Narrantur uisa quaedam, quae huic disputationi non 
 neglegendam uideantur inferre quaestionem. feruntur quippe 
 mortui nonnulli uel in somnis uel alio quocumque modo adparuisse 
 uiuentibus atque ubi eorum corpora iacerent inhumata 
 nescientibus locisque monstratis admonuisse, ut sibi 
 sepultura quae defuerat praeberetur. haec si falsa esse responderimus, 
 contra quorundam scripta fidelium et contra eorum 
 sensus, qui talia sibi accidisse confirmant, inpudenter uenire

 1 iinpepdirentur K exoptataj exobtata IZrr exportata MEAK (s. I . 
 f expectata) F experta (erta in ras.; in mg . pectata) T 2 ullaj aliqua 
 E 3 eorum-7 in mortuorum in mg. inf. m. 2 T 4 exibeatur 
 Ef fidelibug <p quur AM ergo om. V qui] cQ V 
 5 saule V saul FE et-sepelierunt om. V$filium eius TRbd 
 sepeliendo E 6 et] sed et F sed TMA1 om. E ob] ex BFYTMEA 
 pio rege V;i 7 quando et a (om. F) dolentibus pro mortuorum corporibus 
 nondumque (que om. F) alienis illo affectu sqq. EF; quando et 
 adolentift (8. l . I ea dolent B) mortuorum BTAKM et ea dolentium Y 
 dolent non fieri mortuorum <p in] et Z 8 umquamj tamquam 
 N 9 relicti nolunt EF quod (s. I. m. 2) uolunt A in 
 corporibus EF 10 que o exiberi E 11 suntj possunt BM non 
 om. MA1 exibere TE dum om. A1 ipsi om. BTIZAMY, er. 
 in f 12 narratur Y quaedam om. TV 13 neglegenda FY inferre 
 8. I. m. 2 N inserere FY quaestionem om . F 14 nonnulli 
 mortuorum T 15 corpora eorum F eorum om. E tacerent Bl 
 iaterent M 16 ammonuisse NY 17 praeberent IZ praeberet Y 
 esse om. V 19 sensum <p qui taliaJ qualia Y sibi talia p 
 
 
 uidebimur. sed respondendum est non ideo putandum esse 
 mortuos ista sentire, quia haec dicere uel indicare uel petere 
 uidentur in somnis. nam et uiuentes adparent saepe uiuentibus 
 dormientibus, dum se ipsi nesciant adparere, et ab eis 
 haec quae somniauerint audiunt dicentibus, quod eos in somnis 
 uiderint agentes aliquid uel loquentes. si ergo me potest 
 aliquis in somnis uidere sibi aliquid quod factum est indicantem 
 uel etiam quod futurum est praenuntiantem, cum id 
 ego prorsus ignorem et omnino non curem, non solum quid 
 ille somniet, sed utrum dormiente me uigilet, an uigilante 
 me dormiat, an uno eodemque tempore uigilemus ambo siue 
 dormiamus, quando ille somnium uidet, in quo me uidet: 
 quid mirum, si nescientes mortui nec ista sentientes tamen 
 a uiuentibus uidentur in somnis et aliquid dicunt, quod euigilantes 
 uerum esse cognoscant? angelicis igitur operationibus 
 fieri crediderim, siue permittatur desuper siue iubeatur, ut 
 aliquid dicere de sepeliendis corporibus suis uideantur in 
 somnis, cum id penitus nesciant, quorum illa sunt corpora. 
 id autem aliquando utiliter fit siue ad uiuorum qualecumque 
 solacium, ad quos pertinent illi mortui, quorum adparent 
 imagines somniantibus, siue ut his admonitionibus generi 
 humano sepulturae commendetur humanitas, quae, licet defunctis 
 non opituletur, culpanda tamen inreligiositate

 1 uidemur N 2 quia-indicare om. K qui (3 dicere om. A 
 3 sompnis V 4 ipsis M apparerere Y 5 quae] qui BNTIZÃFEf 
 Eug . sompniauerint V somniauef p dicentes Bl somnis agentes 
 aliquid uel loquentes uiderint bd 6 aliquis potest g 8 etiam] etiam 
 id Eug 9 prorsus ego i3 ergo B e.go IT omnino] prorsus E 
 omnino prorsus o 10 illi Z dormientg IZ me om. IZ euigilet 
 IZ uigilantem I 11 me om. I edormiat I dormit BAl 
 dormiet V 12 somnum Tl sumpnium V uidit Kl in quo] et in 
 quo Eug . 13 quid] quod Tl ita N sapientes F 14 et] sed 1" 
 15 cognoscantur IZ 16 crederim Y crediderint <p permittantur 1\' 
 17 suis corporibus p 18 paenitus BM 19 id] ita F qualelJlcum. 
 que B quale.cumque M 20 pertinet Bt 21 hiis Y ammonitionibus 
 NKVY 23 opituleretur cp opitulentur TY in religione Y 
 
 
 neglegitur. aliquando autem fallacibus uisis homines in magnos 
 mittuntur errores, quos talia perpeti iustum est. uelut si quisquam 
 uideat in somnis, quod Aeneas uidisse apud inferos 
 poetica falsitate narratur, et ei cuiuspiam non sepulti adpareat 
 imago loquaturque talia, qualia fertur locutus illi fuisse Palinurus, 
 et cum euigilauerit, ibi corpus eius inueniat, ubi 
 iacere inhumatum, cum somniaret, audiuit, admonitus et rogatus, 
 ut sepeliret inuentum, et quia id uerum esse comperit, 
 credat ideo mortuos sepeliri, ut eorum animae ad loca transeant, 
 unde insepultorum animas inferna prohiberi lege somniauit: 
 nonne ita credens plurimum a tramite ueritatis exorbitat? 
 Sic autem infirmitas humana sese habet, ut, cum 
 mortuum in somnis quisque uiderit, ipsius animam se uidere 
 arbitretur, cum autem uiuum similiter somniauerit, non eius 
 animam neque corpus, sed hominis similitudinem sibi adparuisse 
 non dubitet. quasi non possint et mortuorum hominum 
 eodem modo nescientium non animae, sed similitudines adparere 
 dormientibus. pro certo, cum Mediolani essemus,

 5 cf. Verg. Aen. 6, 337 sqq.\' 

 1 fallatibus T1 fallaciis F nisis] suis his B suis hi FM uisis hig T 
 uisis hii A 2 mittantur A talia perpeti] tali delusione appeti (delasione 
 a. I.) F uelud Y 3 eneas NAEFYq 4 poetica] poetica 
 usus (usus in ras.) B, IZM poetica 1134 T poetice causa EF falsitatis 
 E et] et ut TIZEAKIMF eius NT\'MF non sepulti] 
 insepulti F ó loquaturque] et loquatur EF loquatur Y loquatur qui T 
 talia om. EFYA1 qualia om. TB1 refertur NIZBlf illi locutus 
 bd locutus illis F locutus ille p locutus fuisse illi E pallinurus 
 (in mg . polidorus) K 6 inueniatur Y 7 somniared Y ammonitus 
 NKY 8 inuentumj uiuentum V 9 sepelire V 10 prohiberi 
 inferna F prohibere KL 11 nonne (ne s. I. m . 2) K ita] ista 
 NTKVfyd Eug a] ad Y exorbitatur f exhorbitat V 13 Sic] 
 si TMFBlAa se M esse FAl cum] quem BTMKYEAFCh 
 que F 14 mortuum post uiderit habent NlZVMfobd quemque EF 
 arbitretur animam se uidere E anima Y 15 arbitratur V autem 
 uiderit similiter uiuum E somniauerit om. E 16 neque] nec V 
 homines in similitudinem F sibi similitudinem N 19 pro certo] 
 porro Vf \' porro certe EF 

 XXXXI Ang. Sect. V par. Iir. 

 41 
 
 
 audiuimus, quod cum debitum repeteretur a quodam defuncti 
 patris cautione prolata, quod filio nesciente a patre iam fuerat 
 persolutum, contristari homo grauissime coepit atque mirari. 
 quod ei pater moriens non dixerit, quid deberet, cum fecisset 
 etiam testamentum. tunc ei nimis anxio adparuit idem pater 
 eius in somnis et ubi esset recautum, quo illa cautio uacuata 
 fuerat, indicauit. quo inuento iuuenis atque monstrato non 
 solum falsi debiti calumniam propulsauit, sed etiam paternum 
 recepit chirographum, quod pater non receperat, quando est 
 pecunia persoluta. hic utique putatur anima hominis curam 
 gessisse pro filio et ad eum uenisse dormientem, ut docens. 
 quod ignorabat, magna molestia liberaret. sed eodem ipso 
 ferme tempore, quo id audiuimus, id est nobis apud Mediolanum 
 constitutis Carthaginis rhetor Eulogius, qui meus in 
 eadem arte discipulus fuit, sicut mihi ipse, posteaquam in 
 Africam remeauimus, retulit, cum rhetoricos Ciceronis libros 
 discipulis suis traderet, recensens lectionem, quam postridie 
 fuerat traditurus, quendam locum offendit obscurum, quo non 
 intellecto uix potuit dormire sollicitus. qua nocte somnianti

 3 grauissime homo coepit p \'coepit grauissime E mirari] minari JI 
 4 quod deberet Eug 5 ei om. TKAEFMVYBa nimis om. Eug 
 ancxio Y 6 eius om. Fj3 essent V recautum] reuocatum MAFE1, 
 (in mg. m. 2) T recantum V quod TIZABaM uacua M euacuata 
 Eug 7 fuerit EFIJ( 8 falsi solum E paternum om. F 
 9 cyrographum NVY cirographum BFa1 T* cirografum ETX chirografum 
 IZ chyrographum <p chiragraphum M1 10 persoluta pecunia bd 
 pecuniag persoluta (soluta Y) Υβ itaque BTMKYEAFRVCksf 
 anima hominis putatur Y animam T 11 pro om. 1 filioli T 
 dormiente YT* 12 a magna ITVbd magnam ? magna eum 
 EFVBabd molestiam o liberaretur Eug terme ipso E 13 quo 
 id] quod I id est] id A item bd om. Er\'Yp mediolanium HZ 
 14 cartaginis K cartagini* p rethor ZKE retor MA Y rhetor Eulogiusl 
 rhetoricus cp 15 ipse mihi NTFayEug mihi om. A postea ipse T 
 16 affricam (af add. 8. 1. tn. 2) T, E} africa Yy rettulit NP rethoricos 
 BTKAEM 17 dispulis Tl posttriduo IZ post tridufl F 
 post diem NEVfa Eug post tridue A postero die K post tridie BM 
 postremo (in mg . tridig m. 2) T 18 offendit] ostendit V 19 quadi T 
 somniante TAF . 
 
 
 ego illi quod non intellegebat exposui, immo non ego, sed 
 imago mea nesciente me et tam longe trans mare aliquid 
 aliud siue agente siue somniante et nihil de illius curis 
 omnino curante. quomodo fiant ista nescio; sed quomodolibet 
 fiant. cur non eodem modo fieri credimus, ut in somnis quisque 
 uideat mortuum, quomodo fit, ut uideat et uiuum? ambobus 
 utique nescientibus neque curantibus, quis uel ubi uel 
 quando eorum imagines somniet. 
 Similia sunt autem somniis nonnulla etiam uisa 
 uigilantium, qui turbatos habent sensus, sicut phrenetici uel 
 quocumque furentes modo. nam et ipsi loquuntur secum, 
 quasi uere praesentibus loquantur, <loquuntur> etiam cum 
 absentibus quam praesentibus, quorum imagines cernunt siue 
 uiuorum siue mortuorum. sed quemadmodum hi, qui uiuunt, 
 ab eis se uideri et cum eis se colloqui nesciunt — neque 
 enim re uera ipsi adsunt aut ipsi sermocinantur, sed turbatis 
 sensibus homines talia uisa imaginaria patiuntur — eo modo 
 et hi, qui ex hac uita migrarunt, sic affectis hominibus uidentur 
 quasi praesentes, cum sint absentes et, utrum aliquis 
 eos imaginaliter uideat, omnino nescientes.

 1 illi ego E quae M quod non] ut A et immo E 2 et 
 trans E B curis om. Eug 4 cnrente BxMl ista fiant V quomodolibet 
 fiant] sicut hec fiunt F quomodouiuet (do uiuot in ras.) M 
 5 fiant om. A quur M credimus fieri BTMAFV$6 mortuumuideat 
 in mg. m. 2 T uideat eum N Eug 7 uel ubi om. V 
 \'8 quorum Vj} 9 somnis MAtp sompniis V in somnis F 10 frenetici 
 BTIZAEFMYfo 11 modo furentes T nam et ipsi locuntur saepe 
 cum uere praesentibus, locuntur etiam cum absentibus quorum imagines 
 sqq. Eug secum quasi] saepe cum NVWp 12 quorum loquantur et 
 tam cum absentibus quam praesentibus lincola subducta delenda assignantur 
 in K loquantur] locuntur Noj locuntur addidi etiam J 
 et tam Kbd 13 quam praesentibus om . <p quam] quasi cum EFR 
 tamquam N quasi p quam cum VlJd si uiuortt Kl 14 sed] sed et o 
 at EF quomodo EF hii AB 15 eis om . g se colloqui] quos F 
 colloqui] cQloqui IZTIM conloqui K loqui AEVfc Eug nesciunt putant 
 F 16 assunt V sunt tp turbati AFTEMB1 18 liii BA 
 affectibus EFM affectus T hominum EF 19 quasi om. Y eos 
 aliquis Pp aliqui Nz Eug 20 eos om. A eorum T Eug uideant © 

 41*