quomodo 
 enim iustus mortalis apud dominum? si enim C 
 uoluerit iudicio contendere cum eo, non audiet 
 illum, ut non ad unum uerbum eius mille sermonibus 
 contradicat. sapiens est enim intellectu et

 16 Iob 4, 8 sq. 18 Iob. 4, 19 et 21 19 Iob 5, 13 et 16 22 Iob 
 9, 2-11 

 1 aperiunt DP\' 2 somnis B (ex somniis) somniis DP\' bibebat 
 ... somnis om. DP\' epulatur epulari DP\' 3 autem om. DP\' 4 et alt . 
 U 
 om. DP\' 5 auaritia P (a ult. ex ft) 6 quaesierit B 10 unum] ut D 
 (t in ras.) P\' 11 et] et in DP\' conetitutus P a culpa DP\' 
 12 delicti B (i alt. ex a m2, om. non) 15 contraxisse B 16 toterasset 
 B 17 mandato B (-ta m2) mandata cd . perirent BPC 
 operirent PD 18 irae ed. Roni . ( ὀργη̃ς LXX) uitae libri 19 ariscerent 
 P destituerent B 23 en:m est B deum B 
 
 
 fortis et magnus. quis tam durus, ut in conspectu 
 eius possit subsistere? qui facit montes inueterescere, 
 et nesciunt, et euertit eos iracundia: qui 
 commouet orbem terrarum a fundamentis, et 
 columnae eius mouentur: qui dicit soli, et non 
 oritur, aduersus sidera autem consignat: qui 
 extendit caelum solus et ambulat sicut in pauimento 
 supra mare: qui facit uirgilias et uesperum D 
 et septentrionem et austri ministerium: qui facit 
 magna et inuestigabilia, gloriosa et inmensa, 
 quorum non est numerus. si praeterierit me, non 
 uidebo et si praetergressus me fuerit, nec sic sciam. 
 quanto uehementiore tuba iste increpuit de domini potestate? 
 sed in ea iustorum auxilium, non ruina est. denique uidetur 
 exprimi potentia, sed magis redemptionis nostrae mysteria 
 declarantur. 
 Qui sunt enim montes quos inueterescere fecit nisi Moyses, EF 
 Aaron, Iesus Naue, Gedeon, prophetae, omnes libri ueteris 
 testamenti? uenit Iesus dominus: nouum detulit testamentum, 
 et illud quod erat uetus factum est. innouatus est Christianus, 
 inueterauit Iudaeus: renouata est gratia, inueterauit littera. 
 euertit montes et conuertit. euertit enim et subruit intellectum 
 secundum litteram et statuit intellegentiam spiritalem. intellectus 
 ergo legis ille carnalis euanuit: facta est spiritalis. 
 unde apostolus ait: scimus autem quia lex spiritalis 
 est, ego autem carnalis sum. 
 630 A sed et ipse qui carnalis 
 erat factus est spiritalis, sicut ipse asseruit dicens: puto

 25 Eom. 7, 14 27 I Cor. 7, 40 

 2 inueteriBcere P inueterascere DP\'C 6 autem sidera BDP4 8 ueri 
 
 gilias B uigilias DP\' ugilias C 9 septemtrionem BP\' 10 inuistigauilia 
 P 12 fuerit me B 15 nostrae om. DP\' misteria PB 
 17 inueteriscere P inueterascere DP C facit lJDF\' 18 aron P 
 moyses ! et helyas: aaron DP\' iesu B profetę P (semper) 
 19 dns ihs BlJP\' 20 factum est nouum BDP\' 22 et pro B ut cet . 
 24 ille legis DP\' facta P lex facta B et factus DP\' factus C 
 27 aseruit P 
 
 
 enim et ego spiritum dei habeo. hos ergo montes 
 inueterauit Iesus, et Iudaei nesciunt. si enim cognouissent, 
 numquam dominum maiestatis crucifixissent, numquam Iudaica 
 adhuc deliramenta sequerentur. ipsi sunt ergo qui nesciunt. 
 unde et in euangelio dicit dominus Iesus: dimitte illis, 
 pater, quia nesciunt quid faciunt. 
 sed non excusantur, 
 quia nesciunt, cum scire nolint quod debuerunt cognoscere. B 
 certe non illis inuidemus, domini si sententiam sequantur: 
 sententia enim superiora solet absoluere, non futura. sed nec 
 ille inmunis a scelere qui crucifixit suae auctorem salutis et 
 postea ueniam non poposcit. esto ut ante ignorauerit quem 
 persequebatur: in cruce tamen positum debuit recognoscere 
 uniuersorum esse dominum elementorum, sub quo omnia 
 elementa tremuerunt, caelum obscuratum est, sol refugit, terra 
 dissiluit, defunctorum sepulchra patuerunt, mortui uiuentium C 
 recepere consortia. unde et centurio dixit: uere filius dei 
 erat iste. centurio agnoscit alienum, Leuita non recognoscit 
 suum: gentilis ueneratur, Hebraeus abiurat. non inmerito ergo 
 columnae orbis terrarum motae sunt, quando non crediderunt 
 principes sacerdotum: sed motae sunt ueteres, ut nouae 
 confirmarentur, sicut ipse dignatus est dicere: ego confirmaui 
 columnas eius. audi quas columnas confirmauerit: 
 Petrus et Iacobus et Iohannes. qui uidebantur D 
 columnae esse, dextras dederunt mihi et Barnabae 
 communionis. 
 
 Quomodo ergo excusant nescisse se, quorum alii uiderunt, 
 alii cognouerunt solem non expleto diei curriculo recepisse se 
 et rursus ante peractum spatium noctis egressum noctem in

 5 Luc. 23, 34 14 Mattb. 27, 51-03 Luc. 23, 44 sq. 16 Matth. 27, 54 
 18 Iob 9, 7 19 Matth. 26, 60 sqq. 21 Psalm. LXXIIII 4 23 Galat. 2. 9 

 1 post enim add . quia C habere DP\' montes om. B 5 et 
 om. B 7 nolunt DP\' 8 si domini sententiam DP4 11 ignorauerat 
 DP\' 15 sepulcrha P 16 recipere P (corr. m2) C receperunt DP\' 
 dei filius BDP\' 18 hobreus P 23 iacob et iohannis P 25 cornmunionia 
 PDP* societatis BC 26 se nescisse DP\' 27 recipisse (om . 
 se) P recessisse DP\' 
 
 
 die fecisse, in nocte diem. utique intellegere debuerunt quia 
 sol iussus se recepit et iussus exiuit. praescripserat enim 
 dominus quia tribus diebus futurus erat in corde terrae et 
 tribus noctibus: didicit hoc sol, seruabat praeceptum. E dubitabat 
 ergo dicens: quid facio? orior et dies est, occido et nox 
 est. si cursum meum seruauero, demorabor mundi salutem. 
 festinemus ad redemptionem etiam nostram: festinare debeo 
 etiam ipse ad nouam uitam; erit enim beneficio crucis, qua 
 uniuersa renouantur, et sol nouus et caelum nouum. festino 
 ergo ut illum possim uidere solem iustitiae inluminantem 
 animas uniuersorum. sed quid faciam ? ipse uult post triduum 
 fieri resurrectionem. inueni quid faciam, ut et moras non F 
 faciam et numerum dierum custodiam. non faciam integrum 
 diem et integram noctem. adbreuiabo horas, ut tribus quidem 
 diebus et noctibus sit inter mortuos dominus Iesus, citius 
 tamen quam trium dierum et noctium interualla patiuntur 
 resurgat a mortuis. adbreuiabo igitur horas, ubi ascenderit 
 crucem. a sexta hora statim fiat nox, ne uideam domini 
 passionem, sed fugiam parricidalis persecutionis spectaculum. 
 occidam et erit nox horarum trium, egrediar et innouabo 
 diem, ut sit horarum trium: percursus est primus dies, 
 sequetur nox secunda spatio suo, sequetur similiter dies: 631 A 
 incipiet nox tertia, resurget dominus in nocte, et erit dies in 
 lumine resurgentis, ut compleatur illud: et nox tamquam

 2 Matth. 12, 40 9 Apoc. 21, 1, cf. Petr. II 3, 13 10 Malach. 
 4, 2 Ioh. 1, 9 24 Psalm. CXXXVIil 12 

 1 in nocte diem D in diem (die BP\') noctem cet., fort . diem in nocte; 
 in diem noctem mutauisse Henricus Schenkl 2 recipit P prae- 
 dixerat DP1 3 erat om. B 4 didicerat DP\' ? etiam 
 ad redemptionem BDP\' 8 ipsam B quia B 9 renouantur uniuersa 
 DP 12 et s. u. D 13 dierum meorum B 14 adbrebiabo P 
 abbreuiabo B adbreuiando C oras P quidem horas in tribus B 
 15 et PPC ac D et tribus B citius ... trium om. DP\' spatio relicto 
 17 adbrebiabo P adbreuiando C 21 percussus PBC 22 sequetur 
 Gelenius sequitur libri secunda C secundo cet . sequetur B sequitur 
 cet . 23 resurgit PDP* 24 tamquam] sicut DP* 
 
 
 dies inluminabitur. hic est ille dies magnus. quem 
 Abraham uidit et gauisus est, de quo et Dauid dixit: hic 
 est dies, quem fecit dominus; exultemus et laetemur 
 in eo, cui non ministerio laboris, sed fructu exultationis 
 interero. 
 
 I Ipse ergo dominus diem ducet, et ante mundi consummationem 
 mundi uidebitur lumen, quod inluminat omnem hominem B 
 uenientem in hunc mundum. ipse est dominus qui signat et 
 numerat multitudinem stellarum: ipse est qui caelum solus 
 extendit, qui ambulauit tamquam in pauimento super mare, 
 quando Petrus eum uidit ambulantem et dixit: domine. 
 iube me ad te uenire super aquas. et iussit dominus, 
 sed ille titubauit et nisi porrexisset ei dexteram dominus, 
 demersus fluctibus occidisset. titubauit caro, saluauit dextera. 
 et ait illi: modicae fidei, quare dubitasti? fides ergo C 
 ambulauit in apostolo, non caro. denique fides titubauit, et 
 caro coeperat sentire naufragium. quod non inpropiie dictum 
 est, quia caro nauis est animae, sicut scriptum est: qui 
 descendunt mare in nauibus et alibi: ibi dolores 
 sicut parturientis. in spiritu uehementi conteres 
 naues Tharsis. animae enim nostrae cum uerbum parturiunt, 
 edunt dolores: quae autem peperit iam non meminit tristitiae 
 propter gaudium, quia natus est illi homo, qui mundum 
 redemit. naues ergo Tharsis, id est intellegibiles, quae D 

 2 Ioh. 8, 56 Psalm. CXVII 24 7 loh. 1, 9 9 Psalm. CXXXXVI 4 
 10 lob- 9, 8 Matth. 14, 25 11 Matth. 14, 28-31 18 Psalm. CVI 23 
 19 Psalm. XXXXVII 7 sq. 22 loh. 16, 21 

 1 dies ille B 2 haec... quam ... ea B 6 ducet B ducit cet . 
 consumationem PB 7 mundi om. DP\' 9 est dns qui DP\' 
 10 ambo]auit P (v 8 . 0 m4) ambulat DP\' 11 uidit eum DP\' 12 uenire 
 ad te RDPe 15 dubitasti DP\' dubitabitasti B titubasti PC (cf. 
 Epist. LXXVIII 8) 17 cepit B 19 descendunt P (e ex i) 20 conterens 
 PB nauis P naues cet . 22 tristitiae] pressurft DP\' 23 illi 
 homo DP\' illis homo PC homo illis B 24 redimit P (corr. m2) 
 ergo om. DP\' 
 
 
 Solomoni aurum ferebant atque argentum, id est corpora 
 nostra, quae habent thensaurum in uasis fictilibus, ut apostolus 
 dixit, uel quod etiam hic partus dubio conteruntur, iuxta 
 quod dictum est: uae praegnantibus et nutrientibus! 
 — nam cum anima quatitur, caro fluctuat — uel spiritu 
 uehementi exagitabuntur infuso, cum expleto tempore fuerit 
 resurgendum, secundum quod scriptum est: ueni, spiritus, 
 et insuffla in mortuos istos, et uiuent. unde et ipse E 
 Iob in posterioribus dicit: noui enim quia aeternus et 
 potens est qui soluturus est me in terra resuscitare 
 meam pellem, quae portauit. conteruntur autem, quia 
 in iudicium resuscitantur. est autem bona contritio; cor 
 enim contritum et humiliatum deus non spernit 
 et alibi: sana contritiones eius. sed et ad Iosaphat 
 dictum est: contritae sunt ire in Tharsis, eo 
 quod se sacrilego miscuisset. utrumque igitur contritio significat, 
 quia utrumque est in die iudicii, quando omnes qui 
 in monumentis sunt audient uocem fili dei et F 
 procedent, qui bona fecerunt m resurrectionem 
 uitae, qui male egerunt in resurrectionem iudicii. 
 quod etiam Dauid propheta significat dicens: ibi dolores 
 parturientis. sicut audiuimus, ita et uidimus in 
 ciuitate domini uirtutum, in ciuitate dei nostri. 
 namque et dolorem futurum et laetitiam conprehendit, dolorem 
 de iudicio, de absolutione laetitiam.

 1 Reg. III 10, 22 2 II Cor. 4, 7 4 Luc. 21, 23 7 Ezech. 37, 9 
 9 Iob 19, 25 sq. 13 Psalm. L 19 14 Psalm. LVIIII 4 15 Paralip. 
 II 20, 37 17 Ioh. 5, 28 sq. 21 Psalm. XXXXVII 7 et 9 

 1 salomoni P (a ex o m4) cet . 2 thensaurum P (n del.) thesaurum 
 cet . 10 resuscitare ... portauit om. DP1 spatio relicto 11 portauit 
 <haec> ( ταυ̃τα LXX) ed. Bom . quia] qui D 12 resuscitantur in 
 indicium P\' in iudicium s. resuscitantur D 14 contritionis P iosafat 
 P iosaphath B lacunam indicaui . sunt ire PC sunt naues ire B 
 sunt ire naues DPfort. scripsit Ambrosim: sunt <naues tuae et non 
 potuerunt> ire 16 se sacrilegio DP\' sacrilegio se B 18 audient... 
 fecerunt om. DP\' fili P filii cet . 20 qui uero mala B 22 fort . 
 (sicut> parturientis ( ὡς τιϰτούσης LXX, cf.p. 220 u. 20; ut parturientis C