Necessarius ad disciplinam bonus sermo omnibus, plenus 1448 A 
 prudentiae, et mens rationi intenta praecurrit uirtutibus, B 
 passiones coercet; docibilis enim uirtus. denique studio et 
 discendo quaeritur, dissimulando amittitur. alioquin nisi sermo 
 bonus necessarius esset ad correctionem, numquam lex diceret: 
 non adulterabis. sed quia nudus sermo ad monendum 
 utilis, ad persuadendum infirmus est, ideo adhibenda est 
 rationis rectae consideratio, ut quod sermo bonus praescripserit 
 ratio plenius tractata persuadeat. non enim seruili ad C oboediendum 
 constringimur necessitate, sed uoluntate arbitra, siue 
 ad uirtutem propendimus siue ad culpam inclinamur. et ideo 
 nos aut liber affectus ad errorem trahit aut uoluntas reuocat 
 rationem secuta. passio autem grauissima culpae concupiscentia, 
 quam ratio emollit et conprimit. emollire enim potest, 
 eradicare non potest, quoniam animus qui est rationis 444 A 

 2 [Flauius Iosephus] de Maccab. II 392, 4 D . 3 de Macc. 393, 25 
 7 Exod. 20, 13 15 de Macc. 394, 45 sqq. 

 INCIPIT (LIBER add. E, L. V. Wx, LIBER EIUSDEM D, EIUSDEM 
 P) DE IACOB ET UITA BEATA (BEAT., A eras. P; LIBER IIII. 
 add. V) APVNDT 2 bonus T boni A (s. m2 J nisi bonis. P bon D 
 bonis eet . omnibus sermo Wm2WE 8 prudentia. P (e eras.) 4 cohercet 
 A (h s. u.) PVN 5 alioquin A (n ex m) 7 admouendum A 
 a 
 (8. m2 t admonendo) P admouendQ T (Q a . 9) 10 persudeat A (a 0. 
 u. m2) 12 fort . inclinamus 13 ad nos A (ad del. m2) P (ad exp.) 91 
 (ad del. m3) 14 sed ut A (a, m2 secuta) autem libri praeter P. 
 in quo est ras. 5 litt.; autem del. T, qui s. u. ante passio mid . m2 sed 
 est concupiscentia S V concupiscentia? A (e, quam exp. m2, postea 
 addita esse uidetvr) 15 ratione emollit Am2 et (ne eras.) UU\'� ratio 
 I i 
 mollit 81 E emollirę et 16 eradicar? T 

 ,1* 
 
 
 capax suarum passionum non dominus, sed repressor. neque 
 enim fieri potest ut facilis ad iracundiam non irascatur, 
 sed ut ratione se temperet, indignationem cohibeat, a puniendo 
 se reuocet, sicut et propheta nos docet dicens: irascimini 
 et nolite peccare. concessit quod naturae est, negauit quod 
 culpae est. omnis itaque ...... ex aliis, non ex se originem 
 sumit ideoque secunda est. nam aut de naturalibus suscipitur 
 aut de utilibus. itaque aut naturalia temperat aut utilitatis B 
 adsertor est. denique non animi excidit concupiscentiam, sed 
 facit ne concupiscentiae seruiamus. quis enim tantus ut 
 corporalem motum possit auferre nisi solus ille qui potuit 
 de infructuosa ficulnea dicere, hoc est malitia Iudaeorum: 
 ecce anni tres sunt, ex quo ueni quaerens fructum in 
 ficulnea hac et non inuenio: succide ergo illam. cui 
 respondit seruus: remitte illam et hoc anno, usque 
 dum fodiam circa illam et mittam cophinum stercoris. 
 et si quidem fructum fecerit: sin autem, in futurum 
 succide illam. merito ad dominum rettulit, quia excidendae c 
 corporalis prolapsionis potestatem sibi ipse uindicare non 
 poterat, sed domino reseruabat.

 1 de Macc. 392, 14 4 Psalm. IIII 5 9 de Macc. 892, 16 13 Lnc. 
 18, 7-9 

 1 capax V (deinde ras. 2 litt.; s . 6 6) capax ut A (ut s. u. m2) 2(W( 
 et W m1 capax B ?T m2E capax R 6 T (fi S m2 ex ut) non aadit 
 P\' om. cet . S dfis \'ii\' (fi 8. u. m2), fort . dominus (est) sed Å (s . 
 m2 t sit) sit T (e a . i) repressor est P 3 ut 8 . u. V, om. D 
 5 naturae A (e add. m2) 6 est del. Am2, om. T lacunam indicaui; 
 excidit fort . recta ratio. temperantia supplent ailE, ira s. u. T et м2 
 V, concupiscentia s. u. m2 VI\', culpa liber s. Marci (nunc Laurentianus) 
 510; in P s . ex ras. 3 litt . 7 secunda A (B. u. m2 t secanda) aecauda. 
 MT aut A (t s . u.) 8 utilitatis A (8. m2 I litas) 9 animi 
 scripsi alii A (s. m.2 i ibi) P alibi SIJDT ibi VN\' 11 corporales motus 
 N\' nisi A (si postea add.) 16 coffinfl»*** A cofinum PVW 
 17 fecit (corr. m2) AP futurum P (utu in ras.) 18 succide AP e 
 (deinde spatium 5 fere litt.) xcides (8 s. u. m2) T (8. m2 succides) 
 succides cet . rettulit 21 retulit cet . 19 corporalis A (s. m2 temporalis) 
 P et m2 T temporalis T ml cet. prolapsionis A (B. m2 i ne) 20 sed 
 del. m2 A, a. u. T 
 
 
 
 Denique quem de hominibus meliorem et fortiorem adsumemus 
 quam sanctum Dauid, qui cupiditatem [sibi], qua concupiuerat 
 aquam de lacu Bethleem hostili interclusam exercitu, 
 sibi auferre non potuit, potuit mitigare? nam cum aliis utique 
 defuisse non inueniamus, id est tanto exercitus numero, cum 445 A 
 utique multo minus regi deesse potuerit ex ceteris fontibus 
 aqua, inrationabilem quandam concupiscentiam passus desiderauit 
 eam, quae hostium erat circumfusione uallata, unde 
 sine maximo periculo non facile potuisset deferri. itaque ait: 
 quis mihi potum dabit de lacu, qui est in Bethleem 
 ad portam? et cum essent reperti tres uiri, qui hostium 
 castra praeciderent et deferrent aquam, quam summo desiderio 
 desiderasset, cognoscens quod periculo alieno aqua sibi eadem B 
 constitisset profudit illam domino, ne sanguinem illorum qui 
 eam detulerant bibere uideretur. quae res indicio est quod 
 concupiscentia quidem rationem praeueniat, sed ratio cupiditati 
 resistat. humanum itaque passus est Dauid, ut inrationabiliter 
 concupisceret, sed illud laudabile, quod inrationabilem concupiscentiam 
 rationabiliter parato fraudauit remedio. dum laudo 
 uiros, qui erubuerunt desiderium sui regis et maluerunt finem C 
 eius uerecundiae uel periculo propriae salutis adferre, plus

 2 de Macc. 394, 52 eqq. 10 Reg. II 23, 15 11 Reg. II 23. 16 sq. 

 1 hominibua A (8. m2 J: omnibus) omnibus («. hominibus) T adsnmemus 
 Costerius adsumimus libro 2 sibi deleuit Erasmus concupiuerat 
 An T concupierat cet . 3 interclausam P 4 auferre 
 (r pr. s. u.) P alt . potuit om. A (add. m2) P, in mg. E mitigare 
 A (8. m2 t migrare) utique aquam 21\' (aquam 8. u. m2) 5 id est 
 (a . m2 J idem) A 6 fortibus A (corr. m2) 8 quae (8. m2 l quam) A 
 9 potuisset (t alt. 8 . u.) AT et (m2) U\' deferre A (corr. m2) 10 dabit 
 potum WE potum de lacu dabit 9t 11 bethlem A (corr. m2) Qf 
 12 qui A (8. m2 t quam), 8. u. V 13 aqua (a alt. ex å) AlV aqua ?t 
 eadem A ml eandem A m2 81 alienam T (exp. m2 et eadem ante sibi im.) 
 14 profundit P 15 bibere (b pr. ex u) A 17 itaque quod 2lxE, - in 
 2T ante passus ras. 2 litt . 19 patrato A (corr. ml) dum om. T 
 laudo WET, post uiros 8. w. m2 91\', om. cet . 21 sed (s. u. m2) 
 plus T 
 
 
 laudo eum qui erubuit in suo desiderio alienum periculum 
 et aquam dubiae sortis pretio quaesitam sanguini comparauit. 
 simul quasi repressa uictor cupiditate profudit aquam domino, 
 ut ostenderet quod concupiscentiam suam uerbi consolatione 
 restingueret. potest igitur mens sobria inpressiones refrenare 
 ac reprimere quamuis grauium passionum et feruorem omnem 
 cupiditatis flagrantissimae refrigerare, deriuare alio motus et D 
 rectae rationis tractatione despuere passiones. etenim cum 
 deus hominem constitueret et in eo mores sensusque plantaret, 
 tunc motibus eius regale inposuit mentis imperium, ut omnes 
 sensus motusque hominis eius uigore ac potestate regerentur. 
 adiuncxit ad gratiam creaturae, ut mentem ipsam diuinis 
 informaret praeceptis et sapientiae instrueret disciplinis, quibus 
 et cauenda nosceret et eligenda cognosceret. mens igitur 
 recta ratione tenens disciplinam sapientiae, ut diuina et E 
 humana cognoscat, eruditur in lege, per quam discit quas 
 sibi subicere debeat passiones. 
 Passionum autem uelut duces sunt naturales delectatio et F 
 dolor, quas secuntur ceterae. illae enim conplectuntur uniuersas, 
 quarum utraque non solum corporis, sed etiam secundum 
 animam passiones sunt. et quia diximus subesse\' his alias 
 passiones, ante delectationem concupiscentia, post delectationem 
 gratulatio est; ante dolorem autem est timor, post

 1 de Macc. 395, 11 5 de Macc. 395, 20 8 de Macc. 394, 35 
 14 de Macc. 392, 41 sqq. 18 de Macc. 393, 8 sqq. 

 1 deside?jdrio A 2 sanguine A m2 sanguinis N* 3 profundit A (n expo 
 m2) P 4 auain s. u. m2 A, 8. u. m1 T 5 restingueret N\' restringeret 
 cet. (cf. de Mac. 395, 20 oflsaai) 7 diriuare A (di ex de) T 
 alios A (s s. u. m2) 9t 9 plantaret... omnes A ml in ras . 10 mOJ)tibus 
 P inposuit regale WP1 12 adiuncxit A adiunxit cet . ipsam 
 A (s. m2 t ipsa) 13 informaret A (t 8. u.) reformaret Nt 14 praenosceret 
 V (prae s. u. m2) legenda 21\' (m2 eligenda) 91 xE 16 legem 
 A (ra del. m2) 17 subicere P (re m2 in ras.) subici V (in 
 mg. m2 af subicere) 18 naturalis A (s. m2 J les) T (corr . -es) N 
 19 qua (corr. wi2j AP conplectantur A (v 8 . a m2, n alt. exp. m. 
 ant.) 20 utraque A (t e s. a m2) utreque V et (a 8 . e pr.) T 21 animum 
 AP aubee P (e alt. in ras.) 
 
 
 dolorem tristitia, commotio autem animi communis passio et 
 delectationis et doloris est. transcurram alias, id est superbiam 
 auaritiam ambitionem contentionem inuidiam, quae sunt 446 A 
 secundum animam passiones, transcurram etiam inexplebilem 
 uorandi libidinem effusionemque luxuriae atque lasciuiae, quae 
 uitia nexa sunt corpori et secundum illud operantur. meritoque 
 temperantia quam maxime passionum istarum restinguit ardorem, 
 quae primum sobrietate atque moderamine animum temperat, 
 mentem informat, deinde etiam deliciarum abstinentia restringit 
 habenas corporalis ferocitatis. ideo lex recidit ciborum licentiam, 
 epularum copias, non solum ut resecaret luxuriam, uerum B 
 etiam ut inhibentis contemplatione praecepti uiam tractationi 
 rationis aperiret, quae inritamenta gulae ceterasque recideret 
 cupiditates, corporeas passiones motusque cohiberet. temperantia 
 est igitur correctionis praeuia, disciplinae magistra.