Fuerunt enim etiam temporibus apostolorum, qui ueritatem 
 non ueritate, id est non ueraci animo praedicarent: 
 quos dicit apostolus Christum adnuntiasse non caste, sed per 
 inuidiam et contentionem. ac per hoc etiam tunc nonnulli 
 tolerati sunt adnuntiantes non casto animo ueritatem; non 
 tamen ulli laudati sunt tamquam adnuntiantes casto animo 
 falsitatem. denique de illis dicit: siue occasione siue ueritate 
 Christus adnuntietur; nullo modo autem diceret, ut 
 postea Christus adnuntietur, prius negetur. 
 Quocirca multis quidem modis possunt latentes haeretici 
 uestigari nec catholica fide uituperata nec haeretica inpietate 
 laudata. 
 Sed si aliter omnino non posset educi de cauernis 
 suis haeretica inpietas, nisi a tramite ueritatis lingua catholica 
 deuiaret, tolerabilius illa occultaretur, quam ista praecipitaretur; 
 tolerabilius in suis foueis delitiscerent uulpes, quam 
 propter illas capiendas in blasphemiae foueam caderent uenatores; 
 tolerabilius perfidia Priscillianistarum ueritatis uelamine 
 tegeretur, quam fides catholicorum. ne a Priscillianistis mentientibus 
 laudaretur, a catholicis credentibus negaretur. nam

 5 cf. Phil. 1, 15 11 Phil. 1, 18 

 2 participes T 3 non ideo Ch 4 falsa sant V 5 non ueritatein TCh 
 6 ueraci] uero Y predicauerunt V 7 predicasse V per 8. I. w 
 8 inuidiam] immundiciam V hac R ac Ch atque V tunc om. V 
 9 tol-erati T non fin.] nulli V 10 ulli om. V 11 fin . sine (ue 8. l.) R 
 12 nallo-adnuntietur om . <p 14 multis quidem multis modis TCh 
 quidem om. V heretici latentes P 15 inuestigari FLV 17 etsi p 
 non posset omnino TCh posse*t P educe Chl educi. <p cabernis 
 0 eauer... Ch 18 impietate 0 ueritatis] pietatis TChOVv 
 19 tolerabili.us Ch 20 delitescerent TChFLVfyobd 2*1 cupiendas 01 
 fouea 9 22 priscilianistarum B uelamino Ch 23 catholica 3 
 ne] ut (ut 8. ezp . ne) ? 
 
 
 si propterea iusta sunt non qualiacumque, sed blasphema 
 mendacia, quia hoc animo fiunt, ut occulti haeretici detegantur 
 poterunt isto modo, si eodem animo fiant, casta esse 
 adulteria. quid? si enim ex numero Priscillianistarum inpudicarum 
 aliqua femina iniciat oculum in catholicum Ioseph 
 eique promittat prodituram se latebras eorum, si ab illo 
 inpetrauerit stuprum, certumque sit eam, si ei consensum 
 fuerit, quod pollicita est inpleturam, faciendumne censebimus? 
 an intellegemus nequaquam tali pretio merces eius modi conparandas? 
 cur ergo non emimus capiendos haereticos carne in 
 adulterium . defluente et emendos putamus ore in blasphemia 
 fornicante? aut enim licebit utrumque pari ratione defendere, 
 ut ideo haec non esse dicantur iniusta, quia ea facta sunt 
 intentione, qua conprehenderentur iniusti, aut, si sana doctrina 
 nec propter inueniendos haereticos uult nos cum feminis inpudicis 
 saltem corpore, non mente misceri, profecto nec 
 propter inueniendos haereticos uult a nobis saltem uoce, non 
 mente aut inmundam haeresim praedicari aut castam catholicam 
 blasphemari, quia et ipsum mentis imperium, cui debet 
 omnis inferior motus hominis oboedire, digno non carebit 
 obprobrio, quando fit, quod fieri non oportet seu membro seu 
 uerbo. quamquam etiam cum uerbo fit, membro fit, quoniam 
 lingua membrum est, qua fit uerbum; nec ullum factum

 1 non] in T ee o 3 potuerunt FL pot.erunt P potrant T1 
 4 enim si P 5 oculum om. V ioseph catholicum V 6 prndituram 
 se TVCh 7 ea T ei om. V concessum y 8 pollicitum 7 
 impletura T 9 intellegimus P praetio R mentes f huira 
 modi V 10 quur P non emimusj nonne minus V nenimus P non 
 ernimus d 11 adulterum Ch adulteria. R et emendos] quA cfliendOli 
 V et eruendos d 12 ratione. q defendere] facere in ras . r 
 13 inusta Tl qui T1 14 deprehenderentur fibd 15 uul P nos— 
 uult om. L cum multi inpudicis salytem o 16 satem Chx saltim Vfc 
 miseri y ne β 17 inueniendus Ch uult (t 8. l.) f saltim I7 
 salutem m 18 heresem RTOhFf.r\'f praedicare FL cautam FL 
 castam et catholicam (w tng . fidem) 9 fidem castam et catholicam V 
 19 quia om. L et om . 9 20 hoboedire <p 22 membro fit om. 9 
 quia p 23 uerbum membro fit p 
 
 
 nostrum membro ullo paritur, nisi quod prius corde concipitur, 
 uel potius intus cogitando et consentiendo iam partum foras 
 editur faciendo per membrum. non itaque animus a facto 
 excusatur, quando dicitur aliquid non ex animo fieri, quod 
 tamen non fieret, nisi animus faciendum esse decerneret. 
 
 Interest quidem plurimum, qua causa, quo fine, qua 
 intentione quid fiat; sed ea, quae constat esse peccata, nullo 
 bonae causae obtentu, nullo quasi bono fine, nulla uelut bona 
 intentione facienda sunt. ea quippe opera hominum, sicut 
 causas habuerint bonas seu malas, nunc sunt bona, nunc mala, 
 quae non sunt per se ipsa peccata: sicut uictum praebere 
 pauperibus bonum opus est, si fit causa misericordiae cum 
 recta fide; sicut concubitus coniugalis, quoniam fit causa 
 generandi, si ea fide fiat, ut gignantur regenerandi. haec atque 
 huius modi secundum suas causas opera sunt bona uel mala, 
 quia eadem ipsa, si habent causas malas, in peccata uertuntur: 
 uelut si iactantiae causa pauper pascitur; aut lasciuiae 
 causa cum uxore concumbitur; aut filii generantur, non ut 
 deo, sed ut diabolo nutriantur. cum uero iam opera ipsa 
 peccata sunt, sicut furta, stupra, blasphemiae uel cetera talia, 
 quis est, qui dicat causis bonis esse facienda, ut uel peccata 
 non sint uel, quod est absurdius, iusta peccata sint? quis est, 
 qui dicat: ut habeamus, quod demus pauperibus, faciamus 
 furta diuitibus aut testimonia falsa uendamus, maxime si non 
 inde innocentes laeduntur, sed nocentes potius damnaturis

 1 membro] uerbo V pariturj portenditur V 2 paratum V 3 faciendum 
 V mentiendo ro membrum] uerbum V non iam T factu R 
 4 non om . S qUlfood Ch 5 discerneret Y 7 quid] quod P et 
 ea Y 8 optentu P 9 fatienda Ch sicut] seu V 10 habuerunt cp 
 nunc pr . (c s. I.) 9 non P 11 pauperibus praebere 9 13 qlloniam] 
 quando$ybd cum V 15 uiusmodi Ch huiusmodo T 16 malas causas 
 V$bd uertantur Y 17 uelud Y si om. B si. T pascatur FL 
 aut (a m. 2 add.) y 18 com Ch concombitur Ch concubitur Yep 
 19 diabulo Ch a diabulo T 20 uel cetera sqq. usque ad pag. 491, 14 
 perueniret desunt in V 23 abeamus 0 24 aut] an P 2o innocentes 
 (s ex r) T ledunt P laedantur f 
 .. 
 
 
 iudicibus eruuntur? duo enim bona fiunt huius uenditione 
 mendacii, ut et pecunia sumatur, unde inops alatur, et iudex 
 fallatur, ne homo puniatur. testamenta etiam si possumus. 
 cur non uera supprimimus et falsa subponimus, ut hereditates 
 uel legata non habeant indigni, qui nihil ex eis operantur 
 boni, sed hi potius, a quibus esurientes pascuntur, nudi 
 uestiuntur, peregrini suscipiuntur, captiui redimuntur, ecclesiae 
 construuntur? cur enim non fiant illa mala propter haec bona. 
 si propter haec bona nec illa sunt mala? iam uero si aliquae 
 inmundae et diuites feminae uideantur amatores et stupratores 
 suos insuper ditaturae, cur non et has partes atque artes 
 suscipiat uir misericors, quibus pro tam bona causa utatur. 
 ut habeat, unde indigentibus largiatur, nec audiat apostolum 
 dicentem: qui furabatur, iam non furetur; magis 
 autem laboret operans manibus suis bonum, u t 
 habeat unde tribuere cui opus est? si quidem non 
 solum ipsum furtum, uerum etiam falsum testimonium et 
 adulterium et omne opus malum non erit malum, sed bonum, 
 si ea causa perpetretur, ut sit, unde fiat bonum. quis ista 
 dicat, nisi qui res humanas omnesque conatur mores legesque 
 subuertere? quod enim sceleratissimum facinus, quod turpissimum 
 flagitium, quod inpiissimum sacrilegium non dicatur 
 posse fieri recte atque iuste nec inpune tantum, uerum 
 etiam gloriose, ut in eo perpetrando non solum supplicia nulla 
 timeantur, sed sperentur et praemia, si semel concesserimus

 14 Eph. 4, 28 

 1 eruuntar] eeruuntur Ch seruantur (a in ras.) T bona ex dona ? 
 uiua Ch 2 et om. P summatur ChT1 inobs m 3 etiam] enim S 
 pcssimus b 4 qaur OPT1 legata uel hereditates i 6 hii TCk 
 hi potius] hpotius P exnrientes tp1 eentea P 7 eclesiae Ch 8 qanr 
 PO 9 ai-bona otn. Hji1 haec Otll. T 10 atrupratores TO 11 ditaturac 
 R quur (sic Bempe-r) 0 12 suscipiator B uir om. Br 
 15 ut ex et o 16 tribuat RLfJVb quidem in hoc y 19 quis est 
 adicat P qui T ita TCh 20 omnesqui TCh mores conatur β 
 legisque ChT1 22 sacrilegum P 24 etiam om. RW ut] et f 
 25 timeantnr] mereantur FL 
 
 
 in omnibus malis operibus hominum ideo non quid fiat, sed 
 quare fiat esse quaerendum, ut, quaecumque propter bonas 
 causas facta inueniuntur, nec ipsa mala esse iudicentur? at 
 si iustitia merito punit furem, etiam qui dixerit et ostenderit 
 ideo se subtraxisse superflua diuiti, ut praeberet necessaria 
 pauperi; si merito punit falsarium, etiam qui se ideo testamentum 
 alienum corrupisse docuerit, ut ille heres esset, qui 
 facturus inde fuerat elemosynas largas, non ille, qui nullas; 
 si merito punit adulterum, etiam qui demonstrauerit misericordia 
 se fecisse adulterium, ut per illam, cum qua fecit, de 
 morte hominem liberaret; postremo, ut ad rem, de qua quaestio 
 est, propius accedamus, si merito punit eum, qui feminae 
 alicui Priscillianistarum turpitudinis consciae propterea se 
 adulterino concubitu miscuit, ut ad eorum latebras perueniret: 
 obsecro te, cum dicat apostolus: nec exhibeatis membra 
 uestra arma iniquitatis peccato et ideo nec manus 
 nec corporis genitalia nec alia membra flagitiis exhibere debeamus, 
 ut Priscillianistas inuenire possimus, quid nos lingua, 
 quid totum os nostrum, quid organum uocis offendit, ut haec 
 exhibeamus arma peccato tantoque peccato, ubi deum nostrum, 
 ut Priscillianistas adprehensos ab ignorantiae blasphemiis 
 eruamus, sine excusatione ignorantiae blasphememus? 
 Dicet aliquis: ergo aequandus est fur quilibet ei 
 furi qui misericordiae uoluntate furatur? quis hoc dixerit? sed

 15 Rom. 6, 13 

 1 alt . omninum Ch omnium T ideo om . <p non] num P 3 esset P 
 indicemua 0 indicentur cp t 4 ponit Tl 5 se ideo y 6 falsarium- 9 
 panit om. P 8 aelimosinas T elimosinas Ch,3 aelemosinas B elemosinas 
 FLf nullus o1 . 9 punit et FL adulterium TChLOPp 
 per (8. I.) misericordiam i 10 se s. Z. cp 11 liberauit P 12 cum 
 ttocibus punit eum codex P finitur fol. 129b faeminae cp 13 turpitudines 
 Ch 15 dicit T ne FL V 17 nec corporis nec (nec init . 
 u. add. m. 2) genitalia membra v 18 possimus (i ex u) cp 19 uocis 
 (c ex t) T ut om. 0 20 iniquitatis peccato V ubi] ut Vcp2 
 21 blasphemii T blasphemaemus Ch 22 seruamus T seruemus FLV$b 
 23 dicit V 24 furaptur cp 
 
 
 horum duorum non ideo est quisquam bonus, quia peior est 
 unus. peior est enim, qui concupiscendo quam qui miserando 
 furatur; sed si furtum omne peccatum est, ab omni furto est 
 abstinendum. quis enim dicat esse peccandum, etiamsi aliud 
 sit damnabile, aliud ueniale peccatum? nunc autem quaerimus. 
 si hoc aut illud quisque fecerit, quis non peccabit siue peccabit, 
 non quis grauius leuiusue peccabit. nam et ipsa furta 
 leuius utique puniuntur lege quam stupra; sunt autem utraque 
 peccata, quamuis alia leuiora, alia grauiora, ita ut leuius 
 habeatur furtum, quod concupiscendo, quam stuprum, quod 
 subueniendo committitur. in suo quippe genere aliis eiusdem 
 generis peccatis leuiora fiunt, quae bono animo uidentur admitti, 
 cum tamen et ipsa alterius generis peccatis ipso sue 
 genere leuioribus inueniantur esse grauiora. grauius est enim 
 auaritia quam misericordia furtum facere, itemque stuprum 
 grauius est luxuria quam misericordia perpetrare, et tamen 
 grauius est adulterare misericordia quam furari auaritia. neque 
 nunc agitur, quid sit leuius siue grauius, sed quae sint 
 peccata uel non sint. nemo enim dixerit debuisse peccari, ubi 
 constat esse peccatum; sed debere dicimus, si ita uel ita 
 peccatum est, ignosci uel non ignosci. 
 Verum, quod fatendum est, ita humanos animos 
 quaedam conpensatiua peccata perturbant, ut etiam putentur 
 debere laudari, ac potius recte facta dicantur. quis enim

 1 orum V 2 quam] quia V1 4 abstinendum est FLVfa obstinen- 
 dum Tl dampnabile aliud sit V 5 aliud ueniale in mg. R tunc 9 
 6 si om . cp fecerit quia V quia T peccauit TIJI peccauit RTChrft 
 7 quis non TCh leuiusque ex lenitas m. 2 V, om. Ch peccauit 
 Chff 8 lege puniuntur FL poniuntur Ch quam stupra in mg. Ch 
 9 liuiora Ch grauiora non tamen ita T 10 concupiscitur B concupiscendum 
 ChTl 11 eiudem f 12 ammitti BTCh amitti 01 
 13 peccata V 14 leuioribus] grauioribus P? greuiora Ch 15 misericordiam 
 Ch itaque RT 18 agimus (mus 8. I.) T 19 uel] que V 
 peccare FL 20 constaijt (t supra ij) Ch sed (d s. l.) <p 21 non 
 om. T 22 umanos Ch 23 uel perconturbant P 24 ac] hac P aut 7 
 recta Z1 enim ţųilJ1 o 
 
 
 dubitet esse grande peccatum, si pater filias suas prostituat 
 fornicationibus inpiorum? et tamen extitit causa, qua hoc uir 
 iustus debere se facere existimaret, quando Sodomitae nefario 
 libidinis inpetu hospitibus eius inruebant. ait enim: sunt 
 mihi duae filiae, quae non cognouerunt uirum; 
 producam illas ad uos, et utimini eis, quomodo 
 placuerit uobis; tantum in uiros istos ne faciatis 
 iniquum, propterea quia intrauerunt sub tectum 
 tignorum meorum. quid hic dicemus? nonne ita illud 
 scelus, quod Sodomitae hospitibus illius uiri iusti facere conabantur, 
 horremus, ut quidquid fieret ne hoc fieret, arbitremur 
 fuisse faciendum? mouet etiam maxime persona facientis, quae 
 merito iustitiae liberabatur a Sodomis, ut, quoniam minus 
 malum est feminas quam uiros perpeti stuprum, etiam hoc 
 ad iustitiam iusti illius pertinuisse dicatur, quod in filiabus 
 hoc maluit fieri quam in hospitibus suis, non tantum id uolens 
 animo, uerum et offerens uerbo et, si illi assensi fuissent, 
 inpleturus et facto. sed si hanc peccatis aperuerimus uiam, 
 ut committamus minora, ne alii maiora committant, lato 
 limite, immo nullo limite, sed conuulsis et remotis omnibus 
 terminis infinito spatio cuncta intrabunt atque regnabunt. 
 quando enim fuerit definitum peccandum esse homini minus, 
 ne alius peccet amplius, profecto et furtis nostris stupra 
 cauebuntur aliena et incesta stupris et si qua inpietas uisa 
 fuerit etiam peior incestis, incesta quoque facienda dicentur

 4 Gen. 19, 8 

 1 grande esse P pater] mater V suas om. V 2 stitit Ch exstitit 
 (I: 8. I.) T existit 0 3 se om . ff estimaret V nefariae 9 
 nefarie V 4 ospitibus TChy ait ex aut <p; ait—498, 15 indicauit 
 om. Y 6 producamu T illam 91 illas ęt O 7 nobis om. TCh 
 8 tictum ChT1 10 quo R ospitibus T illia 0 11 quicquid To 
 12 fuiase] esse FL monet o1 personA 0 13 liberatur 7 a somis 
 Tx 16 ospitibus Ch 17 offerens et P 18 si om. Ch aperimus 
 T apperuerimos RTFLOfi 19 ut] et TOt . commitant Tl 
 20 et] atque p 21 rigabunt (i ex e) T 22 peccando f 23 et] a FL 
 24 cauebnnt T 25 dicetur o 
 
 
 a nobis, si eo modo agi potuerit, ut illa inpietas non committatur 
 ab aliis: et in singulis quibusque generibus peccatorum 
 et furta pro furtis et stupra pro stupris et incesta pro 
 incestis et sacrilegia pro sacrilegiis facienda putabuntur, nostra 
 pro alienis, non solum minora pro maioribus, uerum etiam si 
 ad ipsa summa et pessima ueniatur, pauciora pro pluribus, si 
 se ita rerum uerset incursus, ut aliter alii non se abstineant 
 a peccatis, nisi minus aliquanto, sed tamen peccantibus nobis, 
 ita ut omnino ubi dixerit inimicus, qui habuerit huius modi 
 potestatem: nisi tu sceleratus fueris, ego sceleratior, aut: nisi 
 tu hoc scelus feceris, ego talia plura faciam, scelus nobis 
 uideamur admittere, si uelimus ab scelere temperare. hoc 
 sapere quid est nisi desipere uel potius insanire? a mea quippe 
 iniquitate, non ab aliena siue in me siue in aliis perpetrata 
 mihi est cauenda damnatio; anima enim, quae peccauerit, 
 ipsa morietur.