non enim ita circa illum sicut circa 
 te soluta est sententia; nam Christi gratia, quae te resoluit, 
 illum adstrinxit; manet enim maledictio directa in serpentem 
 propter tuam deceptionem. sic enim dictum est ad eum: 
 maledictus tu ab omnibus pecoribus terrae. omnium 134 A 
 enim communis inimicus est qui fuit hostis bonorum et 
 pro iis damnatur quos adhuc non laeserat, quoniam qui 
 hominem laesit, cui illa subiecta omnia sunt, laesit omnia. 
 communem etenim legem soluit, quia ipse homini cum ceteris 
 subditus est. ideo communi odio atque execratione omnium 
 maledictio eius oneratur. genus autem damnationis non mors,

 3 Matth. 10. 16 7 Luc. 10. 18 10 Luc. 17, 24 19 Gen. 3, 14 

 1 ut 8. u. m2 A 3 cautionis A (f n1 m2 s . nis) cautionum (s. t 
 nis) T ut A (s. m2 t sič) sicut NT 10 que A (a. m2 t quia et) 
 quia et N et (et s. u.) T 11 corruscans A 12 quia et hic supra N 
 15 recipisti Aty . 16 quae tibi PนCxCx et (bi eras.) C que tibi A (8. m2 1 
 que te) quae te W (te ex tibi m2) 18 sic A (s. m2 f sicut) 21 his libri 
 i X 
 22 subiecta omnia sunt A (/. m2) omnia subiecta sunt WCET subiecta 
 sunt omnia C 23 etenim A (et exp . m2) K" (et s. u.) enim T quia 
 ex qua 21 qua N\' et ipse A (et 8. u. m2) นน\'น"T et ipsi E 24 omnium 
 post odio transponunt 21x et (in quo atque in mg.) E 25 honeratur 
 APCx dampnationis PC 

 13* 
 
 
 sed poena diuturna est. super pectus inquit tuum et 
 u en t rem ambulabis. premenda enim fuit noxia conscientia B 
 et proterenda malitia fraudulentumque secretum tamquam a 
 dei facie relegandum; simul ostenditur quod terrena malitia 
 sit quae in terram recuruet. denique addidit: e t terram 
 edes omnes dies uitae tuae. 
 Describi quidem his natura serpentis uidetur, sed magis 
 omne malitiae uas describitur, omnis serpens inprobitatis, 
 qui in uentrem se deicit atque intra se uenenum suum claudit 
 et intus in pectore suo uoluit, cogitationibus suis lubricus 
 et super fraudes suas ambulans, suis dolis se ipse inplicans, c 
 mouens semper atque exagitans sua uenena, cum cogitat, 
 uentrem quoque, hoc est seminarium cordis sui proterens. 
 unde pulchre Dauid ait: alienati sunt peccatores ab 
 utero, errauerunt a uentre, locuti sunt falsa, furor 
 his secundum similitudinem serpentis, sicut aspidis 
 surdae et obturantis aures suas, quae non 
 exaudiet uocem incantantium et uenefici. qui 
 incantantur a sapiente. propter hoc etiam illud pulchre 
 dictum uidetur, quod in libro prophetico legimus: uentrem D 
 meum doleo, uentrem meum, quia ibi est malitia, 
 ubi debet esse innocentia, et illud plus laborat, quod in nobis 
 debet esse tranquillius, atque id nequitiae uestigiis proculcatur,

 1 Gen. 3, 14 5 Gen. 8, 14 14 Psalm. LVII 4-6 20 Hier. 
 4, 19 

 4 religandum (li ex Ie) A et m. ant. 9f religandum นCx et (t e a. i) 
 T relegandam P (Ie ex Ii) 8 uas malitiae นxE 10 cogitationibus 
 suis ex cogitationes suas A cogitationes suas D; an cogitatione sua? 
 18 hoc A (c s. u.) seminarium Å (mi ex me m2) 14 dauit A 
 16 his] illis น"Cx similitudinem Å (s. ec. m2 x multitudinem) C (Ii 
 s. t4.) 17 obturantis AT obstruentis eet. 18 qui] qng 01 cum นxE, 
 om. T 19 incantantur A (8. m2 k tatnr) P (n alt. exp.) น\' (m2 incantatur) 
 W incantatur น"CxCxE incantat C (at m2 in ras.) incantantis T 
 a om. CT sapienter C (r add. m2) T 21 uentrem meum doleo A 
 (doleo s, a. m2) N\' (doleo a. u. m3) นCxET 23 id Å (d ex t) 
 uestigiis Å (is ex as) W (s. m3 mesticiis) uestitus W\' uestitur น\'E 
 proculpatur N conculcatur 0 
 
 
 stimulatur unguibus, processu quodam inprobitatis incrementoque 
 concutitur, ubi est genitale seminium posteritatis 
 aeternae. uidetur quidem hoc ad id esse referendum, quod 
 dolebat perisse quos creauit filios et suscepit, sed multo 
 magis, quod in uentre suo uerbi seminarium non habebat. E 
 ideo uentrem suum dicit quasi pretiosissimum. pretiosus enim 
 mentis uterus est, in quo fecunda seges consiliorum uerbi 
 semine pullulare consueuit et uitae totius solent atque uirtutum 
 ac disciplinarum quaedam membra formari. 
 Sed ut reuertamur ad propositum, quod malitiam deus 
 reprimendam interim quam abolendam putauerit, ait ad serpentem: 
 et inimicitias ponam inter te et mulierem et 
 inter semen tuum et semen mulieris. ipsa tibi F 
 seruabit caput et tu illius calcaneum. ubi inimicitiae 
 sunt, discordia. est nocendique studium, ubi nocendi studium, 
 ibi malitia ponitur. ergo discordia inter serpentem et mulierem. 
 discordiae malitia subest; non est ergo sublata malitia. denique 
 seruatum est serpenti, ut calcaneum mulieris et seminis eius 
 obseruaret, quo noceat et uenenum suum infundat. non ergo 
 ambulemus in terrenis, et serpens nobis nocere non poterit. 
 sumamus euangelicum calciamentum, quo uenenum serpentis 
 excluditur, morsus eius hebetatur, ut simus calciati- pedes in

 12 Gen. 8, 15 21 Matth. 10, 10 Luc. 10, 4 

 2 genitale A (i ex e m2) seminium A et P (seminarium m2) 2I 
 (seminarium m3) น\'C\'Cx seminum Cxp\' seminarium cet . 8 addidisse A 
 (8. m2 ł ad id esse) PCx 5 habebat นC\'T habebant A (t bat m2 s . 
 bant) P fn exp.) eet . 6 pretiosius A (sius ex sus; s. m2 x sus) enim 
 8 . u. A (m. ant . et iterum m2) 7 s ̣ e ̣ c ̣ u ̣ n ̣ d ̣ u ̣ s ̣ A (x . fecunda) secunda PCx 
 secundum CI 11 magis (s . u. m2) quam ม\' abolendam P (a pro ex 
 T 
 o) potauerit A 12 te et inter A (inter 8. u. m2) NT et tert. 
 om. P 13 illius mulieris A (illius extra u. m2) T (illius del.) illius 
 นP\'D ipse A (s. m2 sa) n ipsa น\' (a ex e m2) 14 ubi enim 2l 
 15 ibi discordia P 17 malitiae Aน et (e exp.) P malitip น\' (-ia m2) 
 
 naret A (t & m2 8. ara) PCUCx ohseruet eet . quo A (i 8. 0 m2) 
 et A 8 . u., del. m2 20 poterit 5t (771.3 ex potuit) น\' (m2 ex potest) 
 potest มxE 
 
 
 euangelium. et fortasse ideo Moyses iubetur soluere 435 A calciamentum 
 pedum suorum, ut sumeret calciamentum euangelii, 
 uel quia non Moysi, id est non prophetis, sed apostolis 
 praedicatio euangelii debebatur. ea est, quam supra diximus, 
 dicta in serpentem sententia: in hominem quoque cuiusmodi 
 directa sit consideremus. 
 maledictus est ille qui auctor est 
 culpae, sed non est maledictus iste qui aliena fraude deceptus 
 est; tamen quia non seruauit mandatum dei, operum suorum B 
 labore damnatur - maledicitur sane terra, sed in operibus 
 peccatoris - et maledicitur, donec resoluatur in terram. ideo 
 ergo suscepit Iesus carnem, ut maledictum carnis peccatricis 
 aboleret, et factus est pro nobis maledictum, ut benedictio 
 absorberet maledictionem, integritas peccatum, indulgentia 
 sententiam, uita mortem. suscepit enim et mortem, ut impleretur 
 sententia, satisfieret iudicato: male dictum carnis peccatricis 
 usque ad mortem. nihil ergo factum est contra sententiam c 
 dei, cum sit diuinae condicio impleta sententiae; maledictum 
 enim usque ad mortem, post mortem gratia. mortui ergo 
 saeculo sumus: quid adhuc de saeculo decernimus ? mortui 
 sumus cum Christo: quid adhuc uitae huius actus requirimus? 
 mortem Christi in corpore nostro circumferimus, ut et uita 
 Christi in nobis manifestetur. non ergo iam nostram illam 
 uitam, sed Christi uitam uiuimus, uitam innocentiae, uitam 
 castimoniae, uitam simplicitatis omniumque uirtutum. cum

 1 Exod. 3, 5 2 Matth. 10. 10 Luc. 10, 4 8 Gen. 3, 17 eqq. 
 19 R 1R 15 R 17 sqq 91 n in 

 
 1 moysi A (i m2 ex es) 2 et euangelii A (et del. m2) P (et exp.) 
 5 cuiusmodi A (i pro 8. tt.) 7 maledictua est มxE 9 dampnatur 
 APC\'น".ET 11 suscepit Jesus] suscepit deus น\'E deus suscepit น" 
 12 factum A (t tus m2 s. tum) PCI 15 per maledictum น" (per 8. tl. 
 m3) น" E; fort . maledicto; nam carni peccatrici non placet 18 mortem 
 (alt.) autem 21xE 19 quid adhuc de saeculo decernimus A (infra in 
 mg. m2 ali\' quo adhuc secernimur) de om. NI, s. U. T saeculo ... 
 Christo om. 9t secernimus T decernimus (s. m2 ł deseruimus) E 
 deseruimus น 
 
 
 Christo resurreximus, in ipso uiuamus, in ipso ascendamus, D 
 ut serpens calcaneum nostrum quod uulneret in terris repperire 
 non possit. 
 Fugiamus hinc. potes animo fugere, etsi retineris corpore. E 
 potes et hic esse et adesse ad dominum, si illi adhaereat 
 anima tua, si post ipsum cogitationibus tuis ambules, si fide, 
 non specie uias eius sequaris, si ad ipsum confugias. est 
 enim refugium et uirtus, cui dicit Dauid: ad t e con fu g i 
 et non sum deceptus. ergo quia deus refugium, deus 
 autem in caelo et supra caelos, utique hinc illo fugiendum 436 A 
 est, ubi pax, ubi requies ab operibus, ubi epulemur sabbatum 
 magnum, sicut dixit Moyses : et erunt sabbata terrae 
 uobis escae. epulatorium enim et plenum iocunditatis et 
 tranquillitatis est requiescere in deo et eius delectationem 
 uidere. qui ergo confugimus ad deum ad mundum reuertemur, 
 qui peccato mortui sumus peccata repetemus, qui renuntiauimus 
 saeculo et usui eius iterum in luto eius haerebimus? 
 fugiamus hinc, quia tempus breue est.