Donatista dixit: Adhuc eius aquas Ambacum propheta spiritu manifestat: inposuisti, inquit, in mari equos tuos turbantes aquas multas. me contempsit Galaat ciuitas, quae operatur stulta turbans aquas. et fortitudo tua sicut hominis piratae. Catholicus respondit: Agnosce in te tua tela, sicut scriptum est: gladius eorum intret in corda ipsorum et arcus eorum confringatur. fortitudo tua, Donatista, sicut hominis piratae, qui uiribus rebaptizas, uiribus in aqua pugnas, uiribus in aqua necas. ista gerens pirata captus occideris, nisi conuersus paenitueris et regi Christo in catholica militaris. Donatista dixit: Si ergo unico fonti ecclesia gloriatur, utique traditorum spelunca est, quae in aquarum multitudine extollitur et baptismi sui ebrietate confusa cum regibus fornicatur, dicente Iohanne: ueni, ostendam tibi damnationem 9 Deut. 29, 29 15 ibid. 17 Hab. 3, 15 18 Os. 6, 7—9 22 Ps. 36, 15 23 cf. Os. 6, 9 30 Apoc. 17, 1-2 2 porcorum sml 4 XVI mg. as 5. bonam a fuerit s conscientiam a 6 solis m 8 male mmlu 9 occulta] add . sunt v 11 positis asml 13 aloquorum aml notitiam v 16 XVII mg. as abacuc a turbidbs (sic!) v 18 galaad sv 19 quae] qui as turbans (tapaooouoa) scripsi turbas codd . turbat v 21 tela] add . conuerti v 24 uiribus in aqua pugnas uiribus in aqua rebaptizas s pugnas] piginas as 26 in om. asml catholico uml catholica ecclesia um2 militaueris sm2v 27 XVIII mg. as unico] amico s fonte v 30 ostenodam m meretricis magnae sedentis super aquas multas, et inebriati sunt omnes inhabitantes terram a uino fornicationis eius. rogo quae sunt aquae multae nisi plura baptisma? quae mulier fornicaria nisi traditorum spelunca, quae regum uoluptatibus seruit obnoxia,.a quibus persecutionis poculum bibens ebria caecitate populis miscet et in amentia quos rigauerit ducit? cuius accessu sapientissimus Salomon interdixit: ab aqua, inquit, aliena abstine te et de fonte alieno ne biberis, ut longum uiuas tempus, et adicientur tibi anni uitae tuae. fons aquae tuae priuatus sit tibi: ne quisquam extraneus communicet tibi. solus ergo priuatum non habet fontem, qui ui meretricis aquarum possidet multitudinem. Iohannes quoque apostolus aquarum multitudinem inprobat dicens: et dixit mihi angelus: aquas quas uidisti, super quas sedet fornicaria illa, populi, turbae et nationes sunt. Catholicus respondit: Ut uideo, ubicumque aqua nominata est male bene, baptisma credidisti. si in bono, tibi, si in malo, mihi illam tribuere uoluisti, ut de uobis impleretur quod Paulus apostolus dixit: nescientes neque quae locuntur neque de quibus affirmant. quemadmodum enim Iamnes et Mambres restiterunt Moysi, ita hi resistunt ueritati. angelus dicit: aquas quas uidisti, populi, turbae et nationes sunt. et tu angelo exponenti resistis et dicis: \'rogo quae sunt aquae multae nisi plura baptisma? quae mulier fornicaria nisi traditorum spelunca?\' si et traditorum uocabula cupis addiscere, habes uestros, Siluanum Cirtensem Felici curatori sacramenta tradentem, habes Marianum ab Aquis Tibilitanis Romano curatori tres codices offerentem, habes Uictorem Rusiccaziensem 7 Prou. 9, 18 10 Prou. 5, 18. 17 13 Apoc. 17, 15 19 I Tim. 1, 7 20 II Tim. 3, 8 22 Apoc. 17, 15 26 cf. Gresc. III, 27, 30 sqq. 2 terra a 3 baptismata asm2sv, cf. lin. 24 • 5 persecutionibus av pocula aml 6 amentiam v 7 accessum ssv salemon u 9 longum scripsi longo codd. v tempore (ore s. 1. s) ssv 12 ui om. uv Iohannes-multitudinem om. u 14 alt . quas] aquas asml sedit m si et sml 16 XVIin mg. as utl et as 17 male uel bene coni. v dei baptisma u pr . si] sed v alt . si om. v 19 loquuntur su 20 quemammodum a 21 resisterunt as, cf. Roensch, It.2 p. 288 24 baptismata sm2sv 26 circensem s 27 tradente a Marinum v recte, sed error anonymo tribuendus 28 curat.ori u risiccaziensem sml Rusiccadiensem v quattuor euangelia ueluti deleticia conburentem, qui Caecilianum absentem damnare ausi sunt innocentem. haec est spelunca latronum, haec progenies traditorum, haec mulier fornicaria, quae relicto Christo Donato prostituit lupanaria, cuius domus iuxta Salomonem secessus est mortis, cuius uiae sunt inferorum, quae se mundam uocat cum sit sordibus plena, quae se innocentem clamat cum sit sceleribus inretita, quae pudenda committit et facta sua in alteram dicit, ne prior audiat quae commisit. de factis enim uestris catholicos infamatis, ut populos a domino separetis. proinde quod quasi tuos, ut ab aqua nostra se abstineant, hortaris et dicis: ab aqua aliena abstine te et de fonte alieno ne biberis. fons aquae tuae priuatus sit tibi: ne quisquam extraneus communicet tibi, quis non uideat prophetam coniugibus pudicitiam commendasse et te a ueritate procul errasse? aut si fonti tuo communicare nullus debeat extraneus, cur extraneos quaeris, cur catholicos rebaptizas? Donatista dixit: Claret ergo apud traditores esse multitudinem aquarum, ubi diuersa schismatum semina, ubi haereticorum multimodas pestes, ubi Manicheorum detestanda sordium feculenta uel in abruptum cenosi gurgitis lacum in aeterna morte abreptos Charybdis uidit et exterminii oleum flammis edacibus animauit. Catholicus respondit:s o probare, o errare, o delirare! claret ergo apud traditores esse multitudinem aquarum, ubi diuersa schismatum semina, ubi haereticorum multimodas pestes, ubi Manicheorum detestanda sordium feculenta? quomodo probas nobiscum esse schismaticorum multimodas pestes? si nobiscum essent, non haeretici, sed catholici essent. Donatista dixit: Audi dicente Salomone: muscae moriturae exterminant confectionem suauitatis. olei est ergo genuina suauitas, quae si tactu inprobo fuerit uiolata fit 4 cf. Prou. 7, 27 11 Prou. 9,18 12 Prou. 5,18.17 28 Eccle. 10,1 1 deletitia asml delititia sm2 delaticia s 2 latronum spelunca m 4 luppanaria a domum a 6 sordibus] sceleribus sordium (sordidum uml) s 8 ne] nec a 9 separatos asml separatis sm2 11 abstinete te urnl 13 propheta a 15 debet sm2m 17 XX mg. as 19 multimoda sml multimode sm2z manichorum asml sordidum u feculentia sm2 20 uel] add . ubi mm2 21 caribdis au caripdis m et om. m extermii asml 22 XXI mg. as 24 multimode (-ę) smum2 multitudine uml 25 sordiidium u feculentia sm2s nobiscum esse probus s 26 nobiscum] nobis non mmlu 28 XXII mg. as salemone m muriture u 29 suauitatis olei. est ergo interpungit Engelbrecht 30 tacto mml fit] sitm ingrata confectione polluta. et recte spiritus sanctus inmundis alitibus traditores aequauit, quod in aliena mensa inprobi corruant et olei suauitatem inmundis tactibus foedent. Catholicus respondit: Quis tactu inprobo uiolat? qui quod inuenit seruat, aut qui confectum inpudenter exterminat? quando oleum uestrum tetigimus, quando spiritum sanctum iniuciando fugauimus? docete aliquem nostrum in diuinitatis oleum inprobe cecidisse aut trinitatis baptisma sicut uos inlicite uiolasse. muscae moriturae Donatistae circumuolant per totius corporis membra; sicubi repperiant uulnerata, sana pungunt, aegra lambunt et eorum ulceribus peccatorum uermes fundunt, quae conscientiam mordeant, quae animam finiant, quae putredinem nutriant, quae nec ipsis mortuis cadaueribus parcant. muscae moriturae cum oleum exterminant oleo perimuntur; neque enim uiuitis, qui spiritum sanctum exflatis. Donatista dixit: Hoc proprie Dauid sanctissimus nostrae fidei regulam subministrans edocet, eundem peccatoris oleum nec salutem afferre nec cuiusquam caput debere contingere. oleum, inquit, peccatoris non unguat caput meum. ergo diligenti examine peccatoris requirenda persona est, si non de sacerdote sacrilego, ut profani asserunt, dominus dixit. Catholicus respondit: Cum sis peccati conscius, audes dicere: peccatoris requirenda persona est\'? audi quae sit peccatoris ista persona. apostolus dixit: omnes pebcauerunt et egent gloria dei, et Salomon: nullus est hominum qui non peccet, et Iob: si in angelis suis repperit prauitatem, quanto magis in filiis hominum qui terrenum habent domicilium! haec est persona peccatoris, id est, omnis homo peccator. si sacerdos es, homo es, et si homo es, peccator es. quem te ipsum facis? dixisti te solum esse sanctum, solum iustum, solum sine peccato, solum sine macula. dixisti tuum esse baptisma, 18 Ps. 140, 5 24 Rom. 3, 23 25 Eccle. 7, 21 26 Hiob 4, 18-19 1 spiritum sanctum v 2 equauit szII aequa uis a aequatis v alienam mensam m 3 fedent mm2 fedant asmmlu 4 XXIII mg. as tacto mm1 5 aut] an v confectu a 9 reperiant sv 10 lambent asml praelambunt uml 11 infundunt coni. v 15 exsuflatis s exsufflatis 8 efflatis v 16 XXV (sic) mg. as sanctissimus om. s 17 eundem a idem cet. v 19 inquit] autem a ungat SI) 21 prophani a 22 XXVI mg. a (non s) 23 est persona a 24 omnes] add . enim v 25 saleTn m 26 si om. suv agelis a suis bis uml prauitate a tuum oleum sanctum, tuam mensam dominicam, tua illa omnia quae fidelibus diuinitus tribuuntur. quid restat, nisi ut scelerate et impie deum te esse pronunties? sed audi quid caput superbiae audire meruit: quomodo cecidisti de caelo, lucifer, qui mane oriebaris, qui uulnerabas gentes, qui dicebas in corde tuo:super caelum ascendam, super astra dei exaltabo sedem meam. sedebo in monte testamenti in lateribus aquilonis, et ero similis altissimo? uerumtamen in infernum descendes et in profundum laci. nisi ergo paenitueris, nisi conuersus fueris, nisi deposita superbia peccatorum ueniam postulaueris, audies quod et ille, quia, cum sis homo, facis te ipsum deum.