Quodam die in diebus sanctis octauarum, cum mane apud me fuissent multi fratres laici christiani et in loco solito consedissemus, ortus est sermo de religione christiana aduersus praesumptionem et tamquam miram et magnam scientiam paganorum: quem recordatum atque conpletum litteris mandandum putaui non expressis personis contradicentium, quamuis christiani essent et magis contradicendo quaerere uiderentur, quid paganis responderi oporteret. cum ergo de diuinatione daemonum quaereretur et affirmaretur praedixisse nescio quem euersionem templi Serapis, quae in Alexandria facta est, respondi non esse mirandum, si istam euersionem templis et simulacris suis inminere daemones et scire et praedicere potuerunt sicut alia multa, quantum eis nosse et praenuntiare permittitur. Et cum mihi referretur: non ergo sunt malae diuinationes 2 Incipit Bci Augostini de diuinatione demonum (oZ. 136x Ch Serino sci Augustini epi de diuinatione doemonum foil. 1 C Incipit liber eiusdem de diuinatione demonum fol. 53* F Incipit eiusdem sci Augustini liber de diuinatione demonum fol. 52b V Incipit liber sci Augustini de diuinatione demonum fol. 143b W Incipit liber Aurelii Augustini de diuinatione dgmonum fol . 7Sb B Incipit de diuinatione demonum fol. 158* Y Liber Augustini de diuinatione demonum fol. 77 M Incipit liber sci Augustini epi de diuinatione dfmonum fol. 115b 7 3 octauarum om. W mane om. C 4 essent WM adessent BeMSVYrbd 6 aduersum B 7 atqug Ch 8 mandari WM non-personis om. S contradicentium personis bd 9 bii quamuis S 10 respondere Ch respondi S 11 daemonum diuinatione S 12 quam 01 serapis (e supra a) Ch 14 templi BCFMWJEYfbd et om. ME simulacri d sui d doemones C 15 praedicare ChxS 16 permitteretur 7 17 referreretur ECk* malaE huius modi nec deo displicent — alioquin omnipotens et iustus ista fieri non permitteret, si mala et iniusta essent — respondi non ideo haec uideri iusta debere, quod ea fieri permittit omnipotentissimus et iustissimus deus; nam et alia multa manifestissime iniuste fieri, sicut homicidia, adulteria, furta, rapinas et cetera huius modi: quae quamuis iusto deo eo quod iniusta sint sine dubitatione displiceant, idem tamen omnipotens ea fieri certa iudicii sui ratione permittit non utique inpune, sed ad eorum damnationem, a quibus fiunt quae displicent iusto. Et cum e contrario diceretur non quidem esse dubitandum, quod omnipotens et iustus sit deus, sed haec humana peccata, quae contra societatem hominum fierent, non eum curare, dum fierent ■— propterea posse fieri: quae utique fieri non possent, si omnipotens non siuisset; illa uero, quae ad ipsum religionis cultum pertineant, nullo modo ab eo credendum esse contemni. ac per hoc fieri non potuisse, nisi ei placuissent. et ideo mala ea putari non oportere — ad hoc quoque respondi: nunc ergo ei displicent, cum templa et simulacra euertuntur et illa gentium sacrificia, si facta fuerint. puniuntur. sicut enim dicitur non ea fieri potuisse, nisi deo placuissent, et ideo bona putanda, quoniam iusto placent, ita dici potest non ea prohiberi, euerti, puniri potuisse, nisi deo 1 domino S 2 ita Y permitteretur M esset M 3 uideri] fieri Ch quod sineret B ea om. Y permittis Chl permittat T om. B 4 deus et iustiasimus S iustus WM 5 mamiestissimp Cia et ante iniuste in Br iniusta BCFMSVWYfbd permittit fieri WM fieri permittit Y fieri resp (resp s. l. m. 2) S homicida F\' furta adulteria W 7 sunt CFMWbd displiceant sine dubitatione C 8 iudicii om. WM utique non S 9 dampnationem CFY 11 diceretur obiectio S 12 et om. S sit om . 81 hec Ch 13 que Chl 14 curare (c tu. 2 add,) Ch ea posse bd 15 siuisset] fuisset 81 16 pertinent VMbd 17 contempni CV non 8. I. S posoisse 51 18 placuisset S ea om. Y ea mala Vbd mala ea putari] male aptari V oporteret M quoque Ch 19 ei] et V displicet S displiceijt Y 21 sicut] si autem S si M ea dicitur W ea om. i1\' 23 non] in F\' prohibere ChW et puniri CFYECh* potuissent ChS displicerent; ac per hoc si tunc ideo recte fiebant, quia iusto deo placere hinc ostendebantur, quod ab illo fieri sinebantur, ideo nunc inique fiunt, quia deo displicere hinc ostenduntur, quod ea uel iubet uel permittit euerti. Contra hoc dictum est iniusta quidem esse nunc ista, non tamen mala, et ideo iniusta, quia contra leges, quibus prohibentur, fiunt, ideo autem non mala, quia, si mala essent, numquam deo utique placuissent; porro si numquam placuissent, numquam facta essent illo non sinente, qui omnia potest et qui talia non contemneret, quando tam magna sunt, ut contra ipsam religionem, qua deus colitur, fierent, si male fierent. hic ego, si propterea, inquam, mala non sunt, quia deo placere hinc probantur, quod ea fieri sinit omnipotens, quomodo erit bonum, quod fieri prohibentur et euertuntur? si autem hoc bonum non est, quod euertuntur, quae deo placent, hoc fieri non sineret omnipotens, quia et hoc contra religionem fit, qua colitur deus, si ea, quae deo placent, ab hominibus euertuntur. si autem hoc, cum male fiat, permittit omnipotens, non ideo putanda sunt illa bona, quod ea fieri permisit omnipotens. Dictum contra est concedendum esse nunc ista recte non fieri, immo ideo prorsus iam non fieri, quod omnipotenti nunc displicent, uerumtamen placuisse, cum fierent; nos enim nescire, unde tunc placuerint, nunc autem unde displiceant, 1 placerent S 2 hinc placere W ostendebatur CS quod-sinebantur om. ChBy fieri om. WM 4 iubeat S 5 ista esse nunc W 6 mala] illa Ch ideo om. WM 8 numquid W utique deo W porro-placuissent om. C deo placuissent M 9 numquam] numquid W et facta FYbd fuissent B non sinente] nolente (len supra ras. m. 2) Ch omnia potens I omni.potens B .11 ipsv 81 sj-fierent om . 11 mala Bf 12 hinc FM ergo OhFSIW mala inqaam FY 13 quia M sinet S 14 quo B prohibuntur M euertantur 81 15 hoc om. FMVWYybd non om. SB euertantur 81 16 hoc um. M siniret Ch 17 euertantur ab hominibus quae deo placent S 18 cum] ut FMWYbd quod S fiant S 19 permisit fieri W 21 esse] est S 22 ideo onl. M 23 nunc] non Ch placuissent V 24 nec scire Ch tunc unde W unde unde Chy ++ dum tamen certum sit nec tunc fieri potuisse, nisi placuissent omnipotenti. nec nunc cessasse, nisi displicuissent omnipotenti.. ad hoc ego, cur ergo, inquam, et nunc talia clanculo fiunt, quae uel perpetuo delitiscunt uel deprehensa puniuntur, si nihil horum fieri sinit omnipotens, nisi quod ei iusto placet, cum iusto quod iniustum est placere non possit? contra hoc dictum est nunc omnino talia non fieri. sacra enim illa, inquit, non fiunt, quae pontificalibus conscripta sunt libris; ea quippe tunc recte fiebant, ea tunc deo placere demonstrabantur eo ipso, quod ab omnipotente ac iusto fieri sinebantur; si quid autem nunc prohibitorum sacrificiorum fit occulte atque inlicite, non est illi pontificali sacrificiorum generi conparandum, sed in eodem deputandum, quod etiam nocturno fit tempore, cum haec omnia inlicita ipsis pontificalibus libris certum sit prohiberi atque damnari. hic respondi: cur ergo uel talia permittit deus fieri, si nihil eorum malefactorum contemnit, quae contra religionem fiunt, cum praesertim haec eum curare hinc etiam cogantur concedere, qui pontificales libros magni aestimant, quod ea, quae his libris prohibentur. utique diuinitus prohiberi asserunt? quomodo ergo diuinitus prohibentur, nisi quia displicent deo, quae utique prohibendo non solum sibi displicere, uerum etiam curare se ostendit neque omnino contemnere? unde colligitur, quod deus aliquid et improbet iustus et tamen permittat omnipotens. 1 tunc] nunc Ch 2 nec—omnipotenti om . F1 omnipotenti om. S 8 ego om.MW clangttlo Ch 4 et quaeJf delitescunt CEFMSVWYbd 5 fieri om. Ch nieij cui nisi B quod— cum iusto om . Y ei] e W ei—quod in om. B 6 cum iusto om. 8 quod iniustam est] quid sit iniustum V iniustum] iustum Y est om. S 7 inquit illa C illa talia M 8 inquid Ch om. V pontificalibus (on corr. m. 2) Ch 11 quis W prohibitorum] prohibitor uni W 13 sed-deput. om. M eo cet. praet. Ch putandum V 14 inlicite BSl in ipsis F1 15 ergo om. M 16 eorumj horum FMSWbd factorum-hinc etiam om . JT 18 coguntur S 19 magnos SCh1 hie] istis V 20 prohiberi diuinitus MWbd 21 prohibuntur M 22 curare] eurę V 23 inde By 24 pr . et om . S etiam E prohibet E permittit y