Emendet haec omnia, ne, si in rerum magnarum 
 profunditate humana errauit infirmitas, etiam diabolica huic 
 accedat errori uel fallacia uel animositas siue negando quod 
 sensit siue defendendo quod perperam sensit, cum id se non 
 debuisse sentire commemorata perspicua ueritate cognouerit. 
 istam quippe gratiam, qua iustificamur, id est qua caritas 
 dei diffunditur in cordibus nostris per spiritum sanctum 
 qui datus est nobis, in Pelagii et Caelestii scriptis, 
 quaecumque legere potui, nusquam eos inueni quemadmodum 
 confitenda est confiteri, prorsus numquam eos aduerti, sicut 
 agnoscendi sunt, agnoscere filios promissionis, de quibus dicit 
 apostolus: non hi qui filii carnis. hi filii dei, sed filii 
 promissionis deputantur in semen. quod enim promittit 
 deus, non facimus nos per arbitrium seu naturam, sed facit 
 ipse per gratiam. 
 Nam ut de Caelestii opusculis interim taceam uel 
 libellis eius, quos iudiciis ecclesiasticis allegauit, quae uobis

 12 Ioh. 15, 5 19 Rom. 5, 5 25 Rom. 9, 8 29 cf. contra duas 
 ep. Pel. II 5 (XLIV 574 M.) et ep. Zosimi CSEL XXXV 99 sqq. 

 2 hic] hoc V 6 facilius om. m. 1 C 8 est] r.-\' şest C 14 ne om. T 
 15 non etiam M 17 alt . sentit b 21 celestii Ch 23 nusquam Pbd 
 26 semine b 27 per naturam b 29 celestii CCh 30 alligauit MTP, 
 m. 1 CCh 
 
 
 omnia cum aliis quas necessarias existimauimus litteris mittenda 
 curauimus, quibus omnibus diligenter inspectis possitis 
 aduertere non eum ponere dei gratiam, qua iuuamur uel ad 
 declinandum a malo uel ad faciendum bonum praeter naturale 
 arbitrium uoluntatis nisi in lege atque doctrina, ita ut ipsas 
 quoque orationes ad hoc asserat necessarias, ut ostendatur 
 homini quid concupiscat et diligat — ut ergo haec interim 
 omittam, nempe ipse Pelagius et litteras nuper et libellum 
 Romam fidei suae misit scribens ad beatae memoriae papam 
 Innocentium, quem defunctum esse nesciebat. in his ergo litteris 
 \'duo\' dicit \'esse de quibus eum homines infamare conantur: 
 unum, quod neget paruulis baptismi sacramentum et absque 
 redemptione Christi aliquibus caelorum regna promittat, aliud, 
 quod ita dicat posse hominem uitare peccatum, ut dei excludat 
 auxilium et in tantum libero confidat arbitrio. ut gratiae repudiet 
 adiutorium\'. sed de baptismo paruulorum, quamuis eis 
 dandum esse concedat, quam peruerse contra fidem christianum 
 et catholicam sentiat ueritatem, non hic locus est ut diligentius 
 disseramus; nunc enim de adiutorio gratiae quod instituimus 
 peragendum est. unde ad id quod proposuit quid etiam hinc 
 respondeat uideamus. ut enim omittamus eius inuidiosas de 
 suis inimicis querelas, ubi ad rem uentum est, ita locutus est. 
 <Ecce>, inquit, <apud beatitudinem tuam epistula ista 
 me purget, in qua pure atque simpliciter ad peccandum et 
 non peccandum integrum liberum arbitrium habere nos dicimus, 
 quod in omnibus bonis operibus diuino adiuuatur semper 
 auxilio\'. cernitis utique pro intellectu, quem uobis dominus dedit, 
 haec eius uerba soluendae non sufficere quaestioni. quaerimus 
 enim adhuc, quo auxilio liberum adiuuari dicat arbitrium, ne

 3 cf. I Petr. 3, 11 

 2 potui b 3 eumj enira M uel om. V 4 uel ad] et V naturalS 
 MC 7 ergo haec] enim TPV 8 omittatur V libellum] 
 alium P 11 duo om. CChTPVbd de om. M 13 regna caelorum b 
 promitat M 17 peruersae MC 2o ad non peccandum bd 26 semper 
 adiuuatur b iuuatur CChTP iuuamur V 27 itaque CChTPVbd 
 29 dicat adiuuari TP 
 
 
 forte, sicut solet, uelit intellegi legem atque doctrinam. si . 
 enim quaeras cur dixerit \'semper\', poterit respondere, quia 
 dictum est: et in lege eius meditabitur die ac nocte. 
 deinde cum de hominis conditione et ad peccandum atque non 
 peccandum naturali eius possibilitate quaedam interposuisset, 
 adiunxit dicens: \'quam liberi arbitrii potestatem dicimus in 
 omnibus esse generaliter, in christianis, Iudaeis atque gentilibus. 
 in omnibus est liberum arbitrium aequaliter per naturam, 
 sed in solis christianis iuuatur a gratia\'. iterum quaerimus: 
 qua gratia? et adhuc poterit respondere: lege atque doctrina 
 christiana. 
 Deinde quamlibet sentiat gratiam, ipsis gratiam 
 secundum merita dari dicit, cum eos qui hoc dicunt iam in 
 Palaestina, sicut supra commemoraui, sua illa praeclara purgatione 
 damnauerit. nam uerba eius ista sunt: <in illis\', inquit, 
 \'nudum et inerme est conditionis bonum\' — in eis dicit, qui 
 christiani non sunt — deinde cetera contexens \'in his uero\', inquit, 
 \'qui ad Christum pertinent, Christi munitur auxilio\'. uidetis 
 adhuc incertum esse quo auxilio secundum ea quae supra 
 diximus. sed adhuc sequitur de his qui christiani non sunt et 
 dicit: \'illi ideo iudicandi atque damnandi sunt, quia cum 
 habeant liberum arbitrium, per quod ad fidem uenire possent 
 et dei gratiam promereri, male utuntur libertate concessa. hi 
 uero remunerandi sunt qui bene libero utentes arbitrio merentur 
 domini gratiam et eius mandata custodiunt\'. nempe manifestum 
 est eum gratiam dicere secundum merita dari, quamlibet eam 
 uel qualemlibet significet, quam tamen aperte non exprimit. 
 nam cum eos remunerandos dicit, qui bene utuntur libero 
 arbitrio, et ideo mereri domini gratiam, debitum eis reddi

 3 P>\\ 1, 2 14 pag. 142, 28 

 1 solent 3f 2 cur] quare CChTP 7 gentibus P 9 iuuatur a 
 gratia] est natura cum gratia (in mg . af est natura adiuta per gratiam) V 
 a om. b 13 haec b 14 palestina MCT 17 non om. m. 1 C 
 18 muniuntur b 20 his] illis b 22 finè m. 1 T ą,(}ul\'nire C 
 23 liii TP hi* Ch 24 utentes libero C 26 dicere gratiam bd 
 
 
 fatetur. ubi est ergo illud apostoli: iustificati gratis per 
 gratiam ipsius? ubi est et illud: gratia salui facti estis? 
 et ne putarent per opera\', addidit: per fidem. rursus ne ipsam 
 fidem sine dei gratia sibi putarent esse tribuendam, et hoc, 
 inquit, non ex uobis, sed dei donum est. nempe ergo 
 illud, unde incipit omne quod merito accipere dicimur, sine 
 merito accipimus, id est ipsam fidem. aut si negatur dari, 
 quid est quod dictum est: sicut unicuique deus partitus 
 est mensuram fidei? si autem sic dicitur dari, ut reddatur 
 meritis, non donetur, quid est quod iterum dicit: uobis donatum 
 est pro Christo non solum ut credatis in eum, 
 uerum etiam patiamini pro eo? utrumque enim donatum 
 esse testatus est, et quod credit in Christum et quod patitur 
 quisque pro Christo. isti autem libero arbitrio sic applicant 
 fidem, ut fidei uidelicet reddi uideatur non gratuita, sed 
 debita gratia, ac per hoc iam nec gratia, quia nisi gratuita 
 non est gratia. 
 Sed ab his litteris Pelagius ad fidei suae librum 
 uult transire lectorem, cuius uobis commemorationem fecit, in 
 quo ea de quibus non interrogabatur multa disseruit. sed nos 
 de quibus cum illis agimus, ipsa uideamus. cum enim ab 
 unitate trinitatis usque ad resurrectionem carnis, quod ab illo 
 nemo quaerebat, disputationem quantam uoluit terminasset, 
 \'et baptisma\', inquit, unum tenemus, quod isdem sacramenti 
 uerbis in infantibus quibus etiam in maioribus dicimus esse 
 celebrandum\'. hoc certe uos et a praesente audisse dixistis; 
 sed quid prodest, quod eisdem uerbis in paruulis quibus et

 1-5 Rom. 3, 24 2 Eph. 2, 8 8 Rom. 12, 3 10 Phil. 1, 29 
 24 Pel. lib. fid. 8 (XLV 1718 M.) 

 1 est om. C 2 ubi est illud in ras. P facti om. CliTP 5 donum 
 dei P 6 unde incipit om. V 8 deus om. C 10 hoc quod b 12 ut 
 patiamini bd patimini m. 1 T 13 creditur M 16 iam om. m. 1 T 
 18 ad-librum in ras. m. 2 C 19 nobis m. 2 Ch, b 21 agimus cum 
 illis bd 23 noluit M uolui m. 1 C 24 et in Pel. fid. libello deest 
 tenemus et iisdem sacram V 26 dixisti C 
 
 
 in maioribus celebrari dicit baptismi sacramentum, cum res a 
 nobis, non sola uerba quaerantur? plus est quod uobis ore 
 proprio interrogantibus respondit, uti scribitis, infantes in 
 remissionem peccatorum accipere baptismum\\ non enim et 
 hic dixit \'in uerbis remissionis peccatorum\\ sed eos baptizari 
 in ipsam remissionem confessus est; et tamen si ab eo quaereretis, 
 quid peccati eis credatur remitti, non eos aliquid habere 
 contenderet.