Quis crederet sub hac quasi manifesta confessione 
 sensum latere contrarium, nisi eum Caelestius aperuisset? 
 qui in libello suo, quem Romae gestis ecclesiasticis allegauit, 
 \'paruulos et baptizari in peccatorum remissionem\' confessus 
 est et negauit <ullum habere originale peccatum\'. sed nunc 
 non de baptismate paruulorum, sed de adiutorio gratiae potius 
 etiam in libello fidei suae, quem Romam misit, quid Pelagius 
 senserit attendamus. liberum'\\ inquit, \'sic confitemur arbitrium, 
 ut dicamus nos indigere dei semper auxilio\'. ecce iterum quaerimus, 
 quo auxilio nos indigere fateatur, et iterum inuenimus 
 ambiguum, quoniam potest respondere legem se dicere doctrinamue 
 christianam, qua naturalis illa possibilitas adiuuetur. 
 nos autem illam gratiam in eorum confessione requirimus, de 
 qua dicit apostolus: non enim dedit nobis deus spiritum 
 timoris, sed uirtutis et caritatis et continentiae. non 
 est autem consequens, ut qui habet donum scientiae, quo 
 nouerit quid agere debeat, habeat etiam caritatis, ut agat. 
 
 Illos etiam, quos in eisdem litteris, quas 
 misit ad sanctae memoriae papam Innocentium, libros suos

 16 Pel. lib. fid. 13 (XLV 1718 M.) 22 II Tim. 1, 7 

 3 ut CTP ubi b 4 remissione M percipere CChTPVbd 5 dicit b 
 ait C baptizari omissa remissione confessus est V 6 ipsa remissione M 
 tam M 7 aliquit C 10 contrarium latere C celestius eum C 
 apperuisset T 11 alligauit V 12 remissionem peccatorum bd 13 illum 
 M nunc om. TPV nunc non de] non de (in mg. m . 2 uc ii) Ch 
 14 non om. M 17 dei indigere CChTP 18 fateamur M 22 spiritum 
 timoris deus C 24 habent M 26 jij illos C eidem m. 1 M 
 quos M 
 
 
 uel scripta commemorat, legi praeter unam epistulam, quam 
 se breuem misisse ad sanctum Constantium episcopum dicit, 
 nec alicubi potui reperire hanc eum gratiam confiteri, qua non 
 solum possibilitas naturalis uoluntatis et actionis, quam dicit 
 nos habere etiamsi nec uolumus nec agimus bonum, sed 
 ipsa etiam uoluntas et actio subministratione sancti spiritus 
 adiuuatur. 
 \'Legant\', inquit, <illam epistulam, quam ad sanctum 
 uirum Paulinum episcopum ante duodecim fere annos scripsimus, 
 quae trecentis forte uersibus nihil aliud quam dei 
 gratiam et auxilium confitetur nosque nihil omnino boni facere 
 posse sine deo\'. hanc ergo epistulam legi et inueni eum paene 
 per totam non immorari nisi in facultate ac possibilitate 
 naturae et paene ibi tantum dei gratiam constituere; christianam 
 uero gratiam tanta breuitate sola nominis commemoratione 
 perstringit, ut nihil aliud uideatur quam eam tacere timuisse. 
 utrum tamen eam in remissione peccatorum uelit intellegi an 
 etiam in doctrina Christi, ubi est et conuersationis eius exemplum, 
 quod aliquot locis suorum opusculorum facit, an credat 
 aliquod adiutorium bene agendi adiunctum naturae atque doctrinae 
 per inspirationem flagrantissimae et luminosissimae 
 caritatis non apparet omnino. 
 \'Legant etiam), inquit, \'ad sanctum Constantium 
 episcopum, ubi breuiter quidem, sed plane libero hominis 
 arbitrio dei gratiam auxiliumque coniunxi\'. hanc epistulam, ut 
 superius dixi, ego non legi; sed si non est dissimilis ceteris, 
 quae mihi nota commemorat, non habet etiam ipsa quod 
 quaerimus.

 25 cf. supra 1. 2 

 3 potuit repire (s. l . t reperiri) P repperire MCTCh m. 1 eam b 
 5 uelimus nec agamus V 12 posse om. V 13 minorari T ac] 
 et bd 17 remissionem MChTP remissoe C 18 et om. m. 1 C 
 conuersionis m. 1 T 19 aliquod M locis ante facit leg. in bd 
 2:3 epm constantiuni C 24 plene M 25 sicut C 26 ego om. M 
 
 
 \'Legant\', inquit, \'etiam quam ad sacram Christi 
 uirginem Demetriadem in Oriente conscripsimus, et inuenient 
 nos ita hominis laudare naturam, ut dei semper gratiae addamus 
 auxilium'). istam sane legi mihique paene persuaserat 
 hanc illum gratiam, de qua quaestio est, confiteri, quamuis in 
 multis eius opusculi locis sibi ipse contradicere uideretur; sed 
 cum in manus meas et alia uenissent, quae posterius latiusque 
 conscripsit, uidi quemadmodum potuerit etiam illic gratiam 
 nominare sub ambigua generalitate quid sentiret abscondens, 
 gratiae tamen uocabulo frangens inuidiam offensionemque 
 declinans. nam in ipsius principio, ubi ait: \'proposito insudemus 
 operi nec mediocritate diffidamus ingenii, quod credimus et 
 fide matris et merito uirginis adiuuari\', gratiam, qua adiuuamur 
 ad aliquid agendum, mihi uisus fuerat confiteri nec attenderam 
 hanc eum ponere potuisse in sola reuelatione doctrinae.