Quid est quod Sem et lapheth uestimentum D imposuerunt 
 supra umeros suos et perrexerunt retrorsum 
 et operuerunt nudum patrem et non uiderunt 
 nudationem eius? littera euidentem pietatis expressit 
 affectum, quod nudatum amictu patrem boni filii uidere E cauerunt, 
 ne paterna reuerentia uel ipso minueretur aspectu, siquidem 
 etiam tacito uultu pietas frequenter offenditur. unde

 21 Gen. 9, 23 Philo Quaest. II 72 

 1 est disciplinae M 2 solatio Kat\'t 4 delicta (a ex o) P 5 accidisaa 
 P (corr. m2) CM 7 inclinet Pm1 inclinetur Pm2 cet . in 
 PT\'B ad cet. 8 prosequenda DJVCM 10 mores putat B 13 profuerit 
 (pro s. u.) F 18 sidentur P (u s. s m2) uidentur T\' (u pr . m 
 ffM.) qui o<M . a 21 iapheth F iafeth J iafet M iaphet cet . 
 22 super N humeros KM 25 amictum P (m oK. eras.) 27 tacito 
 uultu etiam B 
 
 
 etiam Romae uetus fuisse usus dicitur, ne filii cum parentibus 
 et maxime puberes intrarent lauacrum. sensus autem altior 
 hoc habet, quia insipiens praesentia tantummodo uidet, quae 
 in oculis sunt, futura non respicit, praeterita non cogitat, 
 sapiens autem et praeterita recordatur et futura considerat .F 
 omnis ergo mens sapiens retrorsum ambulat, hoc eat praeterita 
 spectat nec naturae quodam usu impeditur: nihil uacuum, 
 nihil nudum suorum patitur esse gestorum. operit quae aliter 
 gesta sunt amictu quodam et gratia uel praesentis operis uel 
 futuri, ut nihil indecorum praetereat, nihil inornatum relinquat. 
 unde et apostolus superiora obliuiscebatur, priora appetebat, 
 sed obliuiscebatur, ut absconderet persecutionis errores, ut 
 tegeret superiora delicta bonisque operibus obumbraret. beati 
 enim et illi quorum tecta peccata sunt, id est si tegantur 
 bonis factis et operiantur uirtutum sequentibus disciplinis. 
 
 Et sobrius inquit factus est Noe a uino. manifestum 275A 
 est ex ebrietate intercedente somno sobrios fieri homines, 
 mens autem sobria est, quando et praeterita et futura cognoscit. 
 sobria ergo erat mens iusti et quando ebria putabatur; 
 est enim praeclarum poculum inebrians iustos. ille 
 autem uere inebriatus erat qui ridebat patrem. quia enim 
 neque praeteritam generationis gratiam neque praesentem reuerentiam 
 patris neque futuram poenam paternae iniuriae considerabat, 
 uere ebrius erat et quod putabat uidere se non B 
 uidebat. erat in illo profunda caecitas qui patrem uidere non 
 poterat. nam si uidisset patrem, non utique risisset; neque 
 enim ridendus, sed uerendus est pater. multo autem 
 amplius mentem iusti insipiens uidere non poterat. quomodo

 1 Cic. de ofF. I 129, cf. Ambros. de ofF. I 18, 79 11 Philipp. 3,14 
 13 Psalm. XXXI 1 16 Gen. 9, 24 Philo Quaest. II 73 20 Psalm. XXII 5 

 3 tantummodo praesentia B 10 praetereat P (t oM . N. u.) inortatum 
 P (n s. t pr m2 ) 12 persequutionis P 13 bonisq; bonisq; 
 (aK. creM.) P 14 sunt peccata DNM 16 est OMt. DNCM 17 somno 
 intercedente B somNo P (N in litura ) 19 et] etiam M 20 ille 
 enim B 21 fuerat B patrem ridebat B quia enim P qui 
 enim cet . 
 
 
 enim uidebat qui in eo putabat ebrietatis errorem, ubi erat 
 perfectus sapientiae ceterarumque uirtutum uapor? sicut 
 scriptum est: uapor eat enim uirtutis dei. quando enim c 
 mens magis sobria est quam tunc, quando naturam omnium 
 rerum temporumque praesentium et futurorum ita spectat negotia, 
 ut nulla in eo temporalis titubantia ebrietatis appareat? 
 
 \' quaero etiam qua ratione, cum ante medium dixerit inter filios 
 Cham, nunc iuniorem constituat. sic enim scriptum est: 
 cognouit Noe omnia quae fecit ei filius iunior. 
 numquid ante scriptura in ordine generationis en-auit? non utique. 
 quid ergo? contraria nunc scripta sunt? non arbitror. D 
 quomodo igitur soluitur, nisi iuniorem non aetate, non tempore 
 accipias, sed rudem sensus et in quadam intellectus 
 infantia constitutum, qui doctrinam prouectioris aetatis non 
 hauserit nec perceperit senile consilium? cani enim quidam 
 sunt sensus hominum. et ideo inquit: quom ueneris ad 
 seniorum concilium, claude os tuum, ut habet alibi 
 sententia: discendum enim tibi prius est quam 
 loquendum. aures ergo paratas habe, ut aliquid de E sapientium 
 consiliis consequaris. lingua reprimenda est, auditio praeparanda. 
 Benedicens filium suum Sem ait Noe: benedictus F 
 dominus deus Sem. et erit Chanaan seruus eius. 
 et dominum et deum dixit et specialiter deum filii sui, cui 
 nomen est Sem, eo quod deus iustorum, hoc est deus mentium, 
 non uallium, qui gratiam habeant uirtutis excelsae. deinde

 3Sap.7.25 7 Philo Quaest. II 74 9 Gen. 9, 24 16 (Sir. 
 32. 18) 18 Sir. 18, 19 22 Gen. 9. 26 Philo Quaest. II 75 25 Reg. 
 111 21 (20), 28 

 1 dubietatis DNCM 3 est (t 8. M.) & (exp.) enim P es enim B 
 uirtutis P (tM roa.) 6 titubatio DN 11 contrariane (om. nonc) B 
 13 sensus P (a ult. crcM.) sensum C sensu cet . 15 hauserit P (&B 
 aaierit) 7x (h 8. M.) cani ... quam loquendum OMt. B 16 quom 
 scipsi que P (cu s. m2) cum cet. 22 suum om. DN 24 cui 
 DN, OM. cc<. 25 nomine P (m2 ex nomen eet) T\'B quod sit T\' 
 iastornmestJ9j!V 26 uirtutęs P (i s. ę) 
 
 
 qua ratione, cum filius eius Cham peccauerit, non ipsum, sed 
 filium eius seruituti addixit? et fortasse ideo quod plus afficitur 
 pater iniuriis filii sui, maxime quarum ipse reus et 
 auctor exsistat, et uehementius contristatur sui peccati dam- 
 nationem a filio persolutam, qui non tam suo quam patris 
 merito puniretur: deinde quia, cum doctrinae paternae 276 A discipulus 
 esset filius et pessimarum aemulus cogitationum, uno 
 corpore uterque uteretur et mente eademque malitia. indifferenter 
 igitur uel paternae uel suae malitiae filius pretium 
 luit, quoniam improbitatis commune consortium est. quod 
 igitur pro patris soluit improbitate sine dubio et pro sua 
 soluit culpae eius reus uel certe diutius poena producitur, 
 cum etiam ad filium usque pertendit et successoris afflictio 
 in tempora.