Scripturi in euangelii librum, quem Lucas sanctus pleniore 11262 A 
 quodam modo rerum dominicarum distinctione digessit, stilum 
 ipsum prius exponendum putamus; est enim historicus. nam 
 licet scriptura diuina mundanae euacuet sapientiae disciplinam, 
 quod maiore fucata uerborum ambitu quam rerum ratione 
 subnixa sit, tamen si quis in scripturis diuinis etiam illa quae B 
 miranda illi putant quaerit, inueniet. tria sunt enim quae 
 philosophi mundi istius praecellentissima putauerunt, triplicem 
 scilicet esse sapientiam, quod aut naturalis sit aut moralis 
 aut rationalis. haec tria iam et in uetere testamento potuimus 
 aduertere. quid enim aliud significant tres illi putei, quorum 
 unus est uisionis, alius abundantiae, tertius iuramenti, nisi

 4 I Cor. 1, 25 8 cf. Cic. Acad. I 19 11 Gen. 26, 22-24. 33; 
 cf. de Isaac 20 sqq. 

 +EXPOSITYM SCI AMBROSI IN (-SH IN mZ) LVCA EVANGELISTA 
 (libri -V- add. m3) P EXPOSITIO SCI AMBROSI EPISCOPI ET 
 CONFRS MEDIOLANENSIS IN EVANGLIV SECVNDVM LVCAM B 
 INCIPIT LIB. I. AMBROSII SVPER LVCAM (f. 2r INCIP LIB PRIM 
 SCI AMBROSU DE IOH BAPT GENERATIONE) G INCIPIT LIB 
 PRIM\' SCI AMBROSII DE IOH BAPT GENERATIONE ErT INCIP 
 EXPOSITIO SCI AMBROSII IN LUCA EUANGELISTA FOV et (euangelista 
 om.) a et (in quo AD LUCAE EUANGELISTAE) L IN NOMINE 
 DNI INCIPIT TRACTATVS SCI AMBROSII MEDIOLANENSIS EPI 
 IN EGLO SCD LVCAM C. de a cf. praefatio 1 Scripturi... digessit 
 om . a (litt. maxoribus et minio pictis haec uerba exarare uoluit librarius) 
 in om. P librum (libro Oy) euangelii x libro CX unum 
 quem 7T qui secundum lucam (om, sanctus) G 2 quoda ̃ a ̣ d ̣ modo P 
 3 storicua G istoricus n hystoricuB ΕγΤ 4 mundanae (munda 8. u. 
 m2) 0 ne FKV euacuat 0 (-et corr.) nV euacat F 7 qui quaerit 
 F et (qui del.) π , (eras.) V quaerat χ 9 sit om. B 10 ratio-, 
 nalis aBf rationabilis P (bi exp.) 0 (bi eras.) T (bi del. m2) cet.; cf. 
 Augustinus de ciu. dei VIII4 iam om. X uetere PL et (i 8 . e tert.) G 
 uetera F neteri cet . 11 illi tres B 12 uisionis est T et tertius 00 

 1* 
 
 
 triplicem istam in patriarchis fuisse uirtutem? rationalis puteus 
 uisionis eo quod ratio uisum mentis acuat et animi purget C 
 optutum, ethicus puteus abundantiae eo quod cedentibus 
 allophylis, quorum specie uitia corporis figurantur, uiuae Isaac 
 liquorem mentis inuenit — purum enim profluunt boni mores 
 et bonitas ipsa popularis abundat aliis sibi restrictior — tertius 
 puteus iuramenti, hoc est sapientiae naturalis, quae ea quae 
 supra naturam uel naturae sunt conprehendat; quod enim 1262 A 
 adfirmatur et quasi deo teste iuratur etiam diuina conplectitur, 
 cum dominus naturae fidei testis adhibetur. quid etiam 
 tres libri Salomonis, unus de Prouerbiis, alius Ecclesiastes. 
 tertius de Canticis canticorum, nisi trinae huius ostendunt 
 nobis sapientiae sanctum Salomonem fuisse sollertem? qui 
 de rationabilibus et ethicis in Prouerbiis scripsit, de naturalibus 
 in Ecclesiaste, quia uanitas uanitatum et omnia 
 uanitas quae in hoc mundo sunt constituta; uanitati B 
 enim creatura subiecta est, de moralibus autem et 
 rationabilibus in Canticis canticorum, eo quod cum animae 
 nostrae amor uerbi caelestis infunditur et rationali mens sancta 
 quadam societate conectitur, admiranda mysteria reuelantur. 
 
 euangelistis quoque quam putas defuisse sapientiam, quorum

 3 Gen. 26, 22 11 cf. de Isaac 23, enarr. psalm. 118, 1, 3 
 15 Eccl. 1, 2 16 Rom. 8, 20 

 1 ueritatem X (uirtutem mS in mg. V) rationalis aC rationabilis P 
 (bi exp. mT) T (bi exp. m2) cet . 2 eo om. B acuet (om . et) B 
 3 ethicus P (in ras. ex ethinicua), C (us eras.), B (us exp.), V (us s . v. 
 m2) et hic hos a et hic FL π habundantiam P 4 allofilis P allophilis 
 BCOVy 9 adfirmatur P (in quo -at) 0 et (ur a. u. m2) E ab 
 adfirmante B adfirmate (e eras.) G adfirmat 7 (i tur 8. t) cet . et 
 om. aG 14 rationabilibus aCjLO rationalibus cet . et om. X in] 
 et X (in 8 . et m2 F) 15 uanitatum γπΤ et (tum in ras.) C, (tatum 
 ex tantium) E, (tum m2 ex tium) 0, (uanitantium m2) V, uanitantium 
 P (n alt. exp.) F (aniium in ras. m3) cet . 16 in mundo est y 17 creaturae 
 (om . subiecta est) a moralibus BC ΕγΤ miralibus F mirabilibus 
 P (i pr. et bi expuncta, sed puncta postea deleta) 0 (0 s. i pr. 
 m2) cet . 18 rationabilibus (bi exp., sed puncta erasa) P 19 rationabili 
 PL 20 innectitur a 
 
 
 alii cum uariis generibus sint referti, singuli tamen diuerso 
 genere praestant? est enim uere sapientia naturalis in libro 
 euangelii, qui scribitur secundum Iohannem. nemo enim, C 
 audeo dicere, tanta sublimitate sapientiae maiestatem dei 
 uidit et nobis proprio sermone reserauit. transcendit nubes, 
 transcendit uirtutes caelorum, transcendit angelos et uerbum 
 in principio repperit et uerbum aput deum uidit. quis autem 
 moralius secundum hominem singula persecutus quam sanctus 
 Matthaeus edidit nobis praecepta uiuendi? quid 1263 A rationabilius 
 illo admirabili copulatu quam quod sanctus Marcus 
 in principio statim locandum putauit: ecce, mitto angelum 
 meum et uox clamantis in deserto, ut et admirationem 
 moueret et doceret humilitate hominem atque abstinentia et 
 fide placere debere, sicut ille sanctus Iohannes Baptista his 
 ad inmortalitatem gradibus ascendit, uestimento cibo nuntio? 
 
 at uero sanctus Lucas uelut quendam historicum ordinem B 
 tenuit et plura nobis gestorum domini miracula reuelauit, ita 
 tamen ut omnis sapientiae uirtutes euangelii istius conplecteretur 
 historia. quid enim praecellentius ad sapientiam naturalem 
 quam quod spiritum sanctum creatorem etiam dominicae 
 incarnationis exstitisse reserauit? docet ergo naturalia, 
 si creat spiritus. unde et Dauid docens sapientiam naturalem 
 emitte inquit spiritum tuum, et creabuntur. docet

 6 Luc. 21, 26, Ioh. 1, 1 11 Marc. 1, 2; cf. Mal. 3, 1 12 Marc. 
 1, 3; cf. Esai. 40, 3 15 Marc. 1, 6 sq.; cf. Cic. Parad. I 11, 15 
 20 Luc. 1, 35 23 Ps. 103, 30 (32) 

 3 enangelii qui scribitur secundum Iohannem] euangelistae iohannis PL 
 4 audet crf maiestate dm uidit G dei diuidit a 7 apud dum a 
 qui P 8 moralibus (s. i moralius) r moralia G persequutus FV 
 10 copulatu C ΕγΤ copulat. 0 copulato cet . 11 ecce inquit 0 13 hominem 
 humilitate X (te m2 ex tg V) humilitatem C (m alt. eras.) X 
 abstinentiae fidem X (m eras. V) 18 omnis (e s . i m2) x omnes 
 αΒ CEG γ istius om. aB conplecteretur (cte 8. u. m3) P 19 eius 
 historia PBL 21 dicet G ergo] etiam n naturalia (a ult. in 
 ras.) 0 naturalico F natura quod (quod in ras . m2) V 22 sapientiam 
 cor naturale L 23 inquit om . i 
 
 
 moralia in eodem libro, cum me in illis beatitudinibus docet C 
 mores, quemadmodum amare inimicum debeam, quemadmodum 
 non referire et repercutere uerberantem, quemadmodum benefacere, 
 mutuum dare cum desperatione recuperationis et cum 
 remuneratione mercedis; merces enim facilius sequitur non 
 exspectantem. docuit etiam rationabilia, cum lego quoniam 
 qui fidelis est in minimo et in maius fidelis est. 
 quid adhuc de naturalibus dicam, quod docuit uirtutes caelorum 
 moueri, dominum solis esse unigenitum dei filium, in D 
 cuius passione tenebrae per diem factae sunt, terra obscurata 
 est, sol refugit? ergo omnem quem mundana sibi prudentia 
 falso uindicat principatum sapientia uere possidet spiritalis, 
 praesertim cum, audacius ut aliquid usurpemus, ipsa fides 
 nostra, ipsum mysterium trinitatis sine hac triplici sapientia 
 esse non possit, nisi credamus et illum naturaliter patrem, 
 qui nobis genuit redemtorem, et illum ethicum filium, qui E 
 patri usque ad mortem secundum hominem oboediens nos 
 redemit, et illum rationabilem spiritum, qui rationem colendae 
 diuinitatis et uitae regendae humanis pectoribus infudit. nec 
 quisquam putet nos potestatis aut uirtutis fecisse distantiam, 
 cum hac calumnia etiam Paulum possit incessere. neque enim 
 distantiam fecit ille, cum dixit: diuisiones gratiarum 
 sunt, idem autem spiritus: et diuisiones

 2 Luc. 6, 27 3 Luc. 6, 29 4 Luc. 6, 34 sq. 7 Luc. 16, 10 
 8 Luc. 21, 26 10 Luc. 23, 44 sq. 17 Philipp. 2, 8 22 I Cor. 
 12, 4-6 

 I mirabilia a 2 debeat F et -am corr . ml 0, m2 V 3 et non 
 EFL π 4 recuperationis aut remunerationis et mercedis Maurini 
 5 ęternę post mercedis add. 8. u . it 6 docet LX etiam] enim X 
 7 et] etiam BEGLT maius (ori 9 . us) i maiore a magnis LX 
 9 solis P ml FGNV solum Pm3 0 (-0 in ras.) cet . 12 sibi (eras.) uindicat 
 P 18 audacius ut] ut audacius B et (ut s. u. et ut deinde exp.) y 
 14 nostra (in ras. m2) 0 nam FK continens (in ras. 8 fere lilt., quarum 
 ultima fuit m) V 16 eth-icum (in eras.) P filium CF, om. cet . 
 18 rationem caelestem (deinde ras. 7 fere litt.) diuinitatis C 19 infundit 
 AGFOT 21 haec BEGTV et (e eras.) n incesaare LX 
 23 ministrationum ORTV ministratorum F 
 
 
 ministeriorum sunt, idem autem dominus: et diuisiones 
 operationum sunt, idem autem deus, qui operatur F 
 omnia in omnibus. operatur enim omnia et in omnibus 
 filius, sicut habes alibi quia omnia et in omnibus Christus. 
 operatur et spiritus sanctus, quia omnia operatur 
 unus atque idem spiritus diuidens singulis prout 
 uult. nulla ergo operationum distantia, nulla discretio est. 
 ubi uel in patre uel in filio uel in spiritu sancto nulli secunda 
 plenitudo uirtutis est.