Quod quisquis putat non potuisse ab apostolis fieri, ut cum eis sanctae conuersationis mulieres circumirent, quacumque euangelium praedicabant, ut eis de sua substantia necessaria ministrarent, euangelium audiant et cognoscant, quemadmodum hoc ipsius domini exemplo faciebant. dominus enim noster more misericordiae suae infirmioribus conpatiens, cum ei possent angeli ministrare, et loculos habebat, quo mitteretur pecunia, quae conferebatur utique a bonis fidelibus eorum uictui necessaria: quos loculos Iudae commendauit, ut etiam fures, si euitare non possemus, tolerare in ecclesia disceremus. ille enim ea quae mittebantur, sicut de illo scriptum est, auferebat. et mulieres uoluit ut se ad praeparanda et ministranda necessaria sequerentur, ostendens, quid 24 cf. Ioh. 12, 6 1 sibi quidem N 3 cOmemorat L commemorafl M quidem L 6 circumducendi] circumducendi non mulierem N fefellit-dicitur om. N 7 greci Dr 8 grece D 14 non potuisse putat N 15 circuirent PVODMNbd quocumque PVDML\'r quecumque 01 17 ministrarent necessaria bd audiat et cognoscat Bbd 18 hec LO iuxta ipsius M exemplum M faciebat B 20 angeli possent D quibus (ibus 8. ras.) L 21 pecunia mitteretur M 22 eorum] qui ei D euium V e\'Qs y 7 ad emenda M necessaria ministrabant D iuda ex inde V 23 uitare PVf possimus V euangelistis et ministris dei tamquam militibus a plebibus dei tamquam prouincialibus deberetur; ut, si quis eo quod sibi deberetur, uti nollet, sicut Paulus apostolus noluit, amplius inpenderet ecclesiae non exigendo stipendium debitum, sed cotidianum uictum de suis laboribus transigendo. audierat enim stabularius, ad quem uulneratus ille perductus est: si quid amplius erogaueris, in redeundo reddam tibi. amplius ergo erogabat apostolus Paulus, qui suis, ut ipse testatur, stipendiis militabat. in euangelio enim scriptum est: deinceps et ipse iter faciebat per ciuitatem et castellum praedicans et euangelizans regnum dei et duodecim cum illo, et mulieres aliquae quae erant curatae ab spiritibus malignis et infirmitatibus, Maria quae uocatur Magdalene, de qua daemonia septem exierant, Iohanna uxor Chuzae procuratoris Herodis et Susanna et aliae multae, quae ministrabant eis de facultatibus suis. hoc exemplum domini imitabantur apostoli ad accipiendum debitum sibi cibum; de quo idem dominus apertissime loquitur. euntes, inquit, praedicate dicentes, quia adpropinquauit regnum caelorum. infirmos curate, mortuos 6 Luc. 10, 35 8 cf. I Cor. 9, 7-15 et II Cor. 11, 7 10 Lnc. 8, 1-3 20 Matth. 10, 7-10 1 militibus om. D plebibus dei tamquam om. D 2 a prouincialibus Af si-uti om. M 3 qui nollet M apostolus Paulus M noluit] uti noluit VDMf 5 cottidianum Nf quotidianum A transigendo] inquirendo PVDMf 7 erogauerip] expenderis PVDMf in redeundo] cum uenero PVDMy 8 erogauerat Å apostolus 08. D Paulus apostolus PV 10 ciuitates PYDFJAMBlbd 11 castella PVDBFaAMfbd 12 duodecim apostoli à quae om. PVy 13 a VFAONB malignis] inmundis MN 14 magdalenae 1 de qaa eiecerat septem daemonia PVDy 15 daeruonia VIM septem demonia AN et Iohanna ABMbd cuzae Pf thuze BN luzae (1 in ras.) F 16 erodis F susannae 0 multae aliae M 17 ei* L ei M 18 domini om. PVDMf ad om. Nl sibi debitum PVDMTbd 19 dominus idem M 20 euntes] cunctis euntes VDM adpropinquabit LODFAMN suscitate, leprosos mundate, daemonia eicite. gratis accepistis, gratis date. nolite possidere aurum neque argentum neque pecuniam in zonis uestris, non peram in uia neque duas tunicas neque calciamenta neque uirgam; dignus enim est operarius cibo suo. ecce ubi constituit dominus quod idem apostolus commemorat. ad hoc enim dixit illa omnia ne portarent, ut, ubi opus esset, ab eis acciperent quibus adnuntiabant regnum dei. Ne quis autem arbitretur solis duodecim hoc fuisse concessum, uide quid etiam Lucas narret. post haec, inquit, designauit dominus et alios septuaginta duo et misit illos binos ante faciem suam in omnem ciuitatem et locum quo erat ipse uenturus. et dicebat illis: messis quidem multa, operarii autem pauci; rogate ergo dominum messis, ut mittat operarios in messem suam. ite, ecce ego mitto uos sicut agnos inter lupos. nolite portare sacculum neque peram neque calciamenta, et neminem per uiam salutaueritis. in quamcumque domum intraueritis, primum dicite: pax huic domui. et si ibi fuerit filius pacis, requiescet super illum pax uestra; sin autem, ad uos reuertetur. in eadem autem domo manete edentes et bibentes quae apud illos sunt; dignus enim est operarius mercede sua. hic adparet non esse illa iussa, sed permissa; ut quisquis uti uellet, eo 11 Luc. 10, 1-7 3 pecunia C 4 non] neque PVDABMNf niara B tonicas LOV calceamenta bd õ est enim AMbd enim operarius est VD 8 nt) et Vy 10 autem otn. A arbit..retur C hoc] apostolis A 11 perroissam PYDMj etiam quid FDbd narrat N 12 duos (s 8. l.) C duos ABDFLMNOVfbd 16 ergo) autem PVDMf ergo (s. l. m. 2) F 17 suam om. CLOFN ite] itS f 19 calceamenta PVF LMbd salutaueritis in nia PVDMj 20 quacumque PY quicunque A domo PY intraueritis domum F 22 requieecit P illam AMy ai P 23 autem om. BN 25 eat enim ADMNVbd uteretur, quod sibi liceret ex domini constitutione; si quis autem uti nollet, non contra iussum faceret, sed de suo iure decederet misericordius et laboriosius conuersatus in euangelio, in quo et debitam mercedem nollet accipere. alioquin contra iussum domini fecit apostolus, qui posteaquam ostendit sibi licere, statim subiecit: sed t a me n ego non sum usus hac potestate. Sed ad ordinem redeamus ac totum ipsum epistulae locum diligenter consideremus. numquid non habemus. inquit, licentiam manducandi et bibendi? numquid non habemus licentiam sororem mulierem circumducendi? quam licentiam dixit, nisi quam dedit dominus eis, quos ad praedicandum regnum caelorum misit dicens: ea quae ab ipsis sunt manducate; dignus est enim operarius mercede sua, et se ipsum proponens ad eiusdem potestatis exemplum, cui fidelissimae mulieres talia necessaria de suis facultatibus ministrabant? amplius autem fecit apostolus Paulus, ut de coapostolis suis documentum adhiberet huius licentiae a domino permissae. neque enim reprehendens subiecit: sicut et ceteri apostoli et fratres domini et Cephas, sed ut hinc ostenderet hoc se accipere noluisse, quod ei licere accipere ceterorum etiam commilitonum eius more probaretur. an ego solus et Barnabas non habemus potestatem non operandi? ecce abstulit omnem 6 I Cor. 9, 12 9 I Cor. 9, 4. 5 14 Luc. 10, 7 20 I Cor. 9, 5. 6 2 iussa M 3 cedere M cederet P VDNBy decideret Å 8 locum epieole A epistole L 9 inquit non habemus bd 10 licentiamhabemus om. A et] aut VDMf 12 dominus dedit Nbd 13 eisJ illis N 14 ab ipsis] apud illos DA a-pud ipsos (ip a. l.) L 16 cuius LO talia] alia VD 18 utj et COx ut et L, om. F1 de a coapodtolis Y quoapostolis (u s. I.) C 19 licentiae huius M 21 chephas C caephas BD se om . r 22 quod-accipere om. PVDMf liceret CLOFAB conmilitonum Vy 23 more] in ore N ut idem mos Å an] ait an A solus inquit LO 24 potestatem om . 11 non operandi] operandi ea PVDMf dubitationem etiam tardissimis cordibus, ut intellegant, de qua operatione dicat. ut quid enim ait: an ego solus et Barnabas non habemus potestatem non operandi? nisi quia omnes euangelistae et ministri uerbi dei habebant potestatem a domino acceptam, ut non operarentur manibus suis, sed ex euangelio uiuerent, operantes tantummodo spiritalia in praedicatione regni caelorum et aedificatione pacis ecclesiae. neque enim quisquam potest dicere de ipsa spiritali operatione dixisse apostolum: an ego solus et Barnabas nou habemus potestatem non operandi? hanc enim potestatem non operandi omnes illi habebant. dicat ergo qui conatur praecepta apostolica in sententiam suam deprauare atque peruertere, dicat, si audet, omnes euangelistas accepisse a domino potestatem non euangelizandi. at si hoc absurdissimum et insanissimum est dicere, cur nolunt intellegere, quod omnibus patet, accepisse illos quidem potestatem non operandi, sed opera corporalia, quibus uictum quaererent, quia dignus est operarius cibo suo et mercede sua, sicut euangelium loquitur? non ergo soli Paulus et Barnabas non habebant potestatem non operandi, sed omnes pariter habebant hanc potestatem, qua isti non utebantur, amplius inpendendo ecclesiae, sicut in illis locis, ubi euangelizabant, infirmis congruere iudicabant. et ideo, ne coapostolos suos reprehendisse uideretur, subiungit et dicit: quis militat suis stipendiis 17 Matth. 10, 10, Luc. 10, 7 24 I Cor. 9, 7-10. 2 enim] - (S er.) A . 3 non operandi] operandi ea PVDMf 5 acceptam om. A operarentur (ra s. I.) C suis om. Mf 7 aedificationem fidei et pacis P Vi aedificatione fidei et pacis DM 9 solus ego CLOF 10 non operandi] operandi ea PVDMr 11 dicant D 12 conantur D sententia sua PVDMf 13 subuertere T dicant D audent D & omnes (n s. I.) A a domino accepisse bd 14 euangelizandi Al operandi A2 15 quur semper fere Af 16 pateat C pateat LOFlDNAbd quidem illos bd potestatem om. PVMf 19 non alt. om. b, er. in A habent VDMF 20 operandi ea PVDMy 21 quia D inpendentes PVAAfy 22 sicut om. A infirmis quibus (quibus a. I . m. 2) A 23 indicabant A ne* F apostolos V 24 stipendiis suis A umquam? quis plantat uineam et de fructu eius non edet? quis pascit gregem et de lacte gregis non percipit? numquid secundum hominem haec loquor. an et lex haec non dicit? in lege enim Moysi scriptum est: boui trituranti os non infrenabis. numquid de bubus pertinet ad deum? an propter nos omnino dicit? propter nos enim scriptum est, quia debet in spe qui arat arare et triturans in spe participandi. his uerbis satis indicat apostolus Paulus non sibi aliquid usurpasse ultra debitum coapostolos suos, quia non operabantur corporaliter, unde haberent huic uitae necessaria, sed, sicut dominus constituit, ex euangelio uiuentes panem gratuitum manducarent ab eis, quibus gratuitam gratiam praedicabant. stipendium enim suum tamquam milites accipiebant et . de uineae per eos plantatae fructu, quod opus erat, libere decerpebant; et de gregis, quem pascebant, lacte potabant; et ex area quam triturabant, cibum sumebant. Apertius autem cetera conectit et omnino aufert omnes dubitationis ambages. si nos uobis, inquit, spiritalia seminauimus, magnum est si uestra carnalia metamus? quae sunt spiritalia, quae seminauit, nisi uerbum et ministerium sacramenti regni caelorum? quae autem carnalia, quae sibi licere metere dicit, nisi haec temporalia, quae uitae atque indigentiae carnis indulta sunt? haec autem sibi debita se ab eis non quaesisse nec accepisse manifestat, ne quod 19 I Cor. 9, 11 1 quiB-edet om. d fructibus PVDMfbd suis D 2 edit Fbd gregis] eius PVDMf 3 nunquid A haec om. M 4 et om. bd non haec PVbd in om. V Moysi om. PVDMAy 5 bobi Y . infrenabis] alligabis PVDMr 6 bobus LAbd pertinet ad deum] cora est deo PVDAMy an-est om. A omnino] haec PVDMy 7 enim scriptum est] utique dicit PVDMf 8 qui. L quia 0 arare om. PYDr triturat PVDMf in spe] spei suae PVDMy participandiJ fructum capere PVDMf fructus participandi bd 10 qui VD 16 potabant lacte N 18 connectit fbd 19 dubitationes VB21 uerbum dei M mysterium LOFVbd 22 regni om. PVDMy carnalia sunt VDMi inpedimentum daret euangelio Christi. quid restat, ut intellegamus eum operatum esse, unde uictum haberet, nisi corporaleopus corporalibus et uisibilibus manibus suis? nam si de spiritali opere uictum et tegumentum quaereret, id est, ut ab eis haec acciperet, quos in euangelio aedificabat, non consequenter diceret: si alii potestatis uestrae participant, non magis nos? sed non sumus usi hac potestate, sed omnia toleramus, ne quod inpedimentum demus euangelio Christi. qua potestate se dicit non usum, nisi quam habebat in eos a domino acceptam, ut eorum carnalia meteret ad uictum uitae huius, quae in carne agitur? cuius potestatis participes erant etiam alii, qui non eis primo euangelium adnuntiauerunt, sed ad eorum ecclesiam id ipsum praedicantes postea uenerunt. ideo cum dixisset: si nos uobis spiritalia seminauimus, magnum est si carnalia uestra metamus? subiecit: si alii potestatis uestrae participant, non magis nos? et cum demonstrasset, quid eis potestatis esset, sed non sumus usi, inquit, hac potestate, sed omnia toleramus, ne quod inpedimentum demus euangelio Christi. dicant ergo isti, quomodo de opere spiritali carnalem uictum habebat apostolus, cum aperte ipse dicat non se usum esse hac potestate. at si de opere 6 I Cor. 9, 12 14 I Cor. 9, 11 18 I Cor. 9, 12 2 eum operatum] cooperatum LO fuisse A 5 hoc PVDMf, om. A aedificabant PV 6 diceret om. V alii-participant) alii super uos potestatem habent quare PVDMf potestati Ji 7 nosj uos N sumus om . f usus y 9 xpi euangelio N se om. y 10 acceptam] constitutam f 12 potestate M aliiş y aliqui N 13 annuntiauerant PVM annuntiauerunt C id] ad VB 14 uenerant PVDMAf 15 seminamus P uestra carnalia PVMAj 16 si alii super uos potestatem habent quare non sqq. PVDMf potestati B 17 non magis] quanto magis A demonstraret B quidj qui PVM quod A 18 ei OLOFIABN . eius MF2 essetj participarentur subiecit P VDMy aam usus CLOFABN usi post potestate leg. in M 20 ergo nunc M 22 ipse om. N se om. A usus sum A esse usum PVDMf potestate sed omnia toleramus Mat] ac PVAf XXXXI Allr. Sect. V para III. 35 spiritali carnalem uictum non habebat, restat, ut de opere corporali habuerit et inde dicat: neque panem gratis ab aliquo manducauimus, sed in labore et fatigatione nocte et die operantes, ne quem uestrum grauaremus: non quia non habuerimus potestatem, sed ut nos formam daremus uobis, qua nos imitaremini. omnia. inquit, toleramus, ne quod inpedimentum demus euangelio Christi. Et redit rursus modisque omnibus etiam atque etiam commendat, quid sibi liceat et tamen non faciat. ne scitis, inquit, quoniam qui in templo operantur. quae de templo sunt edunt? qui altario deseruiunt, altario conpartiuntur? sic et dominus ordinauithis qui euangelium adnuntiant de euangelio uiuere; ego autem nullius horum usus sum. quid hoc apertius? quid clarius? uereor, ne forte, cum dissero uolens id exponere, obscurum fiat quod per se lucet et clamat. qui enim haec uerba non intellegunt aut se non intellegere fingunt, mea multo minus intellegunt uel se intellegere confitentur: nisi forte propterea cito intellegant nostra. quia conceditur eis intellecta deridere, de apostoli autem uerbis non idem conceditur. propterea ubi aliter ea secundum suam sententiam interpretari non possunt, etiam clara et 2 II Thess. 3, 8. 9 7 I Cor. 9, 12 10 I Cor. 9, 13—15 2 corporali] carnali YDM dein B 5 habemus Px 9 rursnp atque etiam modis omnibus commendat N 10 fecit D facit M 11 templo] sacrario PVDM-r 12 quae-ednnt) et (M) de sacrario uiuunt et PVDnf., qui] et qui A altari N serniunt PYDJlj 13 altari. C altari ABDN cum altari PV cum altare y conpartiuntur] participantur PYDM j disposuit his qui euangelium praedicant PT Dhf; 14 annuntiant C 15 autem] enim M nullius] nihil PFD3fy 16 dissero] dixero PVDMj 17 fiat] facii D faciat j om. V lllce.t 0 clamat] claret L02Fbd 18 uerba haec M 19 multe L 20 profitentur Bbd confinytur (gent m. 2 8. I.) F cito-propterea om. X intellegunt PVBDMf 21 de om. CF 22 uerbis (s in ras.) C om. P item] ita PVDMy manifesta obscura et incerta esse respondent, quia praua et peruersa non audent. clamat homo dei: dominus ordinauit his qui euangelium adnuntiant de euangelio uiuere; ego autem nullius horum usus sum, et conatur caro et sanguis recta deprauare, aperta claudere, serena nubilare. spiritale, inquit, opus faciebat et inde uiuebat. si ita est, de euangelio uiuebat. cur ergo dicit: dominus ordinauit his qui euangelium adnuntiant de euangelio uiuere; ego autem nullius horum usus sum? aut si et hoc ipsum quod hic dictum est \'uiuere\' secundum spiritalem uitam uolunt interpretari, nullam spem habebat apostolus ad deum, qui de euangelio non uiuebat, quia dixit: nullius horum usus sum. quapropter ut spes illi certa esset uitae aeternae, de euangelio utique spiritaliter uiuebat apostolus. quod ergo ait: ego autem nullius horum usus sum, de uita ista, quae in carne agitur, sine dubitatione facit intellegi, quod dixit dominum ordinasse his qui euangelium adnuntiant de euangelio uiuere, id est uitam istam, cui opus est uictu et tegumento, de euangelio transigere, sicut superius de suis coapostolis dixit, unde ipse dominus ait: dignus est operarius cibo suo, et: dignus est operarius mercede sua. hunc itaque cibum et hanc mercedem sustentandae huius uitae debitum euangelistis ab eis quibus euangelizabat non accepit apostolus uerum dicens: ego autem nullius horum usus sum. 2 I Cor. 9, 14 20 Matth. 10, 10 21 Luc. 10, 7 2 peruersa dicere B 3 iis bd annuntiant C praedicant PVDMf 5 obnubilare bd iubilare V 7 de] et de PVDMT qur P quur Ay 8 iis bd praedicant PVDMj 9 aut-13 usus sum om. f 10 uiuere] uere PVDM 12 dominum PVDM quia N 15 ego autem om. PVDMf usus om. N1 16 in er. in L 17 alt . que L 18 uita ista PVDj 20 coapostolis suis M et ipse Y dicit M 21 cibo SUoj mercede sua PVDMj cibo-operarius om. LO mercede sua] cibo suo PV DMr 22 uitae huius A 23 debitam d qui CB enangelizant CLOFBM euangelizat N euangelizabant V-f apostolus non accepit D 24 accipit N 85*