Quaero enim, cur epistulae huius principium sit: Manichaeus apostolus Iesu Christi, et non sit: paracletus apostolus Iesu Christi. si autem missus a Christo paracletus Manichaeum misit, cur lego: Manichaeus apostolus Iesu Christi, et non potius: Manichaeus apostolus paracleti? si dicis ipsum esse Christum, qui est etiam spiritus sanctus, contradicis ipsi scripturae, ubi dominus ait: et alium paracletum mittam uobis. si autem ideo Christi nomen recte positum putas, non quia ipse est Christus, qui et paracletus, sed quia eiusdem sunt ambo substantiae, id est. non quia unus est, sed quia unum sunt, poterat et Paulus dicere: Paulus apostolus dei patris, quia dixit dominus: ego et pater unum sumus. nusquam hoc dicit, sed nec quisquam apostolorum patris se apostolum scribit. quid sibi ergo uult ista nouitas ? nonne uobis uidetur nescio quam redolere fallaciam ? certe si nihil interesse arbitratus est, cur non uarie in aliis epistulis apostolum Christi se nominat, in aliis paracleti? sed 4 cf. Act. 9 16 Ioh. 14, 16 21 Ioh. 10, 30 2 scribturam P mihi similiter Y 8 libro etiam HCVS 4 hytOtt storiam Y 6 aliaquolibro (corr. m. 1) P iam me HTCSV an] lam b 8 quot] quod P 9 et] me T roanicheo H 10 quur P 12 li-potius w. 14 om. T si-misit (ita ras.) H 18 manicheum H 14 paracliti T 15 dices H 16 scribturae H scripturae ipsi T paraditum T (i pro e semper) 17 christi nothe ideo b 19 quia non b 22 numquam P dicitur V 28 apostolum se b 25 nihil (corr. ex nil m. 2) H quur P 26 epistulis (u in ras.) H Christi semper audiui, quotienscumque audiui, paracleti autem nec semel. quid hoc esse causae arbitramur, nisi quia illa superbia, mater omnium haereticorum, inpulit hominem, ut non missum se ab paracleto uellet uideri, sed ita susceptum, ut ipse paracletus diceretur? sicut Iesus Christus homo non a filio dei, id est uirtute et sapientia dei. per quam facta s:mt omnia, missus est, sed ita susceptus secundum catholir-am fidem, ut ipse esset dei filius, id est in illo ipso dei sapientia sanandis peccatoribus adpareret: sic se ille uoluit ab spiritu sancto, quem Christus promisit. uideri esse susceptum. ut iam cum audimus Manichaeum spiritum sanctum, intellegamus apostolum Iesu Christi, id est missum a Iesu Christo, qui eum se missurum esse promisit. singularis audacia ista et ineffabile sacrilegium! Sed tamen quaero, cum pater et filius et spiritus sanctus nobis etiam confitentibus non dispari natura copulentur, cur hominem susceptum ab spiritu sancto Manichaeum non putatis turpe natum ex utroque sexu praedicare, hominem autem susceptum ab unigenita sapientia dei natum de uirgine credere formidatis? si caro humana, si concubitus uiri, si uterus mulieris non potuit inquinare spiritum sanctum, quomodo potuit uirginis uterus inquinare dei sapientiam? Manichaeus ergo iste, qui sancto spiritu et euangelica lectione gloriatur. necesse est uobis concedat aut missum se esse a sancto spiritu aut susceptum. si missus est, paracleti se apostolum dicat; si susceptus, concedat ei hominem matrem, quem suscepit unigenitus filius dei, si ei, quem suscepit spiritus sanctus, concedit et patrem. credat uirginitate Mariae uerbum dei non 1 quotiescumqueHVOSb 3 hereticorumPS impulitP 4u$ll$tuellet2ir H dei filio b quem T 8 ipse om. V illo om. T 9 appareret P ab] a HTCSVb 11 ut iam] etiam P utinam H iam om. VLT quum P cum iam audiuim\' b 13 audatia T 15 K H quero T qufl P 16 copuletur P quur P 17 putat T 22 uterus uir. ginis VHCSb sapientiam dei V 23 post qui add . de HTCSVb apiritu sancto b 24 nobis T spiritu sancto SVCb 25 paracliti V 26 Busceptus est b homini TSVCLb 27 dei ę"(>"ţ esse solebat V 5 K H uenit (T m ras.) H 8 concedere T 9 praedicetur (prae s. I. a m . 2) T 10 hereticis HP 11 scribtum P 12 Capitulum add. a m . 2 ante primum T feciHTCSVLb teophile T theofile P 13 ihs xpa F post docere 2 litt. eras. T 14 elegit apostoloa T 15 se ipsQ b 17 post dei add . et HTVCSb 18 sit] est V praecepit V 19 hierosolimis H ierosolym\'itanis V iherosolimis T 20 inquid H 22 baptizare Tb et incipietis accepturi V 24 quam P conuenientes b (in marg . al. cum conuenissent) 25 in hoc T representaueris H representabis b et quando regnum Israhel. ille autem dixit: nemo potest cognoscere tempus, quod pater posuit in sua potestate; sed accipietis uirtutem spiritus sancti superuenientem in uos et eritis mihi testes apud Hierusalem et in tota Iudaea et Samaria et usque in totam terram. ecce habes, ubi commemorauit discipulos pollicitationis paternae, quam ex ore eius audierant de uenturo spiritu sancto. nunc uideamus, quando sit missus. paulo post enim sequitur et dicit: in illo tempore, quo subpletus est dies pentecostes, fuerunt omnes eadem animatione simul in unum; et factus est subito de caelo sonus, quasi ferretur flatus uehemens, et inpleuit totum illum locum, in quo erant sedentes; et uisae sunt illis linguae diuisae quasi ignis, qui et insedit super unumquemque illorum. et inpleti sunt omnes spiritu sancto et coeperunt loqui linguis, quomodo spiritus dabat eis pronuntiare. Hierosolymis autem fuerunt habitantes Iudaei, homines ex omni natione, quae est sub caelo. et cum facta esset uox, conlecta est turba et confusa est, quoniam audiebat unusquisque suo sermone et suis linguis loquentes eos. stupebant autem et admirabantur ad inuicem dicentes: nonne omnes, qui loquuntur, natione sunt Galilaei? et quomodo agnoscimus in illis sermonem, in quo nati sumus? Parthi, Medi, Elamitae et qui inhabitant Mesopotamiam. Armeniam et Cappadociam, 9 Act. 2, 1 sqq. 1 et quando om. b israhel] strahel P 4 apud] apud (sup. exp . in scoperscr . m. 2) H 5 iherusalem T iudea P 7 de spiro s. uenturo b 8 missus ait V enim post b 9 suppletus P supletus H 10 pentechostes T animationes H animatione (corr. ex amonitione) V 12 quasiJ tanquam b impleuit P 13 illud illum V 16 quomodo] prout T 17 spiritus scs T dabat spiritus V pronunciare T hierusolimis T 18 erant b 19 esset] est b collecta P 22 mirabantur b 23 locuntur H nationes H nationis VL 24 galilaea H galilei T 25 habitftt Tb 26 mesopothamiam V capadoriani H Pontum. Asiam, Phrygiam et Pamphyliam, Aegyptum et regiones Africae, quae est ad Cyrenen; et qui aduenerant Romani et Iudaei incolae et Cretenses et Arabes audiebant loquentes illos suis linguis magnalia dei. stupebant autem et haesitabant ob id. quod factum est, dicentes: quidnam hoc uult esse? alii autem inridebant dicentes: hi musto omnes onerati sunt. ecce, ubi uenit spiritus sanctus. quid uultis amplius? si scripturis credendum est, cur non his potius credam, quae robustissima auctoritate firmatae sunt, quae cum ipso euangelio, ubi promissum sanctum spiritum pariter credimus, innotescere populis et commendari posteris praedicarique meruerunt? hos ergo actus apostolorum euangelio pari auctoritate coniunctos cum lego, inuenio non solum esse promissum illis ueris apostolis sanctum spiritum, sed etiam tam manifeste missum, ut nullus de hac re locus relinqueretur erroribus. Clarificatio enim domini nostri apud homines resurrectio est a mortuis et in caelum ascensio. scriptum est autem in ipso euangelio xaxa \' IcorivvTjv : spiritus autem nondum erat datus, quia Iesus nondum erat clarificatus. si ergo propterea nondum erat datus, quia Iesus nondum erat clarificatus, clarificato Iesu necessario statim datus est. et propter ipsam geminam clarificationem, secundum hominem et secundum deum, bis datus est etiam spiritus sanctus: semel, postquam resurrexit a mortuis, cum insufflauit in faciem discipulorum dicens: accipite spiritum sanctum; et iterum, 19 Ioh. 7, 39 26 Ioh. 20, 22 1 et aaiam T post asiam add. et HVTCb frygiam P phrigiam T pamphiliam PT egyptum H 2 regionem HVTb cirenen T quirenen P 8 ante incolae add. etHVTb 4 illos] eos V 5 hesitabant PH 7 hii HV honerati V 9 scribtoris HP quur P 11 spiritum sanctum TSCVR 12 populis (i in ras.) H posteris (pr . s 8. I.) H 14 quum P 15 ueris] uiria HT spiritum sanctum V manifeste missum] manifestissimum (ma 8. I.) HT 16 relinquatur b 17 nostri iesu christi b aput P 19 cata iohannê lib., b (in mg . al. secundum ioh.) 22 clarificato] clarificatio P Iesu om. P statim necessario V 24 bis etia datuR 6 b 25 quum P insuflauit P postquam ascendit in caelum decem diebus transactis: qui numerus perfectionem significat, cum septenario numero. quo condita uniuersa consistunt, additur trinitas conditoris. de quibus rebus inter spiritales uiros pie cauteque multa tractantur. sed ego a proposito non recedam; suscepi enim prius uobiscum sic agere, ut non uos ego doceam, quod superbum fortasse arbitramini. sed tamquam ipse a uobis discere studeam, quod nouem annis non potui. quapropter habeo, quibus litteris credam de aduentu spiritus sancti: quibus me credere si prohibetis, ne temere credam quod nescio — sic enim soletis monere —, multo minus uestris litteris credam. quare aut omnes libros auferte de medio et disputando pandite ueritatem, de qua dubitare non possim, aut tales proferte libros, quibus non mihi cum adrogantia inponatur, quod credam, sed exhibeatur sine fraude. quod discam. fortasse. inquis, et haec epistula talis est. nolo ergo in eius limine ulterius inmorari: interiora uideamus.