πολλοῦ γὰρ ὄχλου ἐπικειμένου τῷ Ἰησοῦ ἐνέβη, φησίν, εἰς ἔν τῶν πλοίων, ὃ ἢν Σίμωνος καθίσας δὲ ἐν αὐτοὶ, ἡρμήνευσε τοῖς ὄχλοις. μετὰ δὲ αὐτάρκη διδασκαλίαν ἐπειδὴ ἔδει καὶ θεικὸν ἔργον προστιθέναι τοῖς λόγοις ὠφέλιμον τοῖς ὀρῶσι , παρακελεύεται μὲν τῴ Πέτρῳ ὁ κύριος χαλάσαι εἰς ἄγραν τὰ δίκτυα, ὁ δὲ εἶπεν αὐτώ· »δι’ ὅλης νυκτὸς κοπιάσαντες οὐδὲν εὕρομεν. ἐπὶ δὲ τῷ ῥήματί σου χαλάσω τὰ δίκτυα«, καὶ τὰ προστεταγμένα ἐποίει. ὡς δὲ »συνέκλεισαν πλῆθος ἰχθύων πολὺ« καὶ διερρήγνυτο τὰ δίκτυα τώ πλήθει βαρούμενα, προσκαλοῦνται μὲν εἰς βοήθειαν τοὺς ἐν τῷ γειτνιῶντι πλοίῳ, εἶτ’ ἀνελκύσαντες τοὺς ἰχθύας πληροῦσιν ἄμφω τὰ σκάφη, ὡς κινδυνεύειν αὐτὰ βυθισθῆναι, ἐφ’ οἶς ὁ Πέτρος ἀποθαυμάσας ἐξεπλάγη ἀνάξιόν τε ἑαυτὸν τῆς σωτηρίου ἐπιβάσεως ὡμολόγει. ὁ δ’ ὥσπερ ἐπιδείξας αὐτῷ τὴν τοῦ μέλλοντος εἰκόνα διασαφεῖ καὶ τὴν ἑρμηνείαν, καί φησι πρὸς αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς · »μὴ 1—9= Σ —17 11 —S. 21, 3 = Σ 127 24—1316 11 ff, vgl. Luk 5 1ff. 15 = Luk 55 23 = Luk 510 1 πάλαι] in jener Zeit (= τότε?) Σ 2 — 5 nicht Chiliarchen allein, sondern auch die Menge der römischen Truppen, *wie auch Myriaden von Herrschern und Hegemonen, die über Vöker und Länder mächtig sind, eh Ehre der Macht viel höher sind als diese, eben diejenigen, die im Königshause sind Σ <Α 6 χιλιάρχῳ — θεοῦ Σ <Α 7 θεοφιλῶν Σ 11 — 14 Als ämlich eine grobe Menge oberhalb von Jesus stand, sagte er, einstieg in Eins der Fahrzeuge, das dem Simon örte, und als er in saβ, dolmetschte er der Menge. Nach genügender Belehrung aber, weil es recht war, daβ er auch ein göttliches Werk xu seinen Worten himzufügte xur Hilfe derer, die es sahen Σ <Α 14 ὁ κύριος Α <Σ 15. 16 εἶπεν — καὶ Σ <Α 15 εὕρομεν μεν Σ ἐλάβομεν Lukas 21 τῆς σωτηρίου ἐπιβάσεως] β sich unser nähere Σ 22 Hier hat Α einen längeren Zusatz aus einem anderen Autor 23 καὶ Σ <Α Ι ὁ Ἰησοῦς Σ <Α φοβοῦ· ἀπὸ τοῦ νῦν ἀνθρώπους ἔσῃ ξωγρῶν«· πρὸς δὲ πάντας· δεῦτε ὀπίσω μου καὶ ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων. Γαλιλαίους ἅνδρας δρας εὐτελεῖς, ἀγροίκους οὐδὲν πλέον τῆς Σύρων φωνῆς ἀλλὰ καὶ τὸ ἐπιτήδευμα ταπεινὸν καὶ εὐτελὲς τῆς ἁλιείας μετερχομένους εἰκότως ὁ σωτὴρ ἡμῶν θηρευτὰς ἀνθρώπων καὶ κήρυκας τῆς αὐτοῦ διδασκαλίας ποιήσειν ἐπηγγέλλετο καὶ πεποίηκεν οὐ ψευσάμενος τὴν ὑπόσχεσιν, παριστὰς θεοῦ δύναμιν ἐνεργητικὴν πράγματος πᾶσαν ἀνθρώπων ἀρετὴν καλύπτοντος. εἰ μὲν γὰρ λογίους τινὰς καὶ σοφοὺς ἢ καὶ τῶν παρὰ Ἰουδαίοις ἀνθρώπων ἐνδόξων καὶ πλουσίων προσαγόμενος τούτοις ἐκέχρητο διδασκάλοις τῶν αὐτῦ λόγων, κἂν εἰκὸς ἦν ἀνθρωπινώτερον ἐπινενοῆσθαι τὸ πρᾶγμα. οὕτω γοῦν οἱ πλείους τῶν ἀνθρώπων εἰώθασιν ὑποτάττεσθαι ἢ χρήμασιν ὑπὸ πλουσίων δελεαξάμενοι ἢ λόγων περιβολῇ καὶ φαντασίᾳ σοφίας ἀπατώμενοι ἢ ὑπεροχὰς ἐνδόξων προσώπων καταπληττόμενοι. ὁ δὲ μὴ τοιούτοις χρησάμενος μαθηταῖς, τοὐναντίον δὲ πένησι καὶ ἀδόξοις καὶ τὸν λόγον ἰδιώταις Σύροις τε τὴν φωνὴν καὶ τὸ σχῆμα ταπεινοῖς καὶ εὐτελέσιν, ἔργῳ δῆλος ἦν μόνῃ τῇ θε·ι·κῇ δυνάμει χρώμενος, ἢν ἐνεδείξατο πρῶτα μὲν φωνῇ μιᾷ προσκαλεσάμενος αὐτοὺς καὶ ἀκολούθους αὐτοῦ καταστήσας κἄπειτα ἐπαγγειλάμενος σαγηνευτὰς καὶ κήρυκας ἀνθρώπων ποιήσειν αὐτούς, ἵν ἀνθ’ ὦν εἶχον δικτύων λαβόντες παρ’ αὐτοῦ τὴν ἀπὸ παντοίων λόγων νομικῶν τε καὶ προφητ ικ ῶν τῶν τε τῆς ἐνθέου διδασκαλίας αὐτοῦ πλακεῖσαν σαγήνην ἐμβάλωσιν εἰς τὴν τοῦ ἀνθρωπείου βίου θάλατταν καὶ περιβόλωσιν ὅσους ἂν εὕρωσιν, πληροῦντες τὰ ἑαυτῶν λογικὰ δίκτυα παντὸς γένους λογικῶν ἰχθύων. ἀλλὰ ταῦτα μέν, διὰ φωνῆς τότε ἀκουόμενα, ῥήματα καὶ καὶ πλέον ὑπῆρχεν οὐδέν. τῆς ὁ ἐνθέου δυνάμεως τὸ ἔργον οὐκ εἰς μακρὰν παρεστήσατο, αὐτὰ δὴ ταῦτα τὰ διὰ τῶν λόγων προηγορευμένα μένα τοῖς ἔργοις ἐπιτελέσας, ὡς ἐν βραχεῖ χρόνῳ τὴν σύμπασαν ὁμοῦἀνθρώπων οἰκουμένην μυρία πλήθη τῶν σαγηνευθέντων ὑπὸ τῶν πενήτων καὶ ἰδιωτῶν τούτων ἀνδρών κτήσασθαι πληρωθῆναί τε ἐκκλησιῶν πάντα τόπον Ἑλλήνων τε καὶ βαρβάρων διὰ μίαν ἐκείνην 1. 2 πρὸς — ἀνθρώπων Α <Σ 3 εὐτελεῖς, ἀγροίκους Α <Σ 4 καὶ εὐτελὲς τελὲς Σ <Α. Besser καὶ ἐπιτήδευμα . . . τὸ τῆς ἁλιείας Wendland Σ = Α) 9 ἧ <Σ 11 ἀνθρωπινώτερον — πρᾶγμα] β jemand meine, β menschlich bereitet sei die Sache Σ (= ὑπονοεῖν πεπονῆσθαι?) 17 ἔργῳ — ἢν] β sein Werk offenbar aufleuchten Σ (+ ἐπιλάμψας?) 20 κήρυκας Σ ἁλιεῖς Α 22 προφητικῶν φητικῶν Gr προφητῶν Α 26 τὰ vor διὰ + Wendland | τότε Σ <Α 29 ὁμοῦ Σ <Α 30 σαγηνευθέντων Scharen Σ (= συναχθέντων?) 31 πενήτων καὶ Σ <Α Ι β seine Kirchen an jedem ὦί . . . gefüllt wurden Σ ἐπαγγελίαν τῆς θεικῆς φωνῆς δι’ ἧς οὐ διδάξειν τοὺς ἑαυτοῦ μαθητάς, ἀλλ’ αὐτὸς ποιήσειν αὐτοὺς ἁλιέας ἀνθρώπων ἐπηγγείλατο, ὥστ’ οὐ προέγνω μόνον οὐδὲ προέφησε τὸ μέλλον, ἀλλὰ καὶ ποιητὴς τῆς τηλικαύτης γνώσεως ἀποπέφανται, εἶπέ τε τῷ λόγῳ καὶ πεποίηκε τῷ ἔργω, παρέστησέ τε τὸ μέλλον διὰ συμβόλου καὶ εἰκόνος καὶ δι’ αὐτῆς ἐνεργείας ἀπεπλήρωσεν. τοῖς γὰρ πάλαι πρότερον ἐν σκοτίᾳ φωτὸς ἀληθείας καὶ θεοῦ γνώσεως ἐν νυκτὶ καταπονηθεῖσι καὶ μηδένα πρὸς σωτηρίαν θηρεῦσαι δεδυνημένοις ἐπιλάμψας τὸ ἑαυτοῦ φέγγος ἐν ἡμέρᾳ καὶ φωτὶ γενομένοις προστάττει, οὐ τῇ οἰκείᾳ ἐπιστήμῃ, τῆ δὲ αὐτοῦ ῥήματι θαρσοῦντας ἐπιβάλλειν τῷ βυθῷ τὰ δίκτυα, οἱ δὲ τοσαῦτα συνήγαγον ἰχθύων πλήθη, ὡς διαρρήγνυσθαι μὲν τὰ θηρευτικὰ ὄργανα, κινδυνεύειν δὲ εἰς βυθὸν χωρεῖν ἀπὸ τοῦ φόρτου τὰ πλοῖα. ἐπεὶ δὲ ταῦ οὕτως πραττόμενα τὸν Πέτρον εἰς ἔκπληξιν καὶ φόβον οὐ τὸν τυχόντα ἦγεν, ἀλλὰ ταῦτά σε, φησὶ πρὸς αὐτὸν ὁ σωτήρ, μήπω ἐκπληττέτω. παιδιαὶ γὰρ ἔτι ταῦτα καὶ μελλόντων εἰκόνες. οἵδε μὲν γὰρ ἰχθύες ἄναυδοι καὶ ἄλογοι καὶ ταῦτα σκάφη καὶ δίκτυα ἐξ ἀψύχου ὕλης κατεσκευασμένα, ἀλλ’ οὐ τοιαῦτα τούτων τὰ παραδείγματα. μικρὸν γοῦν ὕστερον, μᾶλλον δὲ ἐντεῦθεν ἤδη καὶ »ἀπὸ τοῦ νῦν ἀνθρώπους ἔσῃ ζωγρῶν«, τῆς μὲν μοχθηρᾶς|| ταύτης καὶ ἀνωφελοῦς ἀπαλλαγεὶς ἁλιείας, λογικῶν δὲ ζώων ἀντὶ τῶν ἀλόγων θηρευτὴς γινόμενος, κα) οὐκέτι ἐκ βυθῶν θαλάττης, ἐκ δὲ τῆς ἁλμυρὰς τοῦ βίου πικρίας ἐκ σκοτίων τε μυχῶν ἀθεότητος καὶ κακίας εἰς φῶς νοερὸν καὶ καθαρὰν πνοὴν ἀνελκύσεις τοὺς ὑπὸ σοῦ θηρευθησομένους, μᾶλλον δὲ ζωγρήσεις αὐτοὺς διὰ τοῦ ζωὴν αὐτοῖς ἀλλ’ οὐ θάνατον προξενεῖν. οἱ μὲν γὰρ ἐκ πελάγους ἰχθύες ἐν σκότω καὶ βυθῷ πρότερον ζῶντες αὐτίκα φωτὸς καὶ πνοῆς μετασχόντες ἀπόλλυνται, οἱ δὲ ἐξ ἀνθρώπων ὑπὸ σοῦ θηρευθησόμενοι ἐκ σκότους ἀγνοίας μεταβαλόντες ἐπὶ ζωὴν ἔνθεον ἀγρευθήσονται διὸ καὶ »ζωγρῶν ἔσῃ ἀπὸ τοῦ νῦν ἀνθρώπους« φησὶν . ταῦτα θεικῇ δυνάμει προηγόρευσεν ὁ σωτήρ, ταῦτα τοῖς ἔργοις πιστὰ καὶ ἀληθῆ ἐπέδειξεν ὁ αὐτός. ὁ γοῦν ἀμφιβολεὺς ἐκεῖνος, ὁ ἁλιεύς, ὁ Σύρος ἀντὶ τῆς τῶν ἰχθύων θήρας ὅσας ἀνθρώπων ἐσαγή- 20. 29 = Luk 510 3 οὔτε Α | τῆς — γνώσεως Σ τοῦ τηλικούτου κατορθώματος Α 14 πραττόμενα Σ προσταττόμενα Α 17 γὰρ + οἱ Wendland Ι ταῦτα + τά Wendland (Ich verstelle: „Denn dies sind .... Fische und dies sind Schiffe" . . .) 23 ἁλμυρᾶς] der äblichkeit Σ (= μοχθηρᾶς?) 29 μεταβάλλοντες Α 30 er Σ <Α Zusatz aus fremdem Autor Α 32 αὐτὸς + unser Εrlöser Σ νεῦσε μυριάδας λόγων ἀπορρήτων δικτύοις θεικῇ δυνάμει πλακεῖσιν, οὐκ ἕστιν ἀριθμῷ περιλαβεῖν δυνατόν. ὄψις δ᾿ ἀδήλων τὰ φαινόμενα. ἃ γὰρ ὁ μακρὸς αἰὼν τοῦ βίου πρὸ τῆς τοῦ σωτῆρος θεοφανείας οὐκ ἤνεγκεν, ἃ μήτε Μώσης ὁ τῶν Ἑβραίων νομοθέτης μήτε οἱ μετὰ Μωσέα τοῦ θεοῦ προφῆται μήτε μυρίοι ἄλλοι πάλαι τὴν ἕνθεον διδασκαλίαν τοῖς ἀνθρώποις ἀναφωνήσαντες θηρευταὶ πολλὰ καμόντες διὰ πάσης νυκτὸς τῆς πρὸ τῆς ἐπιφανείας αὐτοῦ καταπράξασθαι μὴ δεδύνηνται, ταῦτα ὁ Γαλιλαῖος, ὁ πένης, ὁ βάρβαρος τὴν φωνήν, αὐτὸς ἐκεῖνος ὁ Πέτρος κατεπράξατο. δεῖγμα δὲ τῶν τότε ἐπιτελεσθέντων πρὸς Πέτρου αἱ εἰς δεῦρο διαλάμπουσαι ἐκκλησίαι πολὺ μᾶλλον τῶν τότε σκαφῶν λογικῶν ἰχθύων πληθύουσαι, οἵα ἡ κατὰ Καισάρειαν τῆς Παλαιστίνης τυγχάνει, οἵα ἡ ἐπὶ Ἀντιοχείας τῆς κατὰ τὴν Συρίαν, οἵα ἡ ἐπ’ αὐ- τῆς τῆς Ῥωμαίων πόλεως. τάσδε γὰρ αὐτὸς ὁ Πέτρος τὰς ἐκκλησίας καὶ τὰς ἀμφ’ αὐτὰς ἁπάσας συστησάμενος μνημονεύεται, καὶ τὰς ἐπ’ Αἰγύπτου κατ’ αὐτὴν τὴν Ἀλεξάνδρειαν πάλιν αὐτός, οὐ μὴν δι’ αὑ- τοῦ, διὰ δὲ Μάρκου τοῦ μαθητευθέντος αὑτῷ κατεστήσατο. αὐτὸς μὲν γὰρ ἀμφὶ τὴν Ἰταλίαν καὶ πάντα τὰ ἀμφὶ ταύτην ἔθνη ἐσχόλαζεν, τὸν δ’ αὐτοῦ φοιτητὴν Μάρκον τῶν κατ’ Αἴγυπτον διδάσκαλον καὶ σαγηνευτὴν ἀποδέδειχεν. τὸν δὲ νοῦν ἐπίστησον καὶ τοῖς λοιποῖς τοῦ σωτῆρος ἡμῶν μαθηταῖς, οὓς ἐπαγ- γειλάμενος ποιήσειν ἁλιεῖς ἀνθρώπων, ἔργῳ τὸν λόγον ἔδειξεν. εἰσέτι γοῦν καὶ νῦν ὁ αὐτὸς ἐνεργεῖ καὶ ποιεῖ, πανταχοῦ γῆς παρὼν καὶ πᾶσάν τὴν ἀνθρώπων οἰκουμένην τῶν αὐτοῦ λογικῶν δικτύων πληρῶν, ἐκ παντὸς γένους λογικῶν ἰχθύων βαρβάρων τε καὶ Ἑλλήνων, ἀνασπών ἐκ τοῦ τῆς κακίας βυθοῦ καὶ τοῦ τῆς ἀθεότητος 6 vgl. Luk 55 16 vgl. Euseb. Hist. eccles. II 16 2 ἀδήλων Gr nach Laus 25323 des Verborgenen Σ ἀλλήλων Α ἀρρήτων Mai 5. 6 noch Myriaden anderer äger, die üher die öttliche ündet haben Σ <Α 8 Γαλιλαῖος + ἀνὴρ Σ 10 τότε Α <Σ 14 nach μνημονεύεται] γὰρ Σ vgl. zu Ζ. 17 17 γὰρ Α <Σ Ι πάντα Α <Σ 20 Und wende deinen Sinn auch auf die übrigen Jimger unseres Εrlösers Σ ὅμοια δ’ ἂν εὕροι τις τῷ Πέτρῳ (Euseb.! vgl. D III 587) τὸν νοῦν ἐπιστήσας καὶ ἐπὶ τῶν λοιπῶν . . . . . μαθητῶν A 22. 23 καὶ — πληρῶν] καὶ κατὰ πᾶσαν τὴν οἰκουμένην τὰ αὐτοῦ λογικὰ δίκτυα πληρῶν Mai. Und die ganze Welt der Menschen mit seinen vernünftigen Netxen füllend und mit vernünftigen Fischen der Barbaren und Griechen aus jedem Geschlecht, herausziehend ans der Tiefe des Bösen ans gottloser Finsternis die Seelen der Menschen, sie hinwendend an jedem Tage und zu jeder Stunde xu dem Lichte der von ihm überlieferten göttlichen Erkenntnis Σ (richtig! = A) 25 ἐκ Gr <Α τὰς τῶν ἀνθρώπων ψυχάς, ἀνέλκων τε αὐτὰς ἐφ’ ἑκάστης ἡμέρας ἐφ’ ἑκάστης ὥρας ἐπὶ τὸ φῶς τῆς ὑπ’ αὐτοῦ παραδοθείσης ἐνθέου γνώσεως . . . . . . οὕτω δὲ πάλιν καὶ Ἰωάννου τοῦ υἱοῦ Ζεβεδαίου, ὃν ἐπὶ τῆς ἁλιείας ἅμα τῷ πατρὶ καὶ τώ ἀδελφώ καταρτίζοντα τὰ δίκτυα θεασάμενος τῆς αὐτῆς ἠξίωσε κλήσεως τε καὶ ἐπαγγελίας, καθ’ ὅλης τῆς οἰκουμένης ἐκλάμπει τοὔνομα καὶ οἱ λόγοι τὰς τῶν ἀνθρώπων ψυχὰς καταυγάζουσι διὰ τῆς ὑπ’ αὐτοῦ παραδοθείσης τοῦ γραφῆς παντοίᾳ γλώττῃ Ἑλληνικῇ τε καὶ βαρβάρῳ μεταβληθείσης εἰς ἐξάκουστόν τε πᾶσι τοῖς ἕθνεσιν ἐφ’ ἑκάστης ἡμέρας κηρυττομένης. καὶ ἐπειδήπερ ἐν προφητείαις ἀναγράπτοις εἰς αὐτοῦ πρόσωπον ἄρηται προφητικῶς· αἴτησαι παρ’ ἐμοῦ καὶ δώσω σοι ἔθνη τὴν κληρονομίαν σου καὶ τὴν κατάσχεσίν σου τὰ πέρατα τῆς γῆσ«, διὰ τοῦτο ὡς ἂν τῆς προφητικῆς μαρτυρίας ἔργῳ νῦν πληρωθείσης, φησὶ τοῖς αὐτοῦ μαθηταῖς· ἐδόθη μοι πᾶσα ἐξουσία ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς« . τῶν μὲν γὰρ κατ’ οὐρανὸν ἐξ αἰῶνος ἐπεῖχε τὴν βασιλείαν, τῶν δ’» ἐπὶ γῆς« νῦν αὐτώ δεδόσθαι φησὶ τὴν ἀρχὴν »ὑπὸ πατρὸς« ἀκολούθως τῷ αἴτησαι παρ’ ἐμοῦ καὶ δώσω σοι ἔθνη τὴν κληρονομίαν σου« πάλαι μὲν γάρ, ὡς Μώσης μαρτυρεῖ, »ὄτε· ὁ ὕψιστος ἔθνη, ἔστησεν ὅρια ἐθνῶν κατὰ ἀριθμὸν ἀγγέλων« ἄγγελοι θεοῦ ἠσαν πάντας τοὺς πρότερον ἐπὶ δὲ τῆς ἀνθρωπότητος ἐπὶ τὴν πολύθεον πλάνη πλάνην καὶ τῶν ἐπιστατούντων ἀγγέλων μηδὲν πρὸς τοῦτο ἐπικουρεῖν δυναμένων, αὐτὸς δὴ λοιπὸν ὁ κοινὸς τῶν ὅλων σωτὴρ διὰ τῆς 5—11 = Σ 1321—6 5 f. vgl. Matth 421 13—S, 23, 15 =Σ 134 2—135 23 14. 20 = Ps 28 17 = Matth 28 18 19 vgl. Matth 11 27 21 = Dtn 32 8 1 ἐφ’ — ὥρας Σ <Α 5 Σ < 9 ὑπ᾿ Gr nach Σ < A 13 da aber Σ 15 διὰ τοῦτο A < Σ 17. 18 hat A einen Zusatz, der zwischen den Worten des Matth. und Luk. unterscheidet < Σ 19 τὴν ἀγχὴν < Σ wohl mit Unrecht, sonst lies τὰ δ᾿ ἐπὶ γῆς 19—21 von seinem Vater, cutsprechnd wic das (Wort): Bitte ron mir und ich will dir Völker xu deinem Erbe geben Σ < Α 21 ὅτε — ἀγγέλων nach Dtn 32 8 Σ < Α 23 κάντας — πρότερον Σ Τοὺς Α 23 κοινὀς Σ < Α νείας μετὰ τὴν κατὰ τοῦ θανάτου νίκην διδάσκει, ὕτι μηκέτ’ ἀγγέλοις ἀλλ' αὐτῷ πρὸς τοῦ πατρὸς ἡ τῶν ἐπὶ γῆς ἐθνῶν ἐξουσία δέδοται. διὸ τοῖς αὐτοῦ μαθηταῖς οὐ πρότερον, ἀλλὰ νῦν παρεκελεύσατο περιελθεῖν καὶ μαθητεῦσαι πάντα τὰ ἔθνη. ἀναγκαίως δὲ προστόθησι καὶ τὸ μυστήριον τῆς ἀποκαθαρσεως. ἐχρῆν γὰρ τοὺς ἐξ ἐθνῶν ἐπιστραφέντας »παντὸς μολυσμοῦ« καὶ μιάσματος διὰ ||τῆς αὐτοῦ δυνάμεως ἀποκαθαόρεσθαι, ἐκ τῆς δαιμονικῆς καὶ εἰδωλολάτρου πλάνης ἐρρυπωμένους μιάσμαςί τε παντοίοις ἐνεσχημένους ἄρτι τε πρῶτον ἐξ ἀκολάστου καὶ παρανόμου καὶ παρανόμου βίου μεταβεβλημένους. τούτους δὲ καὶ διδάσκειν παραινεῖ μετὰ τὴν ἀποκάθαρσιν τὴν διὰ τῆς αὐτοῦ μυστικῆς διδασκαλίας, οὐ τὰ Ἰουδαϊκα παραγγέλματα οὐδὲ τὰ παρὰ Μωσεῖ νόμιμα ἀλλ' ὅσα &αὐτὸς αὐτοῖς ἐνετείλατο φυλάττειν. ταῦτα δ' ἦν, ἃ δὴ συμφώνως οἱ πάντες ἐκπεριελθόντες πάντα τὰ ἔθνη παραδεδώκασι πᾶσι τοῖς γνωρίμοις καὶ πάσαις ταῖς καθ' ὅλης τῆς οἰκουμένης ἐκκλησίαις. ἀναγκαίως δὲ αὐτοὺς προτρέπει καὶ προθυμοτέρους ἀπεργάζεται ἐπὶ τὸ θηρεῦσαι περιελθεῖν τε πάντα τὰ ἔθνη καὶ μαθητεῦσαι πᾶν γένος ἀνθρώπων, δι' ἧς πεποίηται πρὸς αὐτοὺς ὑποσχέ σεως εἰπών· »καὶ ἰδοὺ ἐγώ εἰμι μεθ' ὑμῶν«. τούτῳ δὲ τῷ τῆς ἐπαγγελίας λόγῳ ἔργον ἐπιθεῖς θεϊκῇ τε δυνάμει ἑκάστῳ συνὼν καὶ πᾶσιν ὁμοῦ παρὼν συμπνέων τε αὐτοῖς καὶ συνεργῶν ἐπιστώσατο τὸ κατόρθωμα, διδασκάλους τε αὐτοὺς τῶν ἐθνῶν ἁπάντων τῆς ὑπ' αὐτοῦ παραδοθείσης θεοσεβείας ἀποδεικνύμενος. ταύτῃ γοῦν ἐπιθαρσήσαντες τῇ ἐπαγγελίᾳ,, ἔργῳ τοὺς αὐτοῦ λόγους ἐπλήρουν· αὐτίκα μηδὲν ὑπερθέμενοι σὺν πάσῃ προθυμίᾳ προῆλθον ἐπὶ τὴν τῶν ἐθνῶν διδασκαλΊαν, ἔργῳ μὲν αὐτῷ παραλαβόντες καὶ ὀφθαλμοῖς ὁρῶντες ζῶντα τὸν πρὸ μικροῦ θανόντα, καὶ ὃν ἐξωμόσαντο ἀρνησάμενοι διὰ τὰ συμβεβηκότα, τοῦτον αὐτὸν ἐναργῶς καὶ αὐτοπροσώπως παρόντα καὶ συνήθως προσδιαλεγόμενον ἐπαγγελλόμενόν τε αὐτοῖς τὰ προλελεγμένα, οὐκ ἔχοντες δὲ ὅπως ἀπιστήσωσι ταῖς ἐπαγγελίαις διὰ τὴν 3 vgl. Matth 28 19 6 vgl. II Kor 71 18 = Matth 28 20 5 καὶ Σ <Α 7 weil sie schmutking waren infolge des damonischen und polytheistischen Irrtums Σ ἐρρυπωμένους <Α 8 ἐνισχημένους Α 12 αὐτὸς Wendland Σ<Α 14 alle seine Junger und allen Kirchen Σ (innersyrische Verderbnis; statt des Nom. lies Dativ: allen seinen Jungern. Das Pronomen ist falsches Explizitum.) 16 θηρεῦσαι Α θαρρῆσαι Σ 18 Nach ὑμῶν hat A einige Worte uber Luk. <Σ 19 καὶ-παρὼν und war allen xygleich nahe Σ<Α 20 συμπνέων handelte mit ihnen Σ 21 τε A