Γραφαῖς δεδωκυῖα πάσαις ταῖς (41) Χριστοῦ Ἐκκλησίαις οἰκοδομὴν, οὐκ ἐφρόντισε « τῶν τιμῆς ἀγορασθέντων, ὑπὲρ ὦν Χριστὸς ἀπέθανεν· » οὗ Υἱοῦ ὄντος « οὐκ ἐφείσατο ὁ Θεὸς, » ἡ ἀγάπη, « ἀλλʼ ὑπὲρ ἡμῶν πάντων παρέδωκεν αὐτὸν, ἵνα σὺν αὐτῷ τὰ πάντα ἡμῖν χαρίσηται; » Πρὸς ταῦτα δὲ σκόπει, εἰ μὴ καλὸν μεμνῆσθαι τοῦ· « Οὐ μεταθήσεις ὅρια αἰώνια, ἃ ἔστησαν οἱ πρότεροί σου; » Καὶ ταῦτα δὲ φημὶ οὐχὶ ὅκνῳ τοῦ ἐρευνᾷν καὶ τὰς κατὰ Ἰουδαίους (42) Γραφὰς, καὶ πάσας τὰς ἡμετέρας ταῖς ἐκείνων συγκρίνειν, καὶ ὁρᾷν τὰς ἐν αὐταῖς διαφοράς. Εἰ μὴ φορτικὸν γοῦν εἰπεῖν, ἐπὶ πολὺ τοῦτο, ὅση δύναμις, πεποιήκαμεν, γυμνάζοντες αὑτῶν τὸν νοῦν ἐν πάσαις ταῖς ἐκδόσεσι καὶ ταῖς διαφοραῖς αὐτῶν (43), μετὰ τοῦ ποσῶς μᾶλλον ἀσκεῖν τὴν ἑρμηνείαν τῶν Ο΄· ἵνα μή τι παραχαράττειν δοκοίημεν (44) ταῖς ὑπὸ τὸν οὐρανὸν Ἐκκλησίαις, καὶ προφάσεις διδῶμεν τοῖς ζητοῦσιν ἀφορμὰς, ἐθέλουσι τοὺς ἐν μέσῳ συκοφαντεῖν, καὶ τῶν διαφαινομένων ἐν τῷ κοινῷ κατηγορεῖν. Ἀσκοῦμεν δὲ μὴ ἀγνοεῖν καὶ τὰς παρʼ ἐκείνοις, ἵνα, πρὸς Ἰουδαίους διαλεγόμενοι (45), μὴ προφέρωμεν αὐτοῖς τὰ μὴ κείμενα ἐν ἐκάστῳ τόπῳ τὸν ἐλλείποντα λόγον. Παρέθετο δὲ αὐτῷ ἀστερίσκον· οὐχ ὡς χρείας οὕσης τοῦ πάντως ζητηθῆναι τὸν λόγον· περιττὸς γάρ ἐστιν· ἀλλʼ ἵνα μὴ παραλείψῃ Ἰουδαίοις καὶ Σαμαρείταις ἐπιλαμβάνεσθαι τῶν ἐν ταῖς ἁγίαις Ἐκκλησίαις θείων Γραφῶν, μηδενὸς ἐπιληψίμου πράγματος ὑπάρχοντος κατὰ τῆς πίστεως ἐν τοῖς ἀπεστερημένοις λόγοις. « Successit his Οrigenes, qui uncnique loco quod deerat adjunxit, eique asterisci notam appinxit: non quod addita illa vocabula admodum necessaria sint, eum supervacua videantur; sed ne Judeis ac Samaritanis ullam calumniandi sacras foitteras, quibu-in Ecclesiis utimur, occasionem relinqueret; cum nihil in subtractis ills vocibus contra ffidem esset, cuod repreliendi meito posset. » tufiuus lh. n lnrec. adtersus llieron ymum : « Apovtatæ qu. lem et Judæiint erpretati sunt ea, quorum lectione Judæi mavme utuntur. Et quia frequenter, si disputatio incidsset, vel imutata esse aiquanta , vel deesse, vel abundare in nostris Scripturis meuticbantur, voluit Orugenes nostis ostendere, qualisapud Judæos Scripturarum lectio teneretur, et in propriis paginis vel columellis editiones earum singulas quasque descripsit; et ea quæ apud illos sunt addita vel decerpta, certis quibusque signis additis, ad versiculorum capita designavit, et in alieno, non suo opere, suas tantummodo notas ffixit, ut sciremus non quid nobis sed quid Judæis adversum nos certantibus, aut deesse aut abundare videtur, » idem lHieonymi conslium fuit cum ex lebræo sacras Scriptura- Latine vertit. Nam prælatione in librum Psalmorum ait : « Nec hoc dcc, quo prædecessores meos mordeam, aut quidquam de his arbitrer detrahendum, quorum translationem diligentissime emendatam, olim meæ linguæ hominibus dederim; sed quod ahud sit in Ecclesiis Christo credentium Psalmos legere, aliud Judæe singula verta calumuniautbus respondere. s Idem hb. m Apologiæ a dversus Ruliuum: « Egone, inquit, contr Septuagpnta futerpretes aliquid sum locutus, quos ante annos plurimos dligentissime emendatos, meæ hnguæ studiosis dedi, quos quotihe in conventu fratrum edssero, quorum Psalmos jusp meditatione decanto? Tam stultus eram ut quod in pueritia thoi, senexς ollivisci vellem? iuiversi tract ntus mei horum testimoniis texti sunt, cotmentarii in duodecim prophetas ct meam et eρ τοῖς ἀντιγράφοις αὐτῶν, καὶ ἵνα συγχρησώμεθα τοῖς φερομένοις παρʼ ἐκείνοις· εἰ καὶ ἐν τοῖς ἡμετέροις οὐ κεῖται βιβλίοις· τοιαύτης γὰρ οὕσης ἡμῶν τῆς πρὸς αὐτοὺς ἐν ταῖς ζητήσεσι παρασκευῆς, οὐ καταφρονήσουσιν, οὐδ’ ὡς ἕθος αὐτοῖς, γελάσονται (46)τοὺς ἀπὸ τῶν ἐθνῶν πιστεύοντας, ὡς τʼ ἀληθῆ καὶ παρʼ αὐτοῖς ἀναγεγραμμένα ἀγνοοῦντας. Ταῦτα μὲν οὖν εἰρήσθω πρὸς τὸ μὴ φέρεσθαι παρʼ Ἑβραίοις τὰ περὶ Σωσάννης. Ἴδωμεν δὲ καὶ ἃ προσφέρεις τῷ λόγῳ ἐγκλήματα. Καὶ πρῶτόν γε ἀρξώμεθα ἀπὸ τοῦ δυνηθέντος ἂν δυσωπῆσαι πρὸς τὸ μὴ παραδέξασθαι τὴν ἱστορίαν (47)· ὅπερ ἐστὶ τὸ περὶ τὴν παρωνυμίαν πρίνου μὲν πρὸς, πρίσιν, σχίνου δὲ πρὸς σχίσιν· περὶ οὗ σὺ μὲν ἀπεφήνω, ὡς καταλαβὼν τίνα τρόπον ἐν μὲν ἑλληνικαῖς φωναῖς τοιαῦτα ὁμοφωνεῖν συμβαίνει, ἐν δὲ τῇ Ἑβραΐδι τῷ παντὶ (48) διέστηκεν· ἐγὼ δὲ ἕτι ἀμφιβάλλω· ἐπείπερ φροντίσας τῶν κατὰ τὸν τόπον, τῷ καὶ αὐτὸς ἠπορηκέναι ἐν αὐτοῖς, οὐκ ὀλίγοις Ἑβραίοις ἀνεθέμην πυνθανόμενος, πῶς παρ ʼαὐτοῖς ὀνομάζεται πρῖνος, καὶ πῶς λέγουσι τὸ πρίζειν· ἕτι δὲ εἰς τί μεταλαμβάνουσι (49) τὴν σχῖνον τὸ φυτὸν, καὶ πῶς τὸ σχίζειν ὀνομάζουσιν. Οἱ δὲ τὴν Ἑλληνικὴν ἔφασκον ἀγνοεῖν φωνὴν τὴν πρίνου καὶ τὴν σχίνου· ἀπῄτουν δὲ αὐτοῖς δειχθῆναι τὰ δένδρα, ἵνʼ εἵδειεν ποίας ἐπὶ τούτων αὐτοὶ (50) τάσσουσι φωνάς. Καὶ (φίλη γὰρ ἡ ἀλήθεια), οὐκ ἠπόρησα αὐτοῖς ὅψει παραστῆσαι τὰ ξύλα. Ἄλλος δὲ ἕφασκε τὰ μὴ ὀνομασθέντα τῶν Γραφῶν ποὺ οὐκ ἕχειν διαβεβαιώσασθαι, ὅπως Ἑβραῖστὶ λέγεται· προπετὲς δὲ εἶναι, τὸν ἀπορήσαντα φωνῇ τῇ Συριακῇ χρήσασθαι ἀντὶ τῆς Ἑβραΐδος (51)· καὶ ἕλεγε, καὶ παρὰ τοῖς πάνυ σοφοῖς ἐνίοτε λέξεις τινὰς ζητεῖσθαι. Εἰ μὲν οὖν, φησὶ, ἕχεις τι παραστῆσαι τὴν σχῖνον ὅπως ποτὲ ὀνομασθεῖσαν ἔν τινι Γραφῇ, ἢ τὴν πρῖνον, ἐκεῖθεν ἂν εὕροιμεν τὸ ζητούμενον, καὶ τὴν παρʼ αὐτὰ παρωνυμίαν· εἰ δὲ μηδαμοῦ ὠνομάσθη, καὶ ἡμᾶς διαλανθάνει τὸ τοιοῦτον. Τούτων οὖν ὅσον ἐπὶ μὴ ἱστορίᾳ ὑπὸ Ἑβραίων, οἷς συνέμιξα, εἰρημένων, ἐγὼ μὲν εὐλαβῶς ἕχω ἀποφήνασθαι, πότερον καὶ παρʼ Ἑβραίοις ἡ ἰσοδυναμία τῶν κατὰ ταῦτα παρωνυμιῶν σώζεται, ἢ οὔ· σὺ δὲ ὅπως διεβεβαιώσω, αὐτὸς σἶδας ἴσως. Μέμνημαι μέν τοί γε φιλομαθεῖ Ἑβραίῳ, καὶ χρηματίχοντι (52) παρ᾿ αὐτοῖς σοφοῦ υἱῷ, ἀνατραφέντι tnagiuta editionem eissorunt, » Et libro tt Aροlogiæ adversus eumden Rufinur : « Tu latinas, inquit, Sripturas de Græco emendabis, et aliud Ecclesiis trades legendum, quam quod semel ab» apostolis susceperunt; mihi non licebit post Septuaginta edibonem, quam diligentissime emendatam meæ linguæ hominibus dedi, ad confutandos Judæos, etim ipsa exemplaria vertere, quæ ipsi verissima confitentur; ut si quando adversum eos Christianis disputatio est, non habeant subterfugiendi diverticula, sed suomet potissimum mucrone feriantur ? » - Μοx mecum emendabis τὰ μὴ προκείμενα. Nonτε. (46) ἐλάσονται, ete. Hieronymus quoque præfatione in librum Josue testatur « dolere Judæos quod calumniandi eis et irridendi Christianos sit ablata occasin. » Et præfatione in librum isaiæ : « lpse mihi mercedem restituat i futuro, qui scit me ob ἐπὶ τὸ διαδέξασθκι τὸν πκτέρα,σθμμίξας πτρὶ πλειόνων· ἀφʼ οὖ ὡς μὴ ἀθετουμένης τῆς περὶ Σωσάννης ἱστορίας ἐμάνθανον καὶ τὰ τῶν πρεσβυτέρων ὀνέματα, ὡς παρὰ τῷ Ἱερεμίᾳ κείμενα τοῦτον ἔχοντα τὸν τρόπον· « Ποιήσαι σε Κύριος, ὡς Σεδεκίαν ἐποίησε, καὶ ὡς Ἀχιὰβ (53), οὕς ἀπετηγάνισε βασιλεὺς Βαβυλῶνος ἐν πυρὶ διʼ ἥν ἐποίησαν ἀνομίαν ἐν Ἰσραήλ.» Πῶς ὁ μὲν ὑπʼ ἀγγέλου πρίζεται, ὁ δὲ σχίζεται; λεκτέον, οὐ κατὰ τὸν ἐνεστῶτα αἰῶνα ταῦτα αὐτοῖς προφητεύεσθαι, ἀλλʼ εἰς τὴν ὑπὸ Θεοῦ μετὰ τὴν ἐντεῦθεν ἕξοδον κρίσιν. Ὡς γὰρ τὸν πονηρὸν οἰκονόμον λέγοντα· « Χρονίζει ὁ κύριός μου ἕρχεσθαι· » καὶ διὰ τοῦτο μέθαις σχολάζοντα, καὶ ἐσθίοντα καὶ πί., νοντα μετὰ τῶν μεθυόντων. καὶ τύπτοντα τοὺς συνδούλους, ὁ κύριος ἐλθὼν « διχοτομήσει, καὶ τὸ μέρος αὐτοῦ μετὰ τῶν ἀπίστων θήσει· » οὕτω καὶ τούτους πρεσβυτέρους μὲν χρηματίσαντας, κακῶς δὲ τὴν οἰκο νομίαν οἰκονομήσαντας, ἀναλόγως τῷ ἐκεῖ διχοτομεῖ σθαι τὸν μοχθηρὸν οἰκονόμον,ἅγ ελοι ἐπὶ τῶν κολάσεων τεταγμένοι τινὲς ταῦτα διαθήσουσι (54)· καὶ ὁ μὲν σχίσει «πεπαλαιωμένον ἡμερῶν κακῶν, κρίναντα κρίσεις ἀδίκους, καὶ τοὺς μὲν ἀθώους κατακρίναντα, ἀπολύοντα δὲ τοὺς αἰτίους· » ὁ δὲ πρίσει ὡς « σπέρμα λαναὰν ὑπάρχοντα, καὶ οὐκ Ἰούδα, τὸν ὑπὸ τοῦ κάλλους ἐξηπατημένον, καὶ ὑπὸ τῆς ἐπιθυμίας διαστραφέντα τὴν καρδίαν. » Καὶ ἕτερον δὲ οἷδα Ἑβραῖον, περὶ τῶν πρεσβυτέρων τούτων τοιαύτας παραδόσεις φέροντα (55), ὅτι τοῖς ἐν τῇ αἰχμαλωσίᾳ ἐλπίζουσιν διὰ τῆς Χριστοῦ ἐπιδημίας ἐλευθερωθήσεσθαι ἀπὸ τῆς ὑπὸ τοῖς ἐχθροῖς δουλείας προσεποιοῦντο οἱ πρεσβύτεροι οὗτοι ὡς εἰδότες τὰ περὶ Χριστοῦ σαφηνίζειν· καὶ ἑκάτερος αὐτῶν ἀνὰ μέρος ᾗ περιετύγχανε γυναικὶ, καὶ ἥν διαφθεῖραι ἐβούλετο, ἐν ἀποῤῥήτῳ δῆθεν ἔφασκεν, ὡς ἅρα δέδοται αὐτῷ ἀπὸ Θεοῦ σπεῖραι τὸν Χριστόν· εἶτ᾿ ἀπατωμένη (56) τῇ ἐλπίδι τοῦ γεννῆσαι τὸν tiarum dicitur , « quos friτἰt res B by. on- in i« ige, s vitetur Dmnielis historiæ cotraire. IHle enim asserit eos ad sententiam Danielis a populo esse lapidatos : hic vero scriptum est quod frixerit eos rex, Babylonis in igne. Unde et a pleraque ac pene omnibus lebræis ipsa quasi fabula non recipitur, nec legitur in synagogis corum. Qui enim, inquiunt, fieri poterat, ut captivi lapidandi principes et prophetas suos haberent potestatem ? Et magis hoc esse verum aflirmant, quod scribit Jeremias, convctos quidem esse presbyteros a Daniele; sed latam in eos sententiam a rege Bbylomis, quii in captivos ut victor et dominus habebat imperium. » iluic Judæorum objectioni respondet Origenes in fragmento libri decimi Stromat. infra a nobis edendo : « Nisi forte, inquit, hoc quod scriptum est , « intemfecerunt cos, » sic interpretemur pro eo quad est, rrgi Babylonis occidendos tradiderunt. Sicut et no- dicimus, quod Judæi interfecerut Salvatorem; non quo ipsi percusserint, sed quo tradiderint occidendum, et succlamantes dixerint: « Crucifige, crucilige eum. » (56) Codex Basil , ἀπατωμένη, et ita forte legendum, licet alii codces habeant, ἀπαντωμένη. IRescribe quantocius id quod præbent codd. Cantabr. et Basil.; pessima est aliorum codicum lectυ. Noτε. Χριστὸν ἡ γυνὴ, ἐπεδίδου ἑαυτὴν τῷ ἀπατῶντι· καὶ οὕτως ἐμοιχῶντο τὰς γυναῖκας τῶν πολιτῶν οἱ πρεσβύτεροι Ἀχιὰβ καὶ Σεδεκίας. Διὸ καλῶς ὑπὸ τοῦ Δανιὴλ ὁ μὲν εἴρηται « πεπαλαιωμένος ἡμερῶν κακῶν· » ὁ δὲ ἤκουσε τό· « Οὕτως ἐποιεῖτε ταῖς θυγατράσιν Ἰσραὴλ, κἀκεῖναι φοβούμεναι ὡμίλουν ὑμῖν· ἀλλʼ οὐ θυγάτηρ Ἰούδα ὑπέμεινε τὴν ἀνομίαν ὑμῶν. » Τάχα γὰρ ἀπάτη καὶ φόβος δυνάμενα ἐν ταῖς γυναιξὶν, ἐποἰει αὐτὰς παρέχειν ἑαυτῶν τὰ σώματα τοῖς λεγομένοις τοὐτοις πρεσβυτέροις.