XV. Νόμος καλοῦ βίου γέρας εἶναι καὶ ἀμφισβη- τοῦσι πρὸς ἀλλήλους Κέφαλος καὶ Ἀριστοφῶν. Κέφαλος. ἐπ' αἰτίᾳ μὲν οὐδαμῶς παρ’ ὑμῖν ἐκρίθην, H. IX 48 ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, μηδὲ κριθείην ποτέ, βεβίωκα γὰρ οὕτως ὥστε μηδὲ συκοφάντῃ παρασχεῖν αἰτίας πρό- φασιν ἢ μέμψεως, τὴν ἐπ’ ἀρετῇ δὲ ταύτην κρίσιν οὐκ ἂν ἀπαξιώσαιμι ὡς ὑπαιτίου μὲν ἀγωνίζεσθαι περὶ τιμωρίας, ὥσπερ Ἀριστοφῶν, ἀγαθοῦ δὲ περὶ δωρεᾶς, ὡς ἐγώ. ἔστι μὲν οὖν ἐπιεικῶς, ὦ ἄνδρες Ἀθη- ναίοι, τὸ αὐτὸ καὶ σεμνολόγημά μοι πρὸς ὅλον τὸν βίον καὶ ἐναντίωμα πρὸς τὴν παροῦσαν κρίσιν, Ἀρι- Ma = Codex Matritensis 4679 olim N-49 Ρ = Parisinus gr. 2998 8 Xen. Anab. III 1, 5 11 cf. p. 120, 14; 154, 6; 162, 3 Titulum quem ante Aristophontis antilogiam praebent Ma Ρ huc transposui 1 Νόμος — 2 Ἀριστοφῶν] εἰς τὸ ἐναντίον Ma Ρ Νόμος om MaP inserui coll Io. Doxap. in Hermog. de stat. cod. Vind. phil. gr. 130 fol 104 καὶ πάλιν νόμου ὄντος τὸν καλῶς βεβιωκότα γέρας λαβεῖν Κέφαλος καὶ Ἀριστοφῶν Ἀριστοφῶν, σ μὲν πολλὰς γραφὰς γραφεὶς καὶ ἐν μηδεμιᾷ ἁλούς ὁ Ἀριστοφῶν, ὁ δὲ μὴ ἅπαξ γραφεὶς ὁ Κέφαλος, ἀμφισβητοῦσι τοῦ γέρως Ι καὶ om Ma 5 ἀθηναῖοι om Ma | μὴ δὲ MaP 6 ὥσ Ma | μὴ δὲ MaP 11 σεμνολόγημα ἐμοὶ olim scripsi στοφῶντι δὲ τἀναντία τούτων, τοῦ μὲν τρόπου παντὸς ἐλάττωμα, πλεονέκτημα δὲ πρὸς τὸν παρ’ ὑμῖν ἀγῶνα. τί οὖν ἐστι τοῦτο; ὅτι ἐγὼ μὲν οὔπω πρότερον ἐλη- λυθὼς εἰς τὸ δικαστήριον τῶν τοιούτων ἀγώνων ἀπείρως ἔχω, οὑτοσὶ δὲ μονονοὺ καθ’ ἑκάστην ἡμέραν κρινόμενος ἐγγεγύμνασται τοῖς δικαστηρίοις. ἔστι δέ, εἰ μὲν δικανικῆς δεινότητος ἡ τιμή, κρείττων ὁ τὰς με- γίστας δοκούσας αἰτίας διακρούσασθαι δυνηθείς, εἰ δ’, ὧς ὁ νόμος φησί, καλοῦ βίου, ὁ μηδ’ ἐν ὑπονοίᾳ πο- νηρᾷ γεγονὼς ἐν ὅλῳ τῷ βίῳ. τούτῳ μὲν οὖν εἰ καί τις ὠφείλετο παρ’ ὑμῶν χάρις, ὡς ἔγωγε οὐκ οἶδα ἀνθ’ ὅτου, οὐδὲ γὰρ αὐτὸς ὧς εὖ τι τὸν δῆμον πε- ποιηκώς, ἀλλ’ ὅτι μὴ κακῶς ὑπὸ τοῦ δήμου πέπονθε, τούτῳ σεμνύνεται, πλὴν εἰ καί τι χρήσιμος ὑμῖν γέ- γόνε, τὴν ἱκανὴν ἔχει. ὁσάκις αὐτὸν κινδυνεύοντα περὶ τῆς ἐπιτιμίας ἢ τῆς πατρίδος, ἔστι δ’ ὅτε καὶ τοῦ βίου διεσώσατε, ὥστε καὶ πρὸς ὀφείλων ὑμῖν ἀναφαί- νεται. ὁ δ’ ἐν οὐδενὶ δεηθεὶς ἀγῶνι τῆς ὑμετέρας εὐνοίας καὶ φιλανθρωπίας εἰκότως ἄν, ὅτε πρῶτον αἰτῶ, τύχοιμι. ὄντος δὲ καὶ μόνου ἀκούετε τοῦ μὲν 3 Lys. or. 19 p. 157, 4 4 Isocr. or. XV 26 8 Dem. p. 556, 25 16 cf. p. 160, 6 et 23. Aeschin. p. 39, 42 1 τὸ Ρ 3 οὔπω Ma sed πω corr m 2 4 τὸ inserui e Ma om Ρ cf. p. 119, 7 5 καθεκάστην Ρ 8 μεγίστας om Ρ | δοκούσας om Ma 9 ὁ(1) om Ma | μὴ δ’ Ma 10 νηρᾷ scripsi coll p. 120,11; 122,23 πονηρὸς MaP 12 οὐδὲ scripsi οὔτε MaP 14 τούτῳ scripsi e Ma τοῦτο Ρ 15 ὁσάκις — 17 διεσώσατε citant praemissis verbis Κέφαλος (om Zonar.) ῥήτωρ (om lex. Bachm. et Zonar.) auctor συναγωγῆς λέξεων χρησίμων s. v. ἐπιτιμία ed. Bachmann Anecd. I p. 233, 9 et qui ex ea libaverunt Suidas et Zonaras s. v. ἐπιτιμία cf. p. 160, 6 16 ἔστι δ’ ὅτε καὶ] ἢ lex. Bachm. Suid. Zonar. 17 παντὸς post βίου lex. Bachm. Suid. Zonar. | πρὸς ὀφείλων scripsi προσοφείλων MaP cf. p. 132, 6 | ἡμῖν Ma 19 ἀνοίας Ρ 20 μόνον Ma ἀναιτίου βίου δικαίου καὶ καλοῦ, τοῦ δ’ ἐν ἀγῶσιν ἀεὶ καὶ φόβοις οὐ παραπλησίου· παντὶ μέν, καὶ ὅστις οὐδ- έτερον ἡμῶν οἶδεν ἰδίᾳ, ῥᾳδία τοῦ κρείττονος ἡ κρίσις. οὐ μὴν ἀλλ’ οἱ μὲν τὸ τέλος ἀγνοοῦντες, αὐτὸ δὲ τοῦτο τὸν μὲν πολλάκις, τὸν δὲ μηδ’ ἅπαξ κε- κρίσθαι μαθόντες, τὴν ἑκατέρου δὲ προαίρεσιν οὐκ εἰδότες οἰηθεῖεν ’ίσως ἂν τὸν μὲν ἐξεταζόμενον ἐν πολι- τείᾳ καὶ πολλοῖς ἐμπλεκόμενον | πράγμασι διὰ τοῦτο H. IX 49 καὶ πολλαῖς περιπεσεῖν αἰτίαις, καὶ θαυμαστὸν οὐδέν, εἴ τις ὑπεύθυνον αὑτὸν ἅπασι διδοὺς τοῖς ἐχθροῖς ἐπισπώμενος φθόνον ἀφ’ ὧν εὐδοκιμεῖ καὶ δι’ ὅσων νῦν Ἀριστοφῶν σκήπτεται κρίνεται· περὶ ἐμοῦ δὲ τὴν ἐναντίαν ἔχοι τις ἂν δόξαν, ἰδιωτεύων γάρ, ὡς εἰκός, ἀποδεδρακὼς ἐκ μέσου λέληθε τοὺς συκοφάντας ἐν ἀφανείᾳ βίου, καὶ τὸν μὲν φιλοκίνδυνον ἔσθ’ ὅτε καὶ χρήσιμον ἂν ἡγήσαιτο τῷ μήτε λέγειν ἃ δεῖ μήτε γράφειν ὀκνεῖν, ἐμὲ δὲ βίου μὲν εἷναι νικηφόρον ἀμέμπτως εἰς τοῦτο ἐζηκότα, ἀσύμβολον δὲ τοῖς κοι- νοῖς. καὶ γὰρ οὕτως ἔχει· οὔτε καθ’ αὐτὸν βιοῦντα καὶ μὴ προσαπτόμενον πολιτείας ἀναίτιον διαγενέσθαι μέγα οὔτε πολιτευόμενον αἰτίας πολλὰς ἐκφυγεῖν ἄξιον τιμωρίας, ἀλλ’ οὐδὲ τιμῆς. 5. Τί οὖν καὶ δυσέφικτον καὶ ἄλλως ἄξιον 17 Xen. comm. III 4, 5; Agesil. 9, 7; conv. 2,5 3 ὑμῶν Ma sed ὒ in ἡ corr m 2 6 τόνδε Ρ | μὴ δ’ Ρ 7 τὸ Ρ 8 διατοῦτο Ρ 9 καὶ(1) om Ma 10 αὐτὸν Ma Ι διδοὺς scripsi διδῶ MaP 11 ὅσων scripsi e Ma ὅσα Ρ 14 ἐν inserui e Ma om Ρ 15 τὸν scripsi τοῦ Ma sed in τὸν corr m 2 Ρ | τὸ ante φιλοκίνδυνον Ρ delevi | ὅτι Ρ 17 μὲν om Ma 18 ἀσύμβολον scripsi σύμβουλον MaP 22 τιμωρίας, ἀλλ’ οὐδὲ τιμῆς scripsi τιμῆς, ἀλλ’ οὐδὲ τιμωρίας MaP quae praeter τιμῆς delenda censet Hertlinus μῶν, ἂν κατορθωθῇ; εἴ τις, ὦ ἄνδρες δικασταί, τοῖς δημοσίοις ἐφεστηκὼς ἐν τοῖς πρώτοις ὑπακούων τῷ τίς ἀγορεύειν βούλεται; πρεσβεύων ὁσάκις δέοι, νομοθετῶν ὅπου καιρός, χρήματα κοινὰ διαχειρίζων, προσκρούων, ὡς εἰκός, ἐν τῇ πολιτείᾳ πᾶσι, τισὶ φθονούμενος ἐφ’ οἷς ἐπαινεῖται βίον ἀκίνδυνον ἐν ἐπικινδύνῳ προαιρέσει φυλάττει μόνος καὶ κρίνει μὲν οὓς ἂν ἀδικοῦντας λάβῃ, μηδεὶς δὲ τούτου μηδὲν ἀντικατηγορεῖ, οὗτος ὁ μέγας δημαγωγός, οὗτος ὁ κρείττων ἐλπίδος, ᾧ συγχωροῦσι καὶ ἰδίᾳ καὶ δη- μοσίᾳ πάντες ἄνθρωποι πολιτεύεσθαι καλῶς κοινῇ μὲν πειθόμενοι, κατ’ ἄνδρα δὲ μὴ γραφόμενοι, τούτῳ μαρτυροῦσιν ἀφ’ ἑνὸς στόματος ᾧ σιωπῶσιν, εὖνοι, κακόνοι, πᾶς ὁ δῆμος, οἱ ῥήτορες, οἱ συκοφάνται. εἰμὶ τοίνυν οὗτος ὑμῖν ἐγώ. οὐδὲ γὰρ οὗτος μέν, ὥς φησιν, ἐπειδὴ πεπολίτευται, κρινόμενος οὐ παύεται, ἐγὼ δὲ τῷ φεύγειν τὰ κοινὰ καὶ τὴν δίκην ἐκπέφευγα. μίαν τὴν πρώτην ὁδὸν τραπόμενοι τὴν εὐθὺ τοῦ βου- λευτηρίου καὶ τῆς πνυκὸς ἀντίτεχνοι καὶ τῶν αὐτῶν ἀνταγωνισταὶ ἐν τοῖς ὁμοίοις ἀνόμοιοι διεφάνημεν, ἥπερ σαφεστάτη διάγνωσις. τὰ μὲν οὖν καθ’ ἕκαστον τῶν πολιτευμάτων μακροῦ λόγου, τὸ κεφάλαιον δὲ περὶ οὗ τά νῦν ἡ κρίσις, πολλὰς γνώμας εἶπεν Ἀρι- 3 cf. p. 150, 6. Dem. p. 292, 3 18 cf. p. 149, 18 19 cf. p. 93, 3 2 τοῖς inserui e Ma om Ρ | τὸ Ma 3 τις Ρ 5 πάσῃ τισί coni Hertlinus παρά τισι Cobetus 8 μηδὲν scripsi e Ma μὴ δὲ P μηδ’ olim conieci 10 τούτῳ olim conieci 11 κοινὴ Ρ 16 πεπολίτευταἰ, κρινόμενος οὐ παύεται, ἐγὼ δὲ τῷ φεύγειν τὰ κοινὰ καὶ τὴν δίκην ἐκπέφευγα. μίαν scripsi πεπολίτευται τὰ κοινὰ, ἐγὼ δὲ τῶ φεύγειν καὶ τὸ δίκην φυγεῖν κρινόμενος οὐ παύεται· ἐκπέφευγα μίαν MaP 21 καθέκαστον Ρ καθ’ ἕκαστα Ma cf. p. 133,8; 157,5 23 τανῦν MaP στοφῶν, καὶ καθ’ | ἑκάστην γραφή, Κέφαλος οὐχ H. IX 50 ἥττους, καὶ κατήγορος οὐδαμοῦ. δημοσίων πόρων ἥψατο. εὐθύναι, λογισταί, κρίσεις. κατέστην ἐπὶ τῆς διοικήσεως. οὐδεὶς οὕτω θρασὺς εὑρέθη συκοφάντης οὐ μᾶλλον ἢ τὸν Ἀριστείδην τις ἐκεῖνον ἐδίωξε νοσφισμοῦ. ἐπανήλθομεν πεπρεσβευκότες. ἠγόμην εἰς τὸ πρυτα- νεῖον, οὗτος εἰς τὸ δικαστήριον. ἔλαβε τὰ τοῦ πολέμου κατὰ τὴν ἑκατέρου πρόνοιαν τέλος. ἐστεφανούμην, οὑ- τος εἰς τὸ δεσμωτήριον εἵλκετο. ταὐτὰ παρὰ πᾶσαν πολιτείαν. τῷ μὲν ἀβίωτος ὁ καλὸς οὗτος βίος ἀεὶ περὶ αὑτοῦ τρέμοντι, λαγὼ βίον ζῶντι, ἐγὼ δὲ οὐ γνώμην ὑποσιωπήσας, οὐ πρεσβείαν ἐξομοσάμενος, οὔτ’ ἐν τῷ κελεῦσαί τι τῶν ἐπιπόνων οὔτ’ ἐν τῶ κωλύσαι τὰ πρὸς ἡδονὴν οὐδὲ λαβὴν ἐνέδωκα τούτοις οἷσπερ Ἀρι- στοφῶν οἶδεν ἐπὶ πάσης προφάσεως συκοφαντούμενος. ὅμοιοί γέ εἰσι παρὰ μικρὸν ἡμῶν οἱ βίοι; 7. Δεινὸς δὲ ὢν ἐξ ἔθους τὰ δικανικὰ σοφίζεται τοιόνδε τι· κέκριμαι πολλάκις καὶ νενίκηκα, Κέ- φαλος δὲ οὐδ’ ἅπαξ. εἶτα τοῦτον τοῦ δεδοκι- μασμένου προτιμήσετε; ὥσπερ εἰ περὶ τῆς ἐν πρυ- τανείῳ σιτήσεως ἀγωνισάμενος ἐν τοῖς πολλοῖς δικα- 11 cf. p. 180,17. Dem. p. 314, 24 12 Aesch. Ctes. p. 88, 7 Aesch. fals. leg. p. 40, 31 1 γραφή scripsi γραφὴν MaP 5 τίς Ma 6 ἡγοῦμαι Ma 7 τὸ inserui e Ma om Ρ 8 πρόνοιαν τέλος scripsi e Ma cum Cobeto πρόνοιαν · τέλος P | οὕτος om Ma 9 τὸ inserui eMa om Ρ | ταὐτὰ scripsi ταῦτα MaP ταύτῃ olim scripsi 11 αὐτοῦ scripsi e Ma αὐτοῦ Ρ 11 λαγῶ Ρ 13 num κωλῦσαι? at cf. ad t. I 272,5 14 οἷσπερ scripsi ὧσπερ Ma Ρ 16 γ’ Ma Ι εἰσι scripsi ἢ MaP Ι παραμικρὸν Ρ 17 ἐξέθους Ρ 18 τοιόνδε τι scripsi τοιόνδε· ὅτι MaP 20 ὡσπερεὶ olim conieci 21 ἀγωνισάμενος scripsi ἀγωνισά- μενον MaP sed in hoc ν(3) in σ’ corr m2 στηρίοις, οὐ περὶ τῶν ἐσχάτων, καὶ περὶ τοῦ χρηστός, οὐ περὶ τοῦ μὴ κάκιστος δοκεῖν. καίτοι κἂν εἰ περὶ δωρεᾶς πρὸς ἄλλους ἐκέκριτο, οὐδὲν ἦν αὐτῷ τοῦτο πρὸς ἐμὲ πρὶν ἐμοὶ παρεξετασθῆναι καὶ βελτίονα ἐμοῦ δόξαι. καὶ πολλάκις εἰ κριθεὶς ὐπ’ ἐμοῦ πολλάκις ἐξέφυγε, χρηστὸν μὲν οὐδ’ ἂν οὕτως αὑτὸν ἐδείκνυε, συκοφάντην δ’ ἐμέ.