Neque hoc pro placito habeas, quod ponimus quidem, cui tamen sensus repugnat; nemo namque tarn caecutiens et sensu et mente est, qui non videat ac intellegat primum orbem circumeuntem ceteros orbes semper uniformiter ciere, orbes vero errantium stellarum semper motu vario moveri et unum alterum praecedere, ita ut inter se sint 25 continenter] leg. ut vulg. ἀεὶ all 29 istius] non diiudicandum est, utrum vs 15 ἁυτῷ an αὐτῷ legerit 31 momenti AC: permanentiae BF 39 cieri AF: ciere BC diversi, atque omuia, quae geueratiouem et corruptionem subeunt, f.12 ab ipsis vecipere motum continuum et motum varium. Itaque cum hoc pacto res se babeat, quid nobis alia initia quaereuda sunt, ut baec desevanius, convertentes nos ad poëtas, qui generant omnia ex nocte et informi chao et, ut uno verbo dicam, ex eo, quod uatura potentia est, non actu? sed baec missa faciamus et dicamus esse corpus, quod indefesso motu movetur; hic autem est motus circularis. quod non tantum ratione, sed etiam opere perspicuum est. cum vero motus non deficiat, [corpus] quod eo movetur, aeternum erit; id autem est primus orbis. si igitur mobile corpus a motu non vacat. ue quod mo vet quidem a motu unquam desistere aut cessare palam est. iam satis ergo patefecimus [primum motorem] aeternum sempiteruaeque esse continuationis; nunc quod immobilis sit, explicabimus, idque repetendo ea, quae iam praefati sumus. si enim quidpiam ex duabus constet rebus, quarum altera sit seiuncta et per se stare possit, altera itidem per se manebit et seiuncta erit. cum igitur detur mobile et idem movens, et mobile tantummodo non movens, necessario datur et movens non mobile, hoc autem est, quod natura ’istit 71071 immixtum materiae, cuius substantia actus est. sed nemo miretur dari movens immobile, nam omne desiderabile hoc pacto m|ovet et omne intellegibile, cum intellegitur et aliquas functiones movet, hoc pacto movet. at cum desiderabilia et intellegibilia multa sint in nobis et in aliis animalibus, fieri nequit, ut desiderabile et intellegibile simul moveaut; nam desiderabile desiderium movet quidem et manet immotum. eius natura tamen non est in genere intellegibilium. in primis vero principiis materiae non immixtis idem est desiderabile atque intellegibile. nam desiderabile est, intellegibile est, non e contrario quia desiderabile. et hoc ipsum invenitur in desiderabilibus nobis propinquis, quae videmus indeque appetimus et eligimus. appetimus autem grata et eligimus vere bona. nam quae eligimus, appetimus, quoniam videntur bona; neque talia videntur, quia nos ea appetimus, sed appetimus, quia talia videntur. atqui nobis multa videri contiugit aliter atque sint; sed in primo desiderato atque in primo desiderio nulla est diversitas inter id, quod videtur, et id, quod re vera est; nam idem est, et quod apparet et quod vere est. itacpue quod de eo intellegitur, est in ratione eius, et quod intellegitur esse bonum, id ipsum re vera est bonum. 2 motum—varium F ex emendatione: a motu inquam conlinuo et motu vario 7 ἀεὶ (Arist. 21) deest 11 guod movet] ὅ in ὅ κινεῖ a 23 subiectura esse putat (ut Bonitz p. 495) 15 praefati] Phys. VII 256b20 et Paraphr. Themistii p. 2231 17 cum et sq.] verbatim: ἐπεὶ Γε τὸ μὲν κινούμενον καὶ κινοῦν, τὸ δὲ κινούμενον μόνως μὴ κινοῦν, τοίνυν ἔστι τι ὃ οὐ κινούμενον κινεῖ 29 quia addidi nam—desiderabile (30) om. F Initium autem desiderii est id, quod de prima causa intellegitur, eo modo, quo appetitus nostri initium est imaginatio et cogitatio; omnis autem intellectus ab intellegibili moventur, ut cogitatio movetur a cogitabili atque imaginatio ab imaginabili. species vero intellegibilium plures sunt, omnium tamen prima est substantia et huius substautiae ea, quae simplex est et est actu, aa nulla potentia admiscentur, de qua nihil praedicatur, quae subiectum nullum habet, sed re vera est natura una et simplex, quod autem materiam habet, nee simplex nec unum separatim esse potest; at ubi est potentia, ibi multitudo atque compositio. quod cum unum esse dicatur, nou est quidem, si primariam unius vim acceperis, tametsi saepius unum et simplex dicatur. nam bominem unum dicimus, gentem unam, propositionem simplicem atque elemeutum simplex; sed si quis optime veritatem scrutetur, inveuiet nomina baec in rebus omnibus mentiri praeterquam in prima substantia; nam de hac vere dicitur, quod una sit et simplex, ueque | cum f.13 earn unam esse dicimus, quantitatem significamus, ut cum nationera unam dicimus, digitum unum, bominem unum atque equum unum. in bis namque aliud est id, (piod est, aliud est esse unum; in natura vero bac ens et unum idem suut. ita quoque simplex dicitur, nou quod ex ea possit quicquam componi nee alterius comparatione sic appellatur, sed natura simplex est sine ulla compositione et multiplicitate. et haec natura non tantum est primus motor rerum, sed est perfectio et id gratia cuius. Nam quod ex se eligibile est et quod in se babet pulchritudinem et summam nobilitatem, id et principium et ex se perfectio existit. et hoc etiam in lege reperitur. nam lex quoque administrationem movet, quae ab ea est. lex euim sua ipsius gratia et per se pulchra est ac eligibilis. nam tunc praestantissimi babentur iustissimeque dicuntur gubernare administrantes, cum legis normam et ordinem speculando perficiunt administrationem eamque custodiunt. [hoc tamen interest, quod] lex non est substantia, sed actio quaedam substautiae, quae quidem desinit esse nee manet nisi per terminatum tempus; at primum desiderabile et primum movens est substautia non immixta materiae, sempiternae contiuuationis, simplex, cuius natura actus est. perinde ac si cogitatione fingeremus legem, qua administratio nititur, vivere et se ipsam intellegere, et intellectioue ilia, ut re vera movet, administrationem movere ad modum rei desideratae. ita summus deus est vigor, lex, causa aequabilitatis et ordinis huius mundi, estque intellectus perfecte 6. 7 cui et sq.] hie excidit una pagina in A 27 et hoc et sq.] interpretatio verb, (p. 1072b2) ἔστι γάρ τινι τὸ οὖ ἕνεκα 32 hoc—quod] sed codd. 40 perfecte . veritasque cocld.: vere perfecteque F primus veritasque. omnis autem operatio, quae ab iutellectu inanat, f. 13 sapientia est atque meus; cum igitur operatio intellectus sit substantia, necessario substantia priraae quoque causae sapientia erit atque meus, et ab ea ordo et rectituclo entium proveniet, et erit ilia, quam omnia, quae sequuntur, appetunt, quaedam emiuus, quaedam corainus accedentia ad ipsam. ut etiam accidit in civitatum administratione; quidam enim cives acceduut ad perfectionem, quidam vero remotiores sunt, et simile est hoc desiderium homiui iuris peritiam profitenti eamque desideranti, ut secundum ipsam vivat; omnes enim, qui libero arbitrio voluntateque obsequuntur seseque accommodant, id ob amorem agunt ac desiderio eius principii, quod profitentur. qui autem dixerit totum desiderium primae causae esse, ut res ad eam prope accedant et qualis ipsa est evadant, is iam metam hac sua consideratione transiit; perinde ac si quis id esse diceret instar appetentiae, qua animal cibum appetit. at res non ita se habet. sed species quidem desiderii multae sunt, el multa sunt ea ipsa, quae amantur et desiderantur. etenim appetitus alimenti diversus est ab appetitu rei desiderabilis; similiter etiam sanitatis amor diversus est certa ratione ab amore viae rectae. nam cibuin appetimus, ut eo impleamur, desiderabile vero, ut id videamus et ad ipsum accedamus; ita sanitas quoque amatur, ut acquiratur, via autem recta, ut recte agatur; sic exercitus ducem appetit et civitas regem, ut eum imitetur eiusque observet mores, manemus igitur in nostro de prima causa sermoue dicimusque eam immobilem esse; neque mirandum putamus ipsam, cum prima causa sit, substantiam quoque esse et intellectum, quem, dum se intellegit, cetera appetunt, ut profiteantur hunc intellectum, qui est ordo et norma entium, ut homo legi adhaeret atque desiderat ex eius praescripto vivere, et praefectus administrationi rectam assequi gubernandi rationem exoptat. Movet igitur prima causa ut res desiderata, primum autem, quod ea movetur et quod propius accedit eamque desiderat et ei assimilari studet, est primum caelum et orbis inerrautium stellarum. et quia proximus est ei, rectitudinem eius, quam optat, quam potest perfectissime acquirit; quemadmodum principis vicarius nonnihil regiae dignitatis sibi acquirit, quippe qui regi propinquus sit, non loco, sed natura. post motum autem caeli, qui | primus motus est, sequitur motus plauetarum, deinde generabilia f.14 et corruptibilia. et natura ipsa multorum est motuum, non modo secundum locum, ut motus est divinorum corporum, sed etiam 18 ab—desiberabilis] fort.: a desiderio amati et similiter infra (20) amatum . . ut 19 cerla ratione B: (ab amore) dignitatis ac FC; cf. infra 27 profiteantur] cognoscant FC. hinc rursus incipit A 38 ante planetarum add. inerrantium stellarum et motus AB et C i. m. ad omnes motuum species; sequitur ergo maximam varietatem in f. 14 mobilibus esse et aliam alii potentiam. si igitur motus omnia, quae nioventur, comprehendit, potentia vero in motu ipso est, et motus partim in loco, partim in qualitate et substantia et in huiusmodi, idque varie: propter hoc in omnibus bis unam et eandem potentiam non invenimus. at cum corporibus caelestibus, quae loco tantum mutantur, varietatem contingere dicimus, nihil aliud dicere volumus, praeterquam quod ea variis adesse locis contingit, non ita tamen, ut contingat in loco non esse, etenim cum contiugere dicimus, nolumus indicare id, quod hoc vocabulo ostendi solet, nec modum quemdam, qui ad alterutrum extremorum declinare valeat, sed iudicamus ea in loco non esse, in quo necessario colloentur. nam proprie contiugere de hac tantum natura imbecilli ac confusa dicitur, quam potentia ingreditur per ostium contrarietatis. cum igitur potentia de corporibus caelestibus praedicari non possit — ea namque sola prima mutatione, quae in loco est, mutantur absque intriuseca naturae mutatione — ergo qui caelestes globos hoc motu movet, quem saepenumero priorem ceteris mutationibus statuimus, quippe qui immobilis sit omnino nec mutetur nec trausferatur, nec substantia variari poterit nec alio pacto. generatio enim et corruptio valde ab eo distant, pariterque motus incrementi et decrementi; is enim iter est ad interitum. sed et motus localis ab eo remotus est; nam et ipse est una de corporum mutationibus. at ille movet quidem, sed ipse immobilis existit; et id quod primo motu non movetur, nee ullo alio movetur. quamobrem valde distat a potentia.