laui pedes meos, quomodo inquinabo eos? quam igitur tunicam exuerit et non inuenerit quemadmodum induat B eam de scripturis, si possumus, reuelemus. est enim quaedam tunica corporalis, sunt cupiditatum quaedam intexta uelamina, et ideo interdum melius est nudum esse corpore quam corde uelatum. unde etiam Paulus nos admonet expoliari multo esse melius quam superuestiri dicens etiam alibi: expoliantes uos ueterem hominem cum actibus suis induite nouum, qui renouatur in agnitionem secundum imaginem eius qui creauit eum. ergo quae spoliata est et C pedes lotos habet et ideo quae lauit nescit quomodo inquinari possit; obliuiscitur enim per gratiam quod hauserat per naturam. magnus hic igitur et iustus amor mulieris ante Dauid regiam se lauantis. Sed non solum lauit, sed etiam uocauit, ut in eodem accipimus libro dicente sancta ecclesia: ueni, frater meus, exeamus in agro, requiescamus in castellis, diluculo surgamus in uineas, uideamus si floruerunt uites. non solum igitur lauat, sed etiam Christum uenire ad se D prouocat et inuitat dicens: tibi dabo ubera mea. nec sua 1 nerba \' nudam esse\' usque ad uerba (u. 14) \'per naturam\' leguntur in Commentario in Cantica canticorum ex libris Arabrosii collecto 5, 30 (I 1594 F-1595 A B.) 2 Cant. 6, 3 9 Coloss. 3, 9 sq. 18 Cant. 7, 11 sq. 22 Cant. 7, 12 3 eos TNB\'C illos cet . 5 reuelamus TN 8 nos admonet TC admonet nos ND ammonet et nos BT4B\'PM et nos (om . admonet) P 9 melius esse yC, esse om. PJJE etiam om. NC 11 agnitionem TBC agnitione cet . eiua imaginem N 12 spoliata TN expoliata cet . 13 et ideo quae lauit om. C quomodo TN quemadmodum cet . 14 possint B possent D 15 igitur hic BB\'P, hic om. D 16 regiam om. D, domum M 18 accipimus TDN accepimus cet . 19 agrum PM, recte puto quiescamus y. 20 floruerunt uites (uitis N) TN floruit uitis cet. 21 uenire ad se T ad se. uenire cet. 22 et om. TN opera («. t ubera) N tantum, sed etiam noua et uetera pollicetur, sicut habes: noua et uetera, frater meus, seruaui tibi. et quasi amoris inpatiens quaerit adminiculum alicuius, a quo Christus rogetur ut ueniat. uidete aestuantem, uidete desiderantem. quis dabit inquit te, frater mi, lactentem ubera matris meae? et qua ratione quaerat et qua gratia inuitet et quemadmodum possit tenere demonstrat et quemadmodum foris E morantem expectet ostendit et ut domum suam ingrediatur inplorat dicens: inueniens te foris osculabor te, adsumam te et adducam te in domum matris meae et in secretum eius, quae concepit me. uides quemadmodum nuda sit, quae tectum non potest habere secretum intemeratae utique naturae, secretum intimae conscientiae non designatum aliqua temeritate uitiorum. hortus enim clausus est ecclesia sancta et inmaculata uirginitas, quae ideo hanc gratiam meretur a Christo, quia uerbum dei quaesiuit F desiderauit inuenit aduigilans ante ostia sapientiae, sicut ipsa dicit: beatus uir, qui audit me, et homo, qui uias meas custodierit aduigilans meis ostiis cottidie, custodiens postes mei introitus; exitus enim mei exitus sunt uitae. Sic ecclesiae suae Christus speciem concupiuit et parauit 2 Cant. 7, 13 uerba \'quasi amoris\' usque ad \'deBiderantem\' u. 4 paululum immutata uerbis ex quibusdam aliislocis (p. 389, 11; 391,16); adiectis leguntur in Commentario in Cantica canticorum ei Ambrosii libris collecto 5, 57 (I 1600 F B.) 5 Cant. 8, 1 9 Cant. 8, 2 14 Cant. 4, 12 18 Prouerb. 8, 34 sq. 5 mi M m DP\' et (i eras.) B m P mihi cet . lactentem TNB et (cte in ras. m3) T1 lactantem cet . 6 qua alt. om. BDTIPM, et om. B\'P\' 7 demonstret PPM demonstrat (a in ras. m3) T\' demonstraetur (e alt. 8. u.) B et TN, om. cet . 8 domo sua BDB\'T\' de domo sua P1 egrediatur X 9 te et assumam N 12 tectum non potest TN non potest tectum (tecum X) cet . 15 ecclesiae sanctae DPM 16 Chrifrto] dñO PM 18 audierit D, fort . audiet 20 exitus enim TN et exitus D et (om . mei) PM exitus cet . 21 sunt om. B\'P 22 aic T (c eras.) si BDN eam sibi in uxorem adsciscere. sed quia erat sub lege — sub lege enim Petrus, Iohannes ceterique apostolici um -, 725 A prius nos obseruantiae corporalis uncus relaxandos putauit. quamuis enim lex religiosa, lex iusta sicut Uri persona inducitur, quia tam religiosus et castus erat, ut regressus e bello uxorem non recognosceret nec intraret ad eam, tamen ubi Uri Dauid, hoc est uiri humilis copulam cognouit, ecclesiae a synagogae coniunctione discedens locum futuris nuptiis praeparabat. unde et Iohannes typum accepit legis, qui quamuis esset ex patribus, parari uias domini nuntiauit B et ecclesiae copulam prophetabat et ideo occisus inducitur, ut defectum legitimae obseruationis ostenderet; lex enim et prophetae usque ad Iohannem. ergo iam Uri occisus est in typo legis, ut synagoga legis laqueis solueretur, quoniam quae sub uiro est mulier uiuente uiro ligata est legi, si autem mortuus fuerit uir, soluta est a lege uiri. igitur uiuente uiro uocabitur adultera, si iuncta fuerit alteri uiro; si autem mortuus fuerit uir eius, liberata est a lege uiri, ita ut non C sit adultera, si fuerit cum alio uiro. ergo non adultera humana condicio, quae licet sub lege fuerit, tamen abolita quodammodo obseruantia legis in gratiam uindicata est. legis autem obseruantiam non Christus aboleuit. unde et Uri non Dauid occidit, sed occidi a bellatoribus passus est, hoc est 10 Matth. 3, 3 1 in om . X adsciscere TNPM adscicere (ce 8. u.) T adscire B (ad in ras.) B\' ascire P1 asscire (s pr. s. u.) D 4 uri TP\' uiri TNB\' uriae uel urie cet . 5 qui. T (a eras.) erat TNB\'P\' fuit T\', om. cet . e bello TN, om. cet . 7 uri TłP et (exp. m2) M ueri TN uiri B\' urie (eras.) B uria (add . interfecto) D urias P uiri om. PM, uir D 8 ecclesia TN 9 praeparabat TN praeparauit cet . 10 parare B\'PPM 11 etjpr. om. TN prophetauit D 12 legitimae defectum B\'P\' 13 iam TN etiam XM et D, om. BP uri TNTP1 urias etiam B urias DB\'P et (as 8. u. m2) M 17 si autem... alio uiro om . X 19 humana conditio TN humana conditione P\' humanae conditioni cet . 20 abolita TN oblita cet . 22 non om. B\'P\' uri TNT\'PI uriam BDP et (am s. u. m2) M urya (å in ras.) B\' dauid non B\' (dauid in ras.) P1 profanari ritum obseruantiae ex lege uenientis per incursionem barbarorum et captiuitatem Iudaeorum passus est Christus. D denique Uri lux mea dicitur. quae autem Christi lux nisi lex et euangelium? — si enim crederetis Moysi, crederetis et mihi; de me enim ille scripsit — quia lux Christi in lege praecessit, cuius postea in euangelio gratia quasi in eptamyxo [septiformi] spiritu uniuersa mundi huius inpleuit. huic ergo legi carnem sustulit et ecclesiam sibi iunxit. cuius legis lumen populus hostilis inminuit, quando legis sancta uiolauit. inminuta ergo lux dei est in populo Iudaeorum, quia caecitas ex parte in Israhel contigit, donec plenitudo E gentium intraret et sic omnis Israhel saluus fieret. Superest adhuc et quartum mysterium, quod quaeso placidis percipiatis auribus et mentem nostram, non uerba F pendatis; non enim in uerbo est regnum dei, sed in uirtute. adulterium factum est, homicidium factum est. hoc est quod dictum est ad prophetam: sume tibi baculum nucinum. et alibi uirgam nucinam legimus, per quam intellegimus ius quoddam et summam prophetiae, quae more nucis foris amara in cortice, dura in medio testae, tenera intus est et fructuosa. etsi igitur in historia amariora auditis, in typo dura cognoscitis, sperate tamen in mysterio fructuosa. adulterium inquam in typo salutis est factum; non enim 726 A 4 Ioh. 5, 46 7 Exod. 25, 37 11 Eom. 11, 25 17 Hier. 1, 11 18 Nura. 17, 8 3 nri TNX uria (a a. u. m2) M urias DP urie B qui BT\' lux xpi BP\' 4 crederitis T\'M 5 in lege lux xpi BP1 6 euangelii BDVPM \' in eptamyxo B in eptamymo T in eptatico DN in eptanixo T\' (in mg. m2 nupta uiro ) B\' eptanyxo PM erepta uiro legi uidelicet ecclesia P1 7 septiformi (septiformique P) deleuerunt Maurini 8 et ecclesiam TN uel ecclesiam B coniunxit X 10 est lux dei T\' et (om . ergo) B\' (ux dl in ras.) P1 11 in om. BT\'B\' 13 et om . X 14 percipiatis TN accipiatis cet . pandatis N 15 uirtute (irtute in ras.) T uirtute qeritate T\' 16 factum est pr. TN factum est et cet . factum est alt. orn. P, est om. B\' 17 nuceum PM 18 nocinam T et (corr. ml) N nuceam PM 20 testae TNP1 testa et cet . et om. TBNF adulterium omne damnandum est. denique ad prophetam dictum est: uade accipe tibi uxorem fornicariam. dominus hoc iubet, cum ea quae fornicata fuerit esse coniugium, cuius coniugii, ut supra diximus, partus est Christus. namque filio, qui ex fornicatione natus est, a domino nomen impositum est Iezrahel, quod est diuina generatio. si ergo pia illa copula fornicariae, etiam ista utique pia societas adulterae copula est. sed illa de Iudaeis. de diuinis autem non audeo licet pium B adulterium nominare, ne quem uel sonus sermonis offendat, licet sensus ueneratior in promptu sit. quod potest tamen cautius dici etsi non expressius, ex disparibus copulis contubernium pium factum est, cum uerbum caro factum est. non sunt enim legitima consortia diuinitatis et carnis nec ut quodam foedere conueniunt naturae caro animae et anima carni, ita etiam diuinitas et caro iusti seruant quodammodo tori legem. suscepit carnem deus, adsumpsit animam, per C inusitatam nec legitimam incarnationem consortium fecit esse legitimum, ut sit deus omnia et in omnibus.