iraſc ιτ́ que M1P1 7 haec] ec Ml 8 ftib uemce confring ιτ M1 9 fnecidiTe lucof S conburae M1P1 alqud M, ahquã CМ2, aliquid R 10 igni S èbure τι ſ Ct, obur ιτ e R non] eT non S concupiſciſ Ml auru & argenTu S 12 est] om. М1P1 dn ́̃ι di rm efr (~: S)RS 13 rnferaf Sa, auferaf R qmcquiR 13 fias] faci ** (aci in laf mute aZ.) C 14 expurc ιτι am MlPl 15 abomme S habebinf MP1S 16 m alio R in] o-m. 81 17 neglegef MC 19 cõmedenſ MPC faTUiaTuf S domuf MP pulcraf MR aedificabenſ M1PC1S1 20 habiTabenf S1 habuenTifque MC1 21 aun & argenti P 22 reminiſceriſ (corr. m. 1) M pauca uerba P 2* uersus : Ad extremum, inquit, misertus est tui, ne diceres in corde tuo: fortitudo mea et robur manus meae haec mihi omnia praestiterunt, sed recorderis domini dei tui, quod ipse tibi uires praebuerit. Et post aliquantum: Vt ipsi comedatis ac saturemini. cauete, ne forte decipiatur cor uestrum et recedatis a domino deo seruiatisque diis alienis et adoretis eos, iratusque dominus claudat caelum. Et post aliquantum: Subuertite omnia loca, in quibus coluerunt gentes, quas possessuri estis, deos suos super montes excelsos et colles et subter omne lignum frondosum. dissipate aras eorum et confringite statuas, lucos igne conburite et idola comminuite: disperdite nomina eorum de locis suis. Et quibusdam interpositis, cum de alienigenis loqueretur: Caue, ne imiteris eas, postquam te fuerint introeunte subuersae, et requiras caerimonias earum, dicens: sicut coluerunt gentes istae deos suos, ita et ego colam. non facies similiter domino deo tuo. omnes abominationes, quas auersatur dominus, fecerunt diis suis offerentes filios et filias et conburentes igni. quod praecipio tibi, hoc tantum facito domino: nec addas quicquam, nec minuas. Si surrexerit in medio tui prophetes aut qui somnium uidisse se dicat et praedixerit signum atque portentum et uenerit quod locutus est et dixerit tibi: eamus et sequamur deos alienos, quos ignoras, et seruiamus eis, non audias uerba prophetae illius aut somniatoris: quia temptat uos dominus deus uester, ut palam fiat, utrum diligatis eum, an non, in toto corde et in 1 Deut. 8, 16-18 4 Deut. 11, 15—17 8 Deut. 12, 2--3 14 Dent. 12, 30-32 et 13, 1-10 1 ef CR dicenf PS 2 robor MPC\' 3 dei] om. MP 4 ahqua C, altquanTa P\', atquo (0 vn a mut. dl. m.) M, aliqua R cSmedarif M* 5 faruramim MP1C1 forte] om. 81 6 dfim M1 deo] om. MPCv 7 dfif * (& ras.) M clauda Ml ahquanra P* 10 colef Mk . fup MPlCSa uerba: dissipate - - de locis suis om. R 11 eorum] om. MP\'C, earum m SP1 conburae M\'P\' 12 suis] llhf S1av 13 loquS MI, loqueTur P\' 15 require 81 ceremomaf MC 18 auerrat S1, adu\'ſarx R au. dom.) rasura 12 Utt. C 19 filia Ml 22 p ̀ din τ R 24 audief PSv pphaie M* 26 fi ** ar (1 in ras.) M tota anima uestra. dominum deum uestrum sequimini et ipsum timete: mandata illius custodite et audite uocem eius: ipsi seruietis et ipsi adhaerebitis. propheta autem ille ant fictor somniorum interficietur: quia locutus est, ut uos auerteret a domino deo uestro, qui eduxit uos de terra Aegypti et redemit de domo seruitutis: ut errare te faceret de uia, quam tibi praeceperat dominus deus tuus: et auferes malum de medio tui. si tibi uoluerit persuadere frater tuus, filius matris tuae, aut filius tuus uel filia siue uxor, quae est in sinu tuo, aut amicus, quem diligis ut animam tuam, clam dicens: eamus et sequamur deos alienos, quos tu ignoras et patres tui, cunctarum in circuitu gentium, quae iuxta uel procul sunt ab initio usque ad fines terrae, non adquiescas ei, neque audias, neque parcat ei oculus tuus, ut miserearis et occultes eum: sed statim interficies. sit prius manus tua super eum, et post te omnis populus mittat manum. lapidibus obrutus necabitur, quia te uoluit abstrahere a domino deo tuo. Et post paululum: Non uos incidetis nec facietis caluitium super mortuo: quoniam populus sanctus es domino deo tuo. Et alio loco: Si unus, inquit, de fratribus tuis, qui moratur intra portas ciuitatis tuae in terra, quam dominus deus tuus daturus est tibi, ad paupertatem uenerit, non obdurabis cor tuum, nec contrahes manum : sed aperies eam pauperi et dabis mutuum, quo eum indigere perspexeris. caue, ne forte subrepat tibi impia cogitatio et dicas in corde tuo: adpropinquat septimus annus remissionis, et auertas oculos . a paupere fratre tuo nolens ei quod postulat mutuum commodare, ne clamet contra te ad dominum et fiat tibi in 18 Dent. 14, 1 et 2 20 Deut. 15, 7-11 S et] UT M1 7 p ̀ cepiſ Sv 9 uel] om. R 11 fermamuT dnf alieniſ PSv 14 audear M1, audief P mifere*nf (a ras.) P 15 pnmu P2v 16 post te] pofte C 17 obru∗ τ uſ P quia] qui XPCSa 18 incid ιτι ſ M1P1, mcidaTiT CRM19 morruQ RS 20 inquid ſi unuſ M1P, mquiT. si un\' S 21 intra] lurra R 22 tuus] om. M1 23 fer M, & C 24 quo] quod M1P1 profpexenf C 25 fubnpiaT MPCS, furnpiar Ra (obnpiaT cod. Am.) mpia Ml 26 feprimof annof remiſioniſ Ml 28 clamaT Ml adfim. C peccatum: sed dabis ei, nec ages quippiam callide in eius necessitatibus subleuandis, ut benedicat tibi dominus deus tuus in omni tempore et in cunctis ad quae manum miseris. non deerunt pauperes in terra habitationis tuae: idcirco ego praecipio tibi, ut aperias manum fratri tuo egeno et pauperi, qui tecum uersantur in terra. Et aliquanto post: Iudices et magistros constitues in omnibus portis tuis, quas dominus deus tuus dederit tibi, per singulas tribus tuas, ut iudicent populum iusto iudicio nec in alteram partem declinent non accipies personam nec munera: quia munera excaecant oculos sapientium et mutant uerba iustorum. iuste quod iustum est persequeris, ut uiuas et possideas terram, quam dominus deus tuus dederit tibi. Et post pauca: Nec facies tibi atque constitues statuam, quae odit dominus deus tuus. Item post pauca: Cum reperti fuerint apud te intra unam portarum tuarum, quas dominus deus tuus dabit tibi, uir aut mulier, qui faciant malum in conspectu domini dei tui et transgrediantur pactum illius, ut uadant et seruiant diis alienis et adorent eos, solem et lunam et omnem militiam caeli, quae non praecepi, et hoc tibi fuerit nuntiatum, audiensque inquisieris diligenter et uerum esse reppereris et abominatio facta est in Israhel: educes uirum ac mulierem, qui rem sceleratissimam perpetrarunt, ad portas ciuitatis tuae, et lapidibus obruentur. in ore duorum aut trium testium peribit qui interficietur. nemo occidatur uno contra se dicente testimonium. manus testium prima interficiet eum, et manus 6 Deut. 16, 18-20 13 Dent. 16, 22 15 Dent. 17, 2—7 1 agif M\'P . 3 ad quae] arq; Cl 4 ego] ergo MPG 5 manū rua B 6 uerfator av pofr aliquanrum P\'a, pofr aliquanta P\' 7 omnif MG\', omne! P4 8 ut] er R 9 populo MCBa 10 non] nec P accipiaf Ba 12 ira Ml 18 nec] S Ca faciat B 14 conſ τιτ uaſ CBM\'Sa qui S, in marg . t quae m. al . 15 reperte M1P1 apud te om . 81 una Ml 16 tibi om. S 17 faciQr JB 18 τ ranſgrediunt ̃ R 20 p ̀ cip ιτ MPlC, pcepir BSa (c.Am.) 21 inqueſieriſ MC1 repereref MI, reppenref P\', reperent M2C1RS . 22 edncif M\'P, educens R 23 porram MPB 24 aut] ut R 26 in τ erficia τ CRM1a reliqui populi extrema mittetur, ut auferas malum de medio tui. Item post aliquantum: Qui autem superbierit nolens oboedire sacerdotis imperio, qui eo tempore ministrat domino deo tuo, et decreto iudicis, morietur homo ille: et auferes malum de Israhel: cunctusque populus audiens timebit, ut nullus deinceps intumescat superbia. Et post quaedam interposita, cum de alienigenis admoneret: Caue, inquit, ne imitari uelis abominationes illarum gentium. nec inueniatur in te qui lustret filium suum aut filiam ducens per ignem, aut qui ariolos sciscitetur et obseruet somnia atque auguria, ne sit maleficus, ne incantator, nec pythones consulas nec diuinos et quaeras a mortuis ueritatem. omnia enim haec abominabitur dominus. Et post abominabitur: Non stabit testis unus contra aliquem, quicquid illud peccati et facinoris fuerit: sed in ore duorum aut trium testium stabit omne uerbum. si steterit testis mendax contra hominem accusans eum praeuaricationis, stabunt ambo quorum causa est ante dominum in conspectu sacerdotum et iudicum, qui fuerint in diebus illis: cumque diligentissime perscrutantes inuenerint falsum testem dixisse contra fratrem suum mendacium, reddent ei sicut fratri suo reddere cogitauit, et auferes malum de medio tui: ut audientes ceteri timorem habeant et nequaquam talia audeant facere. non misereberis eius, sed animam pro anima, oculum pro oculo, dentem pro dente, manum pro manu, pedem pro pede exiges. Et 2 Deut. 17, 12 et 13 7 Dent. 18, 9-12 14 Deut. 19, 15—21 1 m ιττ a τ ur CRM2a auferef P 2 aliqũ MO, aliqua R, ahquan τ a P\' 8 ſacerd οτι ſ obędJre S 4 et ante decr.] ex C* monaTur CRМ1a 5 ut] eT P* 6 nulli Cx ſupbià C 7 de] om. M1P1 ammonera S\' 8 imiTMre MPC1 uelbf M1 9 m re mueniaTx S qua B lofrrenT Ml 9 dieenf 81 10 anoluf MP 11 ne .. ne] nec .. nec a tis B mcanTaTur MlP* nee] ne MPCB, neq; a pbyromf М1, fjTomf P1, phiTonef CR, phyronef SM2a 12 confulaT C\' nec] ne MCJt 13 deus R ahquanTa P* 14 frabif C testis] om. B 16 ſ τ e τ en∗ C 17 quorum] corfi M1P1 efr caufa B 18 deiI B m cogiTabanT B 22 caen* (ras. f) M 25 exigiſ M\'Pl alibi in eodem libro: Si genuerit homo filium contumacem et proteruum, qui non audiat patris ac matris imperium et coercitus oboedire contempserit, adprehendent eum et educent ad seniores ciuitatis illius et ad portam iudicii dicentque ad eos: filius noster iste proteruus et contumax est, monita nostra audire contempsit, comissationibus uacat et luxuriae atque conuiuiis, lapidibus eum obruet populus ciuitatis, et morietur, ut auferatis malum de medio uestri et uniuersus Israhel audiens pertimescat. Et post pauca: Non uidebis bouem fratris tui aut ouem errantem et praeteribis, sed reduces fratri tuo, etiamsi non est propinquus tuus frater nec nosti eum, duces in domum tuam, et erunt apud te, quamdiu quaerat ea frater tuus, et recipiat. similiter facies de asino et uestimento et de omni re fratris tui, quae perierit: si inueneris ea, ne neglegas quasi aliena. si uideris asinum fratris tui aut bouem cecidisse in uia, non despicies, sed subleuabis cum eo. non induetur mulier ueste uirili, nec uir utetur ueste feminea: abominabilis enim apud dominum est qui facit haec. Item post pauca: Cum aedificaueris domum nouam, facies murum tecti per circuitum, ne effundatur sanguis in domo tua et sis labente alio et in praeceps ruente. Item paulo post: Si duxerit uir uxorem et postea eam odio habuerit quaesieritque occasiones quibus dimittat eam obiciens ei nomen pessimum et dixerit: uxorem hanc accepi et ingressus ad eam 1 Dent. 21, 18-21 9 Dent. 22, 1-5 19 ib. 8 21 ib. 13-30 2 ac] er B, aut v 4 et edncent] educenrq ; R, et deducent a, et ducent v 6 audirej om. S conTempnir RP* comeſſa τιο nib; CP3, + *come∗ſaciomb; M, c ό meſſacionib; B, commeſſa τιο nib,S1. comefiTiomb, P1S2a 7 luxone M\'C, luxonae P obruiT MIPI, obruar CRM2 P2a 8 monai M2C aoferaf S\' 9 pauca Qr MI, pauca uerba P, pauciſſimoſ uerſuſ 8 11 reduciT MlP\' 12 τ uũ M 18 faciaT P 14 omne M1P1 penerar C 15 ea* M, eam Sv alienam M1Pv si] fed M1 16 defpiciaa a 17 lndu ιτ ur M1P1 mnle M1P1 18 hec facit R 19 nouamj canam Pl 20 TUO P 21 labanTi Ml alio] aliquo R p. postj pote pauca P 22 uirj om. S eamj om. B qmtlenTq; M\' 28 occanfiomf M\', occanſioneſ PC1 ei dim ιττ a τ S pe ττι mo M\'PI + non inueni uirginem, tollent eam pater et mater eiam et ferent secum signa uirginitatis eius ad seniores urbis, qui in porta sunt, et dicet pater: filiam meam dedi huic uxorem, quam quia odit, inponit ei nomen pessimum, ut dicat: non inueni filiam tuam uirginem: et ecce haec sunt signa uirginitatis filiae meae. expandent uestimentum coram senioribus ciuitatis: adprehendentque senes urbis illius uirum et uerberabunt illum, condemnantes insuper centum siclis argenti, quos dabit patri puellae: quoniam diffamauit nomen pessimum super uirginem Israhel: habebitque eam uxorem et non poterit dimittere omni tempore uitae suae. quod si uerum est quod obicit et non est in puella inuenta uirginitas, eicient eam extra fores domus patris sui et lapidibus obruent uiri cuiuitatis eius, et morietur: quoniam fecit nefas in Israhel, ut fornicaretur in domo patris sui: et auferes malum de medio tui. ai dormierit uir cum uxore alterius, uterque morietur, id est adulter et adultera: et auferes malum de Israhel si puellam uirginem desponderit uir et inuenerit eam aliquis in ciuitate et concubuerit cum illa, educes utrumque ad portam ciuitatis illius, et lapidibus obruentur: puella, quia non clamauit, cum esset in ciuitate, uir, quia humiliauit uxorem proximi sui: et auferes malum de medio tui. sin autem in agro reppererit uir puellam, quae desponsata est, et adprehendens concubuerit cum illa, ipse morietur solus: puella nihil patietur, nec est rea mortis: quoniam sicut latro consurgit contra fratrem suum et occidit animam eius, ita et puella perpessa est: sola erat in agro, clamauit, et nullus adfuit qui liberaret eam. si inuenerit uir puellam uirginem, quae non habet sponsum, et adprehendens concubuerit cum ea et res ad iudicium uenerit, dabit qui dormiuit cum ea patri puellae centum siclos S dierr MIPS, dicar CRM2P2a 5 et] om . S 8 conTemnanref P1, condem∗nan τ eſ (p ras.) M, condempnan τ eſ CR 9 diffã mau ιτ M 10 habebrr M1 uxorem eam R 12 innenta] om. R uirginiſ Ml eici∗in τ M 18 fonf М1P1 obrounr M1P 15 domS S 16 monaTnr M2CRa id est] ldem P1 18 difpondenr MPO 19 illa] ea Sv edncefq, S ed. a. p. cio. ill. utr. R 20 obrua~ C, (n eluta supra &) M 28 difponfaTa MPCS 24 illa ea Sv 25 oforga S SO ficlof frum ̃τι argeirn (frum ̃τι elut.) M \' argenti et habebit eam uxorem, quia humiliauit eam: non poterit dimittere cunctis diebus uitae suae. non accipiet homo uxorem patris sui nec reuelabit operimentum eius. Et post paululum: Non erit meretrix de filiabus Israhel neque scortator de filiis Israhel Et post paululum: Non faenerabis fratri tuo ad usuram pecuniam, nec fruges, nec quamlibet aliam rem, sed alio. Et post paucos uersus: Cum uoueris uotum domino deo tuo, non tardabis reddere: quia requiret illud dominus deus tuus et, si moratus fueris, reputabit tibi in peccatum. si nolueris polliceri, absque peccato eris: quod autem semel est egressum de labiis tuis, obseruabis et facies sicut promisisti domino deo tuo et propria uoluntate et ore tuo locutus es. Et paulo post: Non accipies loco pignoris inferiorem et superiorem molam, quia animam suam adposuit tibi. si deprehensus fuerit homo sollicitans fratrem suum de filiis Israhel et uendito eo accipiens pretium, interficietur: et auferes malum de medio tui. Et post paucos uersus: Cum repetes, inquit, a proximo tuo rem aliquam quam debet tibi, non ingredieris domum eius, ut pignus auferas, sed stabis foris et ille tibi proferet quod habuerit. sin autem pauper est, non pernoctabit apud te pignus, sed statim reddes ei ante solis occasum, ut dormiens in uestimento suo benedicat tibi et habeas iustitiam coram domino deo tuo. non negabis mercedem indigentis et pauperis fratris tui siue aduenae, qui tecum moratur in terra et intra portas tuas est: sed eadem die reddes ei pretium laboris sui ante solis occasum: quia pauper est et ex eo 8 Deut. 28, 17 5 ib. 19 et 20 7 ib. 21-28 18 Deut. 24, 6 et 7 17 ib. 10-16- 1 eam] om. 8 non] nec R 8 reuelau ιτ М1 P paulolfi M paolo p S 4 neque] nec a 5 paololQ S foenerabif 8, fenerabif MPcB 7 alio] alieno P2C2v pauciſſimoſ S, panaf MlP uel MP 9 illu τ M, illa C repu τ au ιτ MC, repurabrrur RSv 10 polhcere MlPS 11 egreſſum efr SafJ 12 tuo] om. S1 16 uindic το M1, uend ιτ ∗o C af: & uendrr eũ in marg. add. m. al . S et ante auf.] om. 01 accipiet a 17 pauca uerba P reperif MP 18 a] da C, de a debir M, dabiT P, da S 24 moranT"" C1 25 est] om. B sed] om. PCJtS reddit Ml sustentat animam suam: ne clamet contra. te ad dominum, et reputetur tibi in peccatum. non occidentur patres pro filiis nec filii pro patribus, sed unusquisque pro suo peccato morietur. Et post paucos uersus: Quando messueris segetem in agro tuo et oblitus manipulum reliqueris, . non reuerteris, ut tollas illum, sed aduenam et pupillum et uiduam auferre patieris, ut benedicat tibi dominus deus tuus in omni opere manuum tuarum. si fruges colliges oliuarum, quicquid remanserit in arboribus, non reuerteris, ut colligas, sed relinques aduenae, pupillo et uiduae. si uindemiaueris uineam tuam, non colliges remanentes racemos, sed cedent in usus aduenae, pupilli et uiduae. memento, quod et tu seruieris in Aegypto, et idcirco praecipio tibi, ut facias hanc rem. Si fuerit causa inter aliquos et interpellauerint iudices, quem iustum esse perspexerint, illi iustitiae palmam dabunt, quem impium, condemnabunt impietatis. sin autem qui peccauit dignum uiderint plagis, prosternent et coram se facient uerberari. pro mensura peccati erit et plagarum modus: ita dumtaxat, ut quadragenarium numerum non excedant, ne foede laceratus ante oculos tuos abeat frater tuus. E t post paululum: Si habuerint inter se iurgium uiri et unus contra alterum rixari coeperint uolensque uxor alterius eruere uirum suum de manu fortioris miserit manum et adprehenderit uerenda eius, abscides manum illius nec flecteris super eam ulla misericordia. non habebis in sacculo diuersa pondera, maius et minus: nec erit in domo tua modius maior et minor. pondus habebis 4 Deut. 24, 19—22 et 25, 1-3 20 Deut. 25, 11-15 1 contra] coram a ad dm ̃ S, adn ̃ M1 4 pauc\'f (1 in o mut . al) M, pauciſſimoſ Sa paucif nerbif P segetem] meffem R 5 reli∗quriſ (n rfU.) M, relmquenf P 7 pa τι ariſ 81 . 9 rehnquenf CP, relinque Sa 10 et] ac Sav 12 pupillo M1Sa et ante uid.J ac Sav 13 pcipiam Mla, precipmm P 15 condè∗ |nabun τ (p ras.) M 16 impiaa τι M1 17 feciſſen τ P1 19 fide MC1, fede PK 02 20 habear MC1, abiar S, obeaT Pa paulola M1S 21 um iurgiũ R nzare 22 22 coeperun τ P1, coepenT SPI, cepin τ R 28 uerecund∗a M, uerecundia P1S, nere**nd∗a C, uereconda R 24 fop ea MP, fup ed 81 iustum et uerum, et modius aequalis et uerus erit tibi. Et post pleraque: Maledictus homo, qui facit sculptile et conflatile, abominationem domini, opus manuum artificum, ponetque illud in abscondito. et respondebit omnis populus et dicet: amen. maledictus qui non honorat patrem suum et matrem. et dicet omnis populus: amen. maledictus qui transfert terminos proximi sui. et dicet omnis populus: amen. maledictus qui errare facit caecum in uia. et dicet omnis populus: amen. maledictus qui peruertit iudicium aduenae, pupilli et uiduae. et dicet omnis populus: amen. maledictus omnis qui dormit cum uxore patris sui et reuelat operimentum lectuli eius. et dicet omnis populus: amen. maledictus qui dormit cum omni iumento. et dicet omnis populus: amen. maledictus qui dormit cum sorore sua, filia patris sui uel matris suae. et dicet omnis populus: amen. maledictus qui dormit cum socru sua. et dicet omnis populus: amen. maledictus qui clam percusserit proximum suum. et dicet omnis populus: amen. maledictus qui accipit munera, ut percutiat animam sanguinis innocentis. et dicet omnis populus: amen. Huc usque de libris Moysi quae uisa sunt ponenda posuimus. in his uero quae secuntur et appellantur Hiesu Naue, Iudicum, Regnorum, Paralipomenon, rerum gestarum potius historia legitur quam praecepta uiuendi. haec tamen paucissima de libro Hiesu Naue praetereunda in hocopere non putaui. 2 Dent. 27, 15-25 1 modiof ęqualeſ S 8 mand M1R 4 ponrrque CRM2a refpondrr MC1, refponder PC 5 dictx P 6 dic ιτ MC werba: maledictns q. t. t. p. s. e. d. o. p. amen om. MPCR 8 caecum] coafl 8 uia] lTinere Sav diciT MPlG 9 puerra Sa 10 pupillo a 10, 12, 15, 16, 17, 19 diciT MP1C 11 dormien τ P (cf. eod. Am.) patris] arril ∗p∗∗∗∗arni (P ex parte et nmi eras.) M sui] om. R reaelaniT P 12 ei\' lecruh 8 18 dic ιτ MP1C1 14 vel] fiue P (cod. Am.), fiue fiha R 18 accep ιτ M1 UT] k P percu τι e τ P . 19 fangmne S 20 libro S 21 apellani Ml 9t paralypomenon CM* 25 hist. leg.] fronale igit ́ M1 V. DE HIESV NAVE. Reuertimini et ite in tabernacula uestra et in terram possessionis, quam tradidit uobis Moyses famulus domini trans Iordanen: ita dumtaxat, ut custodiatis adtente et opere conpleatis mandatum et legem, quam praecepit uobis Moyses seruus domini, ut diligatis dominum deum uestrum et ambuletis in omnibus uiis eius et obseruetis mandata illius adhaereatisque ac seruiatis ei in omni corde et in omni anima uestra. Et in alio loco: Ne postquam intraueritis, inquit, ad gentes, quae inter uos futurae sunt, iuretis in nomine deorum earum et seruiatis eis et adoretis illos: sed adhaereatis domino deo uestro, quod fecistis usque in diem hanc. De libro autem Psalmorum multa ponenda sunt, quamuis eadem saepe repetantur: sed habebo modum, quantum potero, ne hoc opus, quod memoria maxime tenendum est, in nimiam longitudinem pergat.