Hic dicet aliquis: si ex mundo est concupiscentia malorum, per quam fit, ut mala omnia pro eo quod \'ab illis concupiscitur perferant, quo modo ex eorum dicitur 5 Rom. 8, 35-39 16 cf. Rom. 5, 5 19 cf. I Ioh. 2, 15. 16 1 caritatem dei B adiutorio dei B 2 habere NV posse deum W 3 dicere om. B audeat dicere PFDJVr audet dicere V auderet B exsultans Abd 4 pia om. L patientia om. V dicit ore] dicito SA ore om. NY 5 an s. l. P om. A 6 an famea an persecutio 0 8 deputati] estimati PB deputati sumus om. NV 9 uictimaej occisionis D 10 non-dilexit nos om. A ergo om. FPBDOWfbd 12 angelus LAV 13 post principatus add. bd: neque potestates 14 alia] aliqua 0 15 dei om. B 16 diffusa est AFPBDOWfbd 17 ex nobill per nos 0 21 est om. W 22 et hic W hęc F dicit SANV et aliquis SNAV est concupiscentia ] ex concupiscentia SN 24 illo W uoluntate? quasi uero non et ipsi ex mundo sint, cum ab eis diligitur mundus deserto eo, per quem factus est mundus; seruiunt enim creaturae potius quam creatori, qui est benedictus in saecula. siue itaque mundi uocabulo Iohannes apostolus dilectores significauerit mundi, uoluntas, quae ex ipsis est, utique ex mundo est; siue mundi nomine caelum et terram et quaecumque in eis sunt, hoc est uniuersam conplexus sit creaturam, uoluntas procul dubio creaturae, quae non est creatoris, ex mundo est. propter quod talibus dominus dicit: uos de deorsum estis, ego de sursum sum; uos de hoc mundo estis, ego non sum de hoc mundo. apostolis autem dicit: si de hoc mundo essetis, mundus quod suum est diligeret. sed ne sibi amplius adrogarent, quam eorum mensura poscebat, et hoc, quod eos non esse dixit ex mundo, naturae putarent esse, non gratiae, quia uero, inquit, de mundo non estis, sed ego elegi uos de mundo, propterea odit uos mundus. ergo de mundo erant; nam, ut non essent de mundo, electi sunt de mundo. Hanc autem electionem non praecedentium in bonis operibus meritorum, sed electionem gratiae demonstrans apostolus sic inquit: et in hoc tempore reliquiae per electionem gratiae saluae factae sunt; si autem gratia, iam non ex operibus; alioquin gratia iam non est gratia. haec est electio gratiae, id est electio, qua per dei 3 Rom. 1, 25 10 Ioh. 8, 23 12 Ioh. 15, 19 21 Rom. 11, 5. 6 1 non om. NV 2 et deserto B deserente SANV qu.em L qusem S 3 seruiuit V potius creaturae B potius om. Ll 6 niundoj malo B 8 sit om. V 10 de pr. om. N suraum] supernis V sum er. S 11 mundo hoc (pr.) W apta LO apostolis (i BUp. exp . u) S 12 mundo hoc bd estis L1 13 estj erat PBNV 14 mensura. L hoc om. Ll 15 ex mundo om. L ex] de D 16 hoc mundo L ego om. Dr 18 non erant FODWf ut et SNY de mundo non essent SAFPBNDOVWybd de om. W mund_o L 19 dilectionem PDFOBWf 20 opibus V 21 et om. W 24 id est-gratiae om. SANV gratiam homines eliguntur, haec est, inquam, electio gratiae. qua omnia bona merita praeueniuntur humana. si enim ullis bonis meritis datur, iam non gratis donatur, sed debita redditur, ac per hoc non uero nomine gratia nuncupatur, ubi merces, sicut idem dicit apostolus, non inputatur secundum gratiam, sed secundum debitum. si autem, ut uera sit gratia, id est gratuita, nihil inuenit in homine, cui merito debeatur — quod bene intellegitur et in eo, quod dictum est: pro nihilo saluos facies eos — profecto ipsa dat merita, non meritis datur. praeuenit ergo etiam fidem, ex qua omnia bona opera incipiunt; iustus enim, sicut scriptum est, ex fide uiuit. porro autem gratia non solum adiuuat iustum, uerum etiam iustificat inpium. et ideo etiam cum adiuuat iustum et uidetur eius meritis reddi, nec sic desinit esse gratia, quoniam id adiuuat, quod est ipsa largita. propter hanc itaque gratiam, quae cuncta bona merita humana praecedit, non solum Christus ab inpiis occisus est, uerum etiam pro inpiis mortuus est. et antequam moreretur, non utique iustos, sed iustificandos elegit apostolos, quibus ait: ego uos de mundo elegi. quibus enim dixit: de mundo non estis, et, ne putarent se numquam fuisse de mundo. mox addidit: sed ego uos de mundo elegi, profecto, ut de mundo non essent, ipsius in eos electione conlatum est. 5 cf. Rom. 4, 4 9 Ps. 55, 8 11 Hab. 2. 4 18 cf. Rora. 5, 6 20 Ioh. 15, 19 1 est] si B gratiae-ullis Ont. B 2 qua] quorum A illis Y 3 donatur] datur FPBDOVbd debito VA 4 hac V non uero) numero Nl 6 gratiam sed secundum om. L 8 eo (o s. I.) L 9 faciet V 4i!ţ profecto L 10 exJ in B qua etiam B 11 opera otn. B concipiunt B 13 etiam] autem W etiam om. L 14, sicj sit L desinet SA 15 gratia om. 8 adiuuat id PB ipsa est Wbd est om. S largitur JYF 16 merita bona 0 praecedit humana FNBDW humana om. 0 precedet S 18 moriretur SLlN* 19 apostolus Ll 20 elegi de mando NV eoim] et FBDPOWy 21 et om. SNV umquam W 22 de mundo nos elegi B elegi de mundo FDO VWj quocirca si per suam iustitiam, non per gratiam eius eligerentur, non de mundo electi essent, quoniam de mundo iam non essent, si iam iusti essent. deinde propterea sunt electi, quia iam iusti erant; ipsi priores iam dominum elegerant. quis enim potest esse iustus, nisi eligendo iustitiam? finis autem legis Christus ad iustitiam omni credenti, qui factus est nobis sapientia a deo et iustitia et sanctificatio et redemptio, ut, quemadmodum scriptum est, qui gloriatur in domino glorietur. ipse est ergo nostra iustitia. Vnde et antiqui iusti ante incarnationem uerbi in hac fide Christi et in hac uera iustitia, quod est nobis Christus, iustificati sunt, hoc credentes futurum quod nos credimus factum: et ipsi gratia salui facti per fidem non ex semet ipsis, sed dei dono, non ex operibus, ne forte extollerentur. bona quippe opera eorum non praeuenerunt dei misericordiam, sed subsecuta sunt. ipsi quippe audierunt, ipsi scripserunt longe antequam Christus uenisset in carne: miserebor, cui misertus ero, et misericordiam praestabo, cui misericors fuero. ex quibus dei uerbis tanto post apostolus Paulus diceret: igitur non uolentis neque currentis, sed miserentis est dei. ipsorum etiam uox est longe antequam Christus uenisset in carne: 5 Rom. 10, 4 6 ICor. 1, 30. 31 14 cf. Eph. 2, 8. 9 19 Ex. 33. 19; Rora. 9, 15 21 Rom. 9, 16 1 si] se S suam om. L 2 essent] sunt B quoniam Uw L quoniam-essent om. NV 3 si] sed W deinde si PBNWj 4 eligerant PF 5 elegendo SNl 6 autem] enim PB ad iuBtitiam om. L 7 est om. SNXA pro et om. V 8 ut ex et N et A 9 est om. L iustitia nostra A 11 et om. FDOWf 14 et ipsi om. SNAV 15 semet L: se SAFPBNDOVWfbd 16 extollentur Lx cum uoce bona incipit K pcruenerunt K 17 misericordiam dei SANVbd dei om. D secuta FPBDONW; secuti K cum uoce ipsi inc. cod. R 18 ueniret ]JOy 19 miserebor enim B tui W 20 fuero] ero PB ex] e RAbd et SNV uerbis dei W 21 uerbis (i ex o) L tanta S apostulus K 22 misersentis L 23 uox] nox W deus meus, misericordia eius praeueniet me. quomodo autem possent alieni esse a fide Christi, quorum caritate etiam nobis praenuntiatus est Christus, sine cuius fide quisquam mortalium nec fuit nec est nec esse aliquando poterit iustus? si ergo iam iusti a Christo eligerentur apostoli, prius illum ipsi elegissent, ut iusti eligi possent, quia sine illo iusti esse non possent. sed non ita factum est; ipse quippe illis ait: non uos me elegistis, sed ego uos elegi. unde dicit apostolus Iohannes: non quod dilexerimus deum. sed quia ipse dilexit nos. Quod cum ita sit, quid est homo utens in hac uita propria uoluntate, antequam eligat et diligat deum, nisi iniustus et inpius? quid est, inquam, homo aberrans a creatore creatura, nisi creator eius memor sit eius et eligat eum gratis et diligat gratis? quia ipse non potest eligere uel diligere, nisi prius electus dilectusque curetur, qui caecitate eligenda non cernit et langore diligenda fastidit. sed forte quis dicat: quomodo deus prius eligit et diligit iniquos, ut iustificet eos, cum scriptum sit: odisti, domine, omnes, qui operantur iniquitatem? quomodo putamus nisi miro et ineffabili modo? et tamen etiam non possumus 1 Ps. 58, 11 8 cf. Ioh. 15, 19 9 I Ioh. 4, 10 13 cf. Ps. 8, 5 19 Ps. 5, 6 2 autem] ergo 0 alieni possent 0 possint R 4 nec est OM. V aliquando esse A 5 iamj tam K iuati*. L iuatitia N a om. X elegerentur S 6 illi ipeum W eligissent K ut] qua» L elegi liS; possint SN quia om. SAVN 8 uoa om. NY elegi nos DOr 9 iohannis K nos dilexerimns V dileximus B 10 dum B quia] quoniam KMDOWy quod PB ipse] ipse prior ItFDOW-jbd, (in mg . prior) PB 11 ac L 12 uoluptate L 13 et] 6 S quis B 14 creaturarum V e«*l*igat L 15 eum om . r et diligat gratis om. NV ipse om. A potene SNV elegere S 16 caecitatem K 17 eligendi JF languore KRAPBNW; bd 18 prius s. I. K om. Y elegit SNl 19 scribtum K sit] est R 20 qui operantur] operaiites SAVbd 21 eflnisi F muro S inenarrabili 0 non] nos NSd, om. 0 cogitare, quod medicus bonus aegrotum et odit et diligit? odit enim, quia aegrotat, qui diligit, ut aegritudinem pellat. Haec propter caritatem dicta sint, sine qua in nobis non potest esse uera patientia, quoniam in bonis caritas dei est, quae tolerat omnia, sicut in malis mundi cupiditas. sed haec caritas per spiritum sanctum est in nobis, qui datus est nobis. unde a quo nobis est caritas, ab illo patientia. mundi autem cupiditas quando patienter sustinet onera cuiuslibet calamitatis, gloriatur de uiribus propriae uoluntatis tamquam de stupore morbi, non de robore sanitatis. insana est ista gloriatio; non est patientiae, sed dementiae. uoluntas ista tanto uidetur patientior acerborum malorum, quanto est auidior temporalium bonorum, quia inanior aeternorum.