Ὠριγένης Ἀφρικανῷ ἀγαπητῷ ἀδελφῷ ἐν Θεῷ
Πατρὶ διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ ἁγίου παιδὸς αὐτοῦ (16)
εὖ πράττειν. Ἡ μὲν σὴ ἐπιστολὴ, διʼ ἧς ἐμάνθανον
ἐνέφηνας περὶ τῆς ἐν τῷ Δανιὴλ φερομένης ἐν ταῖς
Ἐκκλησίαις Σωσάννης, βραχεῖα μέν τις εἶναι δοκεῖ·
ἐν ὀλίγοις δὲ πολλὰ προβλήματα ἕχουσα, ὧν ἕκαστον
ἐδεῖτο οὐ τῆς τυχούσης ἐξεργασίας, ἀλλὰ τοσαύτης,
ὥστε ὑπερβαίνειν τὸν ἐπιστολικὸν χαρακτῆρα, καὶ
συγγράμματος ἔχειν (17) περιγραφήν. Ἐγὼ δὲ τὸ
ἐμαυτοῦ τῆς διανοίας μέτριον, ὅση δύναμις, κατανοῶν,
ἵνα μὴ ἀναισθητοίην ἐμαυτοῦ, θεωρῶ, ὅτι ἀπολείπομαι
τῆς ἀπαιτουμένης ἀκριβείας εἰς τὴν ἀντιγραφὴν
τῆς ἐπιστολῆς σου· ὡς καὶ οὐδʼ ὀλίγαι τῆς
ἐν Νικομηδείᾳ διατριβῆς ἡμέραι μοι διήρκουν πρὸς
 historiam, nec hymnum trium puerorum, nec Belis
Draconisque fabulas. s Vide ibidem paulo post quibus
cavillationibus eas perfundat qudam de præceptoribus
Judæorum. 
 (12) Ἐξῆς οὐδείς, etc, Origenes, in responso,
Africani verba aliter refert: Τῶν τε ἐξῆς οὐδεὶς ἕτερος
ἑτέρου κέχρηται ῥητῷ νοήματι. 
 (13) Apud Hœschelium deest τούτων; et paulo
post legitur, σὺ δὲ μοι καὶ ἤχησον. 
 (14) Ἔκρουσα. Observat Wetstenius ad hoc adagium
allusisse Joannem Damascenum lib. Iv De fide
orthodoxa, cap. 17 : Κρούσωμεν τοίνυν εἰς τὸν κάλλιστον
παράδεισον τῶν Γραφῶν, τὸν εὐώδη, τὸν γλυκύτατον,
τὸν ὡραιότατον, τὸν παντοίοις τῶν νοερῶν
θεοφόρων ὀρνέων κελαδήμασι περιηχοῦντα ἡμῶν τὰ
ὦτα.« Pulsemus igitur ad pulcherrimum illud pomarium
Scripturarum, illud, inquam, mire fragrans,
suave, elegantissimumu, quod spirtualium divinarumque
avium omnigenis garritibus aures nostras cirqutisonet. » 
 (15) Συνοδίᾳ. Hæschelius, συνουσίᾳ. 
 (16) Αὐτοῦ. Deest apud Hœschelium [et Cant.] . 
 (17) Wetstenius ἔχων, Hœschelius vero et codex
Regius ἕχειν, rectius. infra Hœschelius [cum Cant. ] ,
θεωρῶν ὅτι ἀπολείπομαι. 

 
τὸ κὰν κατὰ τὴν παροῦσαν λέξιν περὶ ὧν ἐξήτησας
καὶ ἁπῄτησάς με, ἐπιστεῖλαί σοι. Διόπερ συγγνώμην
ἀπονέμων τῇ τε μετριότητί μου καὶ τῇ ἀπὸ τοῦ καιροῦ
στενοχωρίᾳ, ἕντυχε τῇ ἐπιστολῇ μετὰ πάσης εὐνοίας
(.18), συνεισφέρων εἴ τι ὑφʼ ἡμῶν παραλέλειπται. Καὶ πρῶτόν γε ἕφασκες, ὅτι ἡνίκα διελεγόμην τῷ
ἑταίρῳ ἡμῶν Βάσσῳ (19), καὶ συνεχρώμην τῇ τοῦ
Δανιὴλ νεωτέρου προφητεύσαντος περὶ τῶν κατὰ τὴν
Σωσάνναν Γραφῇ, τοῦτο πεποίηκα, ὡς λανθάνοντός
με τοῦ μέρους τοῦ βιβλίου κεκιβδηλευμένου ὅντος.
Καὶ ἕλεγες τὴν περικοπὴν ταύτην ἐπαινεῖν μέν πως
ὥς τι χαρίεν· ἔφασκες δὲ ψέγειν ὡς οὖσαν σύγγραμμα
νεωτερικὸν καὶ πεπλασμένον· καὶ ὅτι, ὡς
οὐδὲ Φιλιστίων ὁ μῖμος, ἐχρήσατο ἀναπλάσας (20) τὸ
συγγραμμάτιον τῇ τῶν ὀνομάτων γειτνιάσει, πρίνου
πρὸς πρίσιν, καὶ σχίνου πρὸς σχίσιν· Ἅπερ κατὰ
μὲν τὴν Ἐλλήνων φωνὴντοιαῦτα εἶναι δοκεῖ (21), κατὰ
δὲ τὴν Ἑβραίων οὐδαμῶς. Ἴσθι τοίνυν πρὸς ταῦτα,
τί χρὴ ἡμᾶς πράττειν οὐ περὶ τῶν κατὰ Σωσάνναν
μόνον (22), ἐν μὲν τῷ καθʼ Ἕλληνας Ἑλληνικῷ φερομένων
ἐν πάσῃ Ἐκκλησίᾳ Χριστοῦ, παρὰ δὲ
Ἑβραίοις μὴ κειμένων· οὐδὲ περὶ τῶν, ὡς ἔφασκες,
ἄλλων δύο περικοπῶν τῶν ἐπὶ τέλει τοῦ βιβλίου περί
τε τῶν κατὰ τὸν Βὴλ, καὶ τὸν δράκοντα ἀναγεγραμμένων,
οὐδ’ αὐτῶν ἐν τῷ Δανιὴλ τῶν Ἑβραίων γεγραμμένων·
ἀλλὰ καὶ περὶ ἄλλων μυρίων, ἃ κατὰ τὴν μετριότητα
ἡμῶν τοῖς Ἑβραῖκοῖς συγκρίναντες ἀντιγράφοις
τὰ ἡμέτερα (23). πολλαχοῦ εὕρομεν. Ἐν
μὲν γὰρ αὐτῷ τῷ Δανιὴλ περὶ τῆς καμίνου τῆς
καομένης, τὸ « πεπεδημένοι » εὕρομεν· ἐν δὲ τοῖς
 ⁴ Dan. III, 23. 
 (18) Hæschelius: Πρόσεχε τῇ ἐπιστολῇ μετὰ πάσης ἐννοίας. 
 (19) ῷ ἑταίρῳ ἡμῶν θάσσω. Sunt qui hoc loco
legendum putant τῷ ἐτερογνώμονι Βάσσῳ. Vide quæ
supra adnotavimus mn epistolam Alricani. Muz IIæschelius,
καὶ συνετυχόμην τῇ τοῦ Δανιὴλ. Paulo intra
idem, ὡς λανθάνοντός μου τοῦ μέρους, male. Paulo
punt codex Regius, κεκιβδηλευμένου ὄντος. Ab anea
editis [ut a Caut.] abest ὄντος. 
 (20) tVetstenius: Ἀλλʼ ὡς οὕσαν σύγγραμμα νεωτερικὸν
πεπλασμένον· ἔφασκες δὲ ψέγων, ὅτι ὡς οὐδὲ
διμιστίων ὁ μῖμος ἐχρήσατο ἀναπλάσασθαι, sicque
Iiœschelius, nisi quod pro ψέγων babet λέγων; pro
Φιλιστίων ὁ μμος, lect bιλιστίωνος μἶμος, et ἀναπλάσας
pro ἀναπλάσασθαι· sed præstantior est coditis
Regii letio quam sequimur in textu, ubi νεωτερικόν
inter et πεπλασμένον addidimus conjunctionem
καί, quam habet Africanus [et margo Cantab.[. Expungatur
item post ὅτι particui ὡς ut superlua,
et perperam ex epistola Africani huc adducta.Quod
quominns- facias impedit Barthius ad Greg.
Corinth., p. 52. Not τε. 
 (21) Δοκεῖ. Optime codex Regusrentituit hanc vo-
cem quæin codd. Hœscbclii et V tsteuii omissa
ret. 
 (22) Οὐ περὶ τῶν κατὰ Σωσάνναν μόνον, etc.
Certe ipsemet lieonymus qui passim tum in præfaione
in Danielem, um in proœmio explanationis
n cumdem prophetam, Judæorum Porphyriique argumenta
et cavllationes comta Susannæ, Belis draconisque
historiam, nec non hymnum trium puerorunn,
quasi de industria et ex animno colligit, cum lepsset
a Ruino furectis. ib. , sibi ea quæ dixerat, 

 
ἡμετέροις ἀντιγράφοις περισσεύοντα παρὰ τὰ ἐν τοῖς
Ἑβραϊκοῖς ἕπη οὐκ ὀλίγα, ὥν ἀρχὴ κατὰ μέν τινα
τῶν φερομένων ἐν ταῖς ἐκκλησίαις ἦν οὕτως· « Προσηύξαντο
Ἀνανίας, καὶ Ἀζαρίας, καὶ Μισαὴλ, καὶ
ὕμνησαν τὸν Κύριον· » ἕως τοῦ « Εὐλογεῖτε πάντες
οἱ σεβόμενοι Κύριον τὸν Θεὸν τῶν θεῶν. Ὑμνεῖτε
καὶ ἐξομολογεῖσθε, ὅτι εἰς τὸν αἰῶνα τὸ ἕλεος αὐτοῦ,
καὶ εἰς τὸν αἰῶνα τῶν αἰώνων. Καὶ ἐγένετο ἐν τῷ
ἀκοῦσαι τὸν βασιλέα ὑμνούντων αὐτῶν, καὶ ἐθεώρει
αὐτοὺς ζῶντας. » Κατὰ δὲ ἕτερα· « Καὶ περιεπάτουν
ἐν μέσῳ τῆς φλογὸς ὑμνοῦντες τὸν Θεὸν, καὶ εὐλογοῦντες
τὸν Κύριον· » ἕως τοῦ· « Εὐλογεῖτε πάντες
οἱ σεβόμενοι τὸν Κύριον τὸν Θεὸν τῶν θεῶν. Ὑμνεῖτε
καὶ ἐξομολογεῖσθε, ὅτι εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας τὸ
ελεος αὐτοῦ.» Συνῆπτο δὲ ἐν τοῖς Ἑβραῖκοῖς τό· « Καὶ
οἱ ἄνδρες ἐκεῖνοι οἱ τρεῖς Σεδρὰχ, Μισὰχ, Ἀβδενεγὼ,
ἔπεσον εἰς μέσον τοῦ πυρὸς πεπεδημένοι· » τό τε
« Ὁ βασιλεὺς ὁ Nαβουχοδονόσορ ἐθαύμασε, καὶ ἀνέστη
ἐν σπουδῇ, καὶ ἀπεκρίθη, καὶ εἶπε τοῖς μεγιστᾶσιν αὐτοῦ.»
Οὕτω γὰρ Ἀκύλας (24) δουλεύων τῇ Ἑβραῖκῇ
λέξει ἐκδέδωκεν εἰπών· φιλοτιμότερον πεπιστευμένος
παρὰ Ἰουδαίοις (25) ἡρμηνευκέναι τὴν Γραφήν· ᾧ
μάλιστα εἰώθασι οἱ ἀγνοοῦντες τὴν Ἑβραίων διάλεκτον
χρῆσθαι, ὡς πάντων μᾶλλον ἐπιτετευγμένῳ. Τὰ δὲ
παρʼ ἡμῖν ἀντίγραφα, ὧν καὶ τὰς λέξεις ἐξεθέμην, τὸ
μὲν ἦν κατὰ τοὺς Ο΄· τὸ δὲ ἕτερον καοτί
καὶ ὥσπερ παρʼ ἀμφοτέροις ἕκειτο (26) τὸ περὶ τὴν
Σωσάνναν, ὡς σὺ φὴς, πλάσμα, καὶ αἱ τελευταῖαι ἐν
τῷ Δανιὴλ περικοπαί (27)· οὕτω καὶ ταῦτα ἐν ἕπεσιν,ὡς τοχασμῷ εἰπεῖν, τυγχάνοντα διακοσίοις καὶ πρός. γ. Καὶ ἐν ἄλλοις δὲ πολλοῖς ἀγίοις βιβλίοις εὕρομεν.
πὴ μὲν πλείονα παρʼ ἡμῖν κείμενα ἢ παρʼ Ἑβραίοις,
πὴ δὲ λείποντα. Παραδείγματος δὲ ἕνεκεν, ἐπεὶ μὴ
πάντα οἶόν τέ ἐστι περιλαβεῖν (28), ὀλίγα ἐκθησό phetiæ lahacuc filii Jesu d tribmn Levi; sicut juxta
Septuaginta interpretes in titulo ejusdem Reiis fabulæ
ponitur : « Ilomo qudam erat sacerdos, nomine
Danici, filius Abda, conviva regis Bhylonis
: cum Danielem et tres pueros de tribu Judς
fuisse, sancta Scriptura testetur. » Sed nihil sintile
in Theodotionis editione erat : exstabat ergo in
IX X editione. IHuc adde quod inepte admodum responderet
Origenes apud lXX et apud Theodotionem
se reperisse Susannæ, Belis ac draconis histo
rias, si ejusmuuodi historiæ e Theodotione in t. XX.
editinem transierant, et idem utrobique textus
erat, ut falso asserit AVetsthenius. Quis autem sibi
in animum inducat id Orgenem potuisse latere?
Præterea auctor interpolatæ tgnatu ad lagnesianos
epstofæ dodeceunem refert luins Danielem , comus
Susannæ historia contigi : Δανιὴλ ὁ σοφὸς δωδεκαετὴς
γέγονε κάτοχος τῷ Θεοῦ πνεύματι, καὶ τοὺς
μάτην τὴν πολιὰν φέροντας πρεσβύτας συκοφάντας
καὶ ἐπιθυμητὰς ἀλλοτρίου κάλλους ἀπήλεγξε. « Diei
lle sapiens, cum duodecm esset annorum Spiritu
Dei allatus erat, et senes frustra canos ferentes,
calumniatores et alenæ formæ appetentes redrguit.
» Idem habet Sulptius Severus Hstoria sar,
m, et versio Syriaca mltera quam exhibet Valtonus
tom. IV Polyglot. Atqui Τhcodotionis editio nulhbi
indcat Danelem tunc duodecim luisse annorutm:
hæc ergo dodecennis ætas e veteri l.X.X aut alinse
cuusptam qui nomen eorum mentiebatur, edtios
ab Ecclesms postea repudiuta desumpta est. (27) Codex VV etutenii mendose, περικόπομεν. (28) Patricius Jomus, παραλαβεῖν,. Infra VVoι.
steni codex, οἰκοδομῆσαι δυνάμενα. aυlυυυosttPa Καὶ δτε « ἧλΘον οἱ ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ παρατῆναι
ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ (33), καὶ ὁ διάβολος ἦλθε μετʼ
αὐτῶν, » τό· « Περιελθὼν τὴν γῆν καὶ ἐμπεριπατήσας
ἐν αὐτῇ Ἔτι δὲ οὐκ ἦν παρʼ Ἑβραίοις μετὰ
τό· Ὁ Κύριος ἔδωκεν, ὁ Κύριος ἀφείλετο· « Ὡς τῷ
Κυρίῳ ἕδοξεν, οὕτω καὶ ἐγένετο. » Πλείονα δὲ ἐν
τοῖς ἡμετέροις παρὰ τὰ Ἑβραῖκὰ, ὅτε εἶπε τῷ
Ἰὼβ (34) ἡ γυνὴ αὐτοῦ, ἀπὸ τοῦ· « Μέχρι τίνος καρτερήσεις;
λέγων· Ἰδοὺ, ἀναμενῶ χρόνον ἕτι μικρὸν
προσδεχόμενος τὴν ἐλπίδα τῆς σωτηρίας μου, » ἕως
τοῦ· « ἵνα ἀναπαύσωμαι τῶν μόχθων μου καὶ τῶν
ὀδυνῶν, αἵ με νῦν συνέχουσι» μόνον γὰρ τὰ ῥητὰ τῆς
γυναικὸς ἀναγέγραπται· τό· « Ἀλλʼ εἶπόν τι ῥῆμα
πρὸς Κύριον, καὶ τελεύτα. » Πάλιν τε αὖ πλεῖστά τε ὅσα διὰ μέσου ὅλου τοῦ
Τὼβ παρʼ Ἑβραίοις μὲν κεῖται, παρʼ ἡμῖν δὲ οὐχί·
καὶ πολλάκις μὲν ἔπη (35) τέσσαρα ἢ τρία, ἔσθʼ ὅτε
δὲ καὶ δεκατέσσαρα καὶ δεκαεννέα καὶ δεκαέξ. Καὶ τί
με δεῖ καταλέγειν ἃ μετὰ πολλοῦ καμάτου ἀνελεξάμεθα,
ὑπὲρ τοῦ μὴ λανθάνειν (36) ἡμᾶς τὴν διαφορὰν
τῶν παρὰ Ἰουδαίοις καὶ ἡμῖν ἀντιγράφων; Πολλὰ δὲ
τοιαῦτα καὶ ἐν τῷ Ἱερεμίᾳ κατενοήσαμεν, ἐν ᾧ καὶ
πολλὴν μετάθεσιν καὶ ἐναλλαγὴν(37) τῆς λέξεως τῶν
προφητευομένων εὕρομεν. Καὶ ἐν τῇ Γενέσει δὲ τό·
« Εἶδεν ὁ Θεὸς, ὅτι καλὸν, » ἐπὶ τῷ γενέσθαι στερέωμα,
παρʼ Ἑβραίοις οὐχ εὑρίσκεται (38)· καὶ πρόβλημα
δέ ἐστι παρʼ αὐτοῖς οὐ τὸ τυχὸν τοῦτο. Καὶ
ἅλλα δὲ ἕστιν εὑρεῖν ἐν τῇ Γενέσει, οἷς σημεῖα παρε- ab nnione dividit, quod honus esset, Dei sententia
comprobari. s Venerabilis Boda in Hexcameron pag.
G, tom. IV « Notandum, inquit, quod hujus verbi
adjectio hoc in loco in Hebraica veritate non habetur.
Et mirum quare inter omnia quæ creasse Deus
legitur, hic solummodo, id est, in secundi dici operibus
probatio divinæ visionis minime addatur, quæ
tamen ipsa cum cæteris quæ fecit, Deo bona ess-e
demonstrantur, cum in sequentibus dicitur, « vidit«que
Deus cuncta quæ fecit, et erant vide bona. »
Nsi forte sicut quidam Patrum exponunt, intelligere
nos in hoc Scriptura voluit, non esse bonum duplicem
numerum qui ab unitate dividat et prælignrat
fœdera nuptiarum. » Nec levis est ea de re apud
Judæas ipsos quæstio. De veteribustestatnr hoc loco
Origenes; de recentioribus nonnulla observatu digua
a ffert AV etsthenius quæ hic apponere visum est
non abs re fore. Legitur in Bereschit Rabba, Parascha
4 : Iuare non scrptum est in secundo (dio)
quod bonum ? rabbi Jochanan tradidit in nomine
rhbi Joni ilii Chalephta, quia in illo creata est
gehenna : quia dictum est (sa. αXX, ὅ3); Nam
aperta Τophta, sive gehenna a pridie, dies ex quo
essum dcere pridie, et non ntalins tertius. » IPostea
sic pegit : « Rabbi Chanina dixit, quia e
illo creata est divisio, secundum illud : et « dividat
linter aquas ct aquas. » Dicit rabbi Τebiomi : « Si
divisio quæ fact ad ordinandum componendumque
mundum non meretur illud, « quod honum; s
quanto minus illa, quæ mundum confundit? iRathi
Samuel dixit, quta illo die necdum absolutum erat
opus aquarum : ideoque tertia die duplicatur illa
formula, ut operum secundi et tertii dei consummatio
denotetur. » Matrona quædam quæsivit ex
rabbi Joni, « quamobrem dlud, « quia bonum, s