Contigit enim eis, quod in uiduis iunioribus indisciplinatis cauendum idem apostolus dicit: simul enim et otiosi esse discunt; non solum autem otiosi, sed etiam curiosi et uerbosi, loquentes quae non oporteat. hoc ille de 3 I Cor. 1, 27-29 21 I Tim. 5, 13 1 edocati y amittantur y 2 uere om. PDM 3 exstiterunt PLOFMfbd et om. A 4 fortia-confunderet om. F et-sapientes om. PDMr stulta] infirma A 5 ignobili 01 6 tamquam sint] tamquam quae sint P tamquam ea quae sunt DM 7 euacuentur] destruat PDMf euacuarentur A 8 amittantur y 9 quae P2 12 uoluerint et] uolentes et Pr uolentes DM et honorari PLOFABMy 13 consueti fuerant PDM quoniam om. A se] si ABN quo] co B 14 operantur L 17 uere om. A 18 in altum se PDMr 19 faenum CD; foenum B 20 contingit PLOBDy 21 enim] etiam D dicit N autem bd om. A et om. L otiosae 02LOFBMNbd 22 autem om. PMf otiosae (otiose) 02LOFBMNbd curiosae (e) CPLOFBMNbd 23 uerbosae (e) 02LOFBMNbd oportet LAJJlb malis feminis dicebat, quod nos etiam in malis uiris dolemus et plangimus, qui aduersus eum ipsum, in cuius epistulis ista legimus, otiosi et uerbosi quae non oportet loquuntur. et qui sunt inter eos, qui eo proposito ad sanctam militiam uenerint, ut placeant cui se probarunt, cum ita uigeant uiribus corporis et integritate ualetudinis, ut non solum erudiri, sed etiam operari secundum apostolum possint, excepti istorum otiosis corruptisque sermonibus, quos iudicare per inperitum tirocinium non ualeant, in eandem labem pestifera contagione mutantur, non solum non imitantes oboedientiam sanctorum quiete operantium et aliorum monasteriorum in saluberrima disciplina secundum apostolicam normam uiuentium, sed etiam insultantes melioribus, tamquam conseruatricem euangelii praedicantes pigritiam, tamquam praeuaricatricem accusantes misericordiam. multo enim misericordius operatur erga animas infirmorum, qui famae bonae seruorum dei consulit, quam erga corpora egentium, qui panem esurientibus frangit. quapropter utinam isti, qui uacare uolunt manibus, omnino uacarent et linguis! neque enim tam multos ad imitationem inuitarent, si eis non tantum exempla pigra, sed etiam muta proponerent. Nunc uero contra apostolum Christi recitant euangelium Christi. ita enim mirabilia sunt opera pigrorum, ut inpedire uelint euangelio, quod apostolus ideo praecepit 4 cf. II Tim. 2, 4 1 malos uiros Py 2 quia f 3 otioae (ae) et uerbose (ae) CaBNLOF locantur DNj qui] si qui Fjbd 4 eos proposita B 5 probauerunt PBM-jbd probauerint D uiribuB-ualetudinis om . f 6 ualitudinis OABDM sed-operari in mg. m. 2 C sed etiam om. N 7 secundum apostolum operari Nbd possint] nelint N excepti* B exceptis PLOFADMfbd 9 ualent A pestiferamque contagionem PMf contagionS D utuntur N 11 operantium] laborantium N 13 euangelii-pracuaricatricem om. A 14 et tamquam PDMf 15 operantur 0 16 bonae famae bd 18 qui manibus uacare uolnnt M omnino] omni modo PDAf 22 uero] autem FDJfy recitant? C 24 impediri bd euangelium AND2 et fecit, ne inpediretur ipsum euangelium. et tamen, si eos ex ipsis euangelii uerbis secundum eorum intellectum uiuere cogamus, priores nobis suadere conabuntur, quam non ita sint intellegenda, ut intellegunt. certe enim propterea se dicunt operari non debere, quia nec uolucres caeli seminant neque metunt, de quibus nobis dominus similitudinem dedit, ne de talibus necessariis cogitemus. cur ergo non adtendunt quod sequitur? neque enim hoc tantummodo dictum est, quia non seminant neque metunt, sed adiectum est: neque congregant in apothecas. apothecae autem uel horrea uerbum ex uerbo repostoria dici possunt. cur ergo isti manus otiosas et plena repostoria uolunt habere? cur ea, quae sumunt ex laboribus aliorum, recondunt et seruant, unde cotidie proferatur? cur denique molunt et coquunt? hoc enim aues non faciunt. aut si reperiunt, quibus hoc opus quoque persuadeant, ut eis per singulos dies escas adferant praeparatas, saltem sibi aquam uel de fontibus adferunt uel de cisternis aut puteis hauriunt et reponunt: hoc uolatilia non faciunt. sed si hoc placet, studeant etiam boni fideles et regis aeterni deuotissimi prouinciales fortissimis eius militibus usque ad ista seruire, ut sibi nec aquam inplere cogantur, si iam etiam illos, qui tunc erant Hierosolymae, nouo gradu iustitiae 9 Matth. 6, 26 1 euangelium ipsum A 2 intellectum] intelligentiam A 3 cogamnr LOC2 persuadere A quam] quamuis DM 4 intelligant M 6 met-nnt C quibus modis LO 7 necesariis B quur T 8 hoc om. A tantummodo hoc Bbd 9 adiectum] adiunctum PDMf 10 apothecas] horreis PDM horrea autem uel apothecae (apotecae P) PDMi 11 uerbum] uel nerbum L02d uerbo] uerbo greco DM repositoria PDMfbd reportoria B 12 sumunt] estimant N 13 cottidie MN 14 coquuntur LO aues] uolucres PDM\'( 15 repperiunt B coque N 17 saltim Mf adferunt] aduehunt PAf adducunt DM 19 studeamua PDMy bonis 0 20 seruis eius militibus M eius seruis militibus PDr 21 serniure C implere C si iam] firmet D frs M 22 illos] istos A hierosolime BMy ierosolymae LOAbd gradu nono D supergressi sunt. nam illi fame inminente et per prophetas, qui tunc erant, ante praedicta boni fideles ex Graecia frumenta miserunt, ex quibus credo quod illi sibi panem fecerunt aut certe faciendum curauerunt: quod aues non faciunt. sed si iam isti, ut dicere coeperam, etiam illos aliquo gradu iustitiae transierunt et omnino in his, quae ad transigendam istam uitam pertinent, sicut uolucres agunt, ostendant nobis homines seruire uolucribus, sicut sibi seruiri uolunt, nisi captis et inclusis, quibus fides non habetur, ne uolantes non redeant: et tamen illae malunt frui libertate et ex agris quantum satis est capere quam ab hominibus adposita et adparata sumere. Proinde rursus istos alio sublimiore gradu iustitiae superabunt, qui se ita instituerint, ut cotidie in agros tamquam in pastum pergant et quo tempore inuenerint carpant ac sopita fame reuertantur. sed plane propter agrorum custodes quam bonum esset, si etiam pinnas largiri dominus dignaretur, ut serui dei in agris alienis inuenti non tamquam fures conprehenderentur, sed tamquam sturni fugarentur. nunc uero ille, quantum poterit, imitabitur auem, quem capere uenator non potuerit. sed ecce concedant omnes serui dei. ut cum uolunt in eorum agros exeant atque inde securi refectique discedant: sicut populo Israhel per legem praeceptum est, ut in agris suis furem nullus teneret, nisi qui secum aliquid uellet auferre; nam qui nihil aliud adtigisset quam 1 cf. Act. 11, 28 sqq. 23 cf. Deut. 23, 24. 25 1 illis ABNbd 2 ex] e DM in y 3 panem sibi FDMNbd 5 aliquos Y 6 nitam istam DFbd 8 seruiri 0 seruiri sibi M 10 ille BA illi DN 11 carpere PDM 13 alio om. PDM sablimiori L02 14 instituerunt PDMA\'{ cottidie N 15 iInpastllm P et-carpant om. D quod pro tempore PAMf 17 bonus Py pennas LOFDABMNC*bd dominus largiri A dominus oui. PDMj 19 comprehender L furni B fugerentur B 20 quam Z)JV uenator capere M 21 uenitor P1 uenator (e ex i) C poterit PLO FAbd semis LFBbd 24 ut-teneret om . y ,25 efferre M quam id] nisi PDMr id quod comedisset, liberum inpunitumque abire sinerent. unde etiam spicas uellentibus discipulis domini de sabbato potius quam de furto iudaei calumniati sunt. sed quid erit agendum de his temporibus anni, quibus esca, quae statim sumi possit, in agris non inuenitur? quisquis aliquid domum quod sibi coquendo praeparet auferre temptauerit, secundum istorum intellectum audiet ex euangelio: pone; hoc enim aues non faciunt. Verum et hoc concedamus, toto uertente anno posse in agris reperiri uel ex arbore uel ex herbis uel ex quibusque radicibus, quod in escam sumi possit incoctum aut certe tanta excitatio corporis adhibeatur, ut ea, quae coquenda sunt, etiam cruda adsumpta non noceant possitque etiam hiemalibus quibuslibet asperitatibus ad pabula procedi, atque ita fiat, ut nihil praeparandum auferatur, nihil in crastinum reponatur: non poterunt ista seruare, qui se per multos dies a conspectu hominum separatos et nulli ad se praebentes accessum includunt se ipsos uiuentes in magna intentione orationum. hi enim facillima quidem atque uilissima, secum tamen includere alimenta consuerunt, quae in illos dies, quibus a nullo uideri statuerunt, sufficiant: quod aues non faciunt. et horum quidem exercitationem in tam mirabili continentia, quandoquidem habent otium, quo haec agant seque imitandos non superba elatione, sed misericordi sanctitate 2 cf. Matth. 12, 1. 2. 1 et inpunitum B sineret abire N sineretur P-f sineret DM permitterent A 3 de om. PDMf *ยป##qaid (quid er.) C 4 esci A 5 non inuenitur in agria PDMi 6 quod om. A coquendum PDMxr afferre M 7 pone] peDe A enim hoc A aues om. A 10 repperiri CD quibusque] quibus PDj quibuslibet M quibuscumque A 11 radicibus om. JPDMv 12 exercitatio BAbd 13 assupta N 14 procedere M 15 fiet DM 18 orationum intentione N 19 quedam D 20 alimenta includere PFbd consueuerunt MN 21 sufficiunt DM 22 et] ut CLOFABN exhercitationem L 23 quod GLODANx( seque om. CLOABN proponant, non solum non reprehendo, sed, quantum dignum est, laudare non possum. quid tamen de his dicimus secundum istorum intellectum ex euangelicis uerbis? an forte quo sunt sanctiores, eo sunt uolucribus dissimiliores, quia nisi reponant sibi escas in plurimos dies, includere se ita, ut faciunt, non ualebunt? et utique nobiscum audiunt: nolite ergo cogitare in crastinum. Quapropter, ut breuiter conplectar, isti, qui ex euangelio peruerso intellectu tam manifesta apostolica praecepta peruertere moliuntur, aut non cogitent in crastinum, sicut uolatilia caeli, aut obtemperent apostolo, sicut filii dilecti; immo utrumque faciant, quia utrumque concordat. neque enim contraria domino suo moneret Paulus seruus Christi Iesu. hoc enim istis aperte dicimus: si uolatilia caeli sic intellegitis in euangelio, ut nolitis operando manibus uestris uictum tegumentumque procurare, nihil etiam reponatis in crastinum, sicut nihil reponunt uolatilia caeli. si autem aliquid reponere in crastinum potest non esse contra euangelium, ubi dictum est: respicite uolatilia caeli, quia neque seminant neque metunt neque congregant in apothecas, potest etiam non esse contra euangelium nec contra similitudinem uolatilium caeli uitam istam carnis corporalis operationis labore transigere.