Donatista dixit: Hinc sibi deus unicum baptismum esse 
 proclamat, hinc apostolus unum cunctis dixisse confirmat, deo per 
 Salomonem probante: hortus conclusus, soror mea sponsa 
 mea, fons signatus, puteus aquae uiuae, paradisus 
 cum fructu pomorum. 
 Catholicus respondit: Recordare legem et aduerte diligenter 
 et uide quod ex hoc paradiso, ex hoc horto concluso, ex hoc 
 fonte signato etiam foris salutis unda decurrat, quae uadit contra 
 Assyrios, contra uos uidelicet Donatistas. ex Assyriis enim Samaritani 
 illi nascuntur qui uobis sunt comparati. ipse est, inquit 
 scriptura, fluuius qui uadit contra Assyrios, contra inimicam 
 dei populo gentem. non pro illis uadit, sed contra. quibusdam 
 enim-est odor mortis in morte, quibusdam uero 
 odor uitae in uita. sicut enim, qui manducat et bibit 
 sanguinem domini indigne, iudicium sibi manducat et 
 bibit, sic et qui accipit indigne baptisma iudicium sibi accipit, non 
 salutem. nam et ludas proditor bonum corpus et Simon magus 
 bonum baptisma Christi percepit, sed quia bono bene non usi 
 sunt, mali male utendo deleti sunt. bonum est baptisma, bonum 
 est Christi sanguis et corpus, bona est et lex, sed si quis 
 ea legitime utatur. neque quia et foris est diuina non est, 
 aut quia ab alienis habetur aliena putabitur, aut quia a malis 
 iniuste tractatur a nobis iuste damnabitur. aqua paradisi aqua trinitatis 
 est. hanc ubi agnoscimus, paradisi non negamus, hanc ubi non 
 perspicimus, paradisi omnino non dicimus. quaecumque foris nata

 2 Ios. 2, 19 6 Cant. 4, 12-13 13 Gen. 2, 14 15 II Cor. 2, 16 
 17 I Cor. 11, 29 23 cf. I Tim. 1, 8 

 1 ipsa non est] ipsa est non est a 2 pr . est om. v alt . est om. m 
 3 fores domus tuae uv 4 VIII mg. as adigit uml Hinc hinc m 
 baptisma uv 5 confirmatur smmlu deo] ideo u 6 probantem a 
 ortus codd . 9 VIIII mg. as legem et sm2s lege mea a legem mea 
 sml lege omnia v aduerte] a. legem s 10 ex paradyso (om . hoc) s 
 horto ex osto a ex hoc horto concluso om. s 11 quae] quo u 
 12 assirios au donatista a assiriis as 13 inquid u 14 assirios 
 a 15 populo dei s 16 mortem et 17 uitam ev 19 bibet asml 
 sibi om. av 20 proditor iudas 3 22 deleti] dediti u est] et 
 asml baptisma est s 23 alt . et om. v 24 ea] a asml quia et] 
 enim et quia v 26 dam(damp- w)natur s 28 paradiso sml 
 
 
 est, paradisi nullo modo dicenda est: ut puta Manicheus, quia 
 numquam fuit in paradiso nec sicut uos de ecclesia foras egressus 
 est, aqua paradisi putandus (non) est, quia foris exortus est. hic 
 opus habet ut uiuat, (ne) in aeternum moriatur, sed ut legitime 
 uiuat in -ipsa uiuat, ne iudicium manducet et bibat. 
 
 Donatista dixit: E contra apostolus dixisse testatur: unus 
 deus, una fides, unum baptisma. nulla in diuina doctrina 
 uarietas, per omnia dominum sequitur seruus, in nullo differt a 
 magistro discipulus. 
 Catholicus respondit: Quem sequeris, quem imitaris, quem huius 
 flagitii arbitraris auctorem? da mihi aliquem sanctorum post trinitatem 
 rebaptizare, quod facis. lege mihi non illas scripturas, 
 quarum auctoritate non teneor, sed noui et ueteris testamenti, 
 quibus utrique subicimur. si unum est baptisma, cur duplicas 
 unum? non enim aliud iteras quam quod inuenis uerum. quoniam 
 ergo quae destruxistis ea, sicut dixit, reaedificatis, praeuaricatores 
 uos esse monstratis. 
 Donatista dixit: Aut si unum putas cum reis aliqua permixtione 
 coniunctum sacramentum baptismi, audi prophetas quibus 
 sit recte dispensum, dicente Salomone: fons uitae in manibus 
 iusti. 
 Catholicus respondit: Bene de uobis dominus dixit; qui errorem 
 uestrum ante praeuidit: uos qui iustificatis uos coram 
 hominibus, deus autem nouit corda uestra, quia quod 
 altum est hominibus abominabile est apud deum. si 
 iustus es et fons uitae in manu tua est, non homo, sed deus es. 
 ad te confugiatur, tibi credatur, in te spes omnis uitae ponatur, 
 ipsum baptisma in nomine tuo detur et de domino taceatur, uis 
 scire ubi hunc fontem uitae requiras? in psalmo habes: apud 
 te est fons uitae et in lumine tuo uidebimus lumen.

 6 Eph. 4, 5 16 cf. Gal. 2, 18 20 Prou. 10, 11 23 Luc. 16, 15 
 29 Ps. 35, 10 

 3 paradi s putandus (ut coni. Morelius) codd . potandus v non 
 addidi exorsus m 4 ne v, om. codd . 5 in ipsa] in eternum in 
 ipsa s 7 doctrina diuina v 10 Cath responfl hoc loco mm2, ante 
 da mihi (lin. 11) v, om. asmmlu 11 flagitiis a post (t 8. I. ml) a 
 16 sicut dixit] dixit asml sicut dixit apostolus mm2 iterum (sic!) v redificatis 
 as 18 XI mg. as cum] cur mm2 reis v res asml est (del. s) 
 sm2z 20 dispensatum mm2 22 XII mg. as 23 uos estis qui v 
 24 dominus uv nostra a 25 aput II 27 ad] a u 28 deo sm1 
 daceatur am1 
 
 
 non legisti: filius malus superbos oculos habet, filius 
 malus ipse se iustum dicit, exitus autem suos non 
 abluet? nisi (te) ut hominem reum esse cognoueris, nisi te 
 peccatorem ueraci corde clamaueris, iustificari omnino non poteris, 
 dicente propheta: dic tu iniquitates tuas, ut iustificeris. 
 et Iohannes apostolus: si dixerimus quia peccatum non 
 habemus, nos ipsos decipimus et ueritas in nobis non 
 est. 
 Donatista dixit: Et Dauid dicit: oleum autem peccatoris 
 non inpinguet caput meum. 
 
 Catholicus respondit: Da ergo mihi aliquem tuorum quem probes 
 non esse peccatorem, ut oleum uestrum non possit esse peccatoris, 
 cum scriptum sit: nullus est hominum qui non 
 peccet. interpres male, desuper lege, ut sensum possis accipere. 
 sic ait: corripiet me iustus in misericordia et increpabit 
 me; oleum autem peccatoris non unguat caput 
 meum, hoc est: melior est misericors increpatio quam lenis adulatio, 
 sicut et illud: meliora sunt uulnera amici quam 
 uoluntaria oscula inimici. oleum peccatoris blandimentum est 
 adulatoris, de quo alibi dicit: molliti sunt sermones eius super 
 oleum et ipsi sunt iacula. oleum iusti spiritus est dei, dicente 
 Petro: Iesum a Nazareth, quem unxit deus spiritu 
 sancto. desine itaque spiritum sanctum oleum dicere peccatoris, 
 ne deum incipias asserere peccatorem. 
 Donatista dixit: Aperta confectio perfidorum isto loco monstratur, 
 quae inimica praesumptione a facinoroso sacerdote contacta polluitur, 
 cuius sacrificium uelut oleum uoce diuina respuitur. facineros 
 u s, inquit, qui sacrificatmihi (uitulum) uelut quicanem

 1 Prou. 24, 36. 35 (30, 13. 12) 5 Esai. 43, 26 6 1 Ioh. 1, 8 
 9 Ps. 140, 5 13 Eccle. 7, 21 15 Ps. 140, 5 18 Prou. 27, 6 
 20 Ps. 54, 22 22 Act. 10, 38 27 Esai. 66, 3 

 2 se om. a iustum se s 3 te v, om. codd., post esse add. mm2 
 peccatorem te m 5 dic tu om. asml dic prior v 9 XIII mg. as 
 10 inpiguat a impinguat s 11 XIIII mg. as Da] Dic v, cf. p. 295,11 
 14 interpres (es in ras. s) su interpretes av interpretaris m malo v 
 accipere] habere mml 15 increpauit as 16 unguat] inpinguet s 
 20 adulteratoris sml 21 dei est s 22 a om. m nazareht a 
 unixit u deus deus s 23 peccatoris dicere s 25 XV mg. as 
 fort . aperte confectio scripsi confessio codd. v, cf. p. 297, 7. 299, 29. 
 300, 1 26 contracta asm 27 facinorosus ssv 28 uitulum addidi 
 carnem u 
 
 
 occidat, et qui offert similaginem quasi sanguinem 
 porcinum, et qui offert thus in memoria quasi blasphemus. 
 Catholicus respondit: Certum est quod sacerdotis et plebis 
 execretur deus ac despiciat holocausta, si bona non affuerit conscientia. 
 aut si de sacerdotibus solum dictum cupis intellegi, 
 quomodo apud uos facinorosorum non polluitur confectio sacerdotum? 
 dicis: \'quamdiu mali latent inquinare non possunt, propter 
 quod scriptum est: quae occulta, mihi, quae manifesta 
 sunt, uobis\'. si ergo quamdiu mali latent inquinare non 
 possunt, cur longe positas nationes, quibus nomen Donati et Caeciliani 
 habetur incognitum, rebaptizare non times? quis uestrum 
 aliquorum mala in eorum pertulit aliquando notitia? et si pertulisset 
 et non probasset, in nullo prorsus obesset iuxta illud: 
 quae occulta sunt, mihi, quae manifesta sunt, uobis.