Verba Iob. et non sit mihi a uobis haec consolatio: qua putatis bonis temporalibus gaudendum, cum communia sint piis et inpiis, et, si quando quis iniquus esset, hinc in eum uindicari, cum Iob dicat usque ad sepulcrum permanere ista bona inpiis et non in eos per ea uindicari. quid enim? numquid humana est castigatio mea? a deo mihi est castigatio. itaque et ipse potest consolari, non uos. aut quare non irascar? nolite ergo me ita consolari, 1 lob 20, 21 2 lob 20, 22 4 lob 20. 23 8 lob 20, 23 9 lob 20, 24 10 lob 20, 25 13 lob 20. 25 14 Iob 20, 26 16 Iob 20, 27 17 Iob 20, 29 19 Iob 21, 2 24 Iob 21, 4 26 lob 21, 4 2 transierunt bd cupitates T 3 taili G 4 inpleuit GTP 5 eueniet G 8 et om. Hier mittet S iracundia S 9 uidit eum P bona opera C uulnerat GP 12 uulnerentur G a om. G 13 habitaculis SHier 14 letat S 15 homo habeat P habebat b 16 etiam om. P detecat S 18 eius om . S episcopo] ipso b 21 sunt C 23 bona ista Cbd 24 qui S 25 est mihi d 26 ita me C nam inpiorum utique felicitatem uideo. respicite ad me et admiramini: tamquam inania dicentem. si enim recorder, perturbor: indignitates humanae uitae rediens ad affectum praeteritum ab isto, in quo nunc est, confitetur. et tenentur carnes meae doloribus: carnaliter doleo. quare inpii uiuunt? quaerit ab eis causam, quia dicebant hic in inpiis uindicari. et permanent sicut uetustate oues eorum: quo modo possunt uetustate perseuerare? non enim semper erunt. erant autem in manibus eorum bona: non tulit eis bona ipsa, cum haec dicerent. immo uero, inpiorum lucerna extinguetur: claritas temporalis, etiamsi non sicut isti intellegebant. deficiant filii eius bona eius: bona quae eis persuasit, temporalia scilicet, aut antichristi aut diaboli. uideant oculi eius necem suam: significat et hanc prosperitatem ignorari ab his qui hac gaudent; in futuro autem ad sensum etiam inpiorum perducetur. quia nulla uoluntas eius in domo sua post eum: quia in conscientia sua dominum non consecuti sunt in tribulationibus. licet numerus mensium eius dimidiatus sit: quamuis praesentem coluerit deum, tamen quia non et futura sperauit, quod est plenus mensium numerus. ipse enim homicidia iudicat? quia inpii cum persuaserint inpietatem per dilectionem carnalium inpietatum, futuro saeculo utique occidunt. non tamen talia homicidia iudicant homines, sed solus deus. hic 1 Iob 21, 5 2 Iob 21, 6 4 Iob 21, 6 5 Iob 21, 7 7 Iob 21, 11 9 lob 21, 16 10 Iob 21, 17 12 Iob 21, 19 14 Iob 21, 20 16 Iob 21, 21 18 Iob 21, 21 21 lob 21, 22 24 Iob 21, 23 2 recordes G recordor TPCSbHier 3 indignitate C in dignitates b t 4 perterritum GPCb isto] eo b cfl confitetur b 5 doleam G 6 dicebat G impios bd 7 fetuste S uetustae Hier 9 autem] enim S non-bona om. C 10 lucerna impiorum SHier 11 extinguitur S 12 filios S 13 persuasit] per sustena sit G 14 significat quia G et hanc] et in hac G 15 prosperitate G ignorare G 16 perduceretur G 19 mensuum S deum ante praesentem legitur in Tb 20 et om. TCb 21 enim] etiam Hier homicidas Hier 22 cum om. G persuaserit C 23 futuri saeculi G morietur in robore simplicitatis suae: uidetur exsequi occulta homicidia, commemorans largum unum et alium auarum, quia homines abundantes et largi putantur et boni. intestina eius plena sunt adipe: habet laetitiam. et medulla eorum diffunditur: intestinorum, quia non tenet intra se bona sua, sed inpendit illa uel in se uel in aliis. itaque scio uos audacter mihi insistere: non enim considerate dicitis. quia dicitis: ubi est domus principis? uel inpiorum uel superbi; quia putabant hic eis auferri bona, cum plerique etiam pleni his uitam finierint per ea puniendi. et ubi est uelamen in tabernaculis inpiorum? honor. interrogate eos qui transeunt per uiam: qui non delectantur uia, sed transeunt per eam. et signa eorum non ignorabitis: uel inpiorum quae dant transeuntes, dicentes quid eis futurum sit, uel a quibus cognoscantur inpii. quis adnuntiabit coram eo uiam eius? coram inpio uiam suam nemo nisi dominus adnuntiat fiducialiter, quia ipse ei respondet. et tamen "et ipse- dominus in sepulcrum deductus est:" ita merces pietatis non hic speranda est. et super aceruum uigilauit: ante enim ipse resurrexit, quam aceruus resurgeret resurgentium. dulces fuerunt ei lapides torrentis: quos saeculum non subuertit, id est discipulos suos. et post eum omnis homo sequitur et ante eum innumerabiles. aut:. post eum omnis homo, id est unus homo, et ante eum innumerabiles» qui nunc in numero hominum deputati sunt, aut: post eum 4 Iob 21, 24 Iob 21, 24 7 Iob 21, 27 8 Iob 21, 28 11 Iob 21, 28 12 lob 21, 29 13 lob 21, 29 16 lob 21, 31 18 lob 21, 32 20 Iob 21, 32 21 Iob 21, 33 23 Iob 21, 33 1 rupore S 6 impedit C 7 insistere mihi S 10 plenis G his om. TCb finierunt GCb 11 in om. S 13 uia] uiam G 14 quae dantj quedam C 15 ei Td cognoscuntur b 18 et alt. om. GC 19 sepulcra SHier hic non C 20 separanda C aceruo S 21 dulcis S 22 ei fuerunt Hier ei] et S labilli S lapilli Hier torrentes S 24 postj per G 25 id-homo om. G et] ut G innumerabilis S 26 deputandi GP post] per G turba credentium et ante eum patriarchae et prophetae. quomodo ergo consolamini me inaniter? praesentia bona uel mala suadentes. Eliphaz Themanitis uerba. nonne dominus est qui docet sensum et scientiam? quasi dixerit lob non eum recte iudicare: cum utique reprehendi deus non possit nisi per intellegentiam, qua superior est, siquidem ab ipso detur homini. et ueniot tecum in iudicium? ut compareris ei. lumen tuum in tenebras conuersum est: dignitas. et dormientem te aqua operuit: securum inundatio tribulationis. an per nebulam diiudicat? quasi per nebulam uidere non possit. nubes latibulum eius, et non uidebitur: latent eum quae in terra sunt. et ambitum caeli percurrit: figuram et non terram. ergone semitam saeculi custodis? quasi lob putarit a deo res humanas non curari. quia capti sunt inmaturi ? secundum se inmaturi; putabant enim se in perpetuum permansuros, aut certe antequam peruenirent ad sapientiam; sed quia hoc audierant, non quia ista sentiebant isti amici lob. et cogitatio inpii longe est ab eo, et inplet domos eorum bonis: et longe est ab eo cogitatio inpii, quia non sic facit sicut sperat inpius, id est: aut quia placet ei inpietas aut non uidet eam. uidentes iusti riserunt: intellegentes; quamuis isti non intellexerint, putantes quia hic redditur inpiis. et 1 Iob 21, 34 4 Iob 22, 2 8 Iob 22, 4 9 Iob 22, 11 10 lob 22, 11 11 lob 22, 13 12 Iob 22, 14 13 lob 22, 14 14 Iob 22, 15 16 Iob 22, 16 19 Iob 22, 18 23 Iob 22, 19 24 lob 22, 19 4 Verba Eliphaz Themanitis d eliphat CP eliphath G emanitis GC temanitis P 6 iudicat b reprehendi om. G possit repręhendi G 9 tenebris Cb 10 dormiente S 11 iudicat SHter 13 qui C ambitum] habitum G 14 non et TPd ergo S 15 lobl non G 16 qui S capiti Hier secnndum-inmaturi om. C 18 sed quia non hoc audierant non quia seqq. TC 19 isti om. G 20 et-ab eo om. P ipse impleuit Hier post bonis sequitur: et cogitatio inpii aqq. apud Hier 22 id est om. C 23 iustiores erunt GTPCbd inculpabilis subsannauit eos: inpios. esto durus, si sustinueris: patiens, hoc est dura. procul facies iniquitatem a tabernaculo tuo: conuersationem uel uitam tuam; quamuis haec isti carnaliter dicant. et pones illud super aggerem in petram. aduersus id quod dixit: flumen decurrens fundamenta eorum. quia humiliauit semet ipsum: ipsum lumen. et dices: elatus est in superbiam: aduersus superbos. erue innocentem, et saluaberis munditia manuum tuarum: noli deficere in bonis operibus, quia curat deus humana. Verba Iob. et quidem scio quia de manu mea est increpatio: de peccatis meis. et manus mea grauis facta est super gemitum meum: ideo me percussisti, ut doleam. et uenire usque ad solium eius? ut sim tam sanctus, ut perueniam ad eorum numerum, qui sedes eius sunt. tunc enim possum dicere uera et audire: unde et caeli dicuntur sancti. et cognoscam causationes quas loquetur mihi: redditiones causarum, quibus se omnia iuste iudicare demonstrat. et sentiam quae adnuntiat mihi: iam proximus ei. an in multa uirtute diiudicabitur mecum? ut per potentiam resistat mihi. nequaquam. tantum in terrore non abutatur me: propter peccata mea, pro quibus timeo modo, cum sum in terrore, non abutatur me. ceterum cum ad eum uenero: in ilia libertate, qua ego adnumerabor solio eius, omnia amabo et non mihi resistet uirtus eius; quamuis modo possit me abuti, utpote peccatore. id est: faciat de me quod uult, etiam cum poena mea, iuste tamen. 1 lob 22, 21 2 Iob 22, 23 4 Iob 22, 24 5 Iob 22, 16 6. 7 Iob 22, 29 8 lob 22. 30 11 Iob 23. 2 12 lob 23, 2 14 Iob . 23, 3 17 Iob 28, 5 19 Iob 23, 5 20 Iob 23, 6 21. 23 Iob 23, 6 1 subsannabit GTPCbdHier 3 a om. S 4 hoc C ponens GTPCbd 7 ipsum alt. om. C et om. C dicens C est] es GPCSb 8 in om. GTPCbd 9 munditia S manum S 11 et quidem] equidem GS 12 mea] eius SHier 13 percussistis P 18 quibus] qui cft C 21*tantum] tamen TPCbd errore G 22 non orn. TPC 23 ceterumuenero om. SHier 24 ego om. GP 26 peccatorem G ueritas enim et increpatio ab eo est: id est non iniuste increpat. educit in finem iudicium meum: etiam si modo corripit, postea manifestabit. nam si primus ambulauero, postea non ero: non arroganter sperem, non infideliter desperem, hoc est: non declinare dextra aut sinistra. inde est: si ascendero in caelum, tu ibi es. quis me inde potest pellere? et cetera. a laeua quid aget, non adprehendam: superiora repetit. a laeua autem dicit non se adprehensurum deditum temporalibus. conuertetur ad dexteram, et non uidebo: ideo non debeo esse a laeua; conuertetur autem dixit, quia ipse in spiritalibus est, unde ego me auerto, si a laeua fuero. sed scit ipse uiam meam: ut, etiamsi per tribulationes duxerit, sequar. probauit me sicut aurum: in tentationibus. egrediar in praeceptis eius: de tenebris meis exeam, sed tamen in praeceptis eius. si autem ipse iudicauit sic: ut per tribulationes me tamquam aurum probet. propterea ad eum festinaui: quia me tribulauit, ideo relictis temporalibus ad eum festinaui. et commonitus so lli c it us fui de eo: ut his poenis carnalibus aeterna supplicia deuitarem. idcirco a facie eius turbabor: modo turbabor, ut caueam cogitans futurum iudicium, ubi erit eius manifestatio. et dominus molliuit cor meum: et ipsum timere, quo cauet futuras poenas, misericordiae dei deputat. non enim sciret superuenturas poenas et tenebras malis, nisi dominus molliret cor eius praesentibus tribulationibus: aduersus illud, quod indurat deus cor Pharaonis. 1 Iob 23, 7 2 Iob 23, 7 3 Iob 23. 8 6 Ps. 138, 8 7 Iob 23, 9 10 Iob 23, 9 12 lob 23, 10 13 lob 23 10 14 lob 23, 11 15 Iob 23, 13 17 Iob 23, 14 18 Iob 23, 14 20 Iob 23, 15 22 Iob 23, 16 26 cf. Ex. 7, 3 1 est ab eo Cbd 2 ct e.łucet S fine G 3 et si SHier abiero S 4 posteaj ultra SHier non med.] nam C 5 dextera P 6 caelo P 7 agitet S adprehende S 10 debebo C 11 ego] ergo G aduerto C 12 sed om. Cbd 13 me duxerit bd dixerit C et probauit SHier 14 tribulatiouibus Cbd ingrediar Sb 19 aeterna om. 6 21 eis TC 24 poenas et om. G Quare dominum non latuerunt horae: quamobrem, uel: itaque. finem transgressi sunt: Christum. et inclinauerunt pauperes a uia iusta: ut uel imitarentur eos uel inde arbitrarentur non esse diuinum iudicium, quia inpunitam malitiam uidebant qua eis nocebant iustitiam relinquentes. simul absconditi sunt mites terrae: cum his, qui declinauerunt a uia iusta, absconditi sunt mites, ne mihi ferrent auxilium. nam tria sunt genera hominum in ecclesia, cum fit persecutio: alii enim consentiunt, alii fugiunt, alii patiuntur, quorum personam sustinet Iob. et inruerunt asini feri in agro super me: stulti et indomiti et ob hoc superbi inruunt super me confitentem, id est ecclesiam. et exeuntes ad opus suum: hoc enim est opus eorum, ut in me inruant, id est ad hoc deputati sunt a deo. suauis factus est ei panis in adulescentes: inpio et persecutori suauem panem dicit, id est persecutionem, qua libenter fruebatur, cum eam faceret adulescentibus: ut adolescentes aut pro amatoribus uoluptatum accipiamus, quia ipsi facile talibus consentiunt, aut pro eis, qui tantum in ecclesia profecerunt, ut pueritiae quidem simplicitatem transierint, sed nondum peruenerint ad robur illud uirile, quo etiam persecutor contemnitur. agrum ante tempus non suum demessuerunt: aut genera persecutionum dicit. ut aliquem agri damno terrerent, aut pro agro ecclesia intellegenda, quam ante maturitatem persecutionibus metere. uoluerunt, id est, antequam simul zizania crescerent, ut tempore messis 1 lob 24, 1 2 Iob 24, 2 3 Iob 24, 4 6 Iob 24. 4 10 Iob 24, 5 12 Iob 24, 5 14 Iob 24, 5 22 Iob 24, 6 1 horae] habere C 2 uel: itaque om. TPCb transgresse S 5 uidebant malitiam TPCbd relinquentes iustitiam TPCbd 9 ait C 11 sicut asini SHier agros oS\' et pr, om. C 12 irruerunt Cbd id estl scilicet bd et om. SHier 13 opus est TCbd 15 est om. P eis CHier et S adholescentes G 20 pueritiani G simpliciter G transierunt G 21 peruenerunt Gt b illud om. C persecutus GPl 23 dicit persecutionurn TPCbd 24 pro om. TC agro] pago P separarentur. de stillicidiis montium madescent: confugientes nudi ad speluncas, ubi saxa distillant. rapuerunt ab ubere pupillum: pupilli et uiduae plerumque ex persona ecclesiae accipiendi est populus sub tormento. et eum qui ceciderat, humiliauerunt: desertum uel auxilio dei uel alicuius; quod est magnae saeuitiae, non talibus parcere. in angustiis insidiati sunt inique: in necessitatibus. de ciuitate et de domibus eiciebantur: ab eis eiciebantur alii. anima uero paruulorum in gemitu ualde: fuit. ipse autem deus eorum curam non habuit: inpiorum, quia modo curam eorum non habendo fecit eos desperare de iudicio dei, quia inpune mala faciebant. et ideo in tenebras traditi sunt: ignorantiae iudicii dei. et repente ut fur: eos occupabit dies ille. oculus adulteri obseruat tenebras: ostendere uult in quas tenebras tradantur inpii per inpunitatem; non enim eas quas captant adulteri et ceteri qui male faciunt per noctem, ne agnoscantur per diem; sed illas quae etiam mane super eos sunt. suffodit in tenebris domos: alia mala facta commemorat. per diem obsignauerunt semet ipsos: occultauerunt. non cognouerunt lucem, quia simul eis manet umbra mortis: non quia nox recessit, propterea eos deseruit umbra mortis. leuis est super faciem aquae: ad comparationem terrae splendidiores accipiendi sunt, quos lux penetrat et imago leuitatis; et ideo leuis est super eos umbra mortis. nam et ipsi portant eam per condicionem carnis. uel: leuis est super faciem 1 cf. Matth. 13, 29. 30 Iob 24, 8 2 lob 24, 9 4 lob 24, 9 6 Iob 24, 11 7. 8 Iob 24, 12 9 Iob 24, 13 12. 13 Iob 24, 14 14 Iob 24, 15 18 Iob 24, 16 19. 20 lob 24, 16. 17 22. 26 Iob 24, 18 4 sunt P 6 parcere talibus P 7 inique insidiati sunt SHier ciuitatibus b 8 domibus] domibus suis S domibus ui Hier 9 in gemitu] ingemuit S autem om. C 10 n5 cura b 12 tenebiis Cb; tradidit eos in tenebras SHier 13 et nocte erit sicut fur SHier eos ut fur occupabit b occupauit eos G 15 ostendere-tenebras om. C 18 mane d: male Pb male TC; in G male post eos legitur 20 qua S 21 manet eis S mane Hier aquae dixit super eos qui in baptismo confitentur. maledicatur pars eorum super terram: sterile sit quod delegerunt. de sinu enim pupillorum rapuerunt: de corde infirmorum uerbum per malam suasionem. deinde rememoratum est peccatum eius: quod putabat in obliuionem uenire. conteratur sicut lignum insanabile omnis iniquus: quod non sanat. sterili enim non fecit bene: quae sine consolatione filiorum est. consurgens ergo non credit contra uitam suam: non credit aduersus uitam suam; debuit enim credere malam se habere uitam et eo ipso consurgere. cum infirmari coeperit, non speret sanitatem: tribulari. sed cadit in languorem. tales enim inpius consolationes quaerit in rebus aduersis, quibus infirmior fiat. emarcuit sicut malua in aestu: altitudo eius, quia non tulit aestum tribulationis; malua autem propter infirmitatem. aut sicut de stipula spica eius sponte decidens: quia inane erat culmen ipsius; ipse enim sibi elegit tales consolationes quibus peius infirmetur. alioquin quis est qui loquatur mendacium me dicere? si et aliter sunt. Verba Baldad Sauchitis. quid enim exordium quam timor ab eo? ista subiunctio uidetur illis uerbis consentire, quibus dicit Iob: idcirco a facie eius turbabor, considerabo et timebo ab eo. nemo putet esse moram piratis: sine mora secundum permissum eius tentant. in quem enim non uenient insidiae ab eo? hoc est, cum ipse permittit. insidias autem dicit tentationes. aut quomodo 1 Iob 24, 18 3 Iob 24, 19 4 Iob 24, 20 5 Iob 24. 20 7 lob 24. 21 8 lob 24, 22 10 lob 24, 23 12 lob 24, 23 13 lob 24, 24 15 Iob 24, 24 18 Iob 24, 25 20 Iob 25, 1 22 Iob 23, 15 23 Iob 25, 3 24 Iob 25, 3 26 Iob 25, 4 3 corde] ore Cb 5 pectum S 6 iniquos S 7 sanatur P 12 cadet SHier 14 sicut om. C 15 maluam GPC 16 quasi S testibula S decidens sponte eius Cbd eius om. SHier 17 inane] mane Cbd cnlmine T in culmine bd 19 sic G 20 baldaeintis uerba C balda P suitis GTPb 21 ab eo] habeo S 23 nemo enim Hier 26 permittat P erit homo iustus coram domino? ergo iuste eum tentari permittit. uel quomodo se mundabit natus ex muliere? nisi enim a deo mundatus fuerit, inmundus est. si lunae praecipit, et non lucet: quoniam si exigant rationes et ordo prouidentiae ipsius, ut luna non luceat, praecipiet, ut non luceat, et non lucebit. sed quare? utrum inde uult uideri non mundam lunam coram eo, quia praecipit ei, et non lucet? an forte rationalis animae natura figurate hic insinuatur, cui sol intellegibilis est lumen illud uerum, quod inluminat omnem hominem? et quoniam tanto magis lucet luna terrenis aspectibus, quanto magis recedit a sole. cum autem propinquat soli, interimitur terris: intellegamus animae diuinitus praecipi, ut superata natiuitate terrena atque mortali, qua splendor eius adparet terreno sensu uidentibus, adpareat et propinquet subiugeturque sapientiae, quo eius luce secretissime exultans caueat facere iustitiam suam coram hominibus, ut uideatur ab eis, sed cum gloriatur, in domino glorietur, quia et cum adparet hominibus, dono creatoris adparet. nec stellae sunt mundae ante eum: in comparatione eius.