et dixit Helias ad eum: inueni, quoniam fecisti malum 
 in conspectu domini. rex ille erat et rex Samariae Achab, 
 Helias pauper et indigens panis, cui defuisset uictus D substantia, 
 nisi corui alimoniam ministrassent. adeo deiecta erat 
 conscientia peccatoris, ut nec regalis potentiae fastu adtolleretur. 
 itaque quasi uilis et degener inuenisti me inquit 
 inimicus meus et deprehendisti in me quae latere credebam. 
 nulla mentis meae occulta te fallunt; inuenisti me, patent 
 tibi uulnera mea, captiuitas praesto est. peccator inuenitur, 
 cum iniquitas eius proditur, iustus autem dicit: igne 
 me examinasti, et non est inuenta in me iniquitas. 
 Adam cum lateret, inuentus est, Moysi autem nequaquam E 
 inuenta est sepultura. inuentus est Achab, non inuentus Helias, 
 et sapientia dei dixit: quaerent me mali et non

 7 Reg. III 20 (21), 20 9 Reg. III 20 (21), 20 12 Reg. III 17. 6 
 18 Psalm. XVI 3 20 Gen. 3, 8 sq. Deut. 34, 6 21 Reg. IIII 2, 11 
 22 Prouerb. 1, 28 

 1 enim om. N\' 2 possedetur P 3 cupiditatis P 5 deprehiudi P 
 6 helian P helyam DE heliam cet . 7 autem] enim L inimice B\' 
 8 quam] qug P prodita modulauit 21 (du m2 ex do) 91\' proditum 
 RBAP\' uoluit P 9 in uerbo Helias desinit L quod iam RBA 
 fecisti om. C 10 erat ille. om. OtJ\'N\' samariae P 11 paui§ (e 
 8. i) T pane N\' et (is 8. ?) P panes A defuisset (et ex it tn3) P 
 defecisBet N\' et (in mg . defuisset) D substantiae RBAP 12 alimonia 
 PB defecta N\' (de-fecta 21) erapt B 13 peccatori N\' potentiae 
 21 (ae ex a) potentia B\' 14 qualis 21 (quasi m2) 21\' uilis et 
 om. RBA inquit s. u. T, om. E 15 et PP\'DT, 8 . w. rn2 B, om. cet . 
 deprehindisti P 17 inuenitur peccator CB\'N\' 20 n:oisi P moyse RB 
 moysi (i ex is) m25l( ml E 21 non est CB\'N\'P 22 quaerunt N\' 
 
 
 uenient. unde et in euangelio Iesus quaerebatur et non inueniebatur. 
 culpa igitur auctorem suum prodit. unde et Thesbites 
 ait: inueni quoniam fecisti malum in conspectu 
 domini, quia culpae reos tradit dominus. innocentes 
 autem non tradit in potestatem inimicorum suorum. denique F 
 Saul quaerebat sanctum Dauid et inuenire non poterat, Dauid 
 uero sanctus regem Saul, quem non quaerebat, inuenit, quoniam 
 tradidit eum dominus in potestatem ipsius. captiua igitur 
 opulentia est, paupertas libera. 
 Seruitis, diuites, ac miseram quidem seruitutem, qui seruitis 
 errori, seruitis cupiditati, seruitis auaritiae, quae expleri 
 non potest. gurges quidam insatiabilis rapidior est, cum inlata 
 demergit, et putei modo cum exundat caeno inquinatur, 
 terram adrodit nihil sibi profuturam. uel hoc exemplo uos 580 A 
 admoneri conuenit. puteus enim, si nihil haurias, inerti otio 
 et degeneri situ facile corrumpitur, exercitus autem nitescit 
 ad speciem, dulcescit ad potum. ita et aceruus diuitiarum 
 cumulo harenosus speciosus est usu, otio autem inutilis habetur. 
 deriuato igitur aliquid de hoc puteo. ignem

 1 Ioh. 8. 21 6 Reg. I 23, lo; 24, 4; 26, 4 7 Eeg. I 24, 5 
 15 Baa. 272 B (48 A) 19 Sir. 3, 30 

 1 iha P dns ihs RBAplDT dns nr ihs CBN\' 2 prodet RA et (prodit 
 m2) B 4 culpa P tradet (e ex i) R 5 tradet PRBA\\Į{\'Į(\' 
 7 uero] ergo (g ex i) P 8 est igitur opulentia N\' igitur est opnl. CB\' 
 9 pauperies N\' 10 diuites (e ex i) P ac (hanc P\') miseram quidem 
 seruituti m peN\'p et (m2 misera quidem seruitus) B\' hanc miseram seruitutem 
 RB et ivi. ant. s. u . huic misere seruituti) A hac quidem misera 
 seruitute JJT quia T 12 quidem X\' est rapidior P\' rabidior 
 T cum inlata] cumulata RA et (cum inlata m2) B 13 diniergit 
 PB\' exurdat cenu P 14 adrodit P (it ex et m3) P DT adradit 
 RA et (o 8 . a alt. m2) B rodit CB\'N\' (o ex a cod. mus. Jirit. Beg. 5 
 P 13) 15 aurias PRBA et (corr. m2) 9t 16 exercens RlJAP\' excrcitatus 
 V excitatus E nitescit (e m3 ex i) P 17 ad speciem dulcescit 
 om. CB\'...\\\' dulciscit P dilitiarum (e s . i pr. m2) 9t cumulo 
 diuitiarum B\' 19 dcriuato i?\'A\'P\' diriuito P (i pr. ex e) cet . 
 de] ex D poteo B 

 XXXII. Ambr. pars 2. 

 32 
 
 ardentem restinguet aqua et elemosyna resistet peccatis, 
 aqua autem statiua cito uermis facit. non stet thesaurus 
 tuus nec stet ignis tuus. stabit in te, nisi eum operibus tuae B 
 miserationis auerteris. in quantis sis, diues, incendiis considera. 
 tua uox est dicentis: pater Abraham, dic Lazaro, 
 ut extremum digiti sui intinguat in aqua et refrigeret 
 linguam meam. 
 tibi igitur proficit quidquid inopi 
 contuleris, tibi crescit quidquid minueris. te illo quem pauperi 
 dederis cibo pascis, quoniam qui miseretur pauperis ipse 
 pascitur et fructus iam in his est. misericordia seminatur in 
 terra, in caelo germinat, plantatur in paupere, aput deum 
 pullulat. ne dixeris inquit deus: eras dabo. qui non te C 
 patitur dicere: eras dabo, quomodo patitur dicere: non dabo? 
 non de tuo largiris pauperi, sed de suo reddis; quod enim 
 commune est in omnium usum datum solus usurpas. omnium 
 est terra, non diuitum, sed pauciores qui non utuntur suo 
 quam qui utuntur. debitum ergo reddis, non largiris indebitum. 
 ideoque tibi dicit scriptura: declina pauperi

 5 Luc. 16, 24 12 Prouerb. 3, 28 Bas. 276 A (49 C) 18 Sir. 4, 8 

 1 restinguet PT restinguit P\' extinguet RBA extinguit D reatingue 
 cet . aqua et] quia 91 (i s. u. m2) OB\'W,\'E elemosyna D elimosina 
 P elemosina cet. resistet RB T et (i s. ę alt.) A resistit (e s. i alt.) Dcet . 
 2 uermis P uermes cet . thensaurus P thesaurus cet . 3 nee] ne 
 CB\'N\'P\'DT\' et (m2) B ignis tuus stet CB\'N\' ignes P eQmj 
 cum P operibus eum RBA 4 aduerteris HBAT quantis uero 
 CB\'N\'DT diues (e ex i m3) P considerat R 5 est om. N\' post 
 est add . ista CB\'N dicens R habraham P 6 aquam RBBiP T, 
 fort. recte 8 decrescit D (de exp.) T minueris. te illo quem pauperi 
 dederis cibo pascis, qaoniam qui miseretur pauperis ipse pascitur 
 VRBAP\'DT in pauperes (pauperis C) prorogaueris (progaueris 3I9T erogaueris 
 D in mg.) scriptum est qui miseratur pauperi fenerat do. ipse cibo 
 in paupere pascitur CB\'N\' et m2 in mg. his adiectis ai lit D 10 pascetur 
 (e ex i) P et (e ex i m2) B pascitur (e s. i) P\' fructus hominis 
 est RA et (iam in his s. u. m2) B post est add . et (eras.) R misericordiae 
 (,B\'NiD 11 pauperes GB\'Ni 12 pollulat P 14 largiaris 
 A reddes RA et (i s. e alt.) B 15 tu solus CB\' N\' 16 suo 
 quam qui utuntur om. N\' 17 reddes R et (i s. e alt.) B largiaris i4 
 
 
 animam tuam et redde debitum tuum et responde pacifica 
 in mansuetudine. 
 Quid enim superbias, diues? quid dicas pauperi: noli me D 
 tangere? nonne sic utero conceptus et natus ex utero es, 
 quemadmodum est pauper natus? quid te iactas de nobilitatis E 
 prosapia? soletis et canum uestrorum origines sicut diuitum 
 recensere, soletis et equorum uestrorum nobilitatem sicut consulum 
 praedicare. ille ex illo patre generatus est et ex illa 
 matre editus, ille auo illo gaudet, ille se proauis adtollit. sed 
 nihil istud currentem iuuat; non datur nobilitati palma, sed 
 cursui. deformior est uictus, in quo et nobilitas periclitatur. 
 caue igitur, diues, ne in te erubescant tuorum merita F maiorum, 
 ne forte et illis dicatur: cur talem instituistis, cur talem 
 elegistis heredem?\' non in auratis laquearibus nec in porphyreticis 
 orbibus heredis est meritum. laus ista non hominum, 
 sed metallorum est, in quibus homines puniuntur. per egentes 
 aurum quaeritur et egentibus denegatur. laborant ut quaerant. 
 laborant ut inueniant quod habere non norunt. 
 miror tamen, 
 cur eo uos, diuites, iactandos putetis, cum aurum materia 
 magis offensionis quam commendationis gratia sit; lignum

 3 Bas. 276 B (50 A) 7 Bas. 285 A (53 C) 20 Sir. 34 (31), 7 

 1 pacifice A 2 mansuidudine P 3 superbias (a 8. fl.) P\' superbis 
 (bis ex bum m2 9D N\' dicis fa s. i alt.) P1 dicis (is ex at m2) N\' 
 4 sic utero CEDT sic in utero REAP\' sicut utero 2C sic tu "Jt m2 
 (cuius scriptura primaria dinosci iam non potest, sicut ego PB\' es 
 ex utero N\', es om. T 5 quemadmodum est pauper natus om. DT 
 est pauper natus P pauper est natus Monac. 10041 est natus tom . 
 pauper) B\' et panper est natus cet . de] diu BT et (de corr.) D 
 6 originis (es ex is) P origines ... ucstrorum OUl. P\' 8 est om. N\' 
 ex alt. om. (fB\' /{\' 9 illoj ille N\' ille] illis (f.\\"\' attolli N\' 
 adtollis B\' 11 nobilitas generis ..ACB\'N\' pereclitatur P 12 erubiscant 
 P 13 cur talem elegistis om. RAN\', s. u . ni2 B 14 porphyreticis 
 CB\' porfyreticis BA porphireticis B.i.\\x porfireticis cet . 16 pununtur 
 T et (puniuntur corr.) D 19 eos (s eras.) P\' equos (om . uos) T 
 iocundos R (o pr. ex u) A iucundos B iactando C aurum (u pr. 
 s. u.) R arum B harum A anro N\' 

 32* 
 
 
 enim offensionis est et aurum, et uae his qui 5S1 A sectantur 
 illud. denique benedicitur diues, qui inuentus 
 est sine macula et qui post aurum non abiit nec 
 sperauit in pecuniae thensauris. sed quasi is cognitus esse 
 non possit, eum sibi desiderat demonstrari. quis est? inquit 
 et laudabimus eum; fecit enim quod mirari magis quasi 
 nonum quam quasi usitatum recognoscere debeamus. itaque 
 qui in diuitiis potuerit conprobari, is uere perfectus et dignus 
 est gloria. qui potuit inquit transgredi et non est 
 transgressus, et facere male et non fecit. aurum II 
 ergo uobis. in quo tanta erroris inlecebra est, non tam sua 
 gratia quam hominum poena commendat.