Omnia inquit quae sunt in terra morientur. quid utique muta deliquerant animantia? qua causa subiecta sunt C poenae, quae peccandi sensum non habent? sed 27 Gen. 6, 17 Philo Quaest. II 9 1 chartaae P (charthae corr. ml, tae s . thae graphio) chartae T carthae T\' cartae NB 10 enim] autem B 11 eam P (m exp.) T inrepsit B 13 fluuio XB est om. B 14 hominem subiciat B huiusmodi TT\' 16 libertatem innocentiae N 17 diluuio est N remedium 5 P (6 s. u) B 28 itaque N qui (a s. i) P quemadmodum in bello cum imperator ab hoste occiditur, commoritur eius exercitus atque omnis comminuitur uirtus militaris, sic non discrepare a iustitia uisum est, cum interiret homo, cui regalem quandam dominus deus in omne animantium genus potestatem dedit, ut omnibus uolatilibus feris bestiis imperiali praeesset auctoritate, quod etiam pecudes et quaecumque erant inrationabilia commorerentur animalia. denique si D quando est pestilentia corrupto caeli tractu, prius ea quae sunt inrationabilia lues dira contaminat et maxime canes equos boues atque ea inficit quae cum hominibus conuersari uidentur, sic morbi uis etiam genus humanum inplicat. haec igitur prima causa iustae, ut arbitror, adsertionis, secunda illa quia nemo accusat naturam cur reliqua corporis nostri membra moriantur solo capite sublato, cum multos uideamus E amputatis manibus et pedibus superuiuere. sed non eadem ceterorum membrorum est praerogatiua quae capitis, ideoque absciso eo, unde sensus nostri in reliquum corpus prodeunt, commoriuntur etiam membra omnia, nec in eo aut operatoris prouidentia desideratur aut substantiae humanae fragilitas redarguitur. similiter ergo nemo nunc arguat quia caput et principale quoddam ceterorum animalium homo est, quo moriente non debet mirum uideri si cetera commoriantur F animantia. tertium illud est quia rationis expertia non propter se, sed propter hominem generata sunt animalia; hominis enim causa esse praecepta sunt, ut eorum subiectione humana praestaret condicio. denique gratiae hominis adtribuit propheta dicens: omnia subiecisti sub pedibus eius, 8 Uerg. Aen. III 138 sq. 9 11. I 50 (Lucr. VI 1222) 27 Psalm. VIII 7—9 5 ualatilibus P (o 8. a pr. m2) 6 auctoritatem P (m eras.) 11 et sic T\' hominum T humanum inplicat ex humanQplicat P 12 ut arbitror iustae N 13 nostri corporis N 15 pedibus et manibus N 16 ideo (om . que) B 18 moriuntur N omnia membra N 19 desi.. r deratur scripsi desiderator T desaeratgr P deseritur T\' (i ex a) NB 23 animalia NB 25 enim P (n in ras.) , XXXII. Ambr. pars 1, faec. 1. 28 oues et boues uniuersas, insuper et pecora campi, uolucres caeli et pisces maris, quia propter ipsum illa omnia, alia propter utilitatem, alia delectationis gratia, alia uoluptatis. consequens ergo erat, ut cum deleretur homo a facie terrae, propter quem facta sunt, etiam illa pari 240 A delerentur occasu. haec secundum simplicem lectionis expositionem. t Altior autem et profundior interpretatio illud adtexit, quod ubi anima mole passionum curuatur graui et quasi diuersarum cupiditatum aestu mergitur, terrenae omnes cogitationes et concupiscentiae in praeceps ruunt, quia peccator unusquisque quo grauiora flagitia commiserit eo fit insolentior. namque usu atque exercitatione inprobitas augetur et B inpunitate nutritur audacia. recedit itaque ab omni respectu honestatis et in eo terrena moriuntur omnia letalis peccati acerbitate, quae uera et perpetua morte peccatorem deleat; nemo enim grauius moritur quam qui peccato uiuit. moriuntur in eo passiones singulae, moritur uisus, qui peccatum adnuntiat, qui intendit mulieri fallaci, qui capitur alieni uultus decore, quem oculi meretricis ligauerint, quem aspectus inlaqueauerit c fornicariae. an non uidetur mori qui sibi libidinis telum inpresserit, qui spontaneus in foueam mortis inrueiit? moritur et auditus, cum refert crimina, cum sollicitantis adulteri sermonem adnuntiat, cum inserit animis uerba meretricis, quae seducit iuuenem multo blandimento sermonis, laqueis autem labiorum suorum inligat eum. moritur uox silentio, si non confiteatur deo: moritur multiloquio, quia scriptum est tibi: ex multiloquio non effugies peccatum: moritur per D 25 Prouerb. 7, 21 28 Prouerb. 10, 19 5 illa] ipsa N 6 simplex (in ras.) 1. exemplum B 9 animae P (e eras.) 10 mergitur estu N 14 aspectu B honestatis (s aJt. add. m3) et (ex est) P 16 mortem P (m exp . m3) 19 mulieri fallaci intendit N 22 impresserit P in ras . 23 adulteri P (i ex is m2) 25 multo ex mulia m2 P oblectamento T\' laquę.eiB P 26 uoxj ex N 27 est tibi P (t alt. 8. u.) TB ё\'l/ Test N iracundiam, cum praetergreditur mensuram ultionis: omnis postremo sensus moritur, si minister sit iniquitatis. et ideo quia terrena omnia moriuntur diluuio, solus autem iustus in aeternum manet, ad ipsum dicitur: statuam testamentum meum ad te, quia ipse diuinae est heres gratiae, ipse caelestis possessor hereditatis, beatissimorum consors honorum. et homines quidem cum moriuntur, patrimonium suum testamento transcribere solent, nec cedit hereditas, donec uiuit E testator: deus autem cum sit sempiternus, transfundit iustis diuinae hereditatem substantiae et ipse non indigens donat sua sine ullo donationis dispendio, quem non grauant suorum consortes honorum. magisque fruitur eo quo nos utimur. denique dominus Iesus pauper factus est, cum diues esset, ut illius inopia nos ditaremur, qui testamentum utrumque suo consummauit sanguine, ut nos uitae suae coheredes et mortis faceret heredes, quo et uitae haberemus consortium et F mortis beneficium. multum autem tribuit iusto dicendo: statuam testamentum meum ad te, eo quod rationabilis et fidelis uir ipse sit testamentum dei. ipse est enim hereditas dei, ipse possessio, in quo uirtus diuini testamenti est, in quo fructus iudicii, in quo hereditas promissionis, de quo dixit Dauid: ecce hereditas domini filii, merces fructus uentris. sed iam salua expositione profundioris mysterii ad reliqua pergamus.,