Quod si uerum est, profecto etiam prouisus sepeliendis 
 corporibus apud memorias sanctorum locus bonae 
 affectionis humanae est erga funera suorum, quoniam, si nonnulla 
 religio est, ut sepeliantur, non potest nulla esse,

 2 hoc loco T est om. TEAMBlCh ut] et T pertractem Y 
 cum] intenditur cum EF ista] ea β 3 sed om. M si om. 
 TAVxCh sustendandis (dan 8. l.) A, CWfi 4 amictusque E que 
 quamuis F 5 perferendis N perfruendi Y tolerandisque N 
 6 exercitatem IKV excitatam MAEBxCh exercitata Y faecundiorem 
 N 7 quae condiendis corporibus atque curandis funeribus N 
 de curandis m 8 de condendisque K condiendisque BlZAtEMCh 
 colendisque V solent om. TMABlCh 9 ocultis K priorum BM 
 11 illam N magna K aliorum om. T opidorum Afi 12 poterunt 
 Y 13 praebere-ista om. MACh mortuorum poena bd 
 potuerunt BTKYEFVB& possint tp 14 sepultura BMACh 16 recensiri 
 Y ab alio B TM A 17 fui I 18 etiam] etiam loaton ACh 
 prouisus itaque X qui hic incipit 19 memoriam ChTVXEMKFA$<o 
 Eug bene ® 20 est humanae T u?] burpsoe hominft est E nonnula] 
 nulla V 21 ut om. V sepelliantur Y ulla NZl esse 
 om. Nl 
 
 
 quando ubi sepeliantur adtenditur. sed cum talia uiuorum 
 solacia requiruntur, quibus eorum pius in suos animus adpareat, 
 non uideo quae sunt adiumenta mortuorum nisi ad 
 hoc, ut, dum recolunt, ubi sint posita eorum quos diligunt 
 corpora, eisdem sanctis illos tamquam patronis susceptos 
 apud dominum adiuuandos orando commendent. quod quidem 
 facere possent, etiamsi talibus locis eos humare non 
 possent. sed non ob aliud uel \'memoriae\' uel (monumenta> 
 dicuntur ea quae insignite fiunt sepulcra mortuorum, nisi 
 quia eos, qui uiuentium oculis morte subtracti sunt, ne obliuione 
 etiam cordibus subtrahantur, in memoriam reuocant 
 et admonendo faciunt cogitari. nam et (memoriae) nomen id 
 apertissime ostendit et (monumentum) eo quod moneat mentem, 
 id est admoneat, nuncupatur. propter quod et Graeci 
 μ v ημεῑο uocant, quod nos memoriam seu monumentum 
 appellamus, quoniam lingua eorum memoria ipsa, qua meminimus, 
 μ v ήμη dicitur. cum itaque recolit animus, ubi sepultum 
 sit carissimi corpus, et occurrit locus nomine martyris 
 uenerabilis, eidem martyri animam dilectam commendat 
 recordantis et precantis affectus. qui cum defunctis a fidelibus 
 carissimis exhibetur, eum prodesse non dubium est his, qui

 1 talia] alia Y 2 snos] suorum IZ an\'i?99 (in mg . m. 2 animus) T 
 3 sint ChNVXEKYAFfif Eug 4 ut om . j3 quos] que F diligentur 
 P 5 susceptis pCA 6 deum p adiuuando et orando EFVfs 
 7 possint TMYB1 possit Kl 8 possunt K ob om. V ab Y uel 
 alt. om. V 9 dicentur p insignitae BMCh inaigniter ©NX Ewj 
 sepulcbra BNIZMKy 10 morte om . P 11 subtraantur FX memoria 
 Yrp 12 ammonendo BKYy nomine BMF id om. F 
 13 ostenditur F et mentem BM 14 id est-nuncupatur osn. F 
 ammona Chl noncupatur X grece o greci T lo MNEMION E 
 mnemion KBNVfi MNEMIN (MI s. ras.) TF mnemio R mnimion Y 
 orne X MNHMHN IZ MEKEMION ChA om. M anaeizant (i a. I.) f 
 seu] uel V monimentum T 16 qua FX 17 mneme BN 
 MNEME TYF MNMH IZ MENIMA ACh mneme (svper init. m tuUL 
 a) V netne K mem.nion <p ne X, om. M 18 corpus carissimi P 
 locus et nomen X 20 ac fidelibus KV 21 exibetur TMEV hiis 
 Yr iis bd 
 
 
 cum in corpore uiuerent, talia sibi post hanc uitam prodesse 
 meruerunt. uerum et si aliqua necessitas uel humari corpora 
 uel in talibus locis humari nulla data facultate permittat, non 
 sunt praetermittendae supplicationes pro spiritibus mortuorum, 
 quas faciendas pro omnibus in christiana et catholica societate 
 defunctis etiam tacitis nominibus eorum sub generali 
 commemoratione suscepit ecclesia, ut quibus ad ista desunt 
 parentes aut filii aut quicumque cognati uel amici, ab una 
 eis exhibeantur pia matre communi. si autem deessent istae 
 supplicationes, quae fiunt recta fide ac pietate pro mortuis, 
 puto, quod nihil prodesset spiritibus eorum, quamlibet locis 
 sanctis exanima corpora ponerentur. 
 Cum ergo fidelis mater fidelis filii defuncti corpus 
 desiderauit in basilica martyris poni, si quidem credidit eius 
 animam meritis martyris adiuuari, hoc, quod ita credidit, supplicatio 
 quaedam fuit, et haec profuit, si quid profuit. et 
 quod ad idem sepulcrum recurrit animo et filium precibus 
 magis magisque commendat, adiuuat defuncti spiritum non 
 mortui corporis locus, sed ex loci memoria uiuus matris affectus. 
 simul enim et quis et cui commendatus sit, non utique 
 infructuose religiosam mentem precantis adtingit. nam

 1 sibi] si X 2 humari-locis om. YX 3 nullor 11 nullius 12 
 facultas I2 permittant N\'f permittit A 4 praemittendae T 5 et 
 om. MF catholica om. TMF 6 tacitis-ista om. V eorum] 
 quorum ChBTMA om. EF quos sub F 7 uocabulo commemoratione 
 T suscipit FE 8 uelj aut β 9 exhibeatur BNTEKXYAfi 
 exibeatur F matri TB\' iste IZT 11 prodesse YM spiritug.Jibus 
 T in locis EFBfibd 12 sanctis si ACh exanimata 
 EXt>o2C%2 13 lidelis alt. om. K 14 basilicam BTZMAEKRCh BiJ 
 sic <p om . Y credidit ex tradidit Ch animam eius T 15 martyris 
 meritis E martyris om. Y 16 et-quid profuit om. A1 haec 
 om. T si quid profuit om. F 17 sepulchrum BNZKX sepulchro T 
 animo recurrit V filium] fidelium F 18 magis om. V et 
 adinuat EF 19 loco memoriae X 20 alt . et om. I cui] cQ Y 
 commendans TMBxAxChl commendandus A2Ch2b 21 infructuosae K 
 religioea XY et religiosam p mente XY 
 
 
 et orantes de membris sui corporis faciunt quod supplicantibus 
 congruit, cum genua figunt, cum extendunt manus uel 
 etiam prosternuntur solo et si quid aliud faciunt uisibiliter, 
 quamuis eorum inuisibilis uoluntas et cordis intentio deo 
 nota sit nec ille indigeat his indiciis, ut animus ei pandatur 
 humanus. sed hinc magis se ipsum excitat homo ad orandum 
 gemendumque humilius atque feruentius, et nescio quomodo, 
 cum hi motus corporis fieri nisi motu animi praecedente non 
 possint, eisdem rursus exterius uisibiliter factis ille interior 
 inuisibilis qui eos fecit augetur, ac per hoc cordis affectus. 
 qui, ut fierent ista, praecessit, quia facta sunt crescit. uerum 
 tamen si eo modo quisque teneatur uel etiam ligetur, ut haec 
 de suis membris facere nequeat, non ideo non orat interior 
 homo et ante oculos dei in secretissimo cubili, ubi conpungitur, 
 sternitur. ita etiam cum plurimum intersit, ubi ponat 
 corpus mortui sui, qui pro spiritu eius deo supplicat, quia 
 et praecedens affectus locum elegit sanctum et illic corpore 
 posito recordatus locus sanctus eum qui praecesserat renouat 
 et auget affectum, tamen etiamsi non possit ubi religiosus 
 animus elegit humare quem diligit, nullo modo debet a

 1 orantes cQ E de corporis sui membris F suiş K subplicantibus 
 JM 2 cum scilicet E fipgunt X manus extendunt F 
 3 proternuntur K1 si om. Tl aliter N uisibiliter faciunt bd 
 4 inuisibilis eorum P 5 iudiciis V indictis Z ut] aut MV humanus 
 ei paudatur animus bd 6 sed] tamen E hic BNX9 his 
 ChlKMAFY »»his (in er.) Z excitet X 8 his B anime T 
 9 possunt T exterius] et\'nis V factus Kl nisi ille T 10 nisibilis 
 BTl facit EXCh Eug augeatur T 11 uernmptamen X 
 12 se Kl quisque eo modo β legetur Ml 13 non ideo] nå 
 ideo IZ orat] erit X 14 et] ut β in secr. cubili om. T cubiculi 
 Y ubi] qui V 15 n plurimum E ponant T 16 sui qui] 
 ei quis Y supplicaus N qui X om. Y quia et] tamen cO E 
 17 et locum eligit P locus K eligit AefiCh et om. E 18 recordatur 
 MF locum sanctum F 19 augit Y etiamsi (ai s. I. 
 m. 2) N religionis K 20 animus] amicus ChMAEFB1 eligit 
 AXVfl deligit o humari X quiem X debeat TKMAFYChz 
 a om. TEKMA ChYBxz> 
 
 
 supplicationibus necessariis in eius commendatione cessare. ubicumque 
 enim iaceat uel non iaceat defuncti caro, spiritui 
 requies adquirenda est, qui cum inde exiret, secum abstulit 
 sensum, quo interesse possit quomodo quisque sit siue in 
 bonis siue in malis, nec ab ea carne expectat adiuuari suam 
 uitam, cui praebebat ipse uitam, quam detraxit excedens et 
 redditurus est rediens, quoniam non caro spiritui, sed spiritus 
 carni etiam ipsius resurrectionis meritum comparat, utrum ad 
 poenam an ad gloriam reuiuescat. 
 Legimus in ecclesiastica historia, quam graece scripsit 
 Eusebius et in latinam linguam uertit Rufinus, martyrum 
 corpora in Gallia canibus exposita canumque reliquias atque 
 ossa mortuorum usque ad extremam consumptionem ignibus 
 concremata eosdemque cineres fluuio Rhodano, ne quid ad 
 memoriam qualemcumque relinqueretur, inspersos. quod non 
 ob aliud credendum est diuinitus fuisse permissum, nisi ut 
 discerent christiani in confitendo Christum, dum contemnunt 
 hanc uitam, multo magis contemnere sepulturam. hoc enim 
 quod ingenti saeuitia de corporibus martyrum factum est, si 
 eis quidquam noceret, quo minus beate requiescerent eorum 
 uictoriosissimi spiritus, non utique fieri sineretur. re ipsa

 11 cf. Ruf. Patrol. 21 sqq.; Euseb. 5, 1 ed. Migne uol . 19-24 

 1 cessare. Ubi copungitur sternitur ubi dns ac deus requirebat ubicumque 
 sqq. X 2 enim om. T; enim-requies om. MACh iacet 
 pr. K spiritus T 4 quod Xv siue sit E 5 exspectat N 
 expe.tat M uitam suam $bd 6 cui-uitam om. TMKAFYCh 
 detraxerat K exiens X 7 sed om. K 8 carng β ad poenam] 
 eusebius (in mg . ad penii) V 9 reuiaescant NTATB1 reuiuescat Chi 
 reuiuiscant KE reuiuescapt F hic finittur cod. X 10 istoria FY 
 Jjjstoria N grecae B 11 eusibus E rufinus (s. I . hieronimus) A 
 12 galliis <p canumque] eorflque ACh Naquf (s. I . I nec non) F 
 atque om. V 13 ossaque V consummationem NKo consumationem Y 
 14 rodano BTIZEKFVY15 inspresos Y 16 diuinis 1 17 discenrent 
 K drent 3 in om. AEM xpo A contempnunt 
 TMYK1 18 contempnere B condemnere Kx 19 ingente IZ seuitia 
 TMKE martirum K 20 quicquam NTEMKfcCh beato NBIZMKCh 
 beati EFR 21 sineretur fieri β sinerent (n fin. s. I.) K ergo ipsa fs 
 
 
 ergo declaratum est non ideo dixisse dominum: nolite timere 
 eos qui corpus occidunt et postea non habent quid 
 faciant, quod non esset permissurus aliquid eos facere de 
 suorum corporibus mortuorum, sed quoniam quidquid facere 
 permissi essent, nihil quo minueretur christiana defunctorum 
 felicitas fieret, nihil inde ad sensum post mortem uiuentium 
 perueniret, nihil ad detrimentum saltem ipsorum corporum. 
 quo minus integra resurgerent, pertineret. 
 Et tamen ex illo humani cordis affectu, quo nemo 
 umquam carnem suam odio habet, si cognoscant homines 
 aliquid post mortem suam suis corporibus defuturum, quod 
 in sua cuiusque gente uel patria poscit sollemnitas sepulturae. 
 contristantur ut homines et quod ad eos post mortem non 
 pertinet, ante mortem suis corporibus timent: ita ut inueniatur 
 in Regnorum libris deus per prophetam minari alteri prophetae, 
 qui eius transgressus est uerbum, quod non inferretur 
 cadauer eius in sepulcrum patrum eius. quae scriptura sic 
 se habet. haec dicit dominus: quia inoboediens fuisti 
 ori domini et non custodisti mandatum quod tibi

 1 Luc. 12, 4 9 cf. Eph. 5, 29 18 III Reg. 13, 21. 22 

 1 est om. I 2 occidunt corpus T,1 habeant M 3 aliquid permissurus 
 T eos om. V 4 mortuorum1 martirum Y quicquid 
 TMYCh quid Kl facere om. T 5 permisisset cp 6 ad sensum] 
 assensum T uiuendum N 7 proueniret Ncp nihil-pertineret 
 om. F ealtim BMKCh 8 resurgent MAE 9 humani in mg. T 
 quod N 10 hodio Yjft habuit E agnoscant N 11 post mortem 
 suam aliquid F defuncturum Bl defunctorum TYb defunctis obesae 
 (8. l . defuturum) R defunctis obesse EF 12 poscitj possit Y eollempnitas 
 TV solempnitas Ch 13 et] ut m quos β non pertinet 
 post mortem A Ch post mortem in mg. T 14 pertinet] pertiaebit 
 pertinet IZNB pertinebit pertineat cp pertinet dolent K suis corporibus 
 timent om. ChNBTIZYMKAy ita utj quod EF inoeniatur 
 (ni 8. I.) T inuenitur EF 15 regum E 16 est om. V inferetur 
 MKX ferretur Al 17 eius om. N\'fi sepulchrum MEKY eias- 
 635, 4 patrum om. V sic scriptura ACh sic habet RYbd 18 quoniam 
 TRbd 19 praecepit tibi NIZRţrbà 
 
 
 praecepit dominus deus tuus, et reuersus es et comedisti 
 panem et bibisti aquam in loco in quo praecepit 
 tibi, ne comederes panem neque biberes aquam, 
 non inferetur cadauer tuum in sepulcrum patrum 
 tuorum. quanti haec poena pendenda sit, si secundum euangelium 
 cogitemus, ubi post corpus occisum nihil metuendum 
 esse didicimus, ne membra exanima patiantur, nec poena 
 dicenda est. si autem humanum erga suam carnem consideremus 
 affectum, potuit inde terreri uel contristari uiuus, quod 
 sensurus non erat mortuus; et haec erat poena, quoniam 
 dolebat animus id de suo corpore futurum, quamuis cum 
 fieret non doleret. hactenus enim uoluit dominus seruum 
 suum plectere, qui non sua contumacia spreuerat praeceptum 
 eius inplere, sed aliena decipiente fallacia oboedire se credidit, 
 quando non oboediuit. neque enim putandum est ita 
 fuisse interemptum morsu bestiae, ut ad supplicium tartareum 
 eius deinde anima raperetur, quandoquidem ipsum eius corpus 
 idem leo qui occiderat custodiuit iumento etiam, quo uehebatur, 
 inlaeso et simul cum illa inmani fera intrepida praesentia 
 ad sui domini funus adstante. quo mirabili signo adparet 
 hominem dei cohercitum potius temporaliter usque ad mortem, 
 quam punitum esse post mortem. de qua re apostolus, 
 cum propter quasdam offensas commemorasset infirmitates

 1 reuersusJ regressus E es et om . p 2 praecepitibi Z 3 comederis 
 N biberis N 4 inferretur T sepulchrum TME sepulchro 9 
 5 quanta V si om. NTIZFYB\'KlJIA.tRI 7 dicinius IY nec o 
 membrae K exanimata FEpAICh 8 dicendum eltt carnem 
 suam p Y10 erat poena haec E quoniam] quod Fp qua F 12 non 
 om. Ax actenus ChTEKBlMY 13 qui. B contumatia ZY contomatia 
 sp 14 adimplere p 15 putandum] credendum F 16 interemtum 
 BY baestiae K thartareum N 17 eius deinde] eiusdem Yy 
 anima deinde E quodquidem ACh1 18 leo] loco T quod Ch1 
 uebatur Ch1 19 inmani] in manu V intrepidę.\' F 20 ad] 
 et ad F aetante Vbd signtt Y appareret IZE 21 coercitum 
 IZFR$f potius om. K temporaliter] corporaliter E 23 propter] 
 pro EFV$quibusdam EFV p quaadam quorundam 9 offensis EF$ 
 
 
 mortesque multorum, si enim nos ipsos, inquit, iudicaremus, 
 a domino non iudicaremur; cum iudicamur 
 autem, a domino corripimur, ne cum mundo damnemur. 
 eum sane ipse qui deceperat in monumento proprio 
 satis honorifice sepeliuit seque sepeliendum iuxta eius ossa 
 curauit, ita sperans parci posse quoque ossibus suis, cum 
 ueniret tempus, quando secundum illius hominis dei prophetiam 
 Iosias rex Iuda in illa terra multorum eruit ossa mortuorum 
 eisdemque ossibus sacrilega altaria, quae sculptilibus 
 constituta fuerant, funestauit. pepercit quippe illi monumento, 
 ubi iacebat propheta, qui ante annos amplius quam trecentos 
 ista praedixerat; et propter ipsum nec illius, qui eum seduxerat, 
 sepultura uiolata est. affectu namque illo, quo nemo 
 umquam carnem suam odio habet, prouiderat cadaueri suo. 
 qui occiderat mendacio animam suam. ex hoc igitur, quod 
 carnem suam quisque naturaliter diligit, et illi poena fuit 
 addiscere non eum futurum in sepulcro patrum suorum et 
 huic cura prospicere, ut parceretur ossibus suis, si iuxta eum 
 iaceret, cuius sepulcrum nemo uiolaret. 
 Hunc affectum martyres Christi certantes pro 
 ueritate uicerunt. nec mirum quia contempserunt, quod non 
 fuerant peracta morte sensuri, qui non potuerunt eis, quos 
 uiuentes sentiebant, cruciatibus uinci. poterat utique deus.

 1 I Cor. 11, 31. 32 5 cf. III Reg. 13, 24 sqq.; IV Reg. 23, 16 sqq. 

 1 mortes (que er.) M nos-3 a domino om. V inquid <p om. T 
 2 a domino om. E non] non a domino j3 non utique E 3 autt-m 
 om . ? ac] ut non F hoc mundo Eff dampnemur Y 4 eum] 
 cum BM 5 oasa eius bd curauit ossa A 6 parci posse sperans E 
 quoque posse Vp quoque om. Nf 8 iude IZ 9 sculptibilibus X 
 scultilibus IZy1 10 funestauit] festinauit F 12 seduierit T 13 affectuip 
 K qua T A 14 habuit (s. l . t habet) E prouidit IZ 
 15 mendatio KM 16 naturaliter quisque E paena M 17 sepnlchro 
 IZ sepulcrum E sepulcr$18 hac F pasceretur IZl iwcta; 
 iusta Y 19 uigjlaret (s. gi pos. o) K 20 pro ueritate certantea bd 
 21 nec mirum om. TAMFB1 contemserunt NT condemserunt A\' 
 22 perhacta I more Tl securi Y qui] quod Y 23 cruciantibus;. 
 itaque F 
 
 
 qui leonem prophetae corpus, quod ipse occiderat, ulterius 
 non permisit adtingere et fecit de peremptore custodem, poterat, 
 inquam, a suorum interfectis corporibus canes, quibus 
 fuerant proiecta, prohibere; poterat et ipsorum hominum innumerabilibus 
 modis terrere saeuitiam, ne cadauera incendere, 
 ne cineres dispergere auderent: sed hoc quoque experimentum 
 multiplici uarietati temptationum deesse non debuit, ne fortitudo 
 confessionis, quae inmanitati persecutionis pro corporis 
 salute non cederet, pro sepulcri honore trepidaret, postremo, 
 ne fides resurrectionis consumptionem corporum formidaret. 
 debuerunt ergo et ista permitti, ut etiam post haec tanti 
 horroris exempla martyres in Christi confessione feruentes 
 huius quoque testes fierent ueritatis, in qua didicerant eos, 
 a quibus sua corpora interficerentur, postea nihil habere quod 
 facerent, quoniam quidquid mortuis corporibus facerent, utique 
 nihil facerent, quando in carne omni uita carente nec 
 aliquid sentire posset, qui inde migrauit, nec aliquid inde 
 perdere, qui creauit. sed inter haec, quae fiebant de corporibus 
 occisorum, cum martyres non ea metuentes magna fortitudine 
 paterentur, tamen apud fratres luctus ingens erat, quod nulla 
 dabatur potestas sanctorum funeribus iusta persoluere nec 
 occulte subtrahere aliquid, sicut eadem testatur historia,

 2 peremtorem M 3 aų K 4 ipaorum] ipsam BTKMAFVY} 
 5 teneri Å nec Y 6 ne cineres] nec ineres Kl nec in auras K2 
 nec in aerem ?p disperdere Y huic EF experimento EF 
 7 multiplex EF multiplici uarietate] multiplicauerit TA uarietateBM 
 om. EF tentationi N tentatio EF ne om. Tl 8 immanidati V 
 9 pro om . 9 10 consummationem N consumgtionem (s . 4 add . p) F 
 11 ergo om. E ista] ita N 12 horroris] honoris BTMAFYob 
 martyres (tyres add. m. 2) K 13 didicerant ex dicerent m. 2 T\' 
 15 quicquid TMY quiquid Nl facerent mortuis corporibus K utique 
 nihil om. K; utique nihil facerent om. TMAFY 17 aliquid] aliud V 
 sentire-aliquid om. At posse T possit IZE migraret TMKAFY 
 18 perderet NA2rp sed (ed 8. 1. m. 2) A qui BFT1 19 ea non bd 
 eft etuentes Kx 20 ingens iactus E fluctus B erat om. N 
 21 iusta] ista K 22 occultae B oculte K occulta ^ aliquid occulte 
 snbtrahere EK enptrahere m hystoria E istoria FjJ 
 
 
 crudelium custodum uigiliae permittebant. ita cum illos, qui 
 occisi fuerant, in dilaceratione membrorum suorum, in conflagratione 
 ossuum, in dispersione cinerum miseria nulla contingeret, 
 istos tamen, qui nihil eorum sepelire poterant, magna 
 misericordia cruciabat, quia in nullo modo sentientibus ipsi 
 quodam modo sentiebant et, ubi iam illorum nulla erat passio, 
 erat istorum misera conpassio.