et factus est inquit Abel pastor ouium, Cain autem 
 operabatur terram. non est otiosum quod cum ante generatus 
 sit Cain, ut lectio docet, praelatus sit hoc loco Abel, 
 nec idem sit ordo nominum qui est ordo naturae. quid sibi 
 uult mutatio ordinis, ut prius iunioris meminerit, ubi describitur 
 uitae status operisque usus? interrogemus officiorum 
 distantiam, ut colligamus causam praelationis. operari terram 
 usu prius est, gratia inferius quam oues pascere. hoc enim 
 instar cuiusdam est doctoris et principis meritoque senior a 
 uetustioribus inchoauit, iunior recentiora praetulit, quae nullas 
 spinas, nullos tribulos germinarent, nulli sententiae essent 1SSA 
 obnoxia. denique peccati reus Adam de paradiso dimissus est 
 uoluptatis, ut operaretur terram. recte ergo ubi nascuntur hi 
 fratres, seruatur etiam in praedicando ordo naturae: ubi uero 
 exprimitur disciplina uiuendi, seniori iunior antefertur, quia 
 etsi tempore iunior uirtute praestantior est. innocentia enim 
 tempore posterior est quam malitia et quadam suppar aetate, 
 sed meritorum nobilitate antiquior; senectus enim B uenerabilis 
 est, non annis incana,. sed moribus. et 
 aetas inquit senectutis uita inmaculata. ubi ergo 
 generatio exprimitur, praeueniat Cain, ubi disciplinarum fit 
 praedicatio, praecurrat Abel. adulescentiam igitur et ipsam in

 6 Gen. 4, 2 Philo de sacr. 4 (165, 35; I 206, 12 C.) Quaest. 
 I 59 15 Gen. 3. 18 17 Gen. 3, 17 21 Philo de sacr. 4 
 (166, 14; I 207, 8 e.) 23 Sap. 4, 8 25 Philo de sacr. 4 (166, 
 16; I 207, 9 C.) 27 Philo de sacr. 4 (166, 19; I 207, 11 C.) 

 4 agnoscitur a cognoscit M agnoscit cet . bonum est MBV 7 non 
 est] none M 14 senior MAA\' et (nior 8. u. m1) SP\' se cet. 15 incoauit 
 P\'V 16 nullos om. S 17 dimissus V demissus P (e ex i) cet . 
 18 hi BPV hii cet . 27 adulescentiara P adolescentia M adolescentiam 
 M\' (0 ex u) eet . 
 
 
 exordiis iuuentutem uariarum inlecebris passionum feruere 
 quis abnuat, sed ubi maturior aetas successerit, tamquam 
 pubescentis lasciuiae tempestate discussa tranquillitatem refundi 
 et in quosdam portus quietos lassae nauigium animae subducere? 
 itaque graues motus nostrae adulescentiae fida C senectutis 
 statione placidantur. 
 Ne ergo dubites talibus naturae admonitus exemplis quod D 
 malitia praecedat tempore, sed iuuenculescat infirmitate. habet 
 illa aetatis stipendium, uirtus autem praerogatiuam gloriae, quam 
 plerumque iusto iniquus iudici cedit. cuius rei testis est fidelis 
 diuina scriptura, quae docet Esau cognomine stultitiae uirum 
 cessisse patienter primatus suos fratri suo Iacob, ita ut. diceret: 
 ut quid milii primatus? sed quos iste posthabuit hos uir 
 cognomento exercitationis praeditus quaesiuit mereri. nonne 
 tibi uidetur Esau tamquam in agone uictus et propriae mentis E 
 infirmitate inparem se existimans cessisse uictori coronam, 
 quem uidebat nullis passionum inlecebris inflecti, quarum 
 ipse puluerem sustinere non poterat? ut quid mihi inquit 
 primatus? apud ignauos enim nulla sunt insignia uirtutis, 
 apud sapientes prima habentur; studia enim uirtutis quaedam 
 instrumenta sunt. itaque sicut bellator sine armis esse non 
 potest ita nec sine exercitatione uirtus. unde et dominus in 
 euangelio ait: a diebus Iohannis Baptistae regnum F 
 caelorum cogitur, et cogentes diripiunt illud et 
 alibi: quaerite regnum dei, et ecce omnia praesto 
 sunt uobis. non dormientibus nec otiantibus, sed uigilantibus 
 et laborantibus pollicentur praemia, ... sed labori merces parata

 7 Philo de sacr. 4 (166, 34; I 208, 3 C.) 11 Philo de sacf. 4 
 (166. 37; I 208, 5 C.) 13 Gen. 25, 32 14 Philo de sacr. 4 (166, 
 41; I 208, 7 C.) 23 Matth. 11, 12 25 Matth. 6, 33 

 9 qua P (a ex &) 10 est om. MAA\' testis... S (eras . 8 in) fidelis 
 est S (est 8. u.) MAA\' 26 neque otiantibue B non otiantibus V 
 27 lacunam significaui; fort. acribendum <non inertiae; , sed...; et 
 labori a 
 
 
 est, qui, licet non sit suauis ad gratiam, tamen fructuosus ad 
 praemium est. docet hoc sermo legis, sicut scriptum inuenimus: 
 si fuerint inquit uni homini duae uxores, una 
 earum dilecta et altera odibilis., et pepererint ei 
 ambae filios, dilecta et odibilis, et fuerit primitiuus 
 filius mulieris odibilis, qua die heredes 
 reliquerit filios in substantia sua, non poterit 
 primatum dare filio mulieris dilectae omittens 
 filium odibilis, sed primitiuum filium mulieris 169 A 
 cognoscet dare illi dotem ex omnibus, quae 
 inueniuntur ei, quia ipse initium filiorum eius est 
 et ipsi debentur primitiae. quam profunda latent mysteriorum 
 secreta in litteris! recognosce, anima, tuos partus 
 et odibilis istius mulieris quaere mysterium. intra te ea inuenies, 
 si requiras. repete cogitationes, relege sensus tuos 
 et cui primitiae debeantur agnosces. duae enim mulieres 
 unicuique nostrum cohabitant inimicitiis ac discordiis dissidentes, 
 uelut quibusdam zelotypiae contentionibus nostrae B 
 replentes animae domum. una earum nobis suauitati et amori 
 est, blanda consiliatrix gratiae, quae uocatur uoluptas. hanc 
 nobis opinamur sociam ac domesticam, illam alteram inmitem 
 asperam feram credimus, cui nomen uirtus est. 
 Illa igitur meretricio procax motu, infracto per delicias 
 incessu, nutantibus oculis et ludentibus iaculans palpebris 
 retia, quibus pretiosas iuuenum animas capit — oculus enim C 

 3 Deut. 21, 15-17 Philo de sacr. 5 (167, 11; I 208, 15 C.) 
 13 Philo de sacr. 5 (167, 22; I 209, 9 C.) 16 Philo de sacr. 5 (167, 
 28. I 209, 11 C.) (de merc. mer. 2 II 265, 28) 23 Philo de merc. 
 mer. 2 (H 265, 35; I 210, 1 C.) 

 7 relinquent S (n eras.) relinquid M filios ipijlieri? M 10 cognoscet 
 ed. Rom . (sjriyvutGETai LXX) cognoscit libri (cognoscat Uindob. 
 4601) illi dare A\'B 11 initium ipse B ipse 6 S (6 s. 
 M., in quo est post eius eras.) A 12 mysteriorum SAP1 misteriorum 
 cet . 14 misterium BV 15 requires M (r alt. s. u.) 25 animas 
 iuuenum B 
 
 
 meretricis laqueus peccatoris — quemcumque uiderit sensu 
 dubio praetereuntem in angulo transitus domus suae sermonibus 
 adoritur gratiosis faciens iuuenum uolare corda, domi 
 inquieta, in plateis uaga, osculi prodiga, pudore uilis, amictu 
 diues, genas picta. etenim quia uerum decorem naturae habere 
 non potest, adulterinis fucis adfectatae pulchritudinis lenocinatur 
 speciem, non ueritatem. uitiorum succincta comitatu et D 
 quodam nequitiarum choro circumfusa, dux criminum talibus 
 uerborum machinis murum mentis adgreditur humanae: 
 sacrificium pacis est mihi, hodie reddo uota mea. 
 hac ex causa progressa sum obuiam tibi desiderans 
 faciem tuam, inueni te. institis texui lectum meum 
 et tapetis ab Aegypto straui. aspersi lectum meum 
 croco, domum autem meam cinnamo. ueni fruamur 
 amicitiam usque in diluculum, ueniet conluctemur 
 cupidine. hanc enim per os Solomonis speciem fornicariae E 
 uidemus expressam. nam quid tam meretricium quam saecularis 
 uoluptas, quae a fenestra domus suae intrat oculis prima 
 temptamenta praeludens et penetrat cito, si tu in plateam 
 prospiciens, id est in publicas transeuntium uias, non in legis 
 interna mysteria obtutum tuae mentis intendas? ea profecto 
 est quae ualidioribus uinculis uelut cubile quoddam consociatae 
 nobis communitatis intexit, ut qui reclinauerit se 
 ligetur, et obprobriosae fraudis uelamine operit corporis sui F 
 stratum ad sollicitandos animos iuuenum, absentiam uiri, hoc

 1 Prouerb. 7, 8 sqq. 4 Prouerb. 7, 12 10 Prouerb. 7, 14—18 

 1 laqueus est B peccatoris, ut Exp. in Luc. IIII10, sed de paenit. 
 I 14, 73 et de bono mortis 6, 24 amatoris, quod magii conuenit. subest 
 fortasse huic dicto poetae cuiusdam comisi uersus ex florilegio petituS; 
 ceterum confer Iudith 9, 13 uulg . 4 osculi M oculis B osculis 
 cet . 6 facia M (c in ras.) adspectate M (8 s. u.) pulcritudinis 
 MAAIB 13 tappetis S (p pr. eras.) j\'łfJl\'P\' 14 cinnamomo P (mo 
 alt. 8. u. m2) MI pi V 15 amicitiã. S amicitia. M\' amicitia P (a alt. 
 ex ã) cet . conletemur A conlectemur A\' 16 libidiue V salemouis 
 Y salomonis cet . 21 misteria MA\'BV 24 obprobriosae a obprobrosae 
 libri operit Erasmus operiat libri 
 
 
 est incuriam legis obtexens. lex enim absens peccantibus est; 
 nam si adesset, non delinqueretur. et ideo ait: non enim 
 adest uir meus in domo, abiit autem uiam longissimam 
 inuolucro pecuniae accepto in manu. quid hoc 
 esse dicam nisi forte quia diuites putant nihil esse quod non 
 suae cedat pecuniae et in gratiam sui legem uelint esse 
 uenalem? spargit odores suos uoluptas, quia Christi odorem 
 non habet, thensauros demonstrat, regna promittit, amores 190 A spondit continuos, 
 inexploratos concubitus pollicetur, sine paedagogo 
 disciplinas, sine monitore sermones, uitam sine sollicitudine, 
 mollem somnum, inexplebilem cupiditatem. seducens inquit 
 eum multo blandimento sermonum et laqueis labiorum 
 suorum adligans domum adusque adtraxit. at 
 ille secutus est eam circumuentus. nitebat aula regio 
 luxu splendida caelatis parietibus et solo umido natabant 
 pauimenta uino. fraglabat unguento humus, spinis cooperta b 
 piscium et marcentibus iam floribus lubrica. illic commessantium 
 tumultus, concertantium clamor, litigantium caedes, 
 concentus canentium, saltantium strepitus, ridentium cachinnus, 
 lasciuientium plausus, confusa omnia, nihil naturae 
 ordine. saltatrices tonsae et crispantes pueri coma, epulantium 
 cruditas, edentium ructus, ebriorum sitis, hesterna crapula, 
 hodierna temulentia, repleta uomitu bibentium pocula maiore 
 odore ebrietatis quam si recentia tantum uina fraglarent. ipsa r 
 in medio stans \'bibite\' inquit \'et inebriamini, ut cadat

 2 Prouerb. 7, 19 sq. 7 II Cor. 2, 15 8 Philo de merc. mer. 2 
 (II 266, 10; I 211, 2 C.) 11 Prouerb. 7, 21 sq. 15 cf. de Helia 8, 
 25 et 13, 46 25 Hier. 32, 13 (25, 27) 

 2 derelinqueretur A\' (re pr. exp.) P\' derelinquerent P (n alt. s. u., t 
 ex t) 5 ni forte M 7 uenalem V m2 uenalium V ml cet., quod 
 fort. defendi potest 8 theeauroa libri spondet A\'BP\' et m2 V 
 9 concubitos MPJ.\'}f\' 11 somnium M 14 est M Monacc. 2549 et 
 14399 Uindob. 758, om. cet . circumuenitur AA\'B 15 umido lJ[M\'P 
 humido cet . 16 fraglabat P Monac. 2549 flagrabat cet . 19 canentium 
 AA\' Uindob. 3925 caenantium S cenantium cet . 24 fraglarent 
 AP Monac. 2549 flagrarent cet . 
 
 
 unusquisque et non resurgat. ille apud me primus qui omnium 
 perditissimus, ille meus est qui suus non est, ille mihi 
 gratior qui sibi nequior. calix aureus Babylonis in 
 manu mea inebrians omnem terram; a uino meo biberunt 
 omnes gentes. qui est ergo insipientior deuertat ad 
 me, et indigentibus sapientia praecipio dicens: panibus 
 absconditis suauiter utimini et aquam furtim 
 dulciorem bibite. manducemus et bibamus; cras D 
 enim moriemur. transiet uita nostra tamquam 
 uestigia nubis et tamquam nebula dissipabitur. 
 uenite ergo et fruamur bonis quae sunt et utamur 
 creatura tamquam iuuentute celeriter. uino pretioso et unguentis nos impleamus, 
 et non praetereat 
 nos flos temporis. coronemus nos rosis, antequam 
 marcescant. nullum pratum sit quod non pertranseat 
 luxuria nostra; ubique relinquamus signa 
 laetitiae. hic omnia relincuntur, nihil secum quis feret nisi 
 quod corporis uoluptate perceperit. denique ipsam ego institui E 
 philosophiam. nec est alia uerior nisi ea quae bonum adserit 
 [nisi] quod suaue atque iocundum sit. ergo uel philosophiae 
 uel sapientiae Solomonis credite\'. 
 His auditis uelut ceruus sagittatus in iecore haeret saucius. F 
 quem miserans uirtus et casurum cito uidens inprouiso occurrit 
 uerita ne inter moras inlecebris demulcentibus mens capiatur 
 humana. \'palam\' inquit adparui tibi non quaerenti me, ne

 3 Hier. 28, 7 (51, 7) 5 Prouerb. 9, 16 sq. 8 Esai. 22, 13 9 Sap. 
 2, 4-8 17 cf. Cic. de fin. II 106 disp. Tusc. V 101 22 Prouerb. 
 7. 23 23 Philo de merc. mer. 3 (II 267, 1; I 212, 4 C.) 

 5 quis S (8 exp.) AA\' est om. V diuertat A\'BV 9 moriamur 
 B transiet enim uita V 12 in iuuentute BFV 14 coronemur 
 SA\' et (nos om.) M 17 relinquuntur AA\'PV relinquantur B 
 18 ergo S (r eras.) P\' (8. m2 i ego) MP 20 nisi deleuit Erasmus; 
 uix credibile Ambrosium scripsisse <non> adserit nisi uel om. 
 BAA\' filosofiae MM1 21 salemonis V salomonis cet . 24 uerita AA\' 
 ueritate M\' (te eras.) cet . 
 
 
 fallat inprudentem et circumueniat te mulier effrenata et 191 A I luxuriosa, 
 quae non nouit pudorem. sedet in foribus domus in 
 sella palam in plateis aduocans praetereuntes. nunc igitur, 
 fili, audi me et intende uerbis oris mei. non declinet 
 in uias eius cor tuum; multos enim uulnerando 
 dei.ecit, et sunt innumerabiles quos trucidauit. 
 uiae inferorum domus eius deducentes in 
 secessum mortis. aufer igitur tibi prauum os et 
 iniusta labia a te longe propelle. oculi tui recta 
 uideant; noli intendere fallaci mulieri. mella enim 
 destillant a labiis mulieris fornicariae, quae ad tempus B 
 inpinguat fauces tuas, postea uero amariorem felle inuenies. dies 
 me citius defecerit quam uitia eius exponam, quae tamen in 
 Prouerbiis ore sapientiae descripta atque expressa sunt. non 
 uincat formae concupiscentia. adulterina est, fucis inlita. 15 
 nequaquam uero ac sincero fulgens decore. neque capiaris 
 oculis; circumfusa enim retia sunt. esto magis similis illius 
 et sequere eum qui salit super montes et transilit super 
 colles, prospiciens per fenestras, eminens super retia. mala c 
 sunt uoluptatis uincula. oculos delectat, demulcet aures, sed 
 mentem inquinat. multa mentitur, falsa adiungit, uera subducit, 
 spondit pecuniam, aurum offert, sed aufert disciplinam. 
 tu autem accipe potius disciplinam quam pecuniam et scientiam 
 super aurum probatum; melior est enim lapidibus pretiosis. 
 non te celabo quae summa eius feruntur, ne uidear

 1 Prouerb. 9. 13 2 Prouerb. 9, 14 sq. 3 Prouerb. 7, 24—27 
 8 Prouerb. 4, 24 sq. 10 Prouerb. 5, 3 14 Prouerb. 6, 24 sq. 
 Philo de merc. mer. 4 (II 267, 36; I 213, 10 C.) 18 Cant. 2. 
 8 sq. 23 Prouerb. 8, 10 sq. 25 Philo de merc. mer. 4 (II 268, 4; 
 I 214. 1 C.) 

 6 deicit BY 8 ergo P\'V os prauum B Monac . 14399 Uindob . 
 758 9 repelle B 11 destillant M et m2 S distillant AA\' et (i pr. 
 ex p) pi destillabunt Sml B destillabant ItI\' distillabunt cet . 13 mei S 
 (i eras.) MA defeceri.t (n eras.; in mg. tn2 deficict) 8 deficiet P\' 
 19 prospicies M 21 mentitu. S (r eras., s s. ras . m2) mentitns Jf 
 22 spondet SB et m2 V 24 laboribus M 
 
 
 deoperire quae displiceant in uoluptate et obumbrare quae 
 placeant. eleuat enim et extollit mentem suasoriis uerbis, D 
 ostendit omnia regna terrae dicens: haec omnia tibi dabo, 
 si procidens adoraueris me. ibi tu caue ne capiaris 
 praeterlabentibus et non manentibus, quibus magna temptatio 
 est.