De qua re patebit aliquis considerationi locus, si prius 
 diuinas auctoritates, quae mendacium prohibent, diligenter 
 discutiamus. si enim ipsae nullum dant locum, frustra quaerimus 
 qua exeamus; tenendum est enim omni modo praeceptum 
 dei et uoluntas dei in his, quae tenendo praeceptum eius passi 
 fuerimus, aequo animo sequenda; si autem relaxatur aliquis 
 exitus, non est in tali causa recusandum mendacium. propterea 
 diuinae scripturae non solum praecepta dei continent, sed etiam 
 uitam moresque iustorum, ut, si forte occultum est, quemadmodum 
 accipiendum sit quod praecipitur, in factis iustorum 
 intellegatur. exceptis itaque his factis, quae potest quisque ad 
 allegoricam significationem referre, quamuis gesta esse nemo 
 ambigat — sicuti sunt fere omnia in libris ueteris testamenti; 
 quis enim ibi aliquid audeat adfirmare non pertinere ad figuratam 
 praenuntiationem ? quippe cum apostolus etiam filios

 25 cf. Gal. 4. 22. 24 

 2 quem M 8 perturbent] pertrahant β 5 aut] ac F 7 peragamur 
 R 8 etiam si SF conditio <p 9 faciemus o ei- 
 -secrabilem MREFJLybd 10 iniquitatem F* 11 consideratioms 9 
 13 discutiamus] consideremus F ipse RSft 14 que MB que ® 
 exaeamus o 15 domini F 16 aliqui S 19 quemammodum MSo 
 20 precepitur e 22 refferre 9 esse om. F 23 sicut SF sunt 
 omnia in libris fere ueteris β 24 aliquid ibi SF aliquis ibi ? ibi] 
 sibi 7 audeat aliquid T afirmare 9 pertinere aliquid T figuratutam 
 S 25 prenuntiationem MRS pronuntiationem F habraham R 
 abraham tr habraam f{I 
 
 
 Abrahae, quos utique naturali ordine propagandi populi editos esse 
 atque uixisse facillime dicitur (non enim monstra et prodigia 
 nata sunt, ut ad significationem aliquam ducant animum) duo 
 tamen testamenta significare asserat et beneficium illud mirabile, 
 quod deus populo Israhel praestitit ad eruendos eos de 
 seruitute, qua in Aegypto premebantur, poenamque uindictae, 
 cum in itinere peccassent, in figura contigisse dicat, quae 
 facta inuenies, quibus istam regulam deroges et adfirmare 
 praesumas ad figuram aliquam non esse redigenda? — his 
 ergo exceptis ea, quae in nouo testamento a sanctis facta sunt, 
 ubi morum imitandorum euidentissima commendatio est, ualeant 
 ad exempla intellegendarum scripturarum, quae in praeceptis 
 digesta sunt. 
 Velut cum legimus in euangelio: accepisti alapam, 
 para alteram maxillam. exemplum autem patientiae nullum 
 quam ipsius domini potentius et excellentius inuenimus. 
 at ipse, cum alapa percussus esset, non ait: ecce altera maxilla, 
 sed ait: si male dixi, exprobra de malo; si autem 
 bene, quid me caedis? ubi ostendit illam praeparationem 
 alterius maxillae in corde faciendam. quod etiam apostolus 
 Paulus utique nouerat; nam et ipse, cum esset alapa percussus, 
 ante pontificem non ait: percute maxillam alteram, 
 sed, percutiet te dominus, inquit, paries dealbate; 
 et tu sedes iudicare me secundum legem, et contra 
 legem iubes me percuti? altissime intuens sacerdotium

 5 cr. I Cor. X, 1-11 14 Matth. 5, 39 18 Ioh. 18, 23 
 23 Act. 23, 2 

 1 reditos y 2 dicitur T dicit β mostra p 3 ut om . j ut 
 ducant y 4 tamen om. F significantes cp asseritur S 5 exuendos F 
 6 seruitute Ml quam R3 in om. M paenamque ® 7 intinere M 
 quem R que M 9 praesummas R redigenda* y 10 exceptis 
 uidendum est utrum ea F neno F 11 emendatorum SF euitandorum 
 y comendatio <p 12 exemplar SF 14 intellegimus M 
 euuangelio <p 17 at] ad B et SF alteram maxillam SFf 19 cedis 
 SRM 21 et-pontificem s. I. m. 2 F 23 percuti et S percutiat p 
 te om . i dealbatae MR 24 sedens F* 
 
 
 iudaeorum iam tale factum fuisse, ut nomine forinsecus niteret, 
 intrinsecus autem luteis concupiscentiis sorderet: quod transiturum 
 esse uindicta domini uidebat in spiritu, cum illud 
 diceret; sed tamen cor paratum habebat non solum ad alias 
 alapas accipiendas, sed etiam quaelibet tormenta pro ueritate 
 patienda cum eorum dilectione, a quibus illa pateretur. 
 Scriptum est etiam: ego autem dico uobis, non 
 iurare omnino. iurauit autem ipse apostolus in epistulis 
 suis et sic ostendit, quomodo accipiendum esset quod dictum 
 est: dico uobis, non iurare omnino: ne scilicet iurando 
 ad facilitatem iurandi ueniatur, ex facilitate ad consuetudinem 
 atque ita ex consuetudine in periurium decidatur. et ideo non 
 inuenitur iurasse nisi scribens, ubi consideratio cautior non 
 habet linguam praecipitem. et hoc utique a malo, sicut dictum 
 est: quod autem amplius est, a malo est, non tamen 
 suo, sed eorum infirmitatis, quibus etiam sic fidem facere 
 conabatur. nam quod loquens iurasset, dum non scriberet, 
 nescio utrum aliqua de illo scriptura narrauerit. et tamen 
 dominus, omnino, ait. non iurare; non enim concessit, 
 ut id liceret scribentibus. sed quia praecepti uiolati reum 
 Paulum, praesertim in epistulis conscriptis atque editis ad 
 spiritalem uitam salutemque populorum nefas est dicere, 
 intellegendum est illud, quod positum est \'omnino\', ad hoc 
 positum, ut, quantum in te est, non affectes, non ames, non 
 quasi pro bono cum aliqua delectatione adpetas iusiurandum. 
 
 Sicut illud: nolite cogitare de crastino, et: 
 nolite itaque cogitare quid manducetis et quid 
 bibatis et quid induamini. cum autem uidemus et

 7 Matth. 5, 34 9 cf. Rom. 9, 1; Gal. 1, 20; Phil. 1, 8 15 Matth. 
 J.>, 37 26 Matth. 6, 34, 25 

 1 iudeoram B 3 esset β 4 poratum Mcpl 7 critum fl 8 epistolis 
 SRFELfay apistoliB M 11 consuetudinem—ex om. S 12 ita 
 ita M 14 lingam p precipitem M 16 sue lip infinnitati F 
 18 scriptura de illo F 19 ait omnino FLbd non cessit S 20 oiolatur 
 eum R 21 aeditis S 24 non est T 27 itaque] inquit F 
 
 
 ipsum dominum habuisse loculos, quo ea quae dabantur mittebantur, 
 ut seruari possent ad usus pro tempore necessarios, 
 et ipsos apostolos procurasse multa fratrum indulgentiae non 
 solum in crastinum, sed etiam in prolixius tempus inpendentis 
 famis, sicut in Actibus apostolorum legimus: satis elucet illa 
 praecepta sic intellegenda, ut nihil operis nostri temporalium 
 adipiscendorum amore uel timore egestatis tamquam ex necessitate 
 faciamus. 
 Item dictum est apostolis, ut nihil secum portantes 
 in uia ex euangelio uiuerent. et quodam loco etiam ipse 
 dominus significauit, cur hoc dixerit, cum addidit: dignus 
 est enim operarius mercede sua. ubi satis ostendit 
 permissum hoc esse, non iussum, ne forte qui hoc faceret, 
 ut in opere praedicationis uerbi aliquid ab eis, quibus praedicaret, 
 in usus uitae huius sumeret, inlicitum aliquid se 
 facere arbitraretur. posse tamen laudabilius non fieri in apostolo 
 Paulo satis demonstratum est. qui cum diceret: communicet 
 autem qui catechizatur uerbum ei, qui se 
 catechizat in omnibus bonis, et multis locis id salubriter 
 fieri ab eis, quibus uerbum praedicatur, ostenderet, 
 sed tamen ego, inquit, non sum usus hac potestate. 
 potestatem ergo dedit dominus, cum ista diceret, non imperio 
 constrinxit. ita pleraque in uerbis intellegere non ualentes in 
 factis sanctorum colligimus quemadmodum oporteat accipi, quod 
 facile in aliam partem duceretur, nisi exemplo reuocaretur.

 1 cf. Ioh. 12, 6 5 cf. Act. 11, 28-30 9 cf. Luc. 10, 4. 7 
 11 Matth. 10, 10 17 Gal. 6, 6 21 I Cor. 9, 12 

 1 dabantur vt seruari (exLn. m. 2) f et mittebantur F 2 ut 
 om. F necessario R 9 portarent T 10 euuangelio o 11 cur 
 hoc dixerit m. 2 in mg. F 13 qui. S 15 huius uitae usus SF$ 
 ueu Y aliquod y 18 qui om . j3 catecizatur SFL cathezizatur Mfio 
 catezizatur V cathecizatur R uerbo SEFLfoybd seuo S 19 catecizat 
 MS cathezizat \'fI catecizat (3 cathecizat i 20 praedicaret .E2 γβ bd 
 21 inquit ego i eo p inquid M usus sum p sum om. S 
 ac MR potestatem rol 23 constriiit i constrincxit R itaque SF 
 24 quemammodum Mr.p 25 diceretur F exemplum R 

 XXXXI Aug. Sect. V pars lII. 

 29