exundauit igitur aqua et leuauit 
 arcam, et ferebatur super summum aquarum. non inmerito 
 exundauit aqua, quando caeli cataractae apertae sunt et de F 
 terra rupti sunt fontes aquarum et flumina. quod magna 
 enphasi dictum est. ubi enim eruptio, ibi inreuocabilis effusio 
 sit necesse est, nec retineri facilis ingentium prolapsio fluentorum. 
 manifestum igitur quod scriptum est. uerum si altius 
 spectandum putes, caro nostra diuersis agitatur et freti modo

 10 Gen. 7, 16 Philo Quaest. II 19 18 Gen. 7, 17 24 Philo 
 Quaest. II 20 

 1 auarus B auaros P (os ex us m3) T\' (v s . 0) DNCM auaris T 
 2 luxoriae PT luxoriose B effundendique P (den s. u. m3) 5 snperiora 
 PC superiori 1\' (i alt. ex e) DNM 7 luxoria P (v s . o) T 
 9 mentis uigorem B 10 est om. B 11 tuto & sepienda T 17 induit 
 (i alt. longum ex 1) operimento (eri s. u.) P indulto operimento T 
 congelascat B 22 enfasi libri 23 retineri potest T prolaptio N 
 prolatio CM 24 manifestum T manifestum est P (est s. u.) cet . aIiquis 
 P (ex altius m2) T\' 25 post agitatur add . fluctibus DY freti 
 more T 
 
 
 fluctuat passionibus, quibus huc atque illuc tamquam super 
 undas molestiarum suarum nunc fame, nunc siti, nunc cupiditate, 
 nunc gaudio, nunc dolore iactatur. 
 Illud quoque non praetermittendum arbitror, quia scriptura 249 A 
 non praeteriit, quantis numero cubitis aqua super terram 
 fuerit; quindecim enim cubitis super excelsos montes aquam 
 fuisse dixit. simplex itaque intellectus patet, allegoria autem 
 quinque sensus conplectitur, qui sunt in corpore nostro uelut 
 excelsi montes, qui hanc carnem passionum obumbrant et 
 plerumque incursantur bestiis et exagitantur condensa et opaca 
 eorum. unde et dominus per nationum credentium fidem 
 ueniens ad ecclesiam suam uenit a Libano, sicut ait Ambacum 
 propheta dicens: dominus a Libano ueniet, a monte B 
 umbroso et opaco. ecclesia quoque uenit a Libano, sicut 
 habent Cantica canticorum. ita enim legimus: ades huc 
 a Libano, sponsa, ades huc a Libano. transibis et 
 pertransibis a principio fidei, a cubilibus leonum 
 et montibus pardorum, quod gentiles populi. qui uelut 
 bestialium passionum graues patiebantur incursus, nunc altitudine 
 fidei et sublimitate deuotionis emineant. per hos igitur 
 montes Christus aduenit comprimens euangelicis disputationibus C 
 ferocis istius corporis motus atque illam altitudinem cordis 
 et se extollentem superbiam oboedientia et humilitate sui 
 destruens, meritoque fructus mansuetudinis ferre coeperunt 
 quos ante grauium passionum diluuia subruebant. de numero 
 autem cubitorum sic quidam ante nos aestimauerunt, quod 
 quinque sensus triplicem collectionem habeant, eo quod uisus 
 uisibile uidet et auditus audibile audit et odoratus odorabile

 4 et 25 Philo Quaest. II 21 6 Gen. 7, 20 13 Amb. 3, 3 
 15 Cant. 4, 8 

 1 atque P (at s. u. m3) 6 \'XV. PTCM montes excelsos N 
 8 sensus om. B 10 et pr. om. B exagitentur P (a s. e) 12 ambacum 
 T abacuc T\'C abacuch M abbacuc cet . 13 a Libano om. NCM 
 16 sponsa... Libano om. B 20 emineant T meant cet . 22 ferocis T 
 feroces P (es ex is) cet . istius om. DN 24 mansaaetudinis P (a 
 alt. eras.) 25 grauia B 

 XXXII. Ambr. pan 1, faac. 1. 

 29 
 
 
 odoratur et gustatus gustabile gustat et tactus quod tangendi D 
 substantiae subiacet tangit. ideo quinque sensus tripliciter 
 aestimati sunt uel secundum illud: scribe tibi tripliciter. 
 ego tamen illud commodius puto, ut sensus terreni hominis 
 atque animalis et spiritalis accipiam, quos illa diluuii fluenta 
 transcenderint. 
 Mento mortua est omnis caro, quae mouebatur. 
 quod et secundum litteram liquet et proprie ac naturaliter 
 carnis corruptelam indicio procellosae commotionis expressit. E 
 commotio enim uitiosa non est nisi per affectus corruptionem; 
 mouet enim uoluptates caro et ipsa uoluptatibus commouetur, 
 talis autem commotio corruptelam creat. causa ergo corruptelae 
 commotio istius mundi est, per quam anima uniuscuiusque 
 degenerat. cum enim uitiosae passiones mentem mouent, 
 corruptela generatur; cum excitantur studia uirtutum, disciplinae 
 profectus est. omnis igitur qui erat in arida mortuus est: F 
 nec enim poterant non mori quos tanti diluuii unda demerserat. 
 hoc secundum scriptum seriemque uerborum. ceterum 
 si allegoriam quaeras, non est dubium quia exemplo ligni 
 aridioris, quod simul ut lambere coeperit ignis exurit, ita 
 anima, nisi diuersarum umescat rore uirtutum poculo quodam 
 inrigata sapientiae et fonte iustitiae atque inriguo castitatis, 
 tamquam arefacta radice uitali cupiditatum deflagrat incendio 
 uel profluuio carnis inlisa procumbit. unde semper epulari 
 debet animus bonorum operum cogitationes, ut prudentiae 250 A 
 suco mens inebriata pinguescat, quo non facile diluuii corporalis 
 cedat iniuriae atque arido incuriae situ euirata moriatur.

 3 Prouerb. 22, 20 7 Gen. 7, 21 Philo Quaest. II 22 16 Gen. 
 7, 22 Philo Quaest. II 23 

 1 gnBtatus P gustus cet. 8 tibi om. B 12 corrnptela creatur B 
 14 degenerat TT\' degenerat P degeneratur DNBCM .15 excitantur 
 scripsi excitant libri 17 demerserat TM et (de ex di) T\' dimerserat 
 cet . 19 est dubium PT\'B dubium est cet . ad exemplum N exemplfi 
 CM 21 hamescat D (h. 8. u.) TBNCJI . 27 situllll P siti DN eairata 
 P (e in ras.) uirata B enicerata M 
 
 
 ideoque nos admonet dominus a fonte sapientiae non recedere, 
 pocula uirtutis haurire, ne quis sole iniquitatis arescat et 
 procellam persecutionis sustinere non possit. scriptum est 
 enim: quodsi in umido hoc faciunt, in arido quid 
 fiet? 
 
 Deleuit inquit deus omne quod erat super faciem B 
 terrae. scripti euidens explanatio, allegoria autem expositam 
 nobis declarat superbiam, quae se extollit in hac terrena 
 fragilique substantia et inmemor diuinorum humana despiciens 
 ipsum adrogantis uiri habitum incessumque deformat. quales 
 describit Esaias Iudaeae filias oculorum micantes nutibus et 
 alta se ceruice iactantes. sunt enim huiusmodi erigentes supercilia, 
 inflato corde, elato pectore, ceruice resupina, qui solum 
 quidem pedum perstringant uestigiis, toto autem se librent. c 
 corpore at inani suspendant examine, in priora gressu prodeant 
 in posteriora uerticem reclinantes, caelum spectent, 
 terram autem fastidiant tamquam ceruicis dolore suffixi. ut 
 eam inclinare non possint. hos igitur deleuit de libro uitae 
 deus dicens: omnis qui se exaltat humiliabitur nec 
 inter merita sanctorum commentis facit adhaerere caelestibus. 
 
 omnibus igitur qui extra arcam fuerunt interemptis D derelictus 
 est solus Noe in arca cum iis qui cum ipso 
 erant. non indiget interpretatione sermo simplicior - concurrit 
 intellectus cum littera —, altior autem et interior significatio 
 demonstrat iustum uirum amatoremque sapientiae tamquam 
 arborem fructuosam internecatis quae escam eius solebant 
 adrodere, comam obumbrare, coaitare processus ramorum

 1 Baruch 3, 12 4 Luc. 23. 31 6 Gen. 7, 23 Philo Quaest. 
 II 24 11 Esai. 3, 16 18 Apoc. 3, 5 19 Luc. 14, 11 21 Gen. 
 7, 23 Fhilo Quaest. II 25 

 6 omnem P (m alt. eras.) super... declarat om. T 8 superbia T 
 quastg P (i se a. Rrę m2) quae te T que (e in ras.) & T\' quae uel B 
 11 filias P (a m2 ex o) 14 pedem P (v 8. e alt. m3) prestringant P 
 (p m3) praestringant TT\' librent P (r s. u.) 15 procedant DNCM 
 16 in T ad P (s. u. m2) cet . 20 sanctorum om. B 22 hiis M 
 his cet . 

 29* 
 
 
 uelut exsortem inrationabilium passionum solum remansisse 
 cum suis. sui autem sunt purae animi disceptationes, quae E 
 uirtuti adhaereant. et bene addidit in arca remansisse, quasi 
 uix credibile amputatis corporalibus passionibus uideretur eum 
 adhuc uersari in corpore, quo, licet iam terrenis careret contagiis, 
 incorruptam licet, corporis tamen adhuc substantiam 
 reseruabat et uelut incorporeus in corpore superferebatur 
 diluuio, non absorbebatur, corpus quidem gerens quasi in 
 arcae positus interno, sed qui corpus ipsum insuperabilis 
 passionibus quasi incorporeus in medio tantorum motuum F 
 gubernaret.