σκο-

πεῖτε δέ· δοῦναι λόγον ἤθελεν, οἱ δὲ ἐκέλευον πλεῖν.

ἔπλει τὸν Ἰόνιον, οἱ δὲ τὸν δῆμον ἠρέθιζον. προσή- 

γετο τὴν νῆσον, οἱ δὲ ἐκάλουν εἰς ὄλεθρον. τέ οὖν

ἐποίησεν; ὅ πᾶς τις ἂν εὖ φρονῶν. ἔσωσεν αὑτὸν καὶ

τὸ βάραθρον ἐφυλάξατο. καὶ ἡγήσατο τότε παρὰ τῆς

Σαλαμινίας ἀκούειν· φεῦγε τὴν ταχίστην, Ἀλκι-

βιάδη. φεῦγε. ζήτει σωτηρίαν ὧς Ἀθήνησι γε 

οὐκ οὔσης. δοκεῖς μὲν ἐπὶ κρίσιν, καλῇ δὲ ἐπὶ

θάνατον. πίστιν ἔχουσιν αἱ διαβολαί. καὶ πάντα

τοῦτον κατηγοροῦ τὸν χρόνον. τι οὖν

θαυμαστόν, εἴ τις ἀδίκως οὐκ ἠθέλησεν ἀποθανεῖν; τί

δ’, εἴ τις ὅθεν προσεδόκησεν ἀσφάλειαν, ἐκεῖσε ἐ̓πλευ- 

 1 Thuc. VI 27. Andoc. myst. § 15 sq. 2 Andoc. l. l.

3 Dem. p. 1272, 8 | Thuc. VI 53 et 61 4 Thuc. VI 29, 3

9 Thuc. VI 61, 5 sq. Plut. Alc. 21. Apostol. paroem. XV 31 

 1 τοὺς Ἑρμᾶς reposui e MaUVa auctoribus lacobsio Lect

201 App Pors 322 Not 44 Sinteni Cobeto cum Rog τὰς ἑρμᾶς

Β sed e corr τὰς ὁρμὰς Ath Mor Re | αὑτῶν reposui e Ma

cum Rog αὐτῶν AthUVaB Mor Re 3 σκευωρία scripsi ex

AthVaB σκευάρια MaU edd 4 ἤθελεν scripsi auctoribus

Sinteni Gasda Cobeto cum Rog ἦλθεν libri Mor Re 5 ἔπλει

scripsi auctoribus lacobsio Lect 201 et Sinteni ἐπὶ libri Mor

Re πλεῖ lacobs Add 130 App Pors 322 Not 44 ἔπλει ἐπὶ

auctore Cobeto Rog | προσήγετο reposui e libris cum Rog

προσῆγε Mor Re 7 ἂν inserui ex Ath VaB cum Rog om

MaU Mor Re | αὑτὸν scripsi ex UVaB cum Rog αὐτὸν Ma

Ath Mor Re 8 τὸ βάραθρον reposui e libris auctoribus la-

cobsio Lect 202 App Pors 322 Not 45 Sinteni Cobeto cum Rog

τὸν βάρβαρον Mor Re 11 οὔσης vitio laborare censet Rog

perperam | καλεῖσθαι post κρίσιν inserendum coni Re cui illud

e sequenti καλῇ suppleri iure opposuit lacobs Lect 202 Not 45

15 ὅθεν inserui e MaAthUVa cum Rog ὅθεν καὶ Β om 



 

σεν. ὁ δὲ ἦν μὲν ἐν Σπάρτῃ, τὰς Ἀθήνας δὲ ὠνειρο-

πόλει. καὶ οὐκ ἔφθη πιστευθεὶς καὶ μεθ’ ὑμῶν ἦν

τὴν γνώμην μεταφέρων μὲν ἐς τὴν τῆς πόλεως χρείαν

τὴν βασιλέως ῥοπήν, καταλύων δὲ τὸ Λακεδαιμονίων

 ναυτικὸν ἀπορίᾳ μισθοῦ, τῶν δὲ προσδοκωμένων τριή-

ρων ἀποστερῶν. καὶ οὐ πρότερον ἐπαύσατο καταπολε-

μῶν ἐκείνους φυγὰς ὤν, Ἄνυτε, καὶ τὸν δῆμον εἰδὼς

ἐπικείμενον αὑτῷ, πρὶν αἰσχυνθέντες ὑμεῖς ναυμαχίας

καὶ μάχας καὶ νίκας καὶ πόλεις προσγεγενημένας ἐψη-

10 φίσασθε τὴν κάθοδον καὶ τὰς ἀρὰς ἀνελύσατε. ὁ δὲ

 R III 49 τοῖς μυστηρίοις ὁ κάκιστος ἐκεῖνος ἀπέδωκε τὴν |

ἀρχαίαν ὁδόν. καὶ ἐῶ λέγειν ἀρμάτων πλῆθος

καὶ μεγάλας ὑπὲρ ὑμῶν Ὀλυμπίασι δαπάνας ἀφ’ ὧν

δόξαν ὑμεῖς εἰς τὸ κοινὸν ἰσχύος ἐσχήκατε. φανεῖται

 1 Isocr. big. p. 348 d 3 Thuc. VIII 45 sq. 4 Thuc.

VIII 46 et 80 10 Thuc. VIII 81 11 Plut. Alc. 33 et 34 

 12 Isocr. big. p. 353 b sq. 14 Thuc. VI 16 | Plat. leg.

III p. 681 C 

 Mor Re qui οὖ inserendum coni, ᾖ Sintenis ᾖ pro τις scriben-

dum coni lacobs Lect 202 App Pors 332 Not 45 | ἔπλευσε Re

2 ὑμῶν scripsi ex AthUVaB cum Rog coll 1. 8 ἡμῶν Ma

Mor Re 4 Λακεδαιμόνιον Ma 5 τριήρων reposui e Ma MaUVa

Β cum Rog τριηρέων Ath MorRe 7 ἐκείνας Β 8 αὑτῷ

scripsi ex U cum Rog αὐ·τῶ Β αὐτῷ MaAth Va Mor Re

ὑμεῖς scripsi e MaUVa cum Rog ἡμεῖς AthB Mor Re | ναυ-

μαχίας scripsi ex UVaB cum Rog ναυμαχίαν MaAth Mor Re

9 καὶ μάχας inserui ex AthUVaB om Ma edd | γεγενη-

μένας libri corr Mor 11 ἀπέδωκε τὴν scripsi auctore la-

cobsio Not 45 ἀπέδωκεν libri ἐπέδωκεν Mor Re qui ἀπέδωκε

coni ut lacobs Add 290 ἀπέδωκεν τὴν Rog qui perperam

adnotat: aut deest sententiae prior pars aut manum libraii

cuiusdam agnoscere debemus 13 ἡμῶν Ma | Ὀλυμπίασι

scripsi cum Rog Ὀλυμπιάσι libri Mor Re 14 τὸ κοινὸν

reposui e libris cum Rog τόνον Mor Re εὐτόνου vel συν-

τόνου Iacobs Not 45 λόγον coni Sintenis Herm. I 470 coll

Thuc. VI 16 



 

τοίνυν κἀν τοῖς δευτέροις κυβερνήτου προπετείας, οὐχ

ἑαυτοῦ κακίας ὑποσχὼν δίκην καὶ ὅλως τῶν μὲν ἔξω

κεκρατηκώς, βασκανίας δὲ τῆς παρ’ ὑμῖν ἡττηθείς,

πολὺ δὲ τῶν ἐκβαλόντων αὐτὸν χρησιμώτερος τῇ

πόλει. 142. Καὶ ταῦτα διῆλθον οὐκ Ἀλκιβιάδου καὶ Σω-

κράτους χάριν μᾶλλον ἢ ὑμῶν καὶ τῆς ὑμετέρας, ὦ

Ἀθηναῖοι, δόξης. δεῖ γὰρ ὑμᾶς οὐκ ἀσεβεῖ διηλλάχθαι

δοκεῖν, ἀλλὰ τὸν οὐδὲν ἠδικηκότα καταδεδέχθαι. ἔνα

δὲ ὅσον περίεστι τῷ νυνὶ κρινομένῳ τῶν δικαίων ἔτ’ 

ἄμεινον μάθητε, ἔστω μὲν Ἀλκιβιάδης μηδὲν Κριτίου

βελτίων, ἴστω δὲ Σωκράτης διδάσκαλος ὁ μηδαμοῦ

μηδενὶ τοῦτο ὑποσχόμενος. ἐξεταζέσθω δὲ παρ’ ὑμῖν,

εἰ τῆς τῶν οὐκ ἐθελησάντων ἢ μὴ δυνηθέντων γε

μαθεῖν κακίας ὁ διδάξαι γε βουληθεὶς ὑπεύθυνος. εἰ 

γὰρ ὁ μὲν ἔλεγεν ὅ ποιοῦσιν ἂν συνήνεγκεν, οἱ δὲ οὐ

προσεῖχον τὸν νοῦν ἑτέρων αὐτοῖς ἀρεσκόντων, τί δεῖ

Σωκράτην ἀντ’ ἐκείνων μισεῖν; ὥσπερ ἂν εἴ τις γεωρ-

γὸν μηδὲν παραλιπόντα τῶν περὶ τὴν γῆν πόνων,

ἀλλὰ καὶ χερσὶ καὶ σκεύεσι καὶ βουσὶ καὶ σπέρμασι 

 1 Xen. Hell. I 5, 11 sq. 12 Polycr. apud Isocr. Bus. § 5

p. 222 d 16 Plat. Euthyph. p. 2 D 

 1 ἐν Ath | δευτέρας Ath ὑστέροις χρόνοις coni Naber

3 ὑμῖν scripsi ex AthUVaB ἡμῖν Ma ὑμῶν edd 4 αὐτὸν

scripsi auctore Gasda αὐτὸς libri edd 9 καταδεδέχθαι

scripsi auctore Cobeto cum Rog δεδέχθαι libri Mor Re

13 μηδενὶ reposui ex AthUVaB μηδὲν Ma edd | τοῦτο inserui

e libris om Mor Re τοιοῦτο auctore Gasda Rog | ὑμῖν reposui

e libris ὑμῶν edd 14 εἰ τῆς reposui e MaUVaB auctore

Re cum Rog εἴ τις Ath Mor Re 16 οἱ et 17 προσεῖχον reposui

e libris auctore Re cum Rog ὁ et προσεῖχε Mor Re 18 εἴ

inserui auctoribus Gasda et Cobeto Mnem. III 151 cum Rog

om libri Mor Re 19 παραλείποντα AthUVaB 



 

καὶ τῷ περὶ ταῦτα νόμῳ χρησάμενον, ἔπειτα μηδ’

ὁτιοῦν παρ’ αὐτῆς κεκομισμένον οὐκ οὔσης ἀγαθῆς

 R III 50 αἴτιον τοῦ συμβάντος ἡγοῖτο, ἀλλ’ | ἕτοιμον αὐτῷ

καὶ περὶ τῆς αὑτοῦ διεξελθεῖν τέχνης καὶ δεῖξαι τὴν

 γῆν. ὁρῶμεν δὲ κἀν ταῖς ἄλλαις τέχναις τοὺς

μὲν παριόντας τὸν διδάσκαλον, τοὺς δὲ πρὸς ἴσον

ἐρχομένους, τὸν δὲ ἐλάττω λαμβάνοντα, τὸν δὲ οὐδ’

ὁτιοῦν. ἐντεῦθεν σκυτοτόμου σκυτοτόμος ἀμείνων καὶ

τέκτονος τέκτων κἀν τοῖς ἄλλοις ἕτερος ἑτέρου τῶν

 αὐτῶν τετυχηκότες διδασκάλων. ἔστι γάρ, ὦ Ἀθηναῖοι,

βιαιότερον καὶ μᾶλλον ἰσχυρὸν μαθήσεως φύσις. ὅταν

ᾖ πονηρά, καθέλκει πρὸς ἑαυτὴν καὶ πᾶσαν παίδευσιν

ἀπέφηνε μάταιον. εἰ δὲ μὴ τοῦτο τοιοῦτον ἦν, ἐν

ἅπασιν ἂν τοῖς ὁμοτέχνοις τὸ ἴσον τῆς ἐπιστήμης

 ἔκειτο. εἰ δὲ τῆς φύσεως πανταχοῦ τὸ κράτος ἐχούσης

οὐχ οὕτω τοῖς ἀνθρώποις ἐδόκει, ἀλλ’ ἐν ταῖς τῶν

φοιτητῶν ἀπειρίαις τοὺς διδασκάλους ἐκόλαζον, κατα-

 3 Plat. rep. VIII p. 567 A 11 cf. t. IV 450, 4 sq. 

 1 καὶ inserui e MaUVaB om Ath edd | μὴ δ’ Va μηδο-

τιοῦν U 4 αὑτοῦ scripsi ex UVaB cum Rog αὐτοῦ MaAth

Mor Re 5 γῆν] ο ην cum ras 2 litt U ην cum ras 3 litt

ante η Va ὀργήν 6 6 τὸν μὲν διδάσκαλον Ath | ἶσον Ma

7 ἐλάττω scripsi ex AthUVaB ἔλαττον Ma edd 8 σκυ-

τοτόμου inserui ante σκυτοτόμος e MaUVaB, post σκυτοτόμος

Rog auctore Re om Ath Mor Re 9 τέκτονος τέκτων reposui

e MaUVaB τέκτων τέκτονος Ath edd 10 Ἀθηναῖοι scripsi

cum Par et Rog auctoribus Gasda et Cobeto Mnem. N. S. III

148 θεοὶ libri Mor Re 11 ἡ γὰρ φύσις ante ὅταν inser auc-

tore Cobeto Rog et Gercke Plat. Gorg. p. XLIX | ὅτ᾿ ἄν Ath 

 12 ᾐ reposui ex UVaB auctoribus lacobsio Lect 202 Not 45

Anth Pal III 62 et Cobeto cum Rog ἦν Mor Re ἡ Ma | ἑαυτὴν

reposui e libris auctoribus Re et lacobsio Not 45 cum Rog

ἑαυτὸν Mor Re 13 ματαίαν coni lacobs Not 45 contra usum

Libanii 14 ἂν] οὖν Ath | ἶσον MaB 16 οὕτως Ath

17 καταλέλυντ’ ἂν αἱ scripsi auctoribus Sinteni et Gasda cum 



 

λέλυντ᾿ ἂν αἱ τέχναι μηδενὸς τολμῶντος διδάσκειν

ἐπὶ τῷ μὴ κακῶς παθεῖν. ἀλλ’, οἶμαι, τοῖς μὲν διδα-

σκάλοις πανταχοῦ χάρις ὀφείλεται, τῶν προσιόντων δὲ

τὸ μὴ μαθεῖν ἔγκλημα. καὶ μὴν τούς γε νομο-

θέτας οὐδὲν ἕτερον ἢ διδασκάλους πάντες ἄνθρωποι 

νομίζουσιν οὐ μιᾶς τινος ἡλικίας οὐδὲ ἔθνους ἑνὸς

τῶν ἐν ταῖς πόλεσιν, ἀλλ’ ὁμοίως μὲν νέων, ὁμοίως

δὲ γερόντων, ἔτι δὲ ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν καὶ ἀστῶν

καὶ ξένων καὶ δούλων καὶ ἐλευθέρων. καὶ διὰ τοῦτο

πρῶτοι τιμῶνται μετὰ τοὺς θεούς, ὅτι παρ’ αὐτῶν 

μεμαθήκαμεν ἅ τε δεῖ ποιεῖν ὧν τε ἀπέχεσθαι. ἀκού-

ομεν δὲ οὐ ταῦτα μόνον, ἀλλὰ καὶ δωρεὰς καὶ ζημίας,

ὧν αἱ μὲν ἕπονται τοῖς ἀπειθοῦσιν, αἱ δὲ τοὺς ἐπι-

εικεῖς ἀμείβονται. ἀλλ’ ὅμως οὐδὲ τούτων ἀμφοτέρων

ἐλπίδες ἀρκοῦσιν ἐκκόψαι πονηρίαν. ἀλλ’ οἱ μὲν ἀπει- 

λοῦσιν, Ἄνυτος δὲ ἀδικεῖ. οἱ μὲν ἐπαγγέλλονται, Μέλη-

τος | δὲ οὐκ ἐπιθυμεῖ τιμῆς, ἀλλ’ αἱρεῖται μισθοῦ R III 51 

μᾶλλον συκοφαντεῖν ἢ τῶν χρηστῶν νομισθεὶς θαυ-

 5 Plat. conv. p. 209 D sq.; Gorg. p. 514 E sq. 18 cf.

p. 30, 7 

 Rog coll t. IV 85, 11 et III 26, 8 κατελέλυντ᾿ ἂν αἱ Β et coni

Cobet et Gercke Plat. Gorg. p. XLIX κατ’ λέλυνται cum ras 1

litt U καταλέλυνται reliqui libri Mor Re 

 2 μὴ inserui ex UVaB om MaAth edd | τοὺς μὲν διδα-

σκάλους Ma (et Par) 3 πανταχοῦ — 5 διδασκάλους om Ma

(et Par) 4 μὴ inserui e libris auctoribus lacobsio Lect 202

Not 46 Sinteni Cobeto cum Rog om Mor Re qui μηδὲν inse-

rendum coni 9 διατοῦτο MaB 11 ἅ τε scripsi auctore

Cobeto ὅ τι libri edd 12 δ’ Rog | οὐδὲ Ma 15 et 16 αἱ

Rog auctore Gasda at cogitatione e lin. 4 repetendi sunt οἱ

νομοθέται 16 Ἄνυτος voce denuo incipiunt C (fol 336) Α

(fol 229) in quo Ἄ deest | οἳ A Mor | μὲν scripsi auctore Re

δὲ AthUB δ’ reliqui libri edd | μέλιτος UVaB sed in hoc ι ex

η corr, Re Ἄνυτος Mor 17 δ’ C AthVa Re 18 ἢ — θαυ-

μασθῆναι om Ma (et Par) | ** θεὶς Mor | φαντασθῆναι Β

LIBANIUS ed. Foerster. V. 7 



 

μασθῆναι.