Si ergo peccare, ne grauius uel in nos uel in quoslibet alii peccent, procul dubio non debemus, considerandum est in eo, quod fecit Loth, utrum exemplum sit, quod imitari. an potius quod uitare debeamus. magis enim uidetur intuendum et notandum, cum tam horrendum malum ex inpietate flagitiosissima Sodomitarum suis inpenderet hospitibus, quod cuperet depellere nec ualeret, sic etiam iusti animum potuisse turbari, ut uellet facere, quod non humani timoris nebulosa tempestas, sed diuini iuris tranquilla serenitas, si consulatur a nobis, faciendum non esse clamabit et iubebit potius, ut sic nostra peccata caueamus, ne ullorum prorsus alienorum 15 Ez. 18, 4 1 potuerint fabd illa] ea {J 2 al«iis T illis y 3 fortis (a. o add . v) c 5 alienis] elyraosinis TCh 8 aliquando T 9 ita (i er u) o ut] aut 0 abuerit ChTx 10 aut] et TCh tu nisi β 11 alia perplura y 12 ammittere TCh amittere B 14 alios bd perpetua TCh 17 negauiua ChT1 19 lot R1 20 debeamua an potius quod nitare FL 22 ospitibus T 23 debellere Ch ai T* potuisse om. FL 24 faceret Ch quod om. Ch non om. 0 umani Ch 25 consolatur Ch TI 27 peccata nostra P illorum 71 peccatorum timore peccemus. aliena quippe ille uir iustus timendo peccata, quae nisi consentientes inquinare non possunt, perturbatus non adtendit suum, quo uoluit subdere filias libidinibus inpiorum. haec quando in scripturis sanctis legimus, non ideo, quia facta credimus, etiam facienda credamus, ne uiolemus praecepta, dum passim sectamur exempla. an uero, quia iurauit Dauid se occisurum esse Nabal et clementia consideratiore non fecit, propterea illum imitandum esse dicemus, ut temere iuremus nos esse facturos, quod non esse faciendum postea uideamus? sed sicut illum timor, ut prostituere filias uellet, sic istum, ut temere iuraret, ira turbauit. denique si de ambolus interrogando, ut dicerent cur haec fecerint, fas nobis esset inquirere, posset ille respondere: timor et tremor uenerunt super me et contexerunt me tenebrae, posset etiam iste: turbatus est prae ira oculus meus, ut non miraremur uel illum in timoris tenebris uel istum oculo turbato non uidisse, quod uidendum fuit, ne facerent quod faciendum non fuit. Et sancto quidem Dauid iustius dici potuit, quod nec irasci debuerit, quamuis ingrato et reddenti mala pro bonis, sed etsi ut homini ira subrepsit, non utique tantum debuit praeualere, ut se facturum iuraret, quod aut saeuiendo faceret aut peierando non faceret; illi autem inter Sodomitarum 6 cf. I Reg. 25, 22 sqq. 13 Ps. 54, 6 15 Ps. 6, 8 1 uir ille y 2 quae nisi] quemsi T 3 quo] quod R qui T 4 sanctis quando in scripturis p 5 etiam facienda credamus om. rr etiam] sed iam TCh 6 paasim] possimus (us s. I. m. 2) T 7 se om. R clementiae TCh clementi FL$j Iconsideratione FL2t*fiyb 8 propter rp mitandum Ch 9 facturus ChT1 10 filias prostituere β 11 uelet Tl uel et Ch timere T turbabit TCh 12 discerent JtO1 fiecerint « 14 uenit m 15 etiam dicere pM istae 0 oculos Tl 16 meos ChT1 miraretur TCh 17 oculum ChT1 non ex in m. 2 P uidisset Tl uidissed Ch fu.it Ch 19 istius . T potest ffi 20 irasci quidem F debuerat o debuit pbd redenti cl 21 set ff et om. T et sicut RT et ut si 0 23 perierando 0 ille R1 libidinosas insanias Sodomitarum bd libidinosas insanias constituto quia auderet dicere: etiamsi tui hospites in tua domo, quo eos intrare humanitate uiolentissima conpulisti, ab inpudicis apprehensi et oppressi muliebria patiantur, nihil timeas, nihil cures, non expauescas, non horrescas, non contremescas? quis haec uel illorum sceleratorum socius hospiti pio dicere auderet? sed plane rectissime diceretur: age quidquid potes, ne fiat, quod merito times, sed non te timor iste conpellat, ut facias, quod in se filiae tuae fieri si uoluerint, facient cum Sodomitis te auctore nequitiam; si autem noluerint, patientur a Sodomitis te auctore uiolentiam. noli facere magnum scelus tuum, dum maius horrescis alienum: quantumlibet enim distet inter tuum et alienum, hoc erit tuum, illud alienum. nisi forte pro defensione huius uiri in eas se q\'Q.ispiam coartet angustias, ut dicat: quoniam accipere quam facere praestat iniuriam, hospites autem illi non erant utique facturi iniuriam, sed passuri, maluit uir iustus filias suas iniuriam pati quam hospites suos eo iure, quo filiarum dominus erat et nouerat non eas peccare, si id fieret, quia peccantes potius, quibus non consentirent, sine peccato proprio sustinerent. denique non se ipsae stuprandas quamuis pro masculis feminas pro illis hospitibus obtulerunt, ne reas faceret non perpessio libidinis alienae, sed suae consensio uoluntatis. nec pater earum hoc in se fieri permittebat, cum hoc facere conarentur, quibus hospites non prodebat, quamuis minus mali esset, quod in uno, quam si fieret in duobus, sed 1 insidias (3. I. m . 2 l insanias) r dicere hoc FL 2 ospites Ch quae m qua [J nmanitate Ch 3 a 0\' apprebensi. ? obpresei <3o patiuntur 0 4 horescas R 5 contremiscas FLfiтbd scaelestorum tp 6 hospiti pio] hospiti L hospitio FOf oapiti pio Ck planae Ch dicerentur R 7 agi Ch quicquid RT, 8 filiac tuae om. f 9 cum] eum R et te (s. I.) auctore, 10 patienter T uiolantiam TCh 11 scaelus e 12 quantum enim libet 0 enim om. Rji in hoc T 14 coartat Ch coarctet b dicat (t 8. exp . s) 9 acipere Ch 15 fecere T illi autem 7 17 iurę Ch 18 eas non £ 20 ipse RLy 21 ospitibus Ch reos RW res 9 eas faceret fibd 22 consentit p 24 faceret Rl ospites Chy 25 set Ch quantum poterat resistebat, ne ipsum quoque ullus proprius macularet assensus, quem libidinosus furor etiamsi praeualuisset corporis uiribus, tamen non consentientem non maculasset alienus. in filiabus autem non peccantibus nec ipse peccabat, quia non eas peccare si opprimerentur inuitae, sed peccantes ferre faciebat: tamquam si ab inprobis ut sui serui caederentur offerret, ne hospites eius paterentur caedis iniuriam. de qua re non disputabo, quia longum est, utrum uel dominus iure suae potestatis recte sic utatur in seruo, ut seruum suum caedi faciat innocentem, ne amicus eius etiam ipse innocens in domo eius a uiolentis inprobis uapulet. sed certe Dauid nullo modo recte dicitur iurare debuisse se esse facturum, quod postea cerneret se facere non debere. unde constat, quod non omnia, quae a sanctis uel iustis uiris legimus facta, transferre debemus in mores, sed etiam hinc discere, quam late pateat et ad quos usque perueniat, quod apostolus ait: fratres, etsi praeoccupatus fuerit homo in aliquo delicto, uos qui spiritales estis, instruite huius modi in spiritu lenitatis, intendens te ipsum, ne et tu tempteris. praeoccupationes enim sunt istae, in quibus delinquitur, dum, quid faciendum sit, aut ad horam non uidetur aut et qui uiderit uincitur, ut scilicet fiat peccatum, cum uel latet ueritas uel conpellit infirmitas. In omnibus autem actibus nostris maxime etiam bonos turbant conpensatiua peccata, ita ut nec peccata existimentur, si habeant tales causas, propter quas fiant, et in 16 Gal. 6, 1 2 p»»ualuisset Ch 3 non om. T sentientem Ch maculas sed alienus f 7 eius cedis (cedis 8. I.) y parentur ChT1 caedis om. Fhr 8 iurę ChRL 9 recte git utatur 9 10 faceat Ch domo ex domu 9 12 se a. Z.

. quo uerbo et Nabuthei fictum crimen a calumniantibus nominatum est. dictum est enim, quod benedixerit regi, hoc est maledixerit. hi omnes modi locutionum mendacia putabuntur, si locutio uel actio figurata in mendacio deputabitur. si autem non est mendacium, quando ad intellegentiam ueritatis aliud ex alio significantia referuntur, profecto non solum id quod fecit aut dixit Iacob patri, ut benediceretur, sed neque illud quod Ioseph uelut inludendis locutus est fratribus nec quod Dauid simulauit insaniam nec cetera huius modi mendacia iudicanda sunt, sed locutiones actionesque propheticae ad ea, quae uera sunt intellegenda, referendae. quae propterea figuratis uelut amictibus obteguntur, ut sensum pie quaerentis exerceant et 1 cf Apoc. 5, 5 cf. I Petro 5, 8 6 Iob. 2, 5 8 cf. III Reg. 20 (21), 13 15 cf. Gen. cap. 42 16 cf. I Reg. 21, 13 1 iudeorum RTf item] et B et om .

PASIS B 4 habundare TV et dicatur V 5 luce.at 0 parc.ae B parcite B quę 791 6 parcat YB portant cpl 7 farciem o domino om. FL 8 quod, et] ei V nabutaei B om. V 9 criminaca lumniantibus 91 nominatum est a calumpniantibus V 10 regi om. V hii BTB 11 modi locutionum] modolationum B loquutionum BY loquutio BV uel actio om. f 12 in mendacia TB 13 ad om. T alia ex aliis FL 15 patri om. FL iosep 0 16 uelud V inludena in ras. T loquutus BY fratribus locutus est 7 nec] ne TCTtVp aeque bd simulabit O1 17 nec| et B ne 0 huiusmodatia B 18 sed neque V loquutiones BV prophetiae B ad-referendae om. V 19 referandae B quae-601,11 planius om. B uelud V uel Chl 20 pig Ch om. V inquirentis V ne nuda ac prompta uilescant. quamuis quae aliis locis aperte ac manifeste dicta didicimus, cum ea ipsa de abditis eruuntur, quodam modo in nostra cognitione renouantur et renouata dulcescunt. nec inuidentur discentibus, quod his modis obscurantur, sed commendantur magis, ut quasi subtracta desiderentur ardentius et inueniantur desiderata iucundius. tamen uera, non falsa dicuntur, quoniam uera, non falsa significantur seu uerbo seu facto. quae significantur enim, utique ipsa dicuntur. putantur autem mendacia, quoniam non ea quae uera significantur, dicta intelleguntur, sed ea, quae falsa sunt, dicta esse creduntur. hoc ut exemplis fiat planius, id ipsum, quod Iacob fecit, adtende. haedinis certe pellibus membra contexit. si causam proximam requiramus, mentitum putabimus; hoc enim fecit, ut putaretur esse qui non erat; si autem hoc factum ad illud propter quod significandum reuera factum est referatur, per haedinas pelles peccata, per eum uero, qui eis se operuit, ille significatus est, qui non sua, sed aliena peccata portauit. uerax ergo significatio nullo. modo mendacium recte dici potest. ut autem in facto, ita et in uerbo. nam cum ei pater dixisset: qui es tu, fili? ille respondit: ego Esau primogenitus tuus. hoc si referatur 12 cf. Gen. 27, 16 20 Gen. 27, 18. 19 1 promta MTCh prolata in ras. T a.perte Ch 2 dicta om. Ch dicimus y de] die T geruantar y 3 in nostra quodam modo cognitione fftrf cogitatione T 4 descendentibus TOni:; commedantur Ch ea desiderentur rp 6 iocandiuB FLfr saltim ChO1 om. V 19 sic-dum om . \'P delictiscunt M dilictiscunt C/i delitescunt FLVfaybd 20 et] sed V 21 occulendam MVo heresim RTFLOf mendaces esse profitentur V se esse P 23 uelud V momentum T mumentum Ch munimen FL hictibus T 24 que V habeant 0 habent β latrebra T confugiant, est praebenda, ut, si forte ab his produntur, quos conati fuerint seducere nec potuerint, dicant: temptare illos uoluimus, quoniam nos prudentes catholici docuerunt ad inueniendos haereticos id esse faciendum. sed aliquanto commendatius oportet ut dicam, cur ista mihi uideatur tripertita ratio disputandi aduersus eos, qui patronas mendaciis suis scripturas uolunt adhibere diuinas: ut prius ostendamus nonnulla, quae ibi putantur esse mendacia, non esse quod putantur, si recte intellegantur; deinde, si qua ibi mendacia manifesta sunt, imitanda non esse; tertio contra omnes omnium opiniones, quibus uidetur ad uiri boni officium pertinere aliquando mentiri, omni modo tenendum in doctrina religionis nullo modo esse mentiendum. haec enim tria tibi exequenda paulo ante commendaui et quodam modo iniunxi.