Sed cum institutum sit primum principium eorum, quae sunt, quaerere, idcirco huiusmodi quaestioni quaedam praemiitere proficiet. et | primo quaerimus, utrum principium omnium, quae sunt, possit esse f.7 unum et idem, ut illud principium sit principium substantiae, eorum, quae sunt ad aliquid, quantitatis et qualitatis, an quodlibet praedicamentorum diversuni principium a principio alterius babeat. cum vero principium variis modis dicatur, tum quod est initium motus, turn id, propter quod est id quod est, tum elementum, decet nos de elementis prius quaerere, sitne idem elementum omnium entium, an quodlibet praedicamentum diversa elementa possideat ab alterius elementis. sed absurdum videtur, si eadem omnium sint, ita ut eadem sint elementa substantiae, relationis, qualitatis et quantitatis. si vero quis hoc affirmare conabitur, quaeremus ab eo, quid hoc elementum sit, si unum est, aut quaeuam haec elementa sint, si plura sunt; utrum extra decem genera, an in aliquo eorum existant. non esse extra decem praedicamenta [in promptu est]; nam esset aliud praedicamentum praeter decem atque illis prius haberetur. nam elementum prius est bisce, quorum est elementiivi. at nullum genus substantiam praecedit, ut ex praedictis liquet, sin vero hoc fugias contendasque ponere elcmentum in praedicamento substantiae, tunc elementum substantiae erit elementum relationis, quantitatis, qualitatis, actionis, passionis atque habitus, praeterea sequetur uecessario id, quod est extra captum intellectus, elementum substantiae esse in substantia; sed elementa priora ac simpliciora sunt his, quae ex eis componuntur, ut literae sunt dictione priores. supponamus igitur elementa non esse in aliquo praedicamento. at in quaestionem venit, num fieri possit, ut sint quicquam universalium omnia comprehendentium, ut unum. si dicatur huiusmodi elementa omnium esse, respondebimus baec nomina magis de simplicibus rebus de compositis praedicari. ex quo sequeretur simpliciora non esse compositorum elementa; cum enim composita his nominibus appellarentur, simpliciorum elementa forent. praeterea si unum atque ens sint priucipia decem praedicamentorum et principia dicersa ab his sint, quorum principia sunt, ut punctum diversum a linea et unitas a numero et producens aliud atque ea, quae ab eo producuntur: tum 4 generante BCF Av.: generati AD 16 quantitatis om. C si vero et sq.] abbreviationem expositionis, quae sequitur, invenies apiul Averr. 306 HJ 23 post genus add. BD communius; cf. Ar. b2 κοινόν praedictis] Ar. p. 1038b27 supplevi 39 post producuntur F exhibet: sequitur ens, et unum sine praedicamentis esse posse, sed ens et unum non sunt sine essentia substantiae, quantitatis, qualitatis et reliquorum. nec unum (p, 11,2)..: quae omnia commenticia sunt eus et unum non erunt ipsa substantia nec ipsa quantitas nee ipsa f.7 qualitas. neque vero unum ens possunt yion entia esse; uon ergo hoc pacto eadem sunt onmium elementa. [immo impossiblie est ita esse.] At proportione quaclam nihil prohibet, si id, quod supira statutum erat, pro eerto habemus. principia enim omnium tria sint, forma, materia atque privatio — e. g. in sensibilibus substantiis calidum quidem ut forma est, frigidum vero ut privatio, materia autem illud, quod est potentia haec duo] in praedicamento vero qualitatis album habet locum formae, nigrum locum privationis, superficies vero supposita his est ut materia quaedam; sic etiam lumen loco formae, tenebrae loco privationis habeutur et corpus recipiens lumen utrique supponitur. impossibile est igitur elementa dari, quae communia omnino omnibus sint, at reperiuntur proportione et analogia (piadam. sed nunc non quaerimus eleinentuni eorum, quae sunt; nam eorum principium quaerere propositum fuit. sane utrumque causa est. sed principium potest esse extraneum ut causa movens, elementa vero nequeunt esse nisi in iis, quae ex ipsis fiunt. quod igitur elementum est, id et iam principium dici potest, quod vero principium est, elementum procul dubio non est; nam movens potest esse extra rem motam. at proximum movens in naturalibus simile est formae; homo namque hominem geuerat. in artificialibus vero, quae meute fiunt, forma est aut privatio. exemplo sit medicina aut ipsius ignoratio, aedificatoria ars aut imperitia eius. in midtis vero rehus movens causa simul et forma est; medicina namque sanitas quodam | modo est, quoniam f.8 movens, et aedificandi facultas quodam modo aedium est forma, homo vero generatur ab homine. at nostrum non est nunc proximum movens iuvestigare, sed quaerimus primum movens, quo omnia moventur. Et est manifestum, quod est substantia, nam est initium substantiae; at nihil initium est substantiae nisi substantia, et ipsuni turn substantiae initium sine dubio, turn principium erit omnium eorum, quae sunt; cetera namque entia nisi aftectus qualitates motusque substantiae non existunt, ut superius probatum est. at quaerendum de hac substantia, quae universum hoc corpus movet, quid sit. utrum anima ponenda est an intellectus an quid aliud ab his ambobus diversum? sed cauti esse debemus, ne accidens aliquod de primo principio praedicemus ex his, inquam, quae cetera entia necessario consequuntur; reliquis vero entibus inest potestas et 2 non emendavi: duo ABCF 3 immo—esse add. F 6 sensibilibus substantiis F: sensibili substantia ABD: sensibilium substantia C 27 at et sq.] cf. Av. 309 G 33 sunt BCF: segregantur AD 34 superius] Z 1 36 anima—intellectus] ponendum est aut anima C2 37 sed F: aut BC: cum AC; ad verbum: cum cauli providique simus 39 post potestas inserit atque actus F variis tempovibus sunt variis modis neque semper in eodem statu f.8 permanent, cuiusmodi sunt generabilia et corruptibilia; in his enim interdum idem est actu, interdum potentia, ut vinum est actu cum fervet atque movetur (?), alias vero potentia erat, cum humor, ex quo generatur, adhuc erat in vinea ipsa, caro quoque quandoque est actu, quandoque vero potentia erat in elemetitis, ex quibus generatur. nee aliud siguificare volumus, cum actum et potentiam dicimus, nisi materiam atque formam. forma intellego formam, (??)si separabilis est, aut id, quod ex forma materiaque constat, separa(??) bilis autem est, ut lumen ac teuebrae, si separari ab aere queunt. ex ambabus vero compositum, ut corpus sauum et aegrotans. cum materiam dico, intellego id, quod utrumque fieri potest, ut corpus, quod quandoque sanum, quandoque morbo obuoxium efficitur. Quae vero actu et potentia sunt, quandoque non solum per elementa variantur, quae sunt in rebus, i. e. per formam et materiam, ex quibus constant, sed per res etiam, quae sunt extra, ut earum motrices, quarum materia fortasse non cadem est ac rerum inde generatarum quarumque forma non cadem est, sed diversa. quod mente servandum puto in quaestione primae causae, nam aliquae moventes causae in forma convenientes sunt rei motae ipsique proximae, quas sequuntur remotiores. proxima causa est ut pater, sol vero remotior est, sole adhuc remotior est circulus declivis. quae quidem causae non sunt ad modum materiae rei generabilis aut formae aut privationis, sed motrices sunt; uec conveniunt in forma neque proximae sunt ut pater, sed remotiores et in agendo fortiores. nam principia proximarum quoque causarum sunt. Amplius, dum quaerimus de prima causa, cernere oportet causarum alias universales, alias singulares particulares [dici posse]. vera principia non sunt universalia, sed singularia particularia, ut hoc singulare initium est huius singularis et hie homo huius hominis, non universalis, quoniam non existit, sed hie est pater huius et haec aqua (sic!) est causa huiusce aquae, universale enim, si causa esse dicatur, est causa universalis, ut substantia est causa substantiae et quantitas causa quantitatis; at principia, quae vere principia sunt, in singularibus quaeri debent. nam materia non est absolute materia homiuis, sed materia inea est mea materia et materia tua est tua materia, veluti alia forma tua est, alia mea, 1 variis temporihus] ἄλλοτε loco ἄλλα τε Ar. a5 8 forma] exspectes actu intellego —aut] namque, si separabilis est, actu est: sic et F ex emendatione. in sequentibus στέρησις omittitur 24 nec—forma (25)] οὔτε ὁμοειδές Ar. 17; verba οὔτε ὅλη ὄντα et ad solom et circulum declivem tantum referuntur. 33 aqua . . aquae] depravatum ex B et BA (ABBREV ex ABBREV) non forma uuiversalis, sed singulavis. et hoc idem est diceudum de movente. explanavimus igitur, quomodo priucipia omnium rerum possint esse eadem et quomodo nou possint. diximus posse eadem esse uno trium modorum: aut universali ratione, aut pioportione et comparatione quadam, aut propterea quod principia substautiae sunt principia omnium, nam si alia dicautur esse, hoc habent a substantia, et cum ab ipsa substantia sint, patt quoque a principiis substautiae esse, cuncta haec prius statuenda erant. mox poterimus indagari priucipium, de quo coepimus disserere. ceterum commodissime ab his initium coepero, quae a nobis superius tradita sunt.