Nec illud quisquam istis pro inpossibilitate non peccandi similiter obiecerit, quod dictum est : sapientia carnis inimica est Deo. legi enim Dei non est subjecta, nec enim potest. qui autem in carne sunt, Deo placere. non possunt. sapientiam quippe carnis dixit, non sapientiam de sorsum descendentem: et in carne esse non eos, qui nondum de AVCTORES 8 Iac . 1, 5 et 6 . 12 Iac. 3, 2 16 Rom. 8, 7ets 2 quisquam a || eamj 9 (cum a) tam ΣΥΦΧΨ v 3 Buperbissima] ΣΥΦΧΨ g superba cfsh || quur ΦΧ Qur T 4 abheatur X* 5 arbitrio, quod sibi- 6 iustitiae? g (ex a) 6 inplenda X 7 et idem ipsi] ΣΦΧ et eidem Ψ v et idem T eidem ipsi a; fort. corr . itidem ipsi || admonenti (i postea additum uid.) Φ 8 indiget. (t ex corr.) Ψ || postulat T 9 affluenter in ras . V || improperat V 10 nichil XV || hesitans Z1# ęsitans X 11 est om. ΣΥΦΧ || compellunt ΣΨ || imperet] impleret (supra ret scr . atur m. 2) Σ imperet et g (ex a) 12 inpetret ΦΧ || post impetret g ex a addidit huec: per linguam enim, quam nullus hominum domare poteat, sed sapientia de sursum desceadens, non exhibent ΣΥΦΧΨ cfsh 13 pronontiauit r || sicut] quam Ψ || illnd] Z et (ex a) g et illud ΥΦΧΨ cfsh 16 impoeeibilitate W || non] Ν̃ ec (a m. 1 aut 2 nec m non corr.) E 16 quod] quo ΣΥΦΧΨ 17 deo om. ΣΥΦΧ 1 20 esse| m. 2 in ras. duarum litt . (ex f) i corpore exierunt, sed eos, qui secundum carnem uiuunt, significatos esse manifestum est. non autem ibi est quaestio, quae uersatur. illud est, quod expecto ab isto audire, si possim, eos, qui secundum spiritum uiuunt et ob hoc etiam hic adhuc uiuentes iam quodam modo in carne non sunt, utrum gratia Dei uiuant secundum spiritum, an sibi sufficiant, iam data cum crearentur possibilitate naturae in sua propria uoluntate; cum plenitudo legis non sit nisi caritas, et caritas Dei diffusa sit in cordibus nostris, non per nos ipsos sed per Spiritum Sanctum qui datus est nobis. Tractat etiam iste de peccatis ignorantiae et dicit, \'hominem praeuigilare debere ne ignoret, ideoque esse culpandam ignorantiam, quia id homo nescit neglegentia sua quod adhibita diligentia scire debuisset.; dum tamen omnia potius disputet, quam ut oret et dicat: da mihi intellectum, et discam mandata tua. aliud enim est eum non curasse scire, quae neglegentiae peccata etiam per sacrificia quaedam legis uidebantur expiari; aliud intellegere uelle nec posse et facere contra legem non intellegendo quae fieri uelit. unde admonemur petere a Deo sapientiam, qui dat omnibus affluenter, utique his omnibus, qui sic petunt et tantum petunt, quomodo et quantum res tanta petenda est. AVCTORES 7 Rom. 13, 10 8 cantu Dei sqq. Bom . 5, 5 15 Psalm. 118, 73 19 lac. 1, 5 1 sęcundum 9 || significatos ee (s alt. 8. s., fort. ex eorr., ae m ras. breuior,) ψ 2 questio codices 8 si possim eos} g (ex a) si posse eos ΣΥΦΧ 1 (et in marg. i X1) dekuit m. 1 aut 2 X, si cfsh 5 quodammodo) quomodo 2 || uiuunt W 9 nostris] uestris (sic nris) Σ || non] N factum ex Nos s || nos ipsos] ΣΦΧ a nosmet ipsos ΥΨ v 11 etiam om. W 12 ignores Σ 1 ΥΦΧ a || oalpam ΣΥΦ XW 18 id homo nescitj in homine scit Σ 1 Φ . in homine sit Σ 2 ΥΨ homo nescit (sed atramento paullo obscuriore et fortaue in rasura) X || adibita W 14 et om. cfsh 15 et] ΣΥΦΨ nt Xv 16 est eam] ΣΥΦΧ 6 eii in ras . minore Ψ est v 17 aidebâtur ( m. 1 nec ut wid. ex corr.) 2 || intelligere X 19 quae] quid g (ex a) 20 dat omnibua] dat 2.. Diuinitus tamen expianda esse peccata, commissa et pro eis Dominum exorandum fatetur, propter ueniam scilicet promerendam: quia id, quod factum est, facere infectum multum ab isto laudata potentia illa, natura et uoluntas hominis, etiam ipso fatente non potest; quare hac necessitate restat ut oret ignosci. ut autem adiuuetur ne peccet, nusquam dixit, non hic legit. mirum de hac re omnino silentium, cum oratio Dominica utrumque petendum esse commoneat: et ut dimittantur nobis debita nostra et ut non inducamur in temptationem, illud ut praeterita expientur, hoc ut futura uitentur. quod licet non fiat, nisi uoluntas adsit, tamen ut fiat, uoluntas sola non sufficit. ideo pro hac re nec superflua nec inpudens Domino immolatur oratio, nam quid stultius quam orare, ut facias quod in potestate habeas ? Iam nunc uidete, quod ad rem maxime pertinet, quomodo humanam naturam, tamquam omnino sine uitio ullo sit, conetur ostendere et contra apertissimas Scripturas Dei delectetur sapientia uerbi, qua euacuatur crux Christi. sed plane illa non euacuabitur, ista potius sapientia subuertetur. nam cum hoc ostenderimus, aderit fortasse misericordia Dei, ut et ipsum haec dixisse paeniteat. primo, inquit, de eo disputandum est, quod peccato debilitata dicitur et inmutata natura. AVCTORES 7 oratio Dominica MaJith . 6,12 et 13; Luc. 11, 4 8 et-9 temptationem Matth . 6, 12 et 13 16 sapientia —17 Christi Cor. 1, 1, 0 3 infactam ΣΥΦΧ 1 || multum om. ΣΥΦΧΨ 4 ante uersum |potentia-hominis. etiã tn margine -: Z || natura] ΣΥΦΧΨ naturae v 6 ne] nec T || ad nusquam in marg . t nusquam dixit se legisse m. 1 aut 2 X || legit] ΣΥΦΧΨ legi v 7 scilentium T silendum (s ex f radendo factum) Ψ ailentio Φ a || cii (c in ras. m . 2; fuisse uid . C) X Sed Ψ 9 indneamnr] ΣΥΦΧΨι nferamur in mg. cfsh, reeepit g (ex a) || preterita X 10 asait Ψ 12 impadens ΣΨ U inmolatur X 14 ad om. Φ 1 15 tanquam ΧΨ || conatnr codices cfsh 16 delectetur] ΣΥΦΧΨ luctetur v a || sapientia (a ex e corr.) Ψ sapientiae T 17 euacuetar g (ex a) 18 euacuabitur (bit in ras.) Ψ H hoc om. ΣΥΦΧΨ 19 at et] S et nt ΥΦΧΨ 20 peniteat (e prius m ae mut. m. ut uid. 2) 2 || inquid T 21 quod] quo ΣΥΦΧΨ || pecoato] ΣΥΦΧΨ per peccatum v || immutata Ψ , * unde ante omnia quaerendum puto, inquit, quid sit peccatum substantia aliqua, an omni substantia carens nomen, quo non res, non exsistentia, non corpus aliquod, sed perperam facti actus exprimitur. deinde adiungit: credo ita est et ei ita est, inquit, quomodo potuit humanam debilitare uel mutare naturam, quod substantia caret? uidete quaeso, quomodo nesciens nitatur euertere medicinalium eloquiorum saluberrimas uoces ego dixi: Domine, miserere mei, sana animam meam, quoniam peccaui tibi. quid sanatur, si nihil est uulneratum, nihil sauciatum, nihil debilitatum atque uitiatum? porro si est quod sanetur, unde uitiatum est? audis confitentem; quid desideras disputantem? sana, inquit, animam meam. ab illo quaere, unde uitiatum sit, quod sanari rogat; et audi quod sequitur: quoniam peccaui tibi. hunc iste interroget ab isto quaerat, quod quaerendum putat, et dicat \'o tu qui clamas sana animam meam, quoniam peccaui tibi, quid est peccatum?\' substantia aliqua an omni substantia carens nomen, quo non res, non exsistentia, non corpus aliquod , sed tantum perperam facti actus exprimitur ? respondit ille: \'ita est ut dicis. non est peccatum aliqua substantia, sed tantum hoc nomine perperam facti actus exprimitur ? et contra iste: quid ergo clamas: \'sana animam meam, quoniam peccaui tibi\'? quomodo potuit uitiari anima tua? AVCTORES 9 Psalm. 40, 5 1 quaerendo Υ 1 n inqiid T 2 peccatum] peccatum an W 3 existentia Ψ 4 perpera ΣΥΦΧΨ 5 si om. Ψ 9 animi (a in ras . ut uid.) Ψ 10 quoniam] ΣΥΦΧΨ quia v a || niohil XW 11 nichil ΧΨ || sauciatũ∗ (ũ ex ur corr.) W n nichil ΧΨ H uiciatu in ras. W 13 ad uersum meam—14 sanaris in marg. r X 14 quod] quo X || sanaris-Rogat χΦΧ 1 sanaris-Roga X sanatur-Rogat X1 16 disoat ΣΥΦχ 17 tibi om. cfsh 18 an omni in ras . Ψ n existentia Tx 19 tantũ∗ (fori. eras . s) V || perpera r, ΣΥΦχ 20 Reepondit ille (Bespondit il in ras. m. 1 0....... f...) X 21 nomina Φ 1 nomene Xa || perpera ΣΥΦχ 22 ergo om. W 28 peceaui∗ (cras. t) V H pro his quomodo potuit uitiari anima tua? Augustinus habet: quomodo potuit uitiare animam tuam quod substantia caret? || uiciari £ Medico indiget, quia sana non est. omnia quidem bona, quae habet in conformatione, uitam sensus mentem, a summo Deo habet creatore et artifice suo; uitium uero, quod ista naturalia bona contenebrat et infirmat, ut inluminatione et curatione opus habeat, non ab inculpabili artifice contractum est, sed ex originali peccato, quod commissum est libero arbitrio. ac per hoc natura poenalis ad uindictam iustissimam pertinet. si enim iam sumus in Christo noua creatura, tamen eramus natura filii irae sicut et ceteri. Deus autem qui diues est in misericordia propter multam dilectionem, qua dilexit nos, et cum essemus mortui peccatis, conuiuificauit nos Christo, cuius gratia sumus salui facti. Haec igitur gratia Christi, sine qua nec infantes nec aetate grandes salui fieri possunt, non meritis redditur, sed gratis datur, propter quod et gratia nominatur: iustificati, inquit, gratis per sanguinem ipsius. unde hi qui non per illam liberantur, siue quia audire nondum potuerunt siue quia oboedire noluerunt siue etiam cum per aetatem audire non possent, lauacrum regenerationis quod accipere possent, per quod salui fierent, non acceperunt, iuste utique damnantur: quia sine peccato non sunt, uel quod originaliter traxerunt uel quod malis moribus AVCTORES 7 Cor . 2, 5, 17 8 Ephes. 2, 3—5 15 Bom . 3, 24 2 conformatione] scripsi, confirmatione Z confirmationem ΥΦΧΨ a formatione v a || uitam] ΣΦΧ 1 Ψ uita Tw a uite (sic uitam) X\' || sensusmentem] ΣΥΦΧΨ sensu mente cfsh senubus mente g (ex a) 3 uero] & (o in ras. at uid., fort . fuerat i) Ψ H quod (uod in ras.) V 4 illuminatione ΣΨ N habeant 9 5 originali (li corr., fortasse ex ri) Ψ originale Φ 1 6 paenalis Σ 1X penalis Ψ 7 a] etsi conis a 10 noa et] ΥΦΧ , g (ex a) nos ΣΨ cfsh 11 essemur f 13 igitur] autem g (ex a) || etate Z 14 gratia T 15 inqaid T 16 hii (apices fort . al. m.) Ψ || illa T 17 quia audire] qui audire ΣΥΦΧΨ || siue quia oboodire nolnerunt em. ΣΥΦ ΧΨ 18 etatem Z H poeient (sic, non deleto) E || lauaehrmn f 20 dampnantnr AET 21 sunt] 9ie s .Φ V. 43 addiderunt, omnes enim peccauerunt, siue in Adam siue in se ipsis et egent gloria dei. Vniuersa igitur Massa poenas debet; et si omnibus debitum damnationis supplicium redderetur, non iniuste procul dubio redderetur. qui ergo inde per gratiam liberantur, non uasa meritorum suorum, sed uasa misericordiae nominantur. cuius misericordiae, nisi illius \'qui Christum Iesum misit in hunc mundum peccatores saluos facere, quos praesciuit et praedestinauit et uocauit et iustificauit et glorificauit? quis igitur usque adeo dementissime insaniat, ut non agat ineffabiles gratias misericordiae quos uoluit liberantis, qui recte nullo modo posset culpare iustitiam uniuersos omnino damnantis. Hoc si secundum Scripturas sapiamus, non cogimur contra Christianam gratiam disputare et ea dicere quibus demonstrare conemur, naturam humanam neque in paruulis medico indigere, quia sana est, et in maioribus sibi ipsam ad iustitiam si uelit posse sufficere. acute quippe uidentur haec dici, sed in sapientia Verbi, qua euacuatur crux Christi. non est ista sapientia de sursum descendens. nolo quod sequitur dicere, ne amicis nostris, quorum fortissima et acerrima ingenia non in peruersum sed in directum currere uolumus, facere existimemur iniuriam. AVCTORES 1 Rom . 3, 23 7 Tim. 1, 1, 15 8 quos sqq . Bom. 8, 29 et 30 17 sapientia—18 Christi Cor. 1,1,17 18 non est sqq. Iae. 3, 15 2 gloriam T gloriA (uid. fuisse gloril) Φ gla (8. 8. I gra) X 3 paenas Σ 1 penas ΧΨ 4 dampnationis ETX || subplicium T 10 dementissime (de in rasura m. 2) # 11 liberantis]miaerantis X . U nallo (o in rasura) Ψ 12 possent efhs || uniuerais X || dampnantis ΣΥΧ 2 damnante Φ 1 dampnatis Xh 14 grSm dispu||tare (gram dispu ita rasura m, 1) X 16 ad uersumai nelit —17 dizi in marg . i X 17 acute quippe] 9 (ex R) ac utique ipsi NX acuteque ipsi Ψ Hoc dicerej atique ipsi (Hoe dioere in duarum Utt. rasura m. 2) 2 acute ipsi cfth || dici] a dizi ΣΥΦ dixi (s. a. l dicere) X dicere Ψο 18 enacnator (cna s . s.) X D est om. X1 90 acerrima] oelerrima g (ex a)