I. DE SITV HIERVSALEM. De situ Hierusalem nunc quaedam scribenda sunt pauca ex his, quae mihi sanctus dictauit Arculfus, ea uero, quae in aliorum libris de eiusdem ciuitatis positione repperiuntur, a nobis praetermittenda sunt. In cuius magno murorum ambitu idem Arculfus octoginta quattuor numerauit turres et portas bis ternas, quarum per circuitum ciuitatis ordo sic ponitur: Porta Dauid ad occidentalem partem montis Sion prima numeratur, secunda porta uillae Fullonis, tertia porta sancti Stephani, quarta porta Beniamin, quinta portula, hoc est paruula porta; ab hac per gradus ad uallem Iosaphat descenditur; sexta porta Tecuitis. Hic itaque ordo per earundem portarum et turrium intercapidines a porta Dauid supra memorata per circuitum septemtrionem uersus, exinde ad orientem dirigitur. Sed quamlibet sex portae in muris numerentur, celebriores tamen ex eis < tres > portarum introitus frequentantur, unus ab occidentali, alter a septemtrionali, tertius ab orientali parte. Ea uero pars murorum cum interpositis turribus, quae a supra descripta Dauid porta per aquilonale montis Sion supercilium, quod a 2 meridie supereminet ciuitati, usque ad eam eiusdem montis frontem dirigitur, quae praerupta rupe orientalem respicit plagam, nullas habere portas conprobatur. 2 Omnes tituli singulorum capitulorum desunt in Z, plerique in P et Y 4 mihi id est adamnano Br sanctus dictauit arculfus om. Br 7 arculfus ex ab arculfo corr. 2. m. Br om. Z 8 quarum-ponitur in marg. inf. add. Y ponitur id est Br 9 montis sion partem YBr primal/numeral jtur Br 11 quinta porta YBr ante est rasttra wntus h litterae Br 12 grados P iosafad Y iosaphat littera h 2. m. super- h scripta Br discenditur PZ 13 decuitis Z t ecuitis corr. 2. m. Br per eadem Br 14 inter capidines Z intercapidines corr. 2. m. in inter- capedines Br 15 septentrionem YBr quaelibet YBr 16 caelebrioresP 17 tres addidi cum editoribus ceteris coll. Baeda de locia sanctis frequenn ta tur corr. 2. m. Br ad occidentalem etc . partem Z ab ex ad corr . BA 2. m. Br 19 scripta Z dicta Br 20 aquilonalem ZBr aquiloalem Z quae Br 21 eam om. Br eiudem corr. 1. m. Z 22 qui a Br Sed et hoc etiam non esse praetereundum uidetur, quod nobis sanctus Arculfus de huius ciuitatis in Christo honorificentia praefatus narrauit inquiens: Diuersarum gentium undique prope innumera multitudo quindecima die mensis Septembris anniuersario more in Hierosolymis conuenire solet ad commercia mutuis uenditionibus et emptionibus peragenda. Unde fieri necesse est, ut per aliquot dies in eadem hospita ciuitate diuersorum hospitentur turbae populorum, quorum plurima camelorum et equorum asinorumque numerositas, mulorum nec non et boum masculorum, diuersarum uectorum rerum, per illas politanas plateas stercorum abominationes propriorum passim sternit, quorum nidor non mediocriter ciuibus inuehit molestiam, quae et ambulandi inpeditionem praebent. Mirum dictu, post diem supra memoratarum recessionis cum diuersis turmarum iumentis nocte subsequente inmensa pluuiarum copia de nubibus effusa super eandem descendit ciuitatem, quae totas abstergens abominabiles de plateis sordes ablutam ab inmunditiis fieri facit eam. Nam Hierosolymitanus ipse situs a supercilio aquilonali montis Sion incipiens ita est molli a conditore deo dispositus decliuio e 1 hoc opus Br 2 nobis] noster Br honorificantia corr. 2. m. Br 3 praefatus om . Y profatus Br 4 prope om. Z innumera prope Br daodecimo die mensis septimi Y haud scio an \'duodecimo\' pracferendum sit, cum encaeniarum festus XIII0 die mensis Septembris r.elebraretur 5 septembrio P anno uersario P more om. P nomen urbis in omnibm codicibus semper non littera y sed i scribitur in hierusolimis PYZ 6 motuis P 7 aliquod corr. 2. m. ex aliquot Br 10 mulorum om. YZBr boum corr. ex bouum Z boum mulorum masculorum Z pro masculorum habet Y iumentorumque uectores Y 11 abhominationes P, in Z h expuncto 12 nitor in rasura Y nidor herentum Br 13 ciuibus] quibus Br 14 memoratorum P 17 discendit PZ quae totas abominationes et sordes de plateis abstergens Y abhominabiles PBr abstergat ab h-ominabiles littera h expuncta Z 18 ablatas Br ab inmundis P 19 hierusolimitanus PZ a om. Jir aquilonari Br aquilonalis Z 20 ita est .1. slemon molli P molli id est sclemon Z, de quo uocabulo celtico cf. Gildemeister, Antonini Plac. Itin. p. IV ante conditore rasura unius litterae in Br cliuo YBr XXXVIIII Ittn. Hleroiol. 15 usque ad humiliora aquilonalium orientaliumque murorum loca, ut illa pluuialis exuberantia nullo modo in plateis stagnantium aquarum in similitudinem supersedere possit, sed instar fluuiorum de superioribus ad inferiora decurrat. Quae scilicet caelestium aquarum inundatio per orientales interfluens portas et omnia secum stercoralia auferens abominamenta uallem Iosaphat intrans torrentem Cedron auget et post talem Hierosolymitanam baptizationem continuatim eadem fluminalis exuberatio cessat. Hinc ergo non neglegenter annotandum est, quanti uel qualis honoris haec electa et praedicabilis ciuitas in conspectu aeterni genitoris habeatur, qui eam sordidatam diutius remanere non patitur, sed ob eius unigeniti honorificentiam citius eam emundat, qui intra murorum eius ambitum sanctae crucis et resurrectionis ipsius loca habet honorifica. Ceterum in illo famoso loco, ubi quondam templum magnifice constructum fuerat, in uicinia muri ab oriente locatum nunc Saraceni quadrangulam orationis domum, quam subrectis tabulis et magnis trabibus super quasdam ruinarum reliquias construentes uili fabricati sunt opere, ipsi frequentant, quae 1 humiora P aquilonarium Br que om. Z 4 ad in inferiora corr. Z decurrit PZ 5 influens Br 6 stercuralia PY abhomih namenta PZBr 7 iosafhat corr. 2. m. Br credro naget Z ob talem Br hierusolimitanam ZBr 8 continuatum Z pluuialia Br uerba eadem-quanti l. 10 supra omissa minoribus litteris in inferiore margine scripta sunt in Br 9 cesset Br 11 iudicis et genitoris Br ne sorditatam Z sordidam Br 12 remare corr. 2. m. Br honorificentiam corr. ex honorificantiam Br solus 13 quae Br 14 ipsi Z 15 honorificata Rr post honorifica in Z rasura trium uel quattuor litterarum; in margine scriptura saeculi XIII: De templo salomonis 16 ceterum corr. 2. m. ex ceterorum Br formoso Br quondam om. Y templum] tempore Br 17 uicina PY corr. in uicinia Z muri] nuper Z 18 saracini P sarraceni ZBr quadrangulum YP quadrana gulum corr. 2. m. Br subnexis Y 19 trauibus P quosdam Br te solus 20 construens corr. 2. m. Br frequentantur Z utique domus tria hominum milia simul, ut fertur, capere potest. Arculfus itaque de ipsius ciuitatis habitaculis a nobis interrogatus respondens ait: Memini me et uidisse et frequentasse multa ciuitatis eiusdem aedificia plurimasque domus grandes lapideas per totam magnam ciuitatem intra moenia circumdata mira fabricatas arte saepius considerasse, quae omnia nunc a nobis sunt praetermittenda, ut aestimo, exceptis eorum aedificiorum structuris, quae in locis sanctis, crucis uidelicet et resurrectionis, mirifice fabricata sunt, de quibus diligentius sanctum interrogauimus Arculfum, praecipue de sepulchro Domini et ecclesia super illud constructa, cuius mihi formam in tabula cerata ipse Arculfus depinxit.