Verba lob. sed, ut uidetur, uerba mea sunt mala; non enim uerba lob de inpatientia sunt flagellorum, cum significent dolorem, non peculiarem lob, sed quem habuit de omni genere humano. sagittae enim domini in corpore meo sunt: uerba dei, quibus anima transfigitur, cum cogitur ad confessionem. quarum furor bibit sanguinem meum; tollunt enim peccatum. cum enim incipio loqui, stimulant m e : quod enim loquor, illae cogunt. quid enim? numquid frustra onager clamabit, nisi escamrequirens? ut inde famem patiatur, quia liber esse uoluit. aut bos mugit, cum habeat in praesepi cibos? asino cibaria labore bouis praeparantur sicut gentibus labore prophetarum et apostolorum, qui utique Iudaei fuerunt. itaque haec uerba cibum desiderantis sunt, id est auxilium, non inpatientis ad dolorem. numquid potest sine sale edi panis? quasi ei diceretur: cur sic ea per figuras dicis? respondit. quia si ex persona sua ea diceret, insulsa essent. aut est sapor in sermonibus uanis? uanos sermones hominum dicit, quia panis uerba dei sunt, sed panis caelestis. sic nec anima mea potest cessare: quomodo non potest sine 1 Iob 5, 25 2 Iob 5, 26 3 Iob 5, 27 7 Iob 6, 3 10 Iob 6, 4 12 Iob 6, 4 13 Iob 6, 4 14 Iob 6. 5 16 Iob 6, 5 21 Iob 6, 6 23 lob 6. 6 25 cf. Matth. 4, 4; Ioh. f, 50 lob 6, 7 1 tamquam] quasi b herba omnis Hier 3 in scripsi: post bd Ont. GTCP 6 hoc b deus pennisit Cbd accedere 6 7 mea om. Td 9 significet P 10 domini] dei Hier 13 tollent C 14 illi b 15 onager] ftager S clainauit S quaerens (at requirens\'1 Hier 17 praesepi cibos] praesepetibus S praesepe GCP 18 bouis] hominis C 19 et om. G 21 panes S 22 ei] et C respondet Tbd 23 sabor S 25 uerba—panis om. C nec om. C sale edi panis, sic nunc ministerium praebeo uerbi dei propter illud: quomodo audient sine praedicante? foetidas enim uideo escas meas sicut est odor leonis: nam uerba mea foetida sunt sicut leo uel propter superbiam, per quam iactantes putent, uel propter quod amplexantes carnalia foetorem leonis habent, qui propriis uerbis gaudent. quodsi det et ueniat postulatio mea: postulationem dicit rem quam petebat. et spem meam det dominus; sic enim confidens ob spem post tribulationem uenturae consolationis oportune tentatur. bene autem spem dicit, quia, cum res uenerit, iam tentatio non erit necessaria. sit mihi ciuitas sepulcrum, super cuius muros saliebam: societatem illam Babyloniae uult sibi sepulcrum, non ut eum obruat, sed ut sciat quia mortuos tegit quicumque in illa fuerint, de cuius tamquam firmamento et munimine superbiebat. non parcam; non enim mentitus sum. uerba sunt sancta dei mei: quia non alia dixit quam audiuit a deo, id est de homine generaliter prophetantis, quia auxilio indiget in confessione. quae est enim uirtus mea, ut sufferam? quod significabat uulnus eius. aut quod tempus meum, ut sustineat anima mea? quia imminente morte terrentur homines, ut conuertantur et confiteantur deo putredinem peccatorum, cuius consideratione se dicit cogi ad confessionem. numquid uirtus lapidum uirtus mea? duros et inpenetrabiles iaculis uerborum dei, qui non mouentur ad confitendum. aut non in ipso confidebam? cum mihi bene esset, id est cum essem inmortalis ad imaginem dei. sed 2 Rom. 10, 14 Iob 6, 7 6 Iob 6, 8 8 Iob 6, 8 11 Iob 6. 10 15 Iob 6, 10 19 lob 6, 11 20 Iob 6, 11 24 Iob 6, 12 26 lob 6, 13 27 Iob 6, 13 1 sicut G si C uerbo CTPbd 3 escas meas uideo Cbd 4 mea Oln. C 5 amplexentes C 6 quod si] quis TCb 7 et] ut TCb 9 ob] habeo G 12 sepulcrum om. C 13 babylonii b ut eum] enim C 14 teget Cb fuerunt b 15 superbieba G 16 sunt om. SHier sancti CSbHier 18 prophetat TPCb 19 est om. Cb ut] et S 20 significat C 26 in om. G adiutorium a me recessit: factus mortalis uolens in me confidere. et uisitatio domini me despexit. secundum quod dictum est: aut filius hominis, quoniam uisitas eum? propinqui mei non respexerunt me: horrui angelis. tamquam torrens deficiens: misericordia enim aliquando inundauit me; et siccaui et non fui mihi fons. aut sicut fluctus transierunt me: tamquam sint consolationes potus. qui me metuebant, nunc inruerunt super me: diabolus cum angelis suis. perii et exul de domo mea factus sum: aut de habitatione caelesti aut de conscientia; idcirco foras extra domum suam sedebat. uias Themanorum uidete, semitas Sabaeorum intuemini: illos significat, qui in temporalibus confidunt, de quibus se, id est hominem quem significat dicit non praesumere. nunc autem et uos insurrexistis inme sine misericordia: putantes beatitudinem hominum, si carnalibus abundent, quia insultabant potius quam conpatiebantur. sed uidentes uulnus meum timete: intellegentes quid significet timete futuras poenas. quid enim? numquid aliquid uos petii? aut fortitudine uestra indigeo? quia coram eo infirmus est, qui eum potest saluare. docete me et ego obmutescam; idcirco enim patientes esse debuerunt ad doctrinam eius, quia ipsi eum docere non poterant. sed, ut uideo, praua ueri hominis uerba dicitis: eum dicit uerum hominem qui personam significat agentis paenitentiam conuersione ad deum, cuius praua uerba dicebant. non enim 2 Iob 6, 14 3 Ps. 8, 5 4 Iob 6, 15 5. 7 Iob 6, 15 8 Iob 6, 16 9 Iob 6, 18 11 Iob. 6, 19 14 Iob 6, 21 17 Iob 6. 21 19 Iob 6, 22 21 Iob 6, 24 23 Iob 6, 25 26 Iob 6, 25 1 a me recessitj amerescit 8 2 dispexit 8 6 inundauit] mundauit GP fuit G 8 irruebant G irniunt T ierunt C 9 perit S exul de] exclude S 10 domu S 11 uidete uias Themanorum (temaneorum S) SHier 12 intuimini S 13 fidunt b 15 sine misericordia putantes (sic coni.) b 20 petit S 21 potest eum b 22 debuerunt esse TCbd 24 parua GTPCbd uerba] esse Hier citis S eum] et cum C 26 ad dominum b praua scripsi: parua lib . a uobis auxilium peto: uerus enim homo a deo petit auxilium; ille enim uerus est qui confitetur. unde est: qui facit ueritatem, uenit ad lucem. neque enim elocutionem sermonis uestri sustinebo: dei enim se locutionem dixit sustinere, qua instruatur. uerum tamen super pupillum inruistis: quod ad uos adtinet, insultare mihi uoluistis, quamuis non intellexeritis quid significet. quia neque Iob, quem uidebant, insultare debuerant, ideo: uerum tamen. nunc autem aspicientes uacate mihi: non habentes quod me doceatis. et rursum iustitiae adestote: quia primo uidebantur sibi iustitia cogi ad loquendum. non est enim in ore meo iniquitas; et fauces meae nonne sapientiam meditabantur? dicit se non deum accusasse, sed hominem induxisse accusantem iniquitates suas, sicut superius sermo eius intellectus est. hanc dicit meditationem sapientiae. Numquid non tentatio est uita humana super terram? hic iam apertius ostendit ex cuius significatione superius loqueretur. tentationem uero dicit tamquam stadium certaminis, ubi uincit homo uel uincitur. et sicut cotidiani mercenarii uita eius? temporalem mercedem expectantis, ut iam eorum qui iustitiae suae fructum in futurum expectant non sit uita super terram. aut tamquam seruus metuens dominum suum et consecutus umbram? quod significat absconditio Adae a facie domini et tectio foliorum de quibus umbra fit, quam relicto deo consecutus est homo. aut 2 Ioh. 3. 21 3 lob 6, 26 5 lob 6, 27 9 lob 6, 28 10 lob 6. 29 11 lob 6, 30 17 Iob 7, 1 20 lob. 7, 1 23 lob 7, 2 26 lob 7, 2 3 locutionem T 4 locutionem se 6 5 quia C 6 pubillum S inruitis 8 pertinet Cbd 8 uerum tamen G: uenerunt tamen TPC ueniunt tamen b 9 inspicientes Td uagate S 10 adeste S 13 meditantur SHier 15 sermo om. C 19 studium C 21 mercennarii GC eius uita G 22 iniustitiae C futuro b 23 seruus tamquam G 25 asconditio (et iti subst. et in uerbo absconJere semper b omitt.) C Adae om. G filiorum C tamquam mercenarius qui expectat mercedem operis sui? iste a superiore hoc differt, quod superior habuit, hic autem habere desiderat ipsa temporalia. sic et ego expectaui menses uanos: iam ad umbram dixit uanos, id est temporalia bona. et noctes dolorum datae sunt mihi: in quibus et lux amittitur sapientiae et materies est poenarum. si dormiero, dico: quando dies? et si surrexero, rursum: quando uesper? quando cupiditatem negotii patitur homo in otio et otii in negotio. repleor autem doloribus a uespere usque ad mane: quo occidit a deo. unde et ad uesperam deambulans deus eos dimisit: quod significat uolentes, quibus nulla expectatio est remedii nisi mane. de quo dicitur: mane astabo tibi, id est quando post iudicium mane deus reuelabitur iustis. unde et dominus uespere sepelitur et mane resurgit. hanc ergo uitam tamquam lucifero potest comparare. et concrescit corpus meum putredine uermium: uermium multitudine. infundo glebas terrae radens saniem: expressio cupiditatum uel curarum confessionis, in qua gaudent iniqui, quod ad occasionem redigunt peccandi, quae alii per paenitentiam confitentur: unde sunt canes, qui Lazari uulnera lingebant. et uita mea exilior est quam loquela: minus enim facio quam loquor. recordare ergo quia spiritus est uita mea: id est in fame spiritali. et non reuertar ad uisibilia. non me cognoscet oculus 3 Iob 7, 3 5 Tob 7, 3 7 Iob 7, 4 9 Iob 7, 4 11 cf. Gen. 3. 8. 23 13 Ps. 5, 4 15 cf. lob. 19 et 20 16 lob 7, 5 18 lob 7. 5 21 cf. Luc. 16, 21 22 lob 7, 6 23 lob 7, 7 24 lob 7, 7 25 lob 7, 8 1 qui expectat] expectans S 2 superiori Pd hoc] in hoc b 7 dies] dices C dies est b 8 uesperuni S uespera Hier 9 alt . in om. C 10 uerpera Hier mane] me C 12 dolentes d 13 mane astabo sqq. usque ad pag. 524, 25 si enim om. codd. GP 14 dominus Cb 16 tamquam om. C concrescet S 17 alterum uermium om. TC 18 globos b uadens C expresso C 23 ergo] itaque Hier 24 et non amplius reuertetur oculus meus uidere bona SHier uidentis: quia mutabor, ut uidentem hic diabolum accipiamus inuidentem. oculi tui in me et non subsisto; interficis enim in me uitam carnalem in qua fui. tamquam nubes expurgata de caelo: aut per caelum purgata — quomodo dicimus de ferro purgata — ut hic significauerit auxilium sibi fuisse de caelo, ut purgaretur, aut certe ut iam non sit nubes, sed in aerem purum extenuetur, tamquam radiis solis expurgata, ut obscuritas carnis et sanguinis non sit in caelo. non enim caro et sanguis regnum dei possidebunt, cum corruptibile hoc induerit incorruptionem et absorbebitur mors in uictoriam. si enim homo descenderit ad inferos, ultra non ascendet: ad hoc ergo recordare, ut non descendas. et non reuertetur amplius in domum suam: id est ad requiem suam. propterea itaque et ego non parcam ori meo: confitendo, cum tempus est. utrumne mare sum ego aut draco? non enim sicut inpios aut diabolum repulisti. quia statuisti super me custodiam: ut non me moueam ad perturbationem, ut sunt maris termini. quia dixi: consolabitur me lectus meus: carnalia in quibus requiescebat. et referam ad me ipsum consolationem in toro meo: ad te enim debeo referre consolationem meam. exterres me per somnia et per uisionem me obstupefacis: per tribulationes uitae huius, quae ita somnia sunt, quomodo et bona uitae huius somnia. absolues a spiritu meo animam meam: propter uisibiles terrores, a quibus liberabitur 2 lob 7, 8 3 lob 7, 9 9 cf. I Cor. 15, 50. 54 11 lob 7, 9 13 lob 7, 10 14 lob 7. 11 16 lob 7, 12 17 lob 7, 12 19 lob 7, 13 20 Iob 7, 13 22 Iob 7, 14 25 Iob 7, 15 1 acceptamus C 8 fuit GP 4 purgata C purgataj turbata Tb 5 purgato b 7 extenuetur om. C radix C 8 oscuritas C 11 uictoria TCb 12 ascendas C 14 in om. Hter 16 utu trumne S ego om. S drago S 20 lectulus Hier 21 ad om. S consolationem] cum fabulationem S thoro Cbd 23 uisiones S meae S obstupefacies C 24 tribuliones C quomodo-somnia om. C 25 absolue S anima metuens uenire ad eos. et a morte ossa mea repuli: nam ierant in mortem ossa mea, nisi his exterritus fortior essem et patiens, quod est ossium firmitas. non enim in sempiternum uiuam ut patienter feram: breuitate uitae et metu mortis me correxi. unde inconuertibilis diabolus, quia non moritur, sed damnatur. initium sapientiae timor inde est. discede a me; uana est enim uita mea: quia non suffero tentationes. aut quia sensu tuo intendisti in eum? propter quod rationalis est. unde illud: nos autem sensum domini habemus. rationis uero munus dicit extensionem intellectus. et in requie iudicabis eum? dignum requie. usquequo me non dimittis? uinctum tribulationibus. neque deseris, donec deglutiam saliuam meam? in dolore ac flagellis contineam et absorbeam uoluptatum fluxus per tribulationes admonitus. si ego peccaui, quid possum tibi facere? sensus hic est: si peccaui, nihil possum tibi facere. an forte loquendo molesti tibi sunt homines? tu ergo qui scis sensum, quare constituisti hominem, ut loqueretur aduersus te, ut esset tibi oneri? si autem peccatum hominis nec facto nec dicto tibi nocet, quare non obliuisceris peccatum eius, sed purgas illud potius, nisi quia illa quae supra dicta sunt ad bonitatem tuam referuntur? quid est enim homo, quod exaltasti eum? quae non intellegentes amici eius putauerunt ab eo deum reprehendi. si enim non propterea facis mihi tentationes, ut cohibeam fluxos motus meos, ut mihi ita consulas, quae alia causa est, ut corripias hominem? non enim nocere tibi potest 1 Iob 7. 15 3 Iob 7, 16 6 Eccli. 1, 14 7 Iob 7, 16 8 Iob 7, 17 10 I Cor. 2, 16 11 Iob 7, 18 12. 13 Iob 7, 19 16 Iob 7, 20 23 Iob 7, 17 1 repelli S 2 morte C 3 et om. C 7 inde est] domini est b post uita mea sequitur: quid est enim homo sqq. in uersu 23 in SHier 8 mea qui ex 8 9 in] ad TCSHier 12 non me 8 13 deseres S 14 glutiam Hier 16 tibi possum S tibi om. b aensus-peccani om. C 17 tibi possum T 21 obliuisceris om. C 22 quae om. C 23 eum et cetera TCb quia peccat; aut sentis quasi aduersitatem loquelae eius, cum scias sensum humanum, et utique posses quod tibi aduersarium est non constituere. et quare non es oblitus iniquitatis meae? si non ea causa ut mihi prodessent tentationes istae, ut bonitatis tuae sit totum, et quod me corripis? nunc autem in terram ibo: cum enim purges peccatum meum, restat mihi tamen adhuc in terram ire per mortem corporalem. mane uigilabo et ultra non ero: in hac terra. Verba Baldad Sauchitis. misit in manu iniquitates eorum: in manu misit aut in uindicta aut supputatione debitores eos, id est peccatores demonstrauit. et restituet tibi uitam iustitiae: quae debetur iustitiae, id est beatam. et erunt priora tua minima: in comparatione posteriorum, quae infinita erunt. autnumquid non hi docebunt te et referent tibi? quoniam nonnullorum maior est auctoritas. iam et hic de Christo dicturus audita narrat, quomodo Eliphaz narrauit reuelationem. numquid uiret scirpus sine aqua? ita ergo et inpii arescent sine misericordia dei. adhuc in sua radice consistit et non metetur? si aquam non babeat. antequam bibat omnis herba, nonne arescit? nisi bibat; non enim ante aliquando uiruit inpius. atque araneis complebitur 3 Iob 7, 21 6 lob 7, 21 8 lob 7, 21 10 lob 8, 4 12 lob 8, 6 14 lob 8, 7 15 lob 8, 10 18 lob 8, 11 20 lob 8, 12 21 Iob 8, 12 23 Iob 8, 14 1 peccat a (uocis aut) om. G quasi] peccata G 2 possis P 3 est om. T es] est Sd 5 et om. G 6 in terram om. G 7 ire om. G 8 mane SHier: nam GTPCbd euigilabo GTPCbd 9 post terra sequitur: Baldath fuitis in b 10 Verba-Sauchitis om. b suites G suitis PT sintis C manum TPCb iniquitatis G 11 manum TPCb immisit G uindictam GTCPb supplantatione C supplantationg b 12 restituat S 14 erant C 15 posteriora C nonquid G 16 referunt S 18 eliphat P narrauit om. GTCb 19 uirescit Hier scripus T sarpus C 20 consistet S et om. C 21 habebat C bibat] uiuat TPCb 22 ante om. Cbd 23 implebitur b tabernaculum eius: opera inutilia. iam uero de Iudaeis et domino uidetur dicere. quodsi et suffulserit domum suam, non stabit: aut scripturis sanctis aut spe promissionis domini aut regnum ipsum. et cum coeperit, non permanebit: sequi deum; quod Iudaeis euenit, qui secuti non sunt incipientes. humidus enim est ante solem: carnalium fluxu putrescentes: ante solem uero sub tribulationibus, ut ante sub significet, sicut dicimus: ante me fac. et de putredine eius germen eius ascendet; nisi enim illi tam mali essent, non per passionem exaltaretur dominus, qui de illis secundum carnem natus est. in congregationibus lapidum dormit; maiores enim illum crucifigent. et in medio lapillorum uiuet: humilium, de quibus fuerunt apostoli. si deglutietur, locus mentietur eum: si absconderit quod filius dei sit, dicetur quia non est filius dei. opus est ergo ut ipse sese indicet; in hoc enim loco non possunt diuina cognosci. de terra autem alterum germinabit: uel dominus resurgendo uel alterum genus piorum, id est christianorum. dominus enim non probabit innocentem. an non reprobabit? uel illud: inpium non probabit innocentem? nec ullum munus: id est sacrificia quae habebant Iudaei. ueracium autem os inplebit risu: confitentium. et tabernaculum inpii non permanebit: uel ipsum templum uel regnum. Verba Iob. uere scio quia ita est: id est quia secundum iniquitates meas haec mihi restituit; sed non sicut 2 Iob 8, 15 4 Iob 8, 15 6 Iob 8, 16 9 Iob 8, 16 11 cf. Rom. 9, 5 Iob 8, 17 13 Iob 8, 17 14 Iob 8, 18 17 Iob 8, 19 19 Iob 8, 20 21 Iob 8, 20 22 Iob 8, 21 23 Iob 8, 22 25 Iob 9, 2 2 quodsi et] quod et si GHier et om. C 6 est enim Hier 7 putrescens Tb uero] non C 8 me] metus d 11 deus G 13 uiuit S 14 deglutierit Hier te gluttierit S 15 dicitur G 17 alterutrum Hier 18 genninauit GTPCb degerminauit S uel alt. om. C 19 (et 21) probauit TPCb 20 reprobauit TPCb 22 Iudaei om. P autem om. G impleuit TPCb repleuitur S replebit Hier 23 con- Stemini G non om. S manebit SHier 25 quia fin. om. C uos arbitramini, sed quia nemo est in conspectu eius iustus. non respondebunt ei unum de mille: in omnibus quippe conuincet. qui in uetustatem perducit montes et nesciunt: id est ad infirmitatem, ut est: inueteraui in omnibus inimicis meis. qui uertit eos in ira: irascendo eos uertit, id est, ut aliud inueniant quam appetierant, cum qui se exaltat, humiliabitur. qui commouet orbem a fundamentis: per uocationem, quae facta est, per quam commoti sunt excellentes in mundo. et columnae eius mouebuntur; qui praecipit soli, et non oritur: ut aut sapientia non intellegatur aut qui scripserunt, ut est: signa librum. qui extendit caelum solus: ecclesiam, quae proprie sedes dei est, quam extendit per totum orbem; solus ad significandam unitatem trinitatis. nam utique per filium in spiritu sancto omnia facta sunt. et ambulat super mare tamquam super terram: super terram, id est firmiter confirmans ecclesiam in saeculo uel subiciendo sibi peccatores, in quibus non mergitur, non cedendo tentationibus eorum. si transgressus me fuerit, non uidebo. si altior me fuerit aut celeritate perstrinxerit me, non eum agnoscam: opus est ergo, ut et congruat infirmitati meae et non me deserat. si enim morti tradiderit, quis auertet? morti enim tradit, cum uel transgreditur uel transit, ut nesciatur. haec est mors animae, ut deum nesciat. ipsius enim inauertibilis ira: aliorum enim 2 lob 9, 3 3 lob 9. 5 4 Ps. 6, 8 5 lob 9, 5 7 cf. Luc. 14, 11 Iob 9, 6 9 Iob 9, 6 10 Iob 9, 7 12 Dan. 12, 4 Iob 9, 8 15 Iob 9, 8 19 Iob 9, 11 22 Iob 9, 12 25 Iob 9, 13 2 non] et S respondens S respondebit Hier ei] et SC unus S 3 conuincent G quia C uetustate S perducet S 4 id est om. G 6 euertit G 7 comniouit S 10 mouentur S praecepit SHier 13 dei sedes bd 15 sancto spiritu GT 16 super mare sequuntur post terram in SHier 18 mergit G .20 non—fuerit om. C si altioragnoscam] et si transierit me nec sic sciam SHier pertrinserit C 21 et om. G 23 auertit 8 tradet G 25 inaduertibilis C potest auerti a potentiore. ab ipso subdita sunt cetera sub caelo: excepto ipso caelo, id est rationali creatura, quia si ipsa sibi cetera subdidisset, numquam per ea quae sibi subdiderat puniretur; quia uero deus ei illa subdidit, punitur per ea, quando offenderit eum qui subdidit. quodsi etiam iustus fuero, non exaudiet me: rogans eum, praesumens de mea iustitia; comparans enim ea his quae apud se sunt incommutabilibus et perpetuis tamquam iniustum me non exaudiet. ergo eius mihi misericordia necessaria est. iudicium eius rogabo: quia ego iudicare non possum me iustum esse. unde est: sed neque me ipsum iudico; qui autem iudicat me, dominus est. si uero inuocauero, et non exaudierit, non credam quoniam exaudiuit uocem meam: cum iudicium eius rogo, si non exaudierit, non credam quod aliquando exaudierit me; occultis enim causis me audiuit, non merito deprecationis meae. ant certe: non credam non me exauditum nunc; aliquando enim exauditus sum. aut ita: quia si exaudierit quod peto, credam etiam exauditum me; nam si non credidero, quamuis fiat quod peto, tamen non exauditus sum, ut signum exauditionis credulitas postulantis sit. ne forte in turbine me conterat? propterea quaero iudicium eius, ne in turbine me conterat. multas enim tribulationes meas fecit sine causa: quorum causa me latuit; aut certe uox confitentis est, flagellis dei confitentis non se esse correctum et idcirco posse turbine conteri, quasi maiori supplicio. non enim sinit me respirare: tam multae sunt tribulationes meae. etenim quia potest, obtinet: uincit, ut uoluntatem eius faciam, non meam. quodsi et fuero 1 Iob 9, 13 5 Iob 9, 15 9 Iob 9, 15 11 I Cor. 4, 3. 4 12 Iob 9, 16 21 Iob 9, 17 22 Iob 9. 17 26 Iob 9, 18 27 Iob 9, 19 28 Iob 9, 20 1 aduerti C sunt om. G 2 excepto ipso caelo om. C 4 subdiderat] dederat GTP ei] et C 12 et om. GS non om. Hier 13 quoniam] quod SHier 14 quod] quod uel Pbd 15 occultus G causis om. G 17 enim om. C 24 confitentis uoi TPCbd uox] uos C 26 siniet S 28 quod etsi TCbdHier et om. S iustus, os meum inpia loquetur: si me iustum putauero. uerum tamen auferetur uita mea: quamuis nesciam si inpie egi, tamen auferetur uita mea, ut patiar quae nolo aut non faciam quae uolo. unum est quod dixi: magnum et potentem disperdit ira: id est: propter hoc unum fiunt tribulationes hominibus, ut nemo sibi magnus potensque uideatur praesumens de uiribus suis. quia nequam homines in magna morte erunt: non in mediocri, in qua sunt etiam iusti, cum tribulantur et ab eis deridentur. terra tradita est in manus inpii: aut corpus iustorum, non anima, cum eos persequuntur, aut quando inpius dominari permittitur. potest accipi et homo peccator in manus diaboli secundum mortalitatem suam. faciens iudicium eius operit: aut ipsius inpii iudicium aut iusti; in hoc enim tempore opertum est. aut certe hoc ipso facit iudicium eius, id est: eo illum punit, quo occultat ei prouidentiam suam, ut est: prae magnitudine irae suae non requiret. uel eo iustum uindicat, quo occultat persecutori eius iudicium suum, id est prouidentiam suam, ut artius peccatorum laqueis per inpunitatem capiatur. quodsi non est, quis ergo est? potest hoc de domino intellegi, qui et derisus est et cuius terra, hoc est corpus traditum est in manus Iudaeorum, et cuius iudicium faciens occultauit maiestatem ipsius. quodsi ipse non est, quis ergo est, qui maiora faciat, quam fecit ipse? uel sic: quodsi non facit deus iudicium iusti uel inpii, quis potest facere? uita autem mea leuior est cursore: tamquam 2 Iob 9, 21 4 lob 9, 22 7 Iob 9, 23 9 Iob 9, 24 18 lob 9, 24 16 Ps. 9, 25 20 Iob 9, 24 26 Iob 9, 25 1 loquitur S 2 aufertur PSHier 3 aufertur GP 4 unum] uerum S propter quod SHier et dixi SEIier 5 disperdidit G 6 magnus sibi potensque nemo Cbd 7 qua nequa nequft S 12 et accipi bd 13 facies S 14 operatum P 16 utj id C prae Cbd: per GTP magnitudinem GTP 17 indicat G 18 occultat ei P 19 impietatem P 23 magestatem C maiestate b 24 facit pr. Cb 25 si non bis pos C 26 qur cursore S XXVIII Aujj. sect. III pars 3 34 fugitiuos dicit homines a iustitia discedentes, ut ille filius minor profectus in regionem longinquam. aut quasi aquilae uolantis et quaerentis escam: de superioribus, in quibus naturaliter animae rationales beatae sunt, id est operibus iustitiae, inclinauerunt se ad terrenas uoluptates. quodsi et locutus fuero, obliuiscor dum loquor: locutio: quemadmodum adfectum habuit ad exteriora, sic anima dum progreditur ad ea quae foris sunt cupiditate fruendi creatura obliuiscitur interioiem creatorem. declinans in faciem ingemiscam: illam enim declinationem dolores sequuntur. commoueor omnibus membris: timor, quo incipit recurrere. et quia sum inpius, quare non sum mortuus et laboro? "scio" subaudis. aut dicit se laborare, quia inpietati mortuus non est. et mundatus fuero mundis manibus: aut dei manibus aut suis, id est: bonis operibus per regenerationem. satis in sorde me tinxisti: in istam mortalitatem perductum. et execratum me est uestimentum meum: inmortalitas, qua cupimus superuestiri; sed quia non possumus in hac corruptione, ideo dicit: execratum me est uestimentum meum. non es enim homo sicut et ego, cui contradicam: homini enim possem demonstrare iustitiam meam; in tuo autem iudicio inuenior iniustus. utinam esset nobis arbiter! uidetur blasphemare, nisi illum mediatorem dei et hominum optare intellegatur, ut per eum alleget preces suas. hoc modo enim ille audit inter utrumque positus et arguit 2 cf. Luc. 15, 13 Iob 9, 26 5 lob 9, 27 9 Iob 9, 27 10 Iob 9, 28 12 Iob 9. 29 14 Iob 9, 30 16 Iob 9, 31 17 Iob 9. 31 18 cf. II Cor. 5, 4 20 Iob 9, 32 22 lob 9, 33 23 cf I Tim. 2, 5 3 uolantes G quaerentes G 4 animae rationales naturaliter (sic. colloc.) Cb 5 uoluntates C 9 facie Hier ingemescam S 10 illa G declinatione G 12 mortus S 15 operibus id est C generationem GP 17 est me S imnortalitate G 18 quaj quia C possumus cum homines de hominibus in hac sqq. C 20 es] est GPTCSb etenim S et om. Hier contradicat S 21 posse G ministrare C 22 essetj esse et S hominem: filio enim omne iudicium pater dedit. et qui argueret et qui audiret inter utrumque. auertat a me uirgam suam: transeat timor legis, ut adoptionis libertate et caritate illi coniungar. non enim sum mecum: quia his haereo quae foris sunt. Proferam contra me sermones: haec confitentis sunt. et dicam ad dominum: noli me docere inpium esse: noli me tentare ultra quam possum ferre nec mihi sinas accidere, quibus mihi inpietas persuadeatur. aut bonum est tibi, si inique egero? non est autem tibi bonum, si inique egero; non ergo iniuste ita me constituisti. quia despicis opus quod manus tuae fecerunt? si quod despicis opus manuum tuarum. ad consilium inpiorum animaduertisti? sed non eius inpietatis quae hominibus adparet. et: ad consilium inpiorum animaduertisti? non quia placet illi ut inique agant. aut sicut homo perspicit, perspicis? quia utique non sicut homo perspicis: ideo in consilium inpiorum animaduertisti; est enim inpietas quam tu solus uides et ab hominibus non uidetur. aut humana est uita tua? id est breuis, ut non possis de perpetuitate iudicare. et peccata mea inuestigasti: non enim latere te potuerunt quae latent homines. scis enim me nihil inpie fecisse: nam quantum ad homines nihil inpie feci. sed quis est qui de manibus tuis eripiat? iudicantis. sicut deus iudicas, cum uides etiam eas inpietates quas homo non uidet. postea uero mutatus percussisti me: se scilicet mutato, non deo, quia mutatus homo mutatum 1 cf. Ioh. 5, 22 Iob 9. 33 4 Iob 9, 35 6 Iob 10, 1 7 Iob 10, 2 9 Iob 10. 3 11. 13 Iob 10, 3 16 Iob 10. 4 20 lob 10, 5 21 Iob 10, 6 22 Iob 10, 7 24 Iob 10, 7 26 Iob 10, 8 2 et qui audiret sequitur post utrumque in C utrunque G 4 non enim incipit cap. X in b nunc sum SHier 9 persuadetur C 11 me ita PCbd quia-fecerunt om. C 12 si] sed P 14 sed-auimaduertisti om. C -16 placent Cb ut] aut C agat G 17 perspicit -homo om. C perapicit] respiciat S 18 consilio Cbd est om. C 22 te latere b 23 iinpium G impii Hier 24 eripiatur b 34* deum sentit, ut per tenebrarum diuturnitatem mutati oculi mutatum solem sentiunt. memor esto quia de luto finxisti me: tua ergo misericordia indigeo. in terram me iterum conuertes: morte, quae est poena peccati. nonne tamquam lac mulsisti me? quia etiam [iam] mortalibus praebuit misericordiam, cum homines de hominibus informi primordio formauit. haec ergo cum in te sint, scio quia omnia potes: quia tantae bonitatis sunt, ut carnalem quoque substantiam operentur. quodsi et peccauero, custodies me: aut ut non me perdas aut ne lateat peccatum meum. et si iustus fuero, non possum respirare: in conspectu hominum; nam tu uides peccata quae homines latent. plenus enim sum opprobrio: in conspectu tuo. et capior sicut leo ad occisionem: est superbiae peccatum quod homines latet, quando etiam in factis laudabilibus possit obrepere. iterum autem commutatus saeuissime crucias me: post poenam peccati, qua mortalis factus est homo. secundum has dicit tribulationes, quas in hac uita homines patiuntur, quia repente pleraeque accidunt tribulationes, quae turbant quietem ipsius uitae mortalis, cum in salute est uel securitate rerum quamuis temporalium, quam misericordiae dei deputauit. instaurans in me tormenta mea: quia iam ipsa mortalitas tormentum est, de qua tribulationes aliae fiunt. quare ergo de uentre eduxisti me? de obscuritate ad notitiam, quae sola maioris miseriae est materia, cum subuertitur; hanc generationem etiam superius commemorauit. et essem tamquam non fuissem? penitus ignotus. unde 2 Iob 10, 9 3 Tob 10, 9 4 Iob 10, 10 7 Iob 10, 18 9 Iob 10, 14 11 lob 10, 15 13 Iob 10, 15 Iob 10, 16 16 Iob 10, 16 22 Iob 10, 17 24 Iob 10, 18 27 Iob 10, 19 2 quod Hier 3 et in S terra GPC iterum me Hier me om. S 4 conuertis S poena est d 5 iam inclusi 9 quia b si om. P et si G custodias S 10 me non Cbd 11 si om. G iniustus S 12 hominibus fin. G 16 obripere G 20 quietem] qui etift G 21 in securitate bd 22 putauit C instauras bHier 24 oscuritate C 26 etiam om. C superius etiam bd est: uocat ea quae non sunt tamquam quae sunt, id est secundum ignobilitatem. aut numquid non est tempus paruum uitae meae? non enim propter longitudinem uitae meae mortuus non sum, cum utique paruum sit quod uiuo. patere me, donec requiescam pusillum: post misericordiam qua de limo fecisti me et mutatum mortalitate percussisti me et ipsa mortalitate consolatus es me, deinde . exercuisti me tribulationibus. patere ergo me, ut requiescam in te, antequam eam in poenas unde reuerti non licet; ab his enim, quas supra commemorauit, licet reuerti, si se homo ad deum conuerterit. uult autem requiescere, antequam eat in poenas aeternas, ad hoc utique, ut non eat. quemadmodum si dicamus alicui: corrige te, antequam damneris; non enim cum se correxerit, damnabitur. ubi non est lux nec est uidere uitam hominum: illa est enim uita hominum, ubi est lumen uerum, quod inluminat omnem hominem. alia est terra uiuentium, alia terra morientium.