Ideo quippe et parua atque exigua iam communi loquendi usu modica dicuntur, quia modus in eis aliquis restitit, sine quo iam non modica, sed omnino nulla sunt illa autem, quae propter nimium progressum dicuntur immodica. ipsa nimietate culpantur: sed tamen etiam ipsa sub deo, quia omnia in mensura et numero et pondere disposuit, necesse est. ut modo aliquo cohibeantur. Deus autem nec modum habere dicendus est, ne finis eius dici putetur. nec ideo tamen immoderatus est, a quo modus omnibus rebus tribuitur, ut aliquo modo esse possint. nec rursum moderatum oportet dici deum, tamquam ab aliquo modum acceperit. si autem dicamus eum summum modum, forte aliquid dicimus, si tamen in eo, quod dicimus summum modum, intellegamus summum bonum. omnis enim modus, in quantum modus est. bonus est: unde omnia moderata, modesta, modificata dici sine laude non possunt, quamquam sub alio intellectu modum pro fine ponamus et nullum modum dicamus, ubi nullus est finis: quod aliquando cum laude dicitur, sicut dictum est: et regni eius non erit finis. 13 cf. Sap. 11, 21 26 Luc. 1, 88 1 percudsum P\' de om. A 2 propriae P1 omnibus] hominibus G corruptio om. L 3 abet P1 6 abBumpserit (p m. 1 superscr.) P 6 quod] que A 7 omnino om. A 10 resistit AVLb non iam b 12 ipsa etiam b 13 qui G qu6 A omnia om. A in numero b dispossuit (exp. m. 1) P 14 nepcesse (ezp. m. 1) P et necesse A aJiquo modo b 15 dicendu P1 16 nee] non est b est om. h 17 omnibusj omnis PA tribuitur rebua b 18 necrur su P rursus b 20 forte—modum om. G 23 quaquft P1 24 ei-ubi om. G posset enim dici etiam "non erit modus," ut modus pro fine dictus intellegeretur; nam qui nullo modo regnat, non utique regnat. Malus ergo modus uel mala species uel malus ordo aut ideo dicuntur, quia minora sunt quam esse debuerunt aut quia non his rebus accomodantur, quibus accommodanda sunt: ut ideo dicantur mala, quia sint aliena et incongrua, tamquam si dicatur aliquis non bono modo egisse, quia minus egit quam debuit, aut quod ita egit, sicut in re tali non debuit, uel amplius quam oportebat uel non conuenienter: ut hoc ipsum, quod reprehenditur malo modo actum, non ob aliud iuste reprehendatur, nisi quia non est ibi seruatus modus. item species mala uel in comparatione dicitur formosioris atque pulchrioris, quod ista sit minor species, illa maior, non mole, sed decore, aut quia non congruit huic rei, cui adhibita est, ut aliena et inconueniens uideatur: tamquam si nudus homo in foro deambulet, quod non offendit, si in balneo uideatur. similiter et ordo tunc malus dicitur, cum minus ipse ordo seruatur: unde non ibi ordo, sed potius inordinatio mala est, cum aut minus ordinatum est quam debuit, aut non sicut debuit. tamen ubi aliquis modus, aliqua species, aliquis ordo est, aliquod bonum et aliqua natura est; ubi autem nullus modus, nulla species, nullus ordo est, nullum bonum, nulla natura est. Haec, quae nostra fides habet et utcumque ratio uestigauit, diuinarum scripturarum testimoniis munienda sunt, ut qui ea minore intellectu adsequi non possunt, diuinae 1 posse∗ (t cr. ) Q etiam om. G 6 in his b aetomodantur G* 7 ut] aut b quia] quod PYLa que A sunt b 9 an quia b ita] non ita G non om. G 11 modo (do ex du corr. m. 1) P 13 formonsiorifi P1 17 nudus] nullus L 18 malus tunc b esse dicitur L 19 ipse minus Lb ordo (pr.) om. b potius om. G inordinatio] ordinatio L 90 aut] aQ S autem L 21 ubi tamen L ubi est b 22 aliquid L est post natura om. L 23 autem] enim A 24 et nulla b est om. L 25 fides nostra b inuestigauit V 26 munienda (u sup . i a m. 1) P 27 qui] quia Gl ea om. Gl seqai Pl 55* auctoritati credant et ob hoc intellegere mereantur ; qui autem intellegunt, sed ecclesiasticis litteris minus instructi sunt, magis ea nos ex nostro intellectu proferre quam in illis libris esse non arbitrentur. itaque deum esse incommutabilem sic scriptum est in psalmis: mutabis ea. et mutabuntur; tu autem idem ipse es; et in libro sapientiae de ipsa sapientia: in se ipsa manens innouat omnia. unde et apostolus Paulus: inuisibili, incorruptibili soli deo et apostolus Iacobus: omne datum optimum et omne donum perfectum desursum est descendens a patre luminum, apud quem non est commutatio nec momenti obumbratio. item quia id, quod de se genuit, hoc, quod ipse est, ita ab ipso filio breuiter dicitur: ego et pater unum sumus. quia non est autem factus filius. quippe cum per illum facta sint omnia, sic scriptum est: in principio erat uerbum et uerbum erat apud deum et d-eus erat uerbum; hoc erat in principio apud deum. omnia per ipsum facta sunt et sine ipso factum est nihil, id est non est factum sine ipso aliquid. Neque enim audienda sunt deliramenta hominum, qui nihil hoc loco aliquid intellegendum putant et ad huiusmodi uanitatem propterea putant cogi posse aliquem. quia ipsum nihil in fine sententiae positum est. ergo, inquiunt, factum est et ideo, quia factum est, ipsum nihil aliquid est; sensum enim perdiderunt studio contradicendi nec intellegunt nihil interesse, utrum dicatur "sine illo factum est nihil," an sine illo nihil factum est," quia etsi illo ordine diceretur 5 Ps. 101, 27 7 Sap. 12, 27 8 I Tim. 1, 17 9 Iac. 1, 17 18 Ioh. 10, 30 15 Ioh. 1, 1 sqq. 6 sapientia innouat omnia in se manens A 7 ipsa om. Ab omnia ipsa b unde om. b paulus (sec u 8. 1. a m . 11 P paulus apostolus b 8 et incorruptibili A 11 transmutatio AV 12 hoc] hoc est (eat superscr. m. 2) Sb 14 autem non est VLb illum] ipsum A illa P1 sint] sunt G 15 sic enim A 18 id non est A 21 ob huiusmodi nentate Gl 22 ipsum om. G123 positum est sententie b 25 prediderunt (s. I . a m. 1) P perdiderant A 26 illo] ipso LV (bis) 27 quia—est om. b "sine illo nihil factum est" , possent nihilominus dicere ipsum nihil aliquid esse, quia factum est. quod enim reuera est aliquid, quid interest, utrum ita dicatur "sine illo facta est domus" an "sine illo domus est facta," dum intellegatur aliquid sine illo factum, quod aliquid domus est? ita quia dictum est: sine illo factum est nihil, quoniam nihil utique non est aliquid, quando uere et proprie dicitur, siue dicatur "sine illo factum est nihil" siue "sine illo nihil factum est* uel "nihil est factum" nihil interest. quis autem uelit loqui cum hominibus, qui hoc ipsum, quod dixi "nihil interest". possunt dicere: ergo interest aliquid, quia ipsum nihil aliquid est ? hi autem, qui sanum habent cerebrum, rem manifestissimam uident hoc idem intellegi, cum dixi „nihil interest," quod intellegeretur si dicerem "interest nihil." at isti si alicui dicant: quid fecisti? et ille respondeat nihil se fecisse, consequens est ut ei calumnientur dicentes: fecisti ergo aliquid, quia nihil fecisti; ipsum enim nihil aliquid est. habent autem et ipsum dominum in fine sententiae ponentem hoc uerbum, ubi ait: et in occulto locutus sum nihil. ergo legant et taceant.