Nam et ipse propter eius modi necessitates sanctorum, qui quamuis praeceptis eius obtemperent, ut cum silentio operantes suum panem manducent, possunt tamen multis ex causis indigere supplemento aliquo talium sustentationum, cum dixisset talia docens et praemonens: his autem qui eius modi sunt praecipimus et obsecramus in 5 cf. I Thess. 2, 9; II Thess. 3, 8 18 cf. II Cor. 11, 9 28 II Thess. 3, 12. 13 1 in om. A 4 ab euangelizare PVDMf posset AMN 5 quia] quibus y horis et nocturnis M horis om. PVNf operabatur om. 7 6 ipse] sicut ipse PVDMf 8 iherusalem M ierusalem LOFDbd usquae P 9 ad om. PM illiricum YBDAMN; repleuenmt euangelio terras PVDMf quidquid] quid A 10 barbarum LtM. adeundum N adeundem B replendum PVDLMf 11 aocietatem sanctam LO 12 otiosissime A 13 omnium om. PYDMr 14 propagata L propagarum N 16 chorintios C chorinthios 0 17 fuitl erat N 18 uenerant D ex] a y machedonia PLO 22 indigere aliquo sustentationum supplemento N 23 premonens C domino Iesu Christo, ut cum silentio operantes suum panem manducent, ne illi qui habebant unde necessaria seruis dei praeberent, hac occasione pigrescerent, praeuidens continuo subiecit: uos autem, fratres, nolite infirmari benefacientes. et ad Titum cum scriberet dicens: Zenam legis peritum et Apollo sollicite praemitte, ut nihil illis desit, ut ostenderet, unde illis nihil deesse deberet, continuo subiunxit: discant autem et nostri bonis operibus praeesse ad necessarios us us, ne sint infructuosi. Timotheum etiam, quem dicit germanissimum filium, quoniam sciebat corpore infirmum, sicut ostendit monens eum, ne aquam biberet, sed modico uino uteretur propter stomachum et frequentes suas infirmitates, quia in opere corporali laborare non poterat, ne forte, cum indigere nollet uictu cotidiano, ab eis, quibus euangelium ministrabat, aliqua sibi negotia quaereret, quibus animi eius inplicaretur intentio — aliud est enim corpore laborare animo libero, sicut opifex, si non sit fraudulentus et auarus et priuatae rei auidus; aliud autem ipsum animum occupare curis colligendae sine corporis labore pecuniae, sicut sunt uel negotiatores uel procuratores uel conductores; cura enim praesunt, non manibus operantur ideoque ipsum animum suum occupant habendi sollicitudine —: Timotheum ergo, ne in talia incideret, quia per infirmitatem corporis 6 Tit. 3, 13. 14 10 cf. I Tim. 5, 23 1 lesu] deo M 2 necessaria nnde N ande seruis dei necessaria PVDf 4 prouidens LDbd 5 ad Titum] adi.tn N 6 zenan PVMf Apollo] apostolo L 7 et ut alt. jPFJD-f 9 nostria (fin . s m. 2 s. I.) L nostris y 10 fructuosi V 11 quoniam] qu6 D 12 modico uteretur uino PVDM\'( 13 infirmitates suas M 14 in om. M labore V 15 indigeret CLOFN indigeret et B indigeret si (si 8. Z. m. 2) Å uictft A cottidiano PVDMN cotidianQ A eis sustentari B 16 miniatrabat sustentari (snstentari m. 2 8. I.) F 18 opifex potest PVDAMy 19 priuitae rei] priuata etiam V priuatl etiam ODM 21 uel conductores om. PLVDM-f 22 curae P VDMi operantes A 23 suum om. VD sollicitudinem V thimotheum L 24 ergo] autem M manibus operari non poterat, sic exhortatur et monet et consolatur. labora, inquit, sicut bonus miles Christi Iesu. nemo militans deo inplicat se negotiis saecularibus, ut placeat cui se probauit. nam qui in agone contendit, non coronatur nisi legitime certauerit. hic ne ille angustias pateretur dicens: fodere non possum, mendicare confundor, adiunxit: laborantem agricolam primum oportet de fructibus percipere, secundum id, quod ad Corinthios dixerat: quis militat suis stipendiis umquam? quis plantat uineam et de fructu eius non edit? quis pascit gregem et de lacte gregis non percipit? fecit ita securum castum euangelistam non ad hoc euangelizantem, ut uenderet euangelium, sed tamen huic uitae necessaria suis sibi exhibere manibus non ualentem, ut intellegeret, quod necessarium sibi sumebat ab eis, quibus tamquam prouincialibus militabat et quos tamquam uineam cultura exercebat uel tamquam gregem pascebat, non esse mendicitatem, sed potestatem. Propter has igitur uel occupationes seruorum dei uel infirmitates corporales, quae omnino deesse non possunt, non solum permittit apostolus sanctorum indigentias suppleri a bonis fidelibus, sed etiam saluberrime hortatur. excepta enim illa potestate, qua se dicit ipse non usum, cui tamen seruiendum esse a fidelibus praecipit dicens: communicet qui catechizatur uerbum ei qui se 2 II Tim. 2, 3-5 6 Luc. 16, 3 7 II Tim. 2, 6 9 I Cor. 9, 7 24 Gal. 6, 6 1 sicut M si Y exortatur AB hortatur N prius et om. PFbd 3 militat B militas N 4 ut placeat] ut possit placere ei PVDMf ut ei placeat FA nam et A 5 coronabitur DM 6 pateretur angustias bd possuin] ualeo M 9 id] illud Lbd chorintios C 11 fructibus PVDMI eius] suis D 12 gregis] eius VDM ipsius Pr facit PDM"( itaque POVBMAN"( 14 hnius D sibi OWl. 7 16 militat PVD-r 19 igitur propter has PVDM-f uel om. PYDM; 22 saluberrimae B om. M 23 ipse om. VD 25 cathecizatur (h s. l. - C, B cathezizatur D-r A catecizatur M catezizatur N uerbo ANb se om. L cathecizat CB cathezizat A catezizat YN catecizat M catechizat in omnibus bonis, excepta ergo hac potestate, quam uerbi praedicatores habere in eos, quibus praedicant, saepe testatur, etiam sanctis qui omnia sua uendita distribuerant et Hierosolymis habitabant in sancta communione uitae, non dicentes aliquid proprium, quibus erant omnia communia, et anima et cor unum in deum, ab ecclesiis gentium necessaria conferri praecipit et hortatur. inde est illud ad Romanos. nunc, inquit, pergam Hierusalem ministrare sanctis. placuit enim Macedoniae et Achaiae communionem aliquam facere in pauperes sanctorum, qui sunt Hierusalem. placuit enim illis, et debitores eorum sunt. si enim spiritalibus eorum communicauerunt gentes, debent et in carnalibus ministrare eis. hoc simile est illi, quod ait ad Corinthios: si nos uobis spiritalia seminauimus, magnum est, si uestra carnalia metamus? item ad Corinthios in secunda, notam autem, inquit, uobis facimus, fratres, gratiam dei quae data est in ecclesiis Macedoniae, quia in multa tribulatione probationis abundantia gaudii eorum et profunda paupertas eorum abundauit in diuitiis simplicitatis eorum; quia secundum uires, testimonium perhibeo, et supra uires uoluntarii fuerunt, cum multis precibus . 5 cf. Act. 4, 32; 2, 44 8 Rora. 15, 25-27 14 I Cor. 9, 11 16 II Cor. 8, 1-21. 2 haberent D 3 uendita sna M 4 hierosolimis VB ierosolimis A iherosolymis M 7 conferri necessaria M conferre N precepit M 8 et illud bd inquit] igitur VBN"{ 9 macedonis PVI"{ macedonibus V\'DM machedoniae LA achaiicis PVDM-ţ 10 pauperes] paupertate PVDMx{ 11 in hierusalem PYDBi j 12 spiritalium PVDM.ţ 13 debent et gentes carnalia ministrare eis PVDMf et 8. I. 0 om. L 14 chorintios C 15 carnalia uestra Abd 16 metamur B in secunda ad corinthios PVDMj chorintios C in epistola secunda N notum COFlMN-[ 17 dei om. N 18 machedoniae PV quod M multo experimento tribulationis M multa probatione tribulationis PVDbd multa pribolatione tribulationis f multa tribulationis et probationis A 19 habundantia L 20 liabundauit N diuitias M 21 testimonium enim perhibeo illis PVM\'ţb testimonium eis perhibeo D obsecrantes nos gratiam et communionem ministrationis quae fit in sanctos, et non quomodo sperauimus, sed se ipsos tradiderunt primum domino et nobis per uoluntatem dei ad deprecandum Titum, ut quomodo coepit, sic et consummet in uos etiam gratiam istam. sed quomodo semper abundatis in omnibus fide et uerbo et scientia et omni studio et ea quae ex nobis est in uos caritate, ut et in hac gratia abundetis. non secundum imperium dico, sed propter aliorum studium et uestrae caritatis carissimum probans. scitis enim gratiam domini nostri Iesu Christi, quoniam propter uos pauper factus est, cum diues esset, ut illius paupertate uos ditaremini. et consilium in hoc do; hoc enim uobis prodest, qui non solum facere, sed et uelle coepistis ab anno priore; nunc autem et facto perficite, ut, quemadmodum promptus est animus uoluntatis, ita sit et perficiendi ex eo quod quisque habet. si enim promptus est animus, secundum id quod habet acceptabilis est, non secundum id quod non habet. non enim ut aliis sit refectio, uobis angustia, sed pro aequalitate in hoc tempore ut uestra abundantia sit ad illorum inopiam, ut et illorum abundantia fiat in uestram inopiam, ut fiat aequalitas. 2 sanctis A 3 primo VDX et (s . Z. deinde) D nobis 7 5 caepit BD consumet V istam gratiam D 6 abundantis Tx 7 scientiae V 8 ex om. LO nobis bd in uos est PVDM-r in uobis A in nos bd om. N habundetis VN 10 et] etiam D oestra caritatis BD; D in mg.: uestrae caritatis ingenium bonum comprobans carissimum] ingenium carissimum s. I. m. 2 F carissimum ingenium M /////\'bond (bo m . 2) A ingenium bonum in tng. D comprobans AC, in mg. D 13 paupertate] inopia N 14 prode est P 15 et] etiam bd om. y 17 uoluntatis om. PVDMy et uoluntas perficiendi PVDMf 19 acceptabilis] acceptum PVf acceptus DM non-habet om. PVDM~t id 6. l. C 20 refectio] remissio A uobis autem bd 21 pro om. A 23 habundantia V in om. M uestra inopia PVDf uestre inopip M ut fiat] supplementum ut fiat M sicut scriptum est: qui multum, non abundauit, et qui modicum, non defuit illi. gratias autem deo, qui dedit idem studium pro nobis in corde Titi, quia consolationem quidem suscepit; studiosior autem cum esset, sponte exiit ad uos. misimus autem cum eo fratrem, cuius laus in euangelio est per omnes ecclesias, non solum autem, sed et ordinatus ab ecclesiis comes peregrinationis nostrae cum hac gratia quae ministratur a nobis ad domini gloriam et promptum animum nostrum, deuitantes hoc, ne quis nos reprehendat in hac plenitudine, quae ministratur a nobis. prouidemus enim bona non solum coram deo, sed etiam coram hominibus. in his uerbis adparet, quantum non solum curam sanctarum plebium esse uoluerit ministrare necessaria sanctis dei seruis, consilium in hoc dans, quia hoc magis ipsis qui hoc faciebant proderat quam illis erga quos faciebant — illis enim aliud proderat, id est hoc erga se obsequio fratrum suorum sancte uti nec propter hoc deo seruire nec ista sumere nisi ad supplendam necessitatem, non ad pascendam pigritiam — sed etiam suam curam beatus apostolus tantam dicit in hac ministratione, quae nunc per Titum transmittebatur, ut comitem peregrinationis suae propter hoc commemoret ordinatum ab ecclesiis, boni testimonii hominem dei, cuius laus, inquit, in euangelio est per omnes ecclesias. et ad hoc dicit illum ordinatum comitem sibi, ut deuitaret hominum reprehensiones, ne sine testimonio sanctorum in hoc ministerio sociorum tamquam sibi accipere 1 Ex. 16, 18 24 II Cor. 8, 18 1 niultum habuit PVDMAf habundauit LVBM 5 exiuit D ita ad M uos] alios A misi PDMy 6 est in euangelio M 7 ordinatus est PV DMjbd 10 debitantes V1 nos om. M 13 his om. PVD*Mf uerbis autem M quanta B 16 haec faciebant PVDMj proderat-faciebant om. M 17 proderat quam illis erga quos faciebant M 18 obsequium A 19 ista] ita L 23 commemoraret A 24 laus est M est om. M 27 in om. VDM ministerium M tamquam om. PVDMx( XXXXI Aug. Scct. V pars III. 36 et in suos sinus conuertere ab infirmis et inpiis putaretur. quae accipiebat ad supplendas necessitates sanctorum per se adferenda uel distribuenda indigentibus. Et paulo post dicit: nam de ministerio quod fit in sanctos ex abundanti est mihi scribere uobis. scio enim promptum esse animum uestrum, de quo glorior pro uobis apud Macedonas, quoniam Achaia parata est ab anno priore, et quae ex uobis est aemulatio inritauit plures. misimus autem fratres, ne gloria nostra quam habemus in uobis euacuetur in hac parte, ut, sicut dixi, parati sitis, ne cum uenerint mecum Macedones et inuenerint uos inparatos, confundamur nos, ut non dicam uos, in hac substantia. necessarium ergo existimaui rogare fratres, ut praecedant ad uos et praeparent iam pridem repromissam hanc benedictionem uestram, ut sit parata, sic quasi benedictionem, non quasi auaritiam. hoc autem: qui parce seminat, parce et metet. et qui seminat in benedictione. in benedictione et metet. unusquisque secundum quod proposuit corde, non ex tristitia aut ex necessitate: hilarem enim datorem diligit deus. potens est autem deus omnem gratiam abundantem facere in uobis, ut in omnibus semper omnem sufficientiam habentes abundetis in omne opus bonum — sicut scriptum est: dispersit, dedit pauperibus, iustitia eius manet in 4 II Cor. 9, 1—15 17 Gal. 6, 7 21 Prou. 22, 8 25 Ps. 112. 9 1 sinus suos Fbd suos usus NL2 et] uel PVf ab impiis A putarentur PVDAf, 2 qui N accipiebant PVDMf se adferendaj ea ferenda 7 5 habundanti B 6 enim om. CFAB uestram] nostrum L 7 machedonas PV et achaia (et s. I.) D praeparata PVDr 9 irritauit (i prouocauit 8. I.) D plurimos in ras. A gloria uestra B 15 promissam PVDMf repromissQ B benedictio M 17 auaritia M autem] autem dico PVBDAaFaMfb qui] quoniam qui PMy quia qui D 18 et qui—metet om. VDM in fin.] de A 20 in corde M 21 potens est] potest P est OtR. M 22 habundantem LV 24 habundetis VM aeternum. qui autem subministrat semen seminanti, et panem in escam subministrabit et multiplicabit seminationem uestram et augebit crescentes fruges iustitiae uestrae — ut in omnibus ditati in omnem simplicitatem, quae operatur per nos gratiarum actionem deo, quoniam ministerium functionis non solum supplet ea quae desunt sanctis, sed et abundare facit per multorum gratiarum actionem deo, perprobation em ministrationis huius glorificantes deum in obsequio confessionis uestrae in euangelium Christi et simplicitate communicationis in illos et in omnes et ipsorum precatione pro uobis, desiderantium uos propter excellentem gratiam dei in uobis. gratias deo super inenarrabili dono eius. quanta pinguedine sanctae laetitiae sit perfusus apostolus, dum loquitur de alterno supplemento indigentiae prouincialium Christi, hinc de rebus carnalibus in illos, inde autem de spiritalibus in istos, ut exclamaret et tamquam sanctorum gaudiorum sagina eructaret dicens: gratias deo super inenarrabili dono eius! Sicut ergo non cessauit apostolus, immo spiritus dei possidens et inplens et agens cor eius, exhortari fideles, qui haberent huius modi substantiam, ut nihil deesset necessitatibus 1 cf. Es. 55, 10 3 Hos. 10, 12 6 Pbil. 2, 30 19 II Cor. 9, 15 2 subministrauit CJ-A 3 semen uestrum A crescentes om. PVMr fruges] fructum PVJJMf 4 ut om. PVM\'( 5 actionum 7 6 in ministerium A fructionis Ll V fructificationis DML2 non] huius uon PVBDMN-fbd 7 suppleą.t C et om. VBDMy habundare VB 8 multarum PrM actionum 7 in deo (in s. 1.) 3 9 ministerii K 10 in euangelium-communicationis om. A euangelio Bb simplicitatem VD in simplicitatem M 12 in ipsorum bd precationem PVDj pr*pdicationem M praecatione C 14 cius om. PVDMf pinguedinis VM 15 laeticia D loquitur et A alterno PVDMf 16 supplemento de alterna indigentia A militum et prouincialium christi bd prouincialium et militum christi PVDMAr 17 et in istos M 18 clamaret N sagina om. PVDMy ructuaret M eructaaret bd 19 enarrabili P eius om. PVDMy 20 spiritus dei om. A 21 cor] eos LO exortari LOA 36* seruorum dei, qui celsiorem sanctitatis gradum in ecclesia tenere uoluerunt, ut spei saecularis uincula cuncta praeciderent et animum liberum diuinae militiae dedicarent: sic debent et ipsi praeceptis eius oboedire, ut compatiantur infirmis, et amore priuatae rei non inligati manibus suis in commune laborare, praepositis suis sine murmure obtemperare, ut hoc suppleatur ex oblationibus bonorum fidelium. quod laborantibus et aliquid unde uictum transigant operantibus, propter infirmitates tamen corporales aliquorum et propter ecclesiasticas occupationes uel eruditionem doctrinae salutaris deesse putauerint. Quid enim agant, qui operari corporaliter nolunt, cui rei uacent scire desidero. orationibus, inquiunt, et psalmis et lectioni et uerbo dei. sancta plane uita et Christi suauitate laudabilis; sed si ab his auocandi non sumus, nec manducandum est nec ipsae escae cotidie praeparandae, ut possint adponi et adsumi. si autem ad ista uacare seruos dei certis interuallis temporum ipsius infirmitatis necessitas cogit, cur non et praeceptis apostolicis obseruandis aliquas partes temporum deputamus? citius enim exauditur una oboedientis oratio quam decem milia contemptoris. cantica uero diuina cantare etiam manibus operantes facile possunt et ipsum laborem tamquam diuino celeumate consolari. an ignoramus omnes opifices in quibus uanitatibus et plerumque etiam turpitudinibus theatricarum fabularum donent corda et linguas suas, cum manus ab opere non recedant? quid ergo inpedit 1 in om. PVDMf ecclesie P2DMf 5 communi b 6 labore A Ib praepositi. T mormure C 9 aliquorum om. N propter om. M 11 patuerit PVDf potuerit MNb 12 corporaliter operari M 13 desiderio V 14 lectione N in christi PAMib 15 euocandi B 16 ęscae B cottidiae P cottidie VMN 17 absumi PYDN adponi y 19 apostolicis praeceptis bd obseruandis om. M temporum obseruandis 9\\)§ervaij(Ji9 obseruamus M 20 deputamus om. M obedientis C 23 celeomate V 24 in om. PLDbd quibusdam N 25 theatrigarum r 26 operare (e in i mut.) r impedit C seruum dei manibus operantem in lege domini meditari et psallere nomini domini altissimi? ita sane ut ad ea discenda, quae memoriter recolat, habeat seposita tempora. ad hoc enim et illa bona opera fidelium subsidio supplendorum necessariorum deesse non debent, ut horae. quibus ad erudiendum animum ita uacatur, ut illa opera corporalia geri non possint, non opprimant egestate. qui autem se dicunt uacare lectioni, nonne illic inueniunt quod praecepit apostolus? quae ista est ergo peruersitas lectioni nolle obtemperare, dum uult ei uacare et, ut quod bonum est diutius legatur, ideo facere nolle quod legitur? quis enim nesciat tanto citius quemque proficere cum bona legit, quanto citius facit quod legit?.