delectantur et conpedibus mulieres, dummodo 
 auro ligentur. non putant onera esse, si pretiosa sint, 
 non existimant uincula esse, si in his thensaurus coruscet. 
 delectant et uulnera, ut aurum auribus inseratur et margaritae 
 pendeant. habent et gemmae pondera sua, habent et uestes 
 sua frigora. sudatur in gemmis, algetur in sericis: tamen 
 pretia iuuant et quae natura auersatur commendat auaritia. B 
 zmaragdos et hyacinthos beryllum achaten topazion amethystum 
 iaspin sardium summo quaerunt furore. uel si dimidium 
 patrimonii petatur, non parcunt dispendio, dum indulgent cupiditati. 
 non abnuo gratum quendam lapidum istorum esse 
 fulgorem, sed tamen lapidum. et ipsi admonent contra natu 
 ram expoliti, ut saxorum deponerent asperitatem, rigorem 
 15 magis mentis esse expoliendum.

 2 Bas. 289 B (55 D) 6 Bas. 288 C (55 B) 9 Bas. 297 AB 
 (58 E, 59 A) 

 1 onerere RB honeret V honoret C 2 ceruices B\' munilibus 91 
 (mon.. m2) V (o a . u pr.) C delectentur B\' (e iert. ex a) P\' 3 linguentur 
 C 4 existimant (xi 8. u.) C estimant B\' putant WE existimatnr 
 R existimantur B thesaurus RBV thesauri %\'E thesauris 91 
 (s eras.) cet . coruscet BBV coruscent cet . 6 uestimenta &\'E 
 7 frigora sua N1 fiigora sua T 8 anersatur OB\' V aduersantur R aduersatur 
 8 (d eras.) T (m2 in ras.) cet . 9 zmaragdos B ismaragdus 
 :в sraaragdus V smaragdos cet . hyacinthos B hyacinthus B hyacintos 
 bl hyacinctos C (h s. u.) 81 iacintus V iacintos (corr . iachinctos) P\' 
 iacinctos T (c alt. eras.) DL\'ł1\' iacynctos E beryllum C beryllus V 
 berillium T berillum cet . achatem L achates V acathen P1 topation 
 C thopation P4 amethystum BR amethistus V amethistam !t 
 (Q ex us) T amethystin C ametistin B\' ametistum P\'Dl\\\'E 10 iaspis 
 sardius V quaeruntur V dimediis patrimoniis V 11 petantur RB 
 12 abnuunt V gratiam N\' quandam 81 (a pr. ex e m2) %\'E istorum 
 lapidum V 13 et RB hec E nec cet . 14 saxosam V deponderent 
 91 (corr. m2) B\'P\'I . 15 mentis magis V esse poliendum RB 
 esse spoliendum (m2 esse exspoliendum) V esse expoliendum (expoliendum 
 esse DLT esse expoliandum 9VE) quam lapidum cet . 

 XXXII. Ambr. pars 8. 

 31 
 
 
 \'Quis artifex unum diem uitae hominis potuit adiungere? C 
 quem diuitiae ab inferis redemerunt? cuius aegritudinem D pecunia 
 mitigauit? non in abundantia inquit uita eius. et 
 alibi: nihil prosunt thensauri iniustis, iustitia autem 
 liberat a morte. merito clamat Dauid: diuitiae si fluant, 
 nolite cor adponere. quid enim mihi prosunt, si me a morte 
 liberare non possunt? quid mihi prosunt, si mecum post mortem 
 esse non possunt? hic adquiruntur, hic relinquuntur. somnium 
 igitur loquimur, non patrimonium. unde bene ait idem 
 propheta de diuitibus: dormierunt somnum suum et nihil E 
 inuenerunt omnes uiri diuitiarum in manibus suis, 
 hoc est: nihil inuenerunt operibus suis diuites, qui nihil pauperi 
 contulerunt. nullius iuuerunt inopiam, nihil ad utilitatem 
 suam proficiens repperire potuerunt. 
 ipsum nomen considera. 
 Ditem dicunt gentiles inferi praesulem, arbitrum mortis. ditem 
 appellant et diuitem, quod nisi mortem diues inferre non nouerit, 
 cui regnum de mortuis, cui sedes inferna sint. quid est F 
 enim diues nisi inexplebilis quidam gurges diuitiarum,

 3 Luc. 12, 15 4 Prouerb. 10, 2 5 Psalm. LXI 11 Bas. 269 D 
 47 D) 10 Psalm. LXXV 6 

 2 diuitiae eius ttPN1 redimerunt BV et (corr. m2) L redimerent 
 (corr. m2) 31 pecunia (a ex e) C (a ex e) D 3 habundantia RB 
 habundantia diuitiarum V (diuitiarum in mg. 7112) L (in quo inquit ante 
 diuitiarum) cet . ullius uite (a s. e) eius est V 4 iniusti N\'P 
 5 dauidj propheta CB\'N\' fluant RB affluant cet . 6 liberare me a 
 morte P\' . 7 quid mihi... non possunt om. T, in mg. sup. m2 D 8 inesse 
 RB reliquuntur B relicuntur V 9 loquitur (m 8. t m2) V 
 non om. R ut (s. m2 unde) Y bene ait] uenerit (om . ait) R et 
 (s . bene ait m2) B ait] agit C 10 somnium R suum om. R, 
 s. u. m2 B 11 suis om. C 12 hoc] id V post est add . dicere 
 CB\'N\' in operibus B\'VDLT 13 iuuauerunt B (ua 8. u. m2) P 
 inueniunt N\' 14 proficientes 21 (-ens m2) CB\'\'łĮ1 nomen] tamen P1 
 considerayj V considerate B\' 15 inferni GB\'N\'V 17 inferne DLT 
 sint (i cx u) D quid (d ex s) i* 18 explebilis P\' inexplebilis 
 ... diuitiarum om. CB\'N\' diuitiarum (ti 8. u.) R diuinarum (ci s. rj 
 m2) B 
 
 
 inexplebilis auri fames aut sitis? quo plus hauserit, plus inardescit. 
 qui diligit inquit argentum non satiabitur argento 
 et infra: et quidem hoc pessimus languor; sicut 
 enim fuit, ita et abiit, et abundantia eius laborat in 
 uentum. et quidem omnes dies eius in tenebris et 
 luctu et iracundia multa et languore et ira, ut tolerabilior 
 sit condicio seruulorum; illi enim hominibus seruiunt, 
 iste peccato; qui enim facit peccatum seruus est peccati. 
 semper in laqueis, semper in uinculis, numquam liber 
 a conpedibus, quia semper in criminibus. quam misera ser- 573 A 
 uitus seruire peccatis! 
 
 Naturae ipsius nescit munia nec somni ipsius uices nouit 
 aut cibi fungitur suauitate, cuius nullum est inmune seruitium; 
 dulcis enim somnus serui, et si modicum et si 
 multum edat, et satiato diuitiis non est qui sinat 
 eum dormire. excitat eum cupiditas, exagitat cura peruigil 
 aliena rapiendi, torquet inuidia, mora uexat, sterilitas prouentuum 
 infecunda perturbat, sollicitat abundantia. unde illi

 -2 Eccl. 5. 9 8 Eccl. 5, 15 sq. 8 Rom. 6, 17 14 Eccl. 5. 11 
 1 aut] ac CB\'N\'LT quoj quae quo DT auxerit BB auserit C 
 hauserit (h add. m2) 2L V post inardescit add . sic et propheta admonet 
 (om. inquit) CB\'N\' 2 inquit om. V 3 idem post infra add. 
 CB\'N\' V hic 91 (,i ex o m2) 9t\'7<.\' langor R (or in ras.) B 4 et alt. 
 post eius transponit Y in habundantia P\' 6 languore CYDL langor 
 B\' languor cet . ut eras. V, om. CB\' N\' 7 sit] est V (m2 in 
 ras.) OB\'VLE, om. 91\' seruorum P\' 8 istej isti P\'DLT post peccato 
 add . sic inquit apostolus CB\'N\' est et C peccato T 9 uinculis 
 est C /;\'N\' et (est s. u. m2) V 12 munia V (sompnia m2, add . 
 diues) DLT munilia BP\' et (munimina m2) B souinia C omnia B\'}.\' 
 somnii CWELT nouit uices 91\' 13 est om. C in munere P4 
 14 sonus C etsi multum etsi modicum L et si alt.] aat V et B\' 
 uel 91 (uel ex et m2) WE 15 comederit V etJ at V (m2 in ras.) 
 C ex (m2 ex et) 91 satietas V satiatus B\' non sinit (om . est 
 qui) V eum (enim B\') sinat CB\'N\' 16 post dormire add . non 
 posse CB\' et (qui haec exp.) 91, om. 2T-E\', ceteii add . denique euangelico 
 utantur exemplo, ut (ut om. V) probemus diuitem dormire non posse. 
 desunt haec in editionibus ante Maurinos, qui ea in commentario commemorauerunt 
 exagitat] excitat OBy 18 diuiti (ti m2) BB 

 31* 
 
 
 diuiti, cuius possessio uberes fructus adtulit, qui cogitauit B 
 intra se dicens: quid faciam, quod non habeo quo congregem 
 fructus meos? et dixit: hoc faciam, destruam 
 horrea et maiora faciam, et illo congregabo omnia 
 quae nata sunt mihi et dicam animae meae: anima. 
 habes multa bona in annos multos posita: requiesce, 
 manduca, bibe, epulare; respondit deus: stulte, hac 
 nocte animam tuam repetunt a te; quae autem parasti 
 cuius erunt? ne ipse quidem deus eum dormire permittit. 
 interpellat cogitantem, excitat dormieutem. sed nec ipse c 
 se quietum esse patitur, qui de abundantia sollicitatur et in 
 ubertate fructuum uocem egentis emittit. quid faciam? inquit. 
 nonne haec pauperis uox est, non habentis subsidia uiuendi? 
 egens omnium huc atque illuc respicit, scrutatur hospitium, 
 nihil inuenit ad usum alimenti. considerat nihil miserius 
 quam fame confici et cibi indigentia mori, quaerit 
 mortis conpendia et tolerabiliora obeundi supplicia rimatur, 
 arripit gladium, suspendit laqueum, ignis adolet, explorat D uenenum. 
 et inter haec dubius quid eligat dicit: quid faciam? 
 deinde uitae huius suauitate reuocatus cupit reuocare sententiam, 
 si possit uiuendi substantiam repperire. aspicit nuda 
 omnia, uacua omnia. ait: quid faciam? unde mihi alimenta.

 1 Luc. 12, 17-19 Bas. 261 C, 273 A (44 A, 48 D) 7 Luc. 12, 
 20 Bas. 265 A, 273 A (45 C, 48 E) 13 Bas. 264 BC 265 A (44 DE. 
 45 AB) 

 1 fruges V 2 intra se om. W,\'E quo] ubi V 3 dicit Y 4 horrea 
 mea CB\'N\'P\'D faciam maiora P\' faciam et reliq (om . et illo ... 
 epulare) V et illo RBDLT et in illa P\' illo cet . 6 annis multis 
 R et (annos multos m2) B reposita R et (s. m2 poetea) B, cf. p. 487, 
 «. 18 7 et epulare RB respondit ei V 8 animam tuam a (a eras.) 
 repetunt (repetent m2) a te 91 repetunt animam tuam a te E repetent 
 a te animam tuam V 11 post abundantia add . diuitiarum suarom 
 C:a\'NI 12 ubertatem RBBI2(E egentes B gementis N\' 15 considerant 
 R et (considerans m £ ) B inde a uerbo miserius incipit P 
 17 obeundi R (ob ex ab) abeundi cet . rimantur P 18 gladium] laqueam 
 V ignis PRB VP\' ignes 91 (-es m2 ex is) cet . 19 quid eligat 
 dubins CBINI 20 cepit D (u 8 . p) LT 22 et ait WJF 
 
 
 unde uestitus? uolo uiuere, si habeam quomodo possim 
 uitam hanc sustinere, sed quibus cibis, quibus subsidiis? 
 quid faciam inquit, quod non habeo.