Attentos
autem faciemus, si demonstrabimus ea, quae dicturi
erimus, magna, nova, incredibilia esse, aut ad omnes
aut ad eos, qui audient, aut ad aliquos inlustres ho-
mines aut ad deos inmortales aut ad summam rem pu-
blicam pertinere; et si pollicebimur nos brevi nostram
causam demonstraturos atque exponemus iudica-
tionem aut iudicationes, si plures erunt. Dociles audi-
tores faciemus, si aperte et breviter summam causae
exponemus, hoc est, in quo consistat controversia. nam
et, cum docilem velis facere, simul attentum facias
oportet. nam is est maxime docilis, qui attentissime est
paratus audire. Nunc insinuationes quemadmodum tractari con-
veniat, deinceps dicendum videtur. insinuatione igitur
utendum est, cum admirabile genus causae est, hoc
est, ut ante diximus, cum animus auditoris infestus
est. id autem tribus ex causis fit maxime: si aut
inest in ipsa causa quaedam turpitudo aut ab iis,
qui ante dixerunt, iam quiddam auditori persuasum
videtur aut eo tempore locus dicendi datur, cum iam
illi, quos audire oportet, defessi sunt audiendo. nam
ex hac quoque re non minus quam ex primis duabus
in oratore nonnumquam animus auditoris offenditur.
 
Si causae turpitudo contrahit offensionem, aut pro eo
homine, in quo offenditur, alium hominem, qui dili-
gitur, interponi oportet; aut pro re, in qua offenditur, aliam rem, quae probatur; aut pro re hominem
aut pro homine rem, ut ab eo, quod odit, ad id, quod
diligit, auditoris animus traducatur; et dissimulare te
id defensurum, quod existimeris; deinde, cum iam mi-
tior factus erit auditor, ingredi pedetemptim in defen-
sionem et dicere ea, quae indignentur adversarii, tibi
quoque indigna videri; deinde, cum lenieris eum, qui
audiet, demonstrare, nihil eorum ad te pertinere et ne-
gare quicquam de adversariis esse dicturum, neque hoc
neque illud, ut neque aperte laedas eos, qui diliguntur,
et tamen id obscure faciens, quoad possis, alienes ab eis
auditorum voluntatem; et aliquorum iudicium simili de
re aut auctoritatem proferre imitatione dignam; deinde
eandem aut consimilem aut maiorem aut minorem agi
rem in praesenti demonstrare.