XIX. Μετὰ τὰ ἐν Χαιρωνείᾳ Φίλιππος ἐξῄτησε Δη- μοσθένην. ὁ δῆμος ᾔτησε πέντε ἡμέρας εἰς σκέψιν. ἐν ταύταις ὁ Δημοσθένης ἀποθνήσκειν ἀξιοῖ. Δημοσθένης. R IV 240 μάτην, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὰς πέντε ταύτας ἡμέρας ᾐτήσατε παρὰ τῶν ἐκ Μακεδονίας ἡκόν- των ὧς ἂν ἐν αὐταῖς ἄμεινόν τι βουλευσόμενοι περὶ τοὐμοῦ σώματος. ἐγὼ γὰρ ὑμῖν τὸν μακρὸν τουτονὶ συντέμνω χρόνον, ἔνα μηδὲ τούτου χάριν ἔχητε μηδε- μίαν τοῖς τοῦ Φιλίππου πρέσβεσι, καὶ τὰς ἀποκρίσεις ἀνθ’ ὑμῶν ἔργῳ δίδωμι. δέομαι δέ, ὦ ἄνδρες Ἀθη- ναῖοι, μεταδοῦναί μοι τοῦ κωνείου καὶ τοὺς πρέσβεις R IV 241 ἐκπέμπειν τὸν ἥδιστον τῷ | δεσπότῃ φέροντας λόγον ὅτι τέθνηκε Δημοσθένης. 2. Ὃ μὲν οὖν ἤλπιζον, ὦ φιλανθρωπότατοι πάν- των, ὑμεῖς ἐποιήσατε, περὶ τῆς τελευτῆς ἀκούσαντες Ρ = Codex Parisinus gr. 2998 Ath = Athous Laurae Ω 123 2 εἰς σκέψιν reposui e libris σκέψεως edd 5 Δημοσθέ- νης inser Mor om libri 6 Ἀθηναῖοι inserui ex Ath om Ρ edd 9 τοὐμοῦ reposui e libris τοῦ μοῦ edd | τουτονὶ re- posui e libris τοῦτον edd 10 μηδὲ scripsi cum Iacobsio Lect 100 Rev 3 et Gasda μήτε libri edd τῆς ἐμῆς ἠθυμήσατε, τοιοῦτος γὰρ ὁ ὑμέτερος δῆμος, ἐλεεῖ τοὺς ἀτυχοῦντας, κἂν πρότερον ὧς ἴ’ τι λελυ- πηκότες, μή τί γε συνεχῆ τὴν εὔνοιαν πρὸς τὸν δῆμον ἐπιδεδειγμένοι· ἐγὼ δὲ ἄνευ τῶν ἄλλων λογισμῶν καὶ δι’ αὐτὸν τὸν νῦν ὑμῶν ἐπὶ τοῖς εἰρημένοις οἶκτον οἶμαι δεῖν ἀποθανεῖν. πολὺ γὰρ βέλτιον ἐνταῦθά μου τελευτῶντος κλαῦσαι τὸν δῆμον ἢ διὰ τῶν πρέσβεων ἐμοῦ τε καὶ ὑμῶν παρὰ τὸν ἐχθρὸν ἑλκομένου. εἰ γὰρ οὐδὲ τοῦτο φέρετε <τὸ> μετριώτερον, οὐ γὰρ παραμυθία ταφῆς οἴκοι τυχεῖν, πῶς ἐκεῖνό γε οἴσετε τὸ πάντων ἐλεεινότατον; 3. Μηδεὶς <δ᾿> ὑμῶν, ἂν μεταξύ μου λέγοντος έλθῃ δάκρυα τοῖς λόγοις, φιλοψυχοῦντά με καὶ δεδοικότα τὸν θάνατον ἡγείσθω τοῦτο πεπονθέναι, πᾶν γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, <καὶ> τὸ δεινότατον, ἂν ὑπὲρ ὑμῶν δέῃ παθεῖν, κοῦφον ἐμοί, ἀλλ’ ἀέ ἐκείνης τῆς ἡμέρας ἐν ᾗ κακῶς ἔκρινεν ὁ δαίμων τὴν μάχην οὔτε νυκτὸς οὔθ’ ἡμέρας ὀδυρόμενος πέπαυμαι θαυμάζων τε τὴν τῶν παραταξαμένων ἀρετὴν καὶ μεμφόμενος τῇ τύχῃ. καὶ νῦν ἀπό τε δακρύων καὶ βουλῆς τῆς ὑπὲρ τῶν ἠτυχηκότων ἥκω. ἐβουλευόμην γάρ, εὖ ἴστε, τίς ἂν ἐπανόρθωσις τοῖς συμβᾶσι γένοιτο. θαυμαστὸν <οὖν> οὐδὲν εἰ μνησθεὶς Χαιρωνείας πάθοιμί τι παραπλήσιον. 1 τῆς ἐμῆς inserui e libris om edd 2 ἐλεεῖ scripsi ἐλεεῖν libri edd οἷος ἐλεεῖν coni Gasda | ὧσι τί Ρ 3 μή τί γε scripsi cum Gasda μή τι γε Ath μή τοι γε Ρ edd | τὸν om Re 5 ὑμῶν scripsi e Ρ cum Sinteni et Gasda ἡμῶν Ath edd 8 τε καὶ] βίᾳ coni Iacobs Rev 3 | πρὸς τὸν ἐχθρὸν ἐμοῦ τε καὶ ὑμῶν ἑλκομένου coni Mor | τ(??) ἐχθρ(??) Ρ 9 τὸ inserui om libri edd 11 ἐλεεινότατον scripsi auctore Gasda ἐλεεινό- τερον libri edd 12 δ’ inserui, Καὶ ante μηδεὶς Gasda om libri edd 15 καὶ inserui om libri edd 22 οὖν inserui cum Sinteni et Gasda qui etiam de καὶ θαυμαστὸν cogitavit, δ’ Iacobs Rev 3 om libri edd 4. Ὅτε μὲν οὖν εὐθὺς ἤκουσα πρεσβείαν ἐκ Μακε- δονίας ἀφῖχθαι, τοιοῦτός μοί τις παρίστατο λογισμός, ὅτι Φίλιππος οὐ σφόδρα ὤν ἀναίσθητος ἄνθρωπος ἀπιστεῖ τοῖς πεπραγμένοις καὶ τοιαῦτα, ὡς εἰκός, <πρὸς ἑαυτὸνώ διείλεκται· ἐγὼ παῖς ὤν Ἀμύντου τοῦ φόρους Ἀθηναίοις γέροντος καὶ μόλις σωθεὶς ὑπὸ τῆς Ἰφικράτους τοῦ 'κείνων στρατηγοῦ φιλανθρω- πίας, μικρὸς ὤν καὶ ταπεινὸς καὶ δεδιὼς τοὺς πέριξ βαρβάρους καὶ μετὰ μὲν Θηβαίων ἐλπί- ζων Ἀθηναίους λυπήσειν, ἄνευ δὲ ἐκείνων πείσεσθαί τι κακὸν οὐ μικρὸν νῦν Ἀθηναίους R IV 242 ὁμοῦ καὶ | θηβαίους ἐνίκων πληγεὶς μὲν τῇ προτέρᾳ μάκῃ, πληγεὶς δὲ τῇ δευτέρᾳ, τῇ τύχῃ δὲ περὶ τὴν τρίτην χρησάμενος. τί οὖν εὖ φρονοῦντός ἐστι; μὴ βέβαιον ἡγεῖσθαι τὴν ταύτης συμμαχίαν, ἧν ἔργον μεταπηδᾶν ἐπὶ τοὺς ἡττημένους ἀπὸ τῶν κεκρατηκότων καὶ τοὺς αὐτοὺς αὔξειν καὶ καθαιρεῖν. δέος γὰρ μὴ οὕς νῦν αἰχμαλώτους ἔχω, τούτους ἴδω μι- κρὸν ὕστερον τὴν Μακεδονίαν ἔχοντας. ἤκουε γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, περὶ τῆς ἡμετέρας πόλεως καὶ οὐ λέληθεν αὐτὸν ὡς οὐδὲν πταῖσμα αὐτὴν οὐδε- πώποτε τελείως πατήωεγκεν, ἀλλ’ ἐξ αὐτῶν τῶν ἐναν- τιωμάτων ἀνέδραμε. πολλάκις ἤκουεν Ἀμφίπολιν καὶ 5 Dem. p. 156,17 6 Aeschin. fals. leg. § 26 et 27 sq. Dem. Aristrcr. § 111 p. 657,20. Nep. Iph. 3,2 15 cf. t. II 132,17 2 μοί τις παρίστατο scripsi ex Ath μοι τίς παρίσταται P sed αι ex o corr m2 μέν τις παρίσταται edd 4 πρὸς ἑαυτὸν inserui coll p. 281,6; 322,6; 323,15; 337,10 om libri edd 5 τοῦ scripsi τοὺς Ath om P edd 7 ἔκείνων Ath edd 11 κακὸν οὐ scripsi ex Ath cum Iacobsio Lect 100 Rev 3 κακόν οὐ P κακόν. οὐ edd 19 οὕς scripsi ὧν libri edd 24 ἤκουεν scripsi ex Ath ἤκουσεν P edd τοὺς ἐκεῖ νεκρούς, ἤκουε Δήλιον καὶ τοὺς ἐκεῖ πεσόν- τας, τὸ μέγιστον, ἤκουε Σικελίαν καὶ <τὰς> μυριάδας, αὐτὸν ἤκουε τὸν Ἑλλήσποντον καὶ τοὺς τριάκοντα τυράννους, μεθ’ οὓς Κνίδος καὶ ναυμαχία καὶ πάλιν τείχη τὰ Κόνωνος. ταῦτ’ αὐτὸν ἡγούμην ἐγὼ καὶ πεπυσμένον καὶ μεμνημένον ἐθέλειν τὴν εὐ- ημερίαν φιλίᾳ κατακλεῖσαι καὶ μὴ βούλεσθαι δευτέρᾳ πείρᾳ παραδοῦναι τὰ πεπραγμένα καὶ τοὺς πρέσβεις ἥκειν ἡμῖν διαλεξομένους τι συμβατικόν. ὧς δὲ εἶπέ μοί τις παραστὰς Ἀθηναίων τινὰ τοὺς ἐκεῖθεν ἥκειν ἀπάξοντας, οὐκ ἐμοῦ γε, ἔφην, ζῶντος. παρελθὼν γὰρ ἀναγνώσομαι μὲν τοὺς νόμους τοὺς Σόλω- νος οἳ τὸν Ἀθηναῖον Ἀθήνησι κρίνουσιν, οὐκ ἄκριτον ἐγχειρίζουσιν ἀνομίᾳ τυράννων, δια- λέξομαι δὲ περὶ τοῦ τῆς πόλεως ἤθους, ὅτι τοῦτον μέντοι τὸν δῆμον οὐ <κατήνεγκεν> ροῦ χαλεπότης, οὐ Θηβαίων ἰσχύς, οὐ ῥώμη Λακεδαιμονίων, οὐχ ἡ πάντα κινήσασα τοῦ βαρβάρου στρατιὰ καὶ πλεύσασα μὲν διὰ γῆς, πεζεύσασα δὲ διὰ θαλάττης ἣν ἔδησεν, ἐκβα- 1 sq. cf. t. V 87, 14 2 Thuc. VII 75, 5 5 Xen. Hell. IV 8, 10 sq. 9 Thuc. VIII 71, 1; 91,1 15 cf. p. 288, 19; 324, 13 18 cf. t. v 498, 18 sq. 19 cf. p. 228,7 et ad t. V 477 10 sq. Isocr. paneg. § 89 p. 58 e 20 Her. VII 35 1 Δήλιον scripsi cum Gasda δῆλον libri edd 2 τὰς in- serui auctore Gasda om libri edd 4 ναυμαχίαι Ath 7 κατακλεῖσθαι Ath 9 τί Ρ edd 10 μοι τίς Ρ Mor | τῶν coni Mor 12 τοὺς scripsi cum Iacobsio Lect 100 Rev 3 coll p. 283, 3; t. II 553,11 τοῦ libri edd 16 κατήνεγκε inserui coll p. 268,23; t. II 27,2 om libri edd 17 οὐ(1) scripsi οὐδὲ libri edd 19 πλεύσασα scripsi cum Iacobsio Add 354 Lect 101 Rev 3 et Cobeto Coll 286 πεζεύσασα libri edd 20 πλεύ- σασα Ath cf. Iacobs Anth Pal III 592 | ἔδειξεν Ρ et γρ in marg Mor ἐνίκησε vel δέδμηκε coni Iacobs Lect 101, ἐνίκησεν vel ἥττησεν Rev 3 λοῦσα δὲ καὶ πόλεως καὶ χώρας τοὺς Ἀθηναί- ους τοῦ μηδὲν ἀνάξιον ὑπομεῖναι δόξης. καὶ ταῦτα ᾔδει καλῶς ὁ τούτου πρόγονος Ἀλέξαν- δρος ὅς τοσοῦτον ἀπέσχε τοῦ λαβεῖν τι παρ’ R IV 243 ὑμῶν ὥστε φέρων τὰς μεγάλας βασιλέως | δωρεὰς μόλις ἐσώζετο. τοιούτοις καὶ πολλοῖς ἑτέροις διενοούμην λόγοις τῷ κινδυνεύοντι συνειπεῖν, ᾤμην γὰρ ὁ μάταιος ἐγὼ τὸ κακὸν ἐφ’ ἕτερον φέρεσθαι. καίτοι μ’ ἐχρῆν εὐθὺς ἀκούσαντα τί ποτ’ ἔσθ’ ὃ ζητοῦντες ἥκουσιν ἐμαυτὸν ἐλπίσαι. πολλὰ γὰρ ἦν τὰ ποιοῦντα ταύτην τὴν ἐλπίδα, πόλεμος ῥήτορος καὶ τυράννου, μακροὶ λόγοι καὶ λυπηροί, ψηφίσματα μαχό- μένα ταῖς ἐπιβουλαῖς, πρεσβεῖαι πολλαί, χρυσίον ὑπερ- οφθέν, τῶν εἰληφότων κρίσεις, δημηγορίαι δῆμον ἀργοῦντα ἐπεγείρουσαι.