Sed iam quia et superiore die et hodie Iudaeis tantis F responsum arbitror, apud uos mihi, fratres dilectissimi, prophetici facti ratio praestanda est etenim cum primum legeretur hic psalmi titulus, quod uenerit Nathan ad Dauid, cum intrauit ad Betsabee, diximus plurimos serie huius historiae offendi, et ideo tractatum eius adsumpsimus tripertitum diuisionemque tractatus ita putaui esse faciendam, ut apud 718 A gentiles lapsus condicionis non negaretur, correctio erroris adstrueretur, apud Iudaeos autem ideo lapsum esse sanctum Dauid doceremus, ne amplius Iudaeorum perfidia claudicaret eumque uel dei filium desinerent credere, quem uiderent communi condicione obnoxium fuisse peccato, Christiani uero surgentis ecclesiae mysteria possint aduertere. tripertita igitur diuisio facta est, una secundum naturam, alia secundum fidem, 3 Esai. 52, 6 4 Osee 13, 7 sq. 1 in ntero accipiet TBN accipiet (concipiet P) in utero cet . 2 emmanuhel T et (h s. u, m2) T4 emmanuel cet . est interpretatam BT\'B\' est (om . interpretatur) P\' 3 ego qui loquebar ecce adsum DN, fort. recte 6 ipse T 7 nostrorum (0 alt. ex a) T 9 atrocitate scelerum T 10 in] et BDPM, in nos om. P\' 11 iam quia et] iam et D iam quia BIP quia iam et PM tantis TN satis cet . 12 fratres dilectissimi (carissimi X) mihi yPM 15 intraret T\'P\' betsabee T bethsabee cet . huius historiae offendi (offerendi N) TN historiae huius confundi eet . 18 correptio DPM 20 perfidia iudaeorum X 22 fuisse om . X christianis (christiani BT\') uero suggerentes DXPM 23 possint TN possumus M possimus cet . tertia secundum gratiam. nec infirmitas excludit a uenia et B fides excusat a culpa, gratiam quoque promissam iam dudum sacramenta conciliant. Peccauerit Dauid, ne totus mundus erraret, peccauerit sibi, C ut nos omnes emendaret, postremo peccauerit in corpus suum — qui enim fornicatur in corpus suum peccat —, peccauerit in corpus suum, ut in Christi corpore redimeretur: ecce quem uix defendendum putabamus iam cernimus praedicandum. quis enim est qui nolit diuina magis in se munera quam humana opera praedicari? arbitramur enim secundum apostolum iustificari hominem per fidem sine operibus D legis. iustificetur ergo ex fide Dauid, qui per legem peccatum agnouit, sed peccati ueniam ex fide credidit; iustificetur Dauid, quia in peccato eius surrecturae ecclesiae mysteria refulserunt. dicet aliquis, qua ratione et adulterium et homicidium conmiserit dominici generis auctor electus; at ego aliud dico: talis auctor dominici fuit corporis eligendus. quid est enim incorporatio nisi remissio peccatorum ? et ideo exsors peccati E esse non potuit, ut diuinam gratiam et exemplo praeferret et nuntio. denique ea dispositione Betsabee et Thamar inter auctores dominici generis conputantur, quarum altera adulterium fecit, altera conmisit incestum. ea dispositione et Achab 6 I Cor. 6, 18 10 Rom. 3, 28 20 Matth. 1, 6 et 3 21 Gen. 38. 18 22 Matth. 1, 9 et 11 2 promissam D promissa T praemissa N praemissam cet . 5 ut] ne BT\' quod P nos omnes TDN nobis omnibus cet . 6 enim] ergo TN 9 est om. TN, est enim B\'P nolit diuina mngis in se TN d:uina nolit in se magis B nolit diuina in se magis D rJI et (in om.) P nolit in se diuina magis B\'P\' diuina post se repetit, sed del. T 10 opera in ras. T arbitramur... u. 19 potuit in ras. m3 T\' 11 iudicari BD hominem om. N, ante iudicari ponit B 14 surrecturae scripsi surrectura TN snppremo B\'P\' subrepto cet . 15 dicet TN dicit cet . parricidium TBN, sed cf c. 10 8. 50, c. 11 8. 54 et 61 16 at . ego TN a domino M a deo cet . 17 corporis fuit B\'PP\' 18 incorporatio TN corporatio cet . 20 betsabee T betsabee M bethsabee uel -eo eet . inter auctores TN mater auctores B matres (e ut uidetur ex i B\') auctoris PJf (qtti auctoris post generis transponunt) cet . et Iechonias, sicut Matthaeus euangelista descripsit, adnumerantur maioribus Christi, ut omnes homines redempturas beneficium a suis maioribus inchoaret, simul ne qui se subiecit usque ad corporis passionem nobilitatem captasse F inmaculatae originis uideretur; hominum enim ista iactantia est alienam gloriam, non suam quaerere; et tamen inter ipsos homines maior uirtutis quam nobilitatis est gratia. simul edendum exemplum fuit, ut intellegerent omnes maiorum probra non posse posteris esse dedecori, quod unusquique successionis maculam propriae merito posset abolere uirtutis. uides quantos et quam grauiter criminosos dominicae 719 A generationis series conprehendat, de quorum origine propter te nasci Christus non erubuit? et haec si credas, diuinae misericordiae in te munera sunt et hoc caelestis insigne est potestatis; superabundauit enim peccatum, ut superabundaret gratia. non fuerit igitur Dauid exceptus a culpa, ut esset electus ad gratiam. Sed lam mysteria ipsius recenseamus historiae et ex ipsis scripturarum fontibus hauriamus atque ut omnem seriem B mysteriorum introspicere possimus, textum ipsius repetamus historiae. sic nempe in libro Regnorum meminimus expressum eo quod Dauid cum lauantem uidisset Betsabee, Uri uxorem, adamauerit, deinde domum uenire praeceperit, cum absens esset uir mulieris. non multo post maritum eius regressum esse nuntium belli, religiosum sane et deuotum uirum, qui belli tempore non putauerit sibi ingrediendam domum, cum 3 Philipp. 2, 8 15 Rom. 5, 20 21 Reg. II 11, 2 sqq. 1 matheus libri euuangelista T describit / 2 redempturos B T 3 beneficus P1 beneficiis suis B\' inchoaret a suis maioribus X ne qui se TN\'PB\' ne non P\' ne quis se cet . subiecit usque ad c. passionem TN subiectosque (subiectoque P, sublatosque D, subiectos X) a (om. X) c. passione (passionibus P\') cet . 8 euidendum N omnes intelligerent Z 10 possit TND 21 regum BIP 22 betsabep T betsabee M bethsabee uel -ef,: cet . uri T et 1111 N (urie m2) uiri M . uriae cet . 24 multum / męritum (a s . q) T socios bello uideret intentos nec domesticis in tabernaculis, c sed in proeliaribus tentoriis excubantes. postea iussu Dauid in bellum reuocatum sub ea praeceptione, ut obiceretur aduersariis bellatoribus, quo morte uiri liberam copiam potiendae mulieris rex haberet. et hic nonnulla est peccati uerecundia et pudor culpae, quod latebram quaesiuit erroris et iniustae necis non auctoritatem sibi iure regiae potestatis adsumpsit, sed inuidiam declinauit. culpam fateor, sed tolerabilior est quae uerecundia premitur quam quae insolentia praedicatur. D mortuus est igitur Uri bellatoribus obiectus, sed postea idem qui eum peremerant iussu Dauid expugnata urbe sunt interempti. haec est historiae series, in qua profunda licet spectare mysteria. Et quoniam Dauid non defendendum — neque enim meo E eget auxilio —, sed excusandum excepimus uel potius praedicandum, ne in tanto mysteriorum profundo uacillem, iustum est ut eius ore utar, cuius utor historia. utar igitur prophetico responsorio dicens: cor mundum crea in me, deus, et spiritum rectum innoua in uisceribus mei. nemo enim sine spiritus sancti infusione tantos diuini recessus potest spectare mysterii. etenim si ille tantus propheta spiritus F sancti petit sibi munus infundi, quid facere infirmus debeo, cum praesertim etiam apostolus sanctus populi quoque se petat precibus adiuuari, ut ei aperiatur ostium ad loquendum 18 Psalm. L 12 23 Coloss. 4, 3 1 bello TN, om. cet . 3 bellum scripsi bello TN bella eet . 4 potiundae X 7 sibi s. u. T 8 fateor TN fatetur cet . 9 premitur uerecundia X 10 uri TN uiri M uiris D urias cet . 11 peremerant TN peremerunt eet . perempti DB4 interfecti B 15 excepimus scripai excipimus TN recipimus cet . 16 tantum myst. profundum T tantum profundum myst. N 17 prophetico responsorio TN responsorio prophetico eet . 19 et TBDN, om. eet . nemoj neque B\'P\' 20 sancti spiritus BB\'P\' tantos TN tanti BPM tantis T\' tanta DB\'P\' 21 mysterii TN mysteria cet . 22 sibi petit / munus] dona B\'P\' debeo TN debeat cet . 23 quoque om. DN 24 petat N putat B putet cet . *ostium (h ut uidetur eras.) T mysterium uerbi. o si mihi ostium illud Christus dignetur aperire! pulsemus tamen; solet enim exaudire pulsantes, quia ipse dixit: pulsate, et aperietur uobis. o si mihi se ipse reseraret, quia Christus est ianua. ipse intus, ipse extra, ipse uia quae ducit, ipse uita ad quam contendimus uenire.