Sophar Minaei uerba. aut numquid eloquens uidebitur iustus esse? putat enim Iob uerbis magis quam operibus abundare. beatus natus homo breuis uitae: sententiam suam illi replicat, quam uult intellegi loquaciter dictam et inaniter. cum nemo sit qui contradicat tibi: quia quando dicebat, nemo ei contradixit. sed quomodo dominus\'loquatur ad te? ea loquere potius, quibus misereatur tui deus. quia duplex erit super te: corripiendo et consolando. et tunc scies quia digne 1 Rom. 4, 17 2 Iob 10, 20 5 Iob 10, 20 9 Iob 10. 21 14 Iob 10. 21 16 Ioh. 1, 9 18 Iob 11, 2 20 Iob 11, 3 22 Iob 11, 3 23 Iob 11, 5 25. 26 lob. 11, 6 2 paruum tempus S 8 parum T 5 donec] ut SCHier 6 mutatum om. C 9 in poenas om. SHier reuerti non licet] non reuertar SHier 10 enim om. C commeranit G 14 cum] si G 15 uita GCS enim est C 18 Verba Sophar Minaei d Minaei] naamathite b uidebitur eloquens bd 19 putant C 20 beatos natos homines S homo natus homo Hier 21 illis GPC 23 ei] et C reddita sunt tibi a domino pro eis quae peccasti: post correctionem sequente inluminatione. aut uestigium domini inuenies? ut uelis deum reprehendere. sublime est caelum, et quid facies? ut inuenias sacramenta caeli; non enim debes eum reprehendere, cuius opera non comprehendis. quis dicet illi: quid fecisti? et hoc enim recte erit factum, si deus hoc fecerit, quia facere aliquid ille nisi recte non potest. ipse enim nouit opera hominum iniquorum: non iniqui operis est. unde uult intellegi quia stulte hic, quem iniquum putat, reprehenderit deum; sic enim eum loqui existimauit. homo uero aliter nutat sermonibus: modo illi placet deus, modo illi displicet, cum apud deum sit firmitas. et uir natus mulieris tamquam onager erit in deserto: cupiditate libertatis inpatiens dominatoris atque domitoris. et extendens ad eum manus tuas: ut acceptet opera tua. si iniquum quid est in manu tua: ipsa duo repetiuit, sed ordine mutato. et iniquitas in domo tua non maneat: hoc dixit cor. sic enim fulgebit facies tua tamquam aqua pura: conscientia. tamquam fluctum qui non praeterit, et non terreris: nisi omnes tangat in hac uita. et oratio tua tamquam lucifer erit: ante inluminationem praeibit; quasi et ista ad prophetiam sanctae ciuitatis uel ad populum dei pertinentia audita uel reuelata dicuntur, sicut a superioribus 2 Iob 11, 7 3 Iob 11, 8 6 Iob 11, 10 8 Iob 11, 11 . 11 lob 11, 12 13 Iob 11, 12 15 Iob 11, 13 16 Iob 11. 14 17 Iob 11, 14 18 Iob 11. 15 20 Iob 11, 16 21 Iob 11, 17 1 sint TCbd deo Hier pro eis om. TPCbd 2 sequentem inluminationem G 3 dei TCb sublimior Hier 4 caelo Hier 6 dicis S enim om. G 8 non om. GT hominum om. S 9 operas G 10 eum enim G 11 uero] enim nero G om. Hier intrat C 15 extendis S extendes Hier 16 acciperet b 17 tua] tua est Cb 19 facies] manus C tamquam] sicut C 20 fluctus Tb non post qui om. SHier 21 terreberis SHier tangant C 23 ciuitatis] trinitatis C 24 pertinacia P eius amicis dicta sunt. et rogabunt faciem tuam multi: omnia ista de ecclesia. Verba Iob. sed iustus uir et sine crimine uenit in derisum: de domino intellegendus est. sensus: non ergo mirum, si et ego uobis in derisum ueni. et domus eius ut deuastaretur ab iniquis: ecclesia a persecutoribus. immo uero nullus confidat, cum sit nequam, se inpunitum futurum: quia iudicium a domo dei. tamquam inquisitio in eos non sit futura: non confidant. sed tamen interroga quadrupedia, si tibi respondeant: ideo recte inquirit iniquos, quia ex operibus potuerunt agnoscere creatorem et colere debuerunt; non enim creaturarum responsione doceri debuerant, cum acceperint rationem, qua ista cognoscerent. si non in manu eius est anima omnium uiuentium: hinc ergo scitur, quia ipse omnia creauit, quia in manu eius anima omnium uiuentium. et spiritus omnis carnis hominis: omnis carnis humanae, id est rationalis animae. auris enim sermones diiudicat: quemadmodum sensus sensibilia diiudicat, ita spiritalia spiritus, qui debuit cognoscere, quoniam in manu domini est, opera domini. in multo tempore sapientia est: non utique in multo tempore, sed apud dominum, a quo petenda est. si destruxerit, quis aedificabit? propter uirtutem destruxerit et propter sapientiam concluserit, ut ad eam non perueniat. si prohibuerit aquam, siccabit terram: sapientiam ipsam, terram uero hominem. quodsi 1 Iob 11, 19 3 Iob 12, 4 5 Iob 12, 6 7 Iob 12, 6 8 cf. I Petr. 4, 17 9 Iob 12, 6 10 Iob 12, 7 14 Iob 12, 10 17 Iob 12, 10 18 Iob 12, 11 21 lob 12, 12 23 Iob 12, 14 25 Iob 12, 15 26 lob 12, 15 1 amicis eius TPCbd 6 ut] non C iniquissimo S 7 immo om. S uiro S 11 responderint SHier 12 cognoscere bd 13 non debuerant TPC 14 eius om. TC 15 hic G 16 anima omnium uiuentium in manu eius Cbd 18 aures S sermonis S 20 que b 22 deum C 23 destruxerit om. C 24 cluserit G clauserit bd 26 quod etsi b et emiserit, perdet euertens terram: multis enim sapientibus factis turbabuntur peccatores. qui ducit consultores captiuos: subiugat enim sibi eos qui se consulunt. iudices autem terrae in pauorem misit: aut Iudaeos aut Pilatum aut sensu terreno iudicantes. qui collocat reges super sedes: id est apostolos. et circumdedit balteo lumbos eorum: id est continentia. qui emittit sacerdotes captiuos: ut ab hominibus ducantur; et significantur Iudaei. qui permutat labia fidelium: permutat in bonum, ut non de iustitia sua, sed de gratia eius praesumant. et intellegentiam senum cognouit: cui placet intellegentia senum. unde est: cogniti estis a deo, cui aduersarium est: non noui uos. et bene coepit a fide et peruenit ad intellegentiae canos. qui reuelat profunda de tenebris: aperiendo prophetias. et produxit in lucem umbram mortis: id est fecit, ut cognosceretur uita ista, quia umbra mortis est. decipiens gentes et perdens eas: putantes quod nocerent ecclesiae dei, cum sibi nocerent, quod de inpiis intellegendum est. sternens gentes et in uiam ducens eas: ad humilitatem tamquam illum asinum. reconcilians corda principum populi terrae: sibi reconcilians uel Iudaeos uel reges terrae, qui primo persequebantur ecclesiam. seduxit autem eos in uiam quam non nouerant: subruendo legis opera, ut simpliciter intellegerentur; hinc eis uisus est peccator. quo errore tenebrati sunt tamquam ebrius. 2 Iob 12. 17 4 lob 12, 17 5. 6 Iob 12, 18 7 Iob 12. 19 9. 11 Iob 12. 20 12 Gal. 4, 9 13 Matth. 25, 12 14 Iob 12, 22 15 Iob 12, 22 17 Iob 12, 23 19 Iob 12, 23 21 Iob 12, 24 23 Iob 12, 24 25 Iob 12, 25 1 et om. Hier perdedit S 2 consolatores G consiliarios Hier 3 subiungat C 6 id est om. G 7 baltheo b lumbosJ renes Hier 9 perniutat] pGctat C 13 coepit a] accepta G 15 producit G per- duxit C 16 agnosceretur Pb 18 ecclesiis C 19 si sternens S 20 uia deducens Hier uiam deducens S 23 eduxit TPb illos Hier uia Hier 24 intellegeretur TC 25 et errabant sicut ebrius SHier Et arguam in conspectu eius, si uoluerit: ut arguat se ipsum; quod est confessionis. et curatores malorum omnes uos: bonos enim non potestis consolatione curare. audite ergo obiurgationem oris mei: in uos. et ante conspectum eius profertis dolum: cum uultis uos uideri iustos, quod non estis. an subtrahitis uos ipsos iudices fieri? numquid potestis dissimulare et non iudicare, quia de uobis uerum dico? si enim omnia facientes adiciemini ei, id est: etiamsi omnia praecepta faciatis, inueniet in uobis quod arguat; nemo enim iustus in conspectu eius. quodsi et occulte personas mirati fueritis: suas, se ipsos iustificando non solum ad homines, sed etiam ad se ipsos. corpus autem luteum: ut fragilitatis saltem uestrae consideratione timeatis. adprehendens meas carnes dentibus meis: non mihi parcam, ut non solum uos arguam sed etiam me. et animam meam ponam in manu: inspiciendam, ut nihil celem, siue ut computem peccata mea. licet occidat me ille qui potens est, qui et coepit: quamuis occidat peccata mea. tamen loquar et coram eo arguam me: non me iustificabo abscondens peccata mea. ecce ego adpropinquo iudicio meo: ut iudicem de me, quasi ipsa sit hominis iustitia in confessione sibi non parcere. tunc a facie tua non abscondar: quemadmodum absconduntur peccatores. manum aufer a me: ut nihil in me sit castigandum et sit in me caritas. et timor tuus non me terreat. quot sunt iniquitates meae? hinc potest uideri 1 Iob 13, 3 2 Iob 18. 4 4 Iob 18. 6 Iob 13, 7 6 Iob 13, 8 8 Iob 13, 9 11 Iob 13, 10 13 Iob 13, 12 14 Iob 13, 14 US lob 13, 14 17 Iob 13. 15 19 Iob 13, 15 20 Iob 13, 18 22 Iob 13, 20 24 Iob 13, 21 25 Iob 13, 21 26 Iob 13, 23 3 enim om. G 4 obiurgationem] coniurationem G 7 et non indicare] et non peccare: iudicate quia sqq. b 8 facietis TPCbd 11 quod etsi b 13 aaltim P 14 carnes meas SHier 18 qui et] quia et SHier 19 tamen loquar-arguam me post peccata mea in uerau 20 sequuntur in GTPC 20 ego] enim TPCb 26 quod G hic G illud dixisse: animam meam ponam in manu [mea]: ad computandum. aut putas me esse contrarium tibi? cum utique infirmus sim et quasi hoc metuis, ne si iustificatus fuero, par tibi sim, cum folium sim. ergo est aliqua latens causa, quando haec non est. et inposuisti mihi peccata iuuentutis: ut haec sit causa, quare dicat abscondi a se peccata sua, quia superbierit, quod est peccatum iuuentutis. et posuisti in compede pedem meum: in uinculo mortalitatis. et radices pedum meorum contemplatus es: cupiditates meas. qui ueterasco sicut uter: ut uinum nouum portare non possim aut [ut] panno nouo consui uelut uestimentum quod a tineis comestum est. Homo enim natus ex muliere breuis uitae et plenus iracundiae: poenae. et hunc fecisti uenire in iudicium coram te? quamuis ita mortalis sit, et ipse habet tamen unde rationem reddat; exigitur enim de illo quod potest, quamuis perparum possit. dinumerati enim sunt menses eius apud te: eo enim quod temporalis est, de peccato conuincitur; nam aeternum illum tu feceras. discede ab eo; sine, requiescat: secundum opinionem carnalis et animalis hominis, cui totum bonum haec uita est. et ideo sibi uult parci, ut fruatur hac uita. est enim arbori spes: inridenter haec pronuntianda. utique enim magis est spes homini: quod carnales nolunt credere. uir uero cum mortuus fuerit, abiit: et hic ironicos. tempore enim 1 Iob 13, 14 2 Iob 13, 24 5 Iob 13, 26 7 Iob 13, 27 9 Iob 13, 27 10 Iob 13, 28 11 Iob 13, 28 13 Iob 14, 1 14 Iob 14, 3 17 Iob 14, 5 20 lob 14, 6 22 lob 14, 7 24 lob 14, 10 25 lob 14, 11 1 manu] anima C mea inclusi; abest enim enim pag. 537, 16 2 autj et S 3 sum TPCbd 4 cum ergo G 5 hoc T 7 superbierint C 8 imposuisti Hier 9 et om. Hier 10 ueterisco S 11 aut] uel S ut inclusi om. b sicut S 12 tinea b 13 ex] de SHier breui uiuena tempore et plenus sqq. b 14 iracundia S poenae] plene Cb uenire fecisti Hier 17 perparum] parumper P 21 et animalis om. G 23 magna b 24 hominis b cum] si S 25 hyronicos GTC ironicos P ironicwç d ironia est b; his uerbis fin. cap. XIII in b minuetur mare: nam post inpletur. dicit autem de his locis, ubi accessus et recessus fit, uel quod omnia litora latenter minuuntur et augentur, horis lunaribus, id est cum oritur luna, uel nobis uel aliis usque ad medium caelum crescit et inde minuitur. usquequo caelum est, non consuetur: ad nouum, id est ipsi caelo. atque utinam apud inferos me custodisses: usque adeo est spes resurrectionis, ut iam et his carerem uitae incertis. et abscondisses me, donec requiesceret ira tua: hinc est: abscondere pusillum, donec transeat ira domini, id est, donec transeat ista mortalitas et ad resurrectionem ueniatur. si enim mortuus fuerit homo, uiuet: nam haec non est uita. consummatis diebus uitae suae: tunc uiuet. deinde uocabis et ego respondebo tibi: oboediens tibi sine impedimento mortalitatis. signasti in sacculo iniquitates meas: ut redderes mihi. a;dnotasti si quid inuitus erraui: etiam hoc adnotasti. inuitum autem errare peccati poena est. et quidem mons cadens defluit: ita et homo ex altitudine et firmitate sua cecidit. et petra ueterascit in loco suo: ut homo in genere suo et condicione sua. et alluuione frequentium gurgitum: quasi et homo ita ad exilitatem perductus sit, cum crebris cupiditatum alluuionibus adteritur. spem uero hominis perdidisti: gradus fecit de monte ad petram, a petra ad lapides, a lapidibus ad arenam, quia has minutiones carnales patiuntur. et bene iam "perdidisti" dixit. inpulisti enim in finem: in consumptionem, 5 Iob 14, 12 6 Iob 14, 13 8 Iob 14, 13 9 Es. 26, 20 11 Iob Iob 14, 14 13 Iob 14, 14 Iob 14, 15 15 Iob 14, 17 16 Iob 14, 17 18 Iob 14, 18 19 Iob 14, 18 20 Iob 14, 19 23 Iob 14, 19 26 Iob 14, 20 2 fit] sit T 3 minuantur GP augentur] allegentur G id est] scilicet bd 4 prius uel] in C caelum] mensem TCb 5 consuetur . ad nonum (Mc coni.) b 8 incertę b 13 consumatis G consumatus S 16 inuitus om. S 17 poena peccati TCbd 18 quidam C defluet S homo] hoc G 19 ueterescit S 20 illuuione G 21 ad] et C 25 munitiones. G mutationes b 26 enim] eum S ut pereat spes ista, qua carnales gaudent. mutasti faciem eius, dimisisti eum: cum imago dei in eo exterminata est. et cum multi fuerint filii eius, nescit: quia moritur, quamuis propagetur soboles. sed carnes eius super eum doluerunt: id est, talem condicionem suam homo carnaliter dolet et animaliter luget; spiritalis enim nouit, quia etsi exterior homo corrumpitur, sed interior renouatur de die in diem, quia hoc fieri sentit in semet ipso. Eliphaz Themanitis uerba. et inpleuit dolore uentrem: spiritus enim scientiae per consolationem sanat potius a doloribus: tu autem qui inples uentrem dolore, non spiritu scientiae respondes. nonne tu repulisti timorem? deum non timuisti, talia in eum dicens. et elegisti linguam malorum: qua homines maledicunt. quid enim? numquid primus homo natus es? quia tantum superbis. aut ante colles concretus es? etiam montes nomine collium accipiendos, id est ante omnes uirtutes, spiritus potentes. sed et senex et decrepitus in nobis est: qui sciat etiam quae nos nescimus, est inter nos. quid ausum fuit cor tuum? et quid sustinuerunt oculi tui? sperauerunt. quid enim est homo, ut sit sine crimine? quod et tu dixisti. si in sanctis eius non est fides? propter incerta temporum, quibus plerumque falluntur, ut multa dicant et non faciant. et caelum non est mundum ante eum? pro his qui habitant in caelo; aut certe caelum pro ipsis sanctis ponitur. quia in his habitat deus. quae sapientes dixerunt et non celauerunt parentes suos: quia etiam Iudaeis apostoli praedicauerunt. 1 Iob 14, 20 3 Iob 14. 21 4 Iob 14, 22 7 cf. II Cor. 4, 16 9 Iob 15, 2 12 Iob 15, 4 14 Iob 15, 7 16 Iob 15, 7 18 Iob 15, 10 19 Iob 15, 12 21 Iob 15, 14 22 Iob 15, 15 24 Iob 15, 15 .27 lob 15, 18 3 fuerunt Tbd 8 se TPCbd 9 Verba Eliphaz Themanitis d eliphat GP elephaz b themantis C inplebit SHier 12 et addidi 13 in eum talia Cbd 18 prius etJ ad S 21 enim om. Cb est enim TP estJ est cum Cb 22 et] tu T om. PCb 28 praedicarunt T ipsis solis data est terra: inhabitanda. nec superuenit illis quisquam extraneus: nec sanctus homo uel angelus, id est: in securitate possidebunt. cum putauerint se esse iam in pace: ita dicit, quasi hoc putet ipsi lob euenisse. non credit conuerti a tenebris: non credit ut conuertatur a peccatis. et decretus est in escam uulturum: aeriarum potestatum, quae mortibus peccatorum pascuntur. sicut dux in prima acie decidet: audax est et non fert tribulationes. qui eleuauit manus contra deum. an: quia eleuauit? et cucurrit contra eum contumeliose: aduersaria faciendo quam praecepit. in crassa ceruice scuti sui: praesumens de protectione sua. quia operuit faciem eius in adipe suo: per adipem, id est per exaltationem superbiae suae abscondit a se deum. et fecit capistrum super femora: ut libidinibus suis colligaretur, quo uinculo duceretur ad mortem. quae enim illi parauerunt, alii auferent: ipsum etiam regnum terrenum uel quamcumque spem temporalem, quam cum toto mundo iusti accipient. et non ditabitur nec permanebit substantia eius: inpii scilicet. non inmittet super terram umbram: id est non uiret. sed stirpem eius arefaciet uentus: tentatio. praecisio eius ante horam corrumpetur: priusquam sperat. decidat tamquam flos oliuae: decidat a pace, uel quia meliora hos sequuntur, quemadmodum florem fructus. testimonium enim inpii mors: signum. 1 Iob 15, 19 Iob 15, 19 3 Iob 15, 21 5 Iob 15, 22 6 Iob 15, 23 8 Iob 15, 24 9 Iob 15. 25 10 Iob 15, 26 11 Iob 15, 26 12 Iob 15, 27 14 Iob 15, 27 1(> Iob 15, 28 1« lob 15. 29 20 Iob 15, 29 21 Iob 15, 30 22 Iob 15, 32 23 Iob 15, 33 25 lob 15, 34 1 inhabitanda] in hac tantum GTPCb superueniet TC 3 puta- uerit S iam esse S 5 credet S a om. S tenebres S 6 uultorum S 7 aerearum b 9 qua Gbd quia TPCS dominum SHier 10 currit TPCb 16 ille Hier parauerum S parauit Hier 17 auferunt GTPCbd terrenum regnum C 20 iinpius G mittet S 21 styrpe S 23 decedat S florent G TP et ignis comburet domos eorum qui munera accipiunt: hi sunt enim inpii qui munera temporalia praeponunt iustitiae. concipiet [etj in uentre gemitus: ea quae sperat in poenam illi proficiunt.