καὶ οὔπω λέγω

τοῦθ’ ὅτι τὸ μὲν οἰκεῖον δεινὸν παρακαλέσαι πρὸς

ζῆλον, τὸ δὲ ἀλλότριον ἀσθενές, ὥστ’ ἀναγκαίως ἔχειν

τοῖς μὲν ἀνδρείοις σχήμασιν ἕπεσθαι τοὺς ἄνδρας, 

τοῖς δὲ γυναικείοις οὐκ ἐνδιδόναι. ἀλλ’ ἀφίημι τοῦτο

καὶ κείσθω τὴν ἴσην ἐφ’ ἑκατέρου, τοῦ μὲν βλάβην

εἷναι, τοῦ δὲ σωτηρίαν. οὐκοῦν εἰ μὲν ἢ ταῦτα ἤ

ταῦτα ὅλως ἐδείκνυσαν, ἢ παντελῶς ἂν ἐζημίουν τοῖς

γυναικείοις ἢ παντελῶς ἂν ὠφέλουν τοῖς ἀνδρείοις· 

ἐπεὶ δὲ ἀναμίξαντες ὀρχοῦνται, τὰ μὲν ὠφελεῖν ἐπι-

τήδεια φῶμεν ὑπὸ τῶν βλαβερῶν ὠφελεῖν κεκωλῦσθαι,

τά δὲ βλάπτειν ἱκανὰ ταὐτὰ πάσχειν ὑπὸ τῶν ὰμει-

νόνων, ὥστε τὰ μὲν ἀνωφελῆ καθίστασθαι | διὰ R III 375 

τῶν βλαβερῶν, τά δὲ ἀβλαβῆ διὰ τῶν χρηστῶν. μήτ῾ 

οὖν σὺ κατηγόρει τῆς ὀρχήσεως ὡς ζημιούσης ἐγώ

τἑ αὐτὴν οὐ φήσω πρὸς ἀρετὴν ἄγειν, ἀλλ’ εἶναι τὸ

ἔργον αὐτῆς ὅσον εὐφρᾶναι τὸν θεώμενον. ἡ δ’ ἀζή-

 7 Plat. Soph. p. 250 Ε 

 1 οὔκουν scripsi e MoPaUMaClBVVA οὐκοῦν reliqui li-

bri edd 4 δ’ Va Re | ὥστ’ Μα sed ὅταν in marg m 2 |

ἔχειν Μα sed οι suprascr m 2 5 ἀνδρείοις Ma a sed οι in

m 2 6 ἀφίημι Μο | τοῦτο om Re 7 βλάβην Mor sed

γρ λαβεῖν in marg λώβην coni Re 8 οὐκ οὑν οὗν Va | ἢ

ταῦτα ἢ inserui e Va om reliqui libri edd 9 ταὐτὰ MaCl

BV | ἀφελῶς Iacobs Lectt 211 12 βλαβερῶν scripsi ἐτέ-

ρων MaClBVVA et in marg Ρα et P 5 βλάπτειν reliqui libri

edd | ὠφελεῖν inserui e V et marg Ρα et P 5 ὠφελεῖ Va om

reliqui libri edd | num κεκωλῦσθαι? at cf. ad p. 431, 6 et

471, 2 13 τὰ δὲ — 14 καθίστασθαι om MaCl | ταῦτα

UMVa Mor 15 χρηστῶν Ρ sed χρὴ in ras m 2 ὀρχηστῶν

Μο sed χρησ.τῶν in marg, Μ Mor | μήτ’ Va sed τ m 2

17 τε reposui e libris τ Re δέ Mor εὐφράναι MaCl

BV | εἰ Μα sed in ἡ corr m 2, ClVa sed in hoc in ras m3 



 



μιος ἡδονὴ τοῖς εὖ φρονοῦσι περισπούδαστον καὶ οὐ

τῶν ψέγεσθαι μᾶλλον ἢ τῶν ἐπαινεῖσθαι δικαίων εὐ-

εὑρίσκεταί. 72. ^Εγώ μὲν οὖν τοῖς ὑπὲρ ὀρχήσεως λόγοις καὶ

 τοῖς ποιηταῖς συναγωνίζομαι, τοῖς δὲ κατὰ τῆς ὀρχή-

σεως Ἀριστείδης καὶ ποιητὰς ἐλαύνων ἐλέγχεται, τὸν

Ὅμηρον, τὸν Αἰσχύλον, τὸν Εὐριπίδην, τὸν Σοφοκλέα,

τὸν Μένανδρον, πολλοὺς ἑτέρους. πῶς; ὅτι πάνΤες

οὗτοι μιμοῦνται γυναῖκας καὶ τότε μάλιστα ἐπαινοῦνται,

 ὅταν μάλιστα μιμῶνται καὶ τὸ πρόσφορον ἑκάστη σωθῇ.

καὶ τοσούτῳ γε μᾶλλον μιμοῦνται τῶν ὀρχηστῶν, ὅσῳ

λόγος συγκείμενος μείζων κινήσεως ἀφώνου. καὶ ὁ

μὲν εἰς τὴν γνώμην αὐτὴν ἐμβαίνει τε καὶ ἵσταται,

τοῖς δὲ ὀρχουμένοις ἀρκεῖ μὴ τῶν σχημάτων ἀπολει-

 φθῆναι. 73. Λέγε δὴ παρελθών· διεφθείροντο μὲν ὑπὸ

τραγῳδίας οἱ πάλαι, διεφθείροντο δὲ ὑπὸ κω-

μῳδίας. Ὅμηρος δὲ ἀπώλλυ τὴν Ἑλλάδα καὶ

 1 εὖ φρονοῦσι scripsi e MBV εὐφρονοῦσι reliqui libri

edd | περισπούδαστος Pa | καὶ om MaClBVVa 2 γρ

εὐρίσκεσθαι in marg Mor 4 δὲ ante μὲν Ma sed del m2

ὑπὲρ scripsi auctore Re περὶ libri edd | λόγοις Mor sed γρ

αὐτοῖς in marg 6 ἐλαύνειν νῦν Pa | ἐλέγχεται scripsi e

BVVa ἰλέγχετο U ἠλέγχετο reliqui libri sed ἐλέγχεται scripsi e

scr Ma2, in ἐλέγχεται corr P2, γρ ἐλέγχεται in marg Pa, edd 

 7 εὐριπίδη Va 8 πάντεσ P sed ε in ras m2 10 ὅτ᾿

ἂν Va | μιμῶνται Ma sed μιμ in ras m2 (??)μῶνται Mo |

ἑκάστω BV 11 τοσούτῳ scripsi e PaUMaClMBVVa το-

σού(??)τω M τοσοῦτον reliqui libri edd | τοὺς ὀρχηστὰς Mor sed

γρ τῶν ὀρχηστῶν in marg 12 μιμήσεως Ma sed μιμη in ras

m2 | ἡ PaMaClBVVa 13 ἐκβαίνει M 14 ἀπολελεῖφθαι

BV 16 et 17 διαφθείρονται V γρ διεφθίνοντο in marg

Mor 18 post κωμῳδίας et p. 467, 1 αὑτὸν signum interro-

gationis Re | ἀπόλλυ MVa ἀπολλύει PaMaClBV 



 



πρὸ τῆς Ἑλλάδος αὐτὸν Βρισηίδα θρηνοῦσαν

μιμούμενος καὶ Πηνελόπην καὶ Ἀφροδίτην τε-

τρωμένην. λέγε δεῖν καὶ νῦν κεκλεῖσθαι μὲν ποιηταῖς

διδασκαλεῖα, κεκλεῖσθαι δὲ τοῖς ὑποκριταῖς τὸ θέατρον,

ἵνα μὴ τραγῳδὸς εἰσελθὼν Πασιφάην μιμήσηται τὴν 

ἐξοκείλασαν εἰς ἀλλόκοτον ἔρωτα μηδ’ αὖ κωμῳδὸς

τἀς παρὰ τῷ Μενάνδρῳ τικτούσας καὶ πολλὰ ἕτερα.

 τί γὰρ δήποτε τούτοις μὲν δίδως εἰσελθεῖν,

οἱ διχόθεν μιμοῦνται τὰς γυναῖκας, τῷ τε λόγῳ καὶ

τοῖς | σχήμασιν; ἢ τοῦτό γε οὐκ ο·ἶσθα ὧς ὅς ἂν R III 376 

μὴ συνεισενέγκῃ τὰ σχήματα τοῖς λόγοις, ἀπώλεσε 

τὴν εὐφωνίαν ὑπὸ τῆς ἡσυχίας, ἢν καιρὸς ᾖ κινεῖσθαι;

διόπερ πολλοὶ μὲν τῇ φωνῇ κρατοῦντες οὐ μετέχοντες

τοῦ κινεῖσθαι καλῶς ἧττον ηὔφραναν, πολλοὶ δὲ κατὰ

τὴν φωνὴν λειπόμενοι τῇ περὶ τὸ σχηματίζεσθαι πλε- 

ονεξίᾳ πρὸ τῶν κρειττόνων ἐτέθησαν. εἶθ’ ὁ μὲν τὴν

 1 II. τ 282 8(1. 2 Od. δ 716 sq. | II. ἑ 330 sq. 5 [Luc.]

salt. 49. cf. t. ΙΙΙ 64, 15 sq. R. Eur. Cret. Trag. fr. p. 505 N 2.

16 Choric. Spart. § 30 sq. cf. Meineke Hist. crit. com. gr. p. 366 

 1 αὐτὸν PVa sed ‘e’ corr P 2 Va 3 αὐτὸν Cl om BV

3 δὴ ma a Ma sed ὴ in ras 3 litt m 2 | ποιητὰς Ρα sed

ταῖς in marg 4 τοῖς om UM 5 μιμήσηται reposui e Μο

PUMMaClBVVa μιμήσεται Ρα sed γρ μιμήσηται in marg,

edd 6 ἐξωκίλασαν Va | ἀλλότριον Μα | μὴ δ’ MoUMMa

CiBV 7 τῷ inserui e libris om edd 9 τἀς om MaCl

BVVa 10 ὃς scripsi e PaUMaClBV et marg M 2 cum

Cobeto Coll 269 om Va ὅσον reliqui libri edd at ὅσων et ἀπώ-

λεσαν coni Re ὅταν Iacobs Lectt 211 11 συνεισενέγκῃ scripsi

e MaClBVVa et γρ marg Ρα συνενέγκη reliqui libri sed συν-

ενέγκοι in marg M 2, edd 12 ἡν Ma sed ’ in ‘ corr m 2 |

ἦν κινεῖσθαι Μα sed v κιν in ras m 2 δι’ ὅπερ Va |

μέν inserui e libris om edd | δέ post μετέχοντες PaV

14 εὔφραναν PaV Re 15 τὴν om M Re 16 πρὸς Va

ἐκείνῃ inter τῶν et κρειττόνων inserendum coni Re 



 



Πλαγγόνα εἰσιὼν καὶ τῷ προσώπῳ καὶ τοῖς ἐσθήμασι

καὶ πᾶσιν ἀπλῶς οἷς ἔνεστι τὴν γυναῖκα μιμούμενος

οὐκ ἐμβάλλει τὸ θέατρον εἰς αἰσχρὰς ἡδονάς· ἐὰν δὲ

ὀρχηστὴς μετενέγκῃ τὴν χεῖρα, μεστοὶ γυναικίσεως οἱ

 παρόντες κατέβησαν καὶ πρὸ τούτων ἐκεῖνος ἀπῆλθε

τοιοῦτος; καὶ μὴν ὑπέρ γε τραγῳδίας καὶ κωμῳ-

δίας Πλάτωνι μαχόμενος καὶ τὰς ὀρχήσεις αὐτῶν ἀναγ-

καίως ἐπαινεῖς. ἐν δέ γε ταύταις ἔνι δήπου καὶ τὸ

κορδακίζειν· εἶτα οὐ δεινὸν κόρδακι μὲν εἶναι τόπον

 ἐν θεάτρῳ καὶ μὴ ἔχειν αἰτίαν ὧς διαφθείρει τοὺς

παρόντας, περὶ δὲ ὀρχήσεως, ἐν ᾖ πλείστη σπουδὴ μὴ

παραγυμνοῦσθαι μηδαμῆ, δοξάζειν τε αὐτὸν τὰ χείρω

καὶ τοὺς ἄλλους εἰς τὴν ὁμοίαν δόξαν ἄγειν; 76. Ἀλλ’ οὐχ ἡμεῖς γε τῶν σῶν λόγων μᾶλλον ἢ

 τῶν πραγμάτων ἑξόμεθα. τί οὖν λέγει τά πράγματα;

 4 Arist. Thesm. 868 7 Aristid. t. II p. 380, 14 sq. et

881, 11 sp. D 

 1 πλάγγονα Va | ἐσθήμασιν Va 2 καὶ πᾶσιν in marg

Mo 2 | ἔπεστι Μόρα sed in hoc in marg γρ ἔνεστι, UMMa

ClB Mor qui ἔνεστι coni 3 ἐκβάλλει ΡαΒ γρ ἐμβάλλειν in

marg Mor 4 κατενέγκῃ Β | γυναικίσεως Ρ sed κίσεως in

lac 3—4 litt m 4 γυναικήσεως Va 5 παρόντες Ρ sed ες in

ras m 2 | num ἀπέβησαν? | πρὸς Va | ἀπῆλθε scripsi e

MaClBVVa κατῆλθε reliqui libri edd 6 μὴν Μα sed νυν

suprascr m 2 | τε MoPaUMMaClBVVA 7 ἀναγκαίως scripsi

e MaClBVVa et γρ marg Pa ὧς ἀναγκαίας reliqui libri edd 

 8 γἑ inserui e PV om reliqui libri edd 9 εἷναι post

κορδακίζειν MoPPaUMMaClB delevi auctore Re qui adnota-

vit: „aut prorsus delendum est εἷναι, aut legendum κορδακίζειν.

ναί. εἶτα“, cui oblocutus est Iacobsius Lectt 211 | εἰτ’ Va |

τόπον Mor sed γρ τρόπον in marg 10 διαφθείροι Β

11 ἐνῆ Va 12 μηδαμοῦ Ρα μὴ δ’ ἂν ἡ Va 13 signum

interrogationis posui e PMMaCl, colon B, Comma MoV, punc-

tum reliqui libri edd 14 λόγων om Ρα 15 ἑξόμεθα scripsi

auctore Cobeto Coll 269 ἐσόμεθα libri edd sed ἐχόμεθα coni

Mor | λέγει· Ρ sed colon in ras m 4 U Mor 



 



μᾶλλον δὲ ἀπόκριναί μοι· ἆρά γε τὸ πόλεων ἄρχειν

καὶ θεραπεύειν ἔθνος καὶ πολλοῖς ὁμοῦ πορίζειν εὐ-

δαιμονίαν ψυχῆς ἐστι κακῶς ἠγμένης καὶ διεφθαρμένης

καὶ μεστῆς ἡδονῶν καὶ βεβαρημένης ὑπὸ τῶν τῆς ψυχῆς

νοσημάτων | ἢ τοὐναντίον πεπαιδευμένης, σώ- R III 377 

φρονος, ἐκκεκαθαρμένης, κούφης, ὀξὺ βλεπούσης, κρείτ- 

τόνος ἡδονῶν, τὸ δίκαιον ζητούσης τε ἀνδρείως καὶ

ποιούσης ἰσχυρότερον ἀδικίας; ἐγὼ μὲν οὐδὲν

ἡγοῦμαι μεῖζον ἀρχῆς εἰς γνώμης βάσανον, οἶμαι δὲ

καὶ τῇ παροιμίᾳ ταὐτὰ δοκεῖν, ἤ φησιν ἐν ἀρχῇ τὸν 

ἄνδρα δείκνυσθαι. τούτων τοίνυν, Ἀριστείδη , τῶν

πρὸς ὄρχησιν οὐκ ἀηδῶς ἐσχηκότων εἰς ἀρχάς τινες

κατασταθέντες πῶς ἄν, εἴπερ ἦσαν διεφθαρμένοι, μετε-

χείρισαν τὰς πόλεις; βούλει σοι διέλθω; κατεφρό-

νησαν μὲν ἂν θεῶν, ἐξήλασαν δ’ ἂν τὴν δίκην, παρ- 

ἔβησαν δ’ ἂν τοὺς νόμους, ἀπέδοντο δ’ ἂν τὴν

ψῆφον, διεξῆλθον δ’ ἂν τὸν χρόνον μετά μὲν τῶν

 4 Plat. Symp. p. 203 Β 6 Plat. Rep. VII p. 527 D

10 [Dem.] prooem. 47 p. 1466, 16. Harpocr. s. ν. ἀρὴ ἄνδρα

δείκνυσι Gregor. Cypr. cod. Mosq. | 80 cum nota Leutschii;

Apostol. IV 101 

 1 ἀπόκριναι Μα sed ἁ in ras m 2 ἀπόκρινον Va sed ον

ex ἑ ut videtur corr in ras m 3 | ἄρα Va | γε om Va 3 ἐστιν

Va 4 καὶ ὑπὸ τῶν Pa sed ἐν ἄλλω· καὶ μεστῆς in marg

6 σώφρονος πεπαιδευμένης Μ 6 κούφης om Β 10 ταῦτα

MoPaUMBV Mor qui ταὐτὰ coni ταύτῃ Ma sed ταῦτα supra-

scr m 2, Cl | ἥ Ma sed ‘e’ corr m 2 ἧ Β | ἐν ἀρχὴ Mor

sed γρ ἀρχά in marg 11 δείκνυσθαι Ρ sed αι in ras m 2 |

ἀριδτείδης Μο | τῶν om Ma 12 προσόρχησιν Va | τινες

Ρ sed ες in ras m 2, Ma sed ε in ras m 2 τινάς MoPa sed in

hoc γρ τινές in marg, Mor 13 καταστάντες Ma | εἴπερ Ρ

sed ει in ras m 2 | μετεχειρίσαντο MaCl 14 τἀς om MaCl |

διεξέλθω Β 15 ἂν (1) om Pa | ἀληθείας Va 16 δ’ ἂν (1)

in ras 2 litt P 2 δὲ ΜοΜ edd sed δ’ ἂν coni Re 17 δι-

εξῆλθον Μα sed εξ inser m 2 



 



ἀνομωτάτων ταττόμενοι, τοῖς βελτίστοις δὲ πολεμοῦντες,

χρήματα τὰ μὲν κλέπτοντες, τὰ δὲ ἁρπάζοντες, τῇ

γαστρὶ χαριζόμενοι, μέθῃ προσκείμενοι, παῖδας ἐν ἴσῳ

καὶ γυναῖκας ὑβρίζοντες. ἀλλ’ ὁρᾷς τούτων μὲν

 οὐδέν, ἃ δ’ ἂν συνεύξαιτό τις καὶ παισὶ καὶ φίλοις,

σωτῆρες πόλεων οὐκ ὀλίγοι τούτων ἐγένοντό τε καὶ

ἀνεκηρύχθησαν καλλίω στέφανον τὸν ἔπαινον τοῦ ἐκ

Πίσης ἀνῃρημένοι φόβῳ καὶ πειθοῖ καὶ κολάσει πρὸς

τὸ δίκαιον καὶ τὸ δέον ἑκάστῳ χρησάμενοι, τῇ μὲν τὸ

 ἀνίατον ἐκκόπτοντες,τῇ δὲ τὸ δυνάμενον εἴκειν ἄγοντες,

τῷ δὲ τὸ μέλλον ἀσελγαίνειν κατέχοντες, οὔτε τὸ σω-

φρονοῦν ἐν πενίᾳ περιορῶντες πλούτοις τε ἀδίκοις

ἐμφράττοντες τὰς ὁδούς, οἶνον διωθούμενοι, τρυφὴν

φεύγοντες, ὕπνου ῥώμην ἐλέγχοντες, τῇ ψήφῳ συμμα-

 R III 378 χοῦντες τῇ δίκῃ, πόλεων μεγέθη μὲν | φυλά-

 ξαντες, μικρότητας δὲ μεταθέντες, ὁμοίαις χερσὶν ἁφά-

μενοί τε τῆς ἀρχῆς καὶ ἀπελθόντες. τούτους οὐχ ὑπὸ

 7 Her. VI 103, 1 

 2 μὲν om Va 3 μέθαις BV 4 ὁρᾶς; U 6 ἂν συν-

εύξαιτό] ἂν εὔξαιτο MaCl ἄν σοι εὔξατο Va 6 πόλεων

scripsi e V πόλεως reliqui libri edd | τούτων om Va

7 ἐκηρύχθησαν Μο sed ἀνεκηρύχθησαν in marg, ΡΜ et γρ in

marg Mor | στεφάνων MaCl | τοῦ om Va sed τῶν inser m 2

τὸν Μα τῶν ἁ τῆς Β 8 ἀράμενοι Μο sed γρ ἀνῃρη-

μένοι in marg, PUM et γρ in marg Mor cf. Her. I. I.

9 τὸ δίκαιον καὶ inserui e PaBV om reliqui libri edd

10 τῇ | τὸ in τῶ corr P 4 | ἥκειν Μ sed εἴκειν in marg m 2,

Ma sed ἥ in εἴ corr m 2, Cl γρ ἧκον in marg Mor 11 μᾶλ-

εῖν εἰν

λον MoPaUBV Mor | σωφρονοῦν Ma sed οῦν in ras m 2

σωφρονεῖν Mor 14 ὕπνου scripsi e MaClBVVa ὕπνων re-

liqui libri edd 16 μικρότητας scripsi coll. Plut. quaestt.

onv. VI 1 p 687 Ε μικρότητη libri sed ς add Ma 2, ατα supra

τα Μο, edd | μεταθέντες Μα sed μεταθέν in ras m 2 



 



τῶν ὀρχηστῶν ἀγαθοὺς γεγενῆσθαι λέγω, φημὶ δέ γε

μηδὲ κεκωλῦσθαι παρὰ τῶν ὀρχηστῶν ἀγαθοὺς γε-

νέσθαι. 79. Καὶ ἐπιρρεῖ δὴ ῥητόρων ὄχλος καὶ τῶν ἑκαστα-

χοῦ πολιτευομένων, ὧν οὔτε ὀρχηστῶν ὧς εἰπεῖν 

ἀθέατος οὐδεὶς οὔτ’ αὖ σιγῇ δέξεται τὴν παρὰ σοῦ

μέμψιν, ὧς ἄρα διέφθαρται, τὴν παρά τῶν πραγμάτων

αὐτῶν ἔχων μαρτυρίαν ὧς ὑγιαίνει. πρὸς Δῖός, αὐτὸς

δὲ σὺ τοὺς σαυτοῦ λόγους ἡδέως ἂν δεικνύοις ἀν-

θρώποις διεφθαρμένοις καὶ παρά τοῖς οὕτως ἔχουσι 

θαυμάζοιο καὶ διατρίβοις ἐν πόλεσι τὰ τοιαῦτα νοσού-

σαις; ἀλλ’ ἐῶ τὴν διατριβήν, πολλαὶ γὰρ ἀνάγκαι δι’

ἃς ἄν τις οὗ μὴ βούλοιτο διατρίβοι.