35 Περὶ ἐγκωμίου. 7 Ἐγκώμιόν ἐστιν ἔκθεσις τῶν προσόντων ἀγαθῶν
τινι κοινῶς ἢ ἰδίως· κοινῶς μὲν οἷον ἐγκώμιον ἀνθρώπου,
ἰδίως δὲ οἷον ἐγκώμιον Σωκράτους. Ἐγκωμιάζομεν δὲ καὶ πράγματα οἷον δικαιοσύνην 
 1 ἐξετάσεις — 3 ἐθέλει ante 13, 23 ἔξεστι ponenda? cf. 12, 8
2 προῆλθεν Lb 3 τοιτων Pζ; τῶν φόνων LbPhg; per sacri-
legia Prisc. (cf. Dox. II 392, 22 W. ἐκ τῶν ἀλλοτρίων) 4 λέγεις
Pgζ | εἰ — 5 ὀρφανοί a themate (p. 12, 13) aliena; nec magis aptus
est Prisciani textus: praeterea a consequentibus, quod per hunc
deminuta maiestas templorum, infamati sacerdotes, segniores ad
offerendum ornamenta delubris redditi cives, haec enim p. 13, 12
dicenda erant; conturbatio fort. ex Theone II 108, 23—27 109, 3
Sp. orta 6 ἐκβάλλεις Ph | δὲ LbPζ: om. Phg 6. 7 καλουμέ-
νοις τελετικοῖς (sic) Pζ 7 κεφαλαίοις — 8 πρέποντι om. Phg
9 δακρύσαντα θεωρῆτε Pg 13 βούλεσθε Pζ 14 ταῦτα —
15 εἴσῃ om. Prisc. | cf. 8,13 | ὡς LbPζ; νῦν Phg 15 ὕστερον
Phg; om. LbPζ 18 ἀνθρώπου — 19 ἐγκώμιον om. Phg 20 καὶ
vulg., cf. Prisc. etiam; om. LbPhgζ; τὰ Pφ 

 
καὶ ἄλογα ζῴα οἷον ἵππον, ἤδη δὲ καὶ φυτὰ καὶ ὄρη
καὶ ποταμούς. Κέκληται δὲ ἐγκώμιον, ὥς φασιν, ἐκ τοῦ τοὺς ποιητὰς 36 
τοὺς ὕμνους τῶν θεῶν ἐν ταῖς κώμαις τὸ παλαιὸν
 ᾄδειν· ἐκάλουν δὲ κώμας τοὺς στενωπούς. Ἐπαίνου δὲ διαφέρει τὸ ἐγκώμιον, ὅτι ὁ μὲν ἔπαινος
καὶ ἐν βραχεῖ γένοιτʼ ἄν, οἷον Σωκράτης σοφόςʼ, τὸ
δὲ ἐγκώμιον ἐν μακροτέρᾳ διεξόδῳ. μὴ ἀγνόει δέ, ὅτι
καὶ τοὺς ψόγους τοῖς ἐγκωμίοις προσνέμουσιν, ἤτοι
 κατʼ εὐφημισμὸν ὀνομάζοντες ἢ ὅτι τοῖς αὐτοῖς τόποις
ἀμιφότερα προάγεται. τίνι οὖν διαφέρει τὸ ἐγκώμιον
 12 τοῦ κοινοῦ τόπου; δοκεῖ γὰρ ἐν ἐνίοις καὶ σφόδρα
ταῦτα ἀμφότερα συμβαίνειν, οἷον ἀριστέως ἐγκώμιον
καὶ ὑπὲρ ἀριστέως. φασὶ τοίνυν τὴν διαφορὰν ἐν τῷ
 τέλει φαίνεσθαι, ἐν τῇ ἐκβάσει· ἐν μὲν γὰρ τῷ κοινῷ 37 
τόπῳ σκοπός ἐστι δωρεὰν λαβεῖν, τὸ δὲ ἐγκώμιον ψιλὴν
ἀρετῆς ἔχει μαρτυρίαν. Τόποι δέ εἰσιν ἐγκωμιαστικοὶ ἔθνος οἷον Ἕλλην,
πόλις οἷον Ἀθηναῖος, γένος οἷον Ἀλκμαιωνίδης. ἐρεῖς
 δέ τινα καὶ ἃ περὶ τὴν γένεσιν συνέπεσεν ἄξια θαύματος,
οἷον ἐξ ὀνειράτων ἢ συμβόλων ἢ τινων τοιούτων.
 1 εἴδη Pg | arbores et semina et montes et fluvios et similia
Prisc. 6 cf. Alex. III 2, 29 Sp. Arist Rhet. A 9 p. 1367 b 27. 28
7 cf. 7, 15 9 cf. Theon II 112, 17 Sp. 11 προσάγεται Phg 12 ἐν
Lb, Prisc.; om. Pζ; ἐν ἐνίοις om. Phg | καὶ om. Lb 13 ἀμφό-
τερα ταῦτα Lb | οἷον LbPζ; om. Phg 14 καὶ ὑπὲρ ἀριστέως
κοινὸς τόπος Dox. II 413, 26 W. 15 ἐν τῆ ἐκβάσει Lb, (ἀπο-
βάσει) Pζ; καὶ τῇ ἐκβάσει Dox.; om. Phg 16 ψιλῆς Dox., m. 1
Ph: laus autem per se testimonium virtutis habet Prisc. 18 εἰσιν
om. Phg | cf. 46, 14 | ἐγκωμιαστικοὶ | fin. lin. | λϛ΄ ἔθνος Pg;
loca … haec sunt Prisc. 20 γέννησιν Ph | Menand. III
419, 25 sq.: 371, 8 Sp.: κατὰ τὴν γέννεσιν … συνέβη τινὰ θαυ-
μάσια . . Κύρῳ τὰ τῆς μητρὸς ὀνείρατα; cf. Herod 1, 107. 
21 τινων LbPζ; om. Phg; vel huiuscemodi quibusdam praenun-
tiationibus Prisc. 

 
ἐπὶ τούτοις ἡ τροφή, οἷον ὥσπερ ἐπὶ τοῦ Ἀχιλλέως,
ὅτι μυελοῖς λεόντων ἐτράφη καὶ παρὰ τῷ Χείρωνι.
εἶτα ἡ ἀγωγή, πῶς ἤχθη ἢ πῶς ἐπαιδεύθη. καὶ
μὴν καὶ φύσις ψυχῆς καὶ σώματος ἐξετασθήσεται καὶ
 38 τούτων ἑκάτερον κατὰ διαίρεσιν· ἐρεῖς γὰρ περὶ μὲν 
σώματος, ὅτι καλός, ὅτι μέγας, ὅτι ταχύς, ὅτι ἰσχυρός,
περὶ δὲ ψυχῆς, ὅτι δίκαιος, ὅτι σώφρων, ὅτι σοφός,
ὅτι ἀνδρεῖος. ἐπὶ τούτοις ἐκ τῶν ἐπιτηδευμάτων, οἷον
ποῖον ἐπετήδευσε βίον, φιλόσοφον ἢ ῥητορικὸν ἢ στρατιωτικόν.
τὸ δὲ κυριώτατον αἱ πράξεις· ἐν γὰρ τοῖς 
ἐπιτηδεύμασιν αἱ πράξεις· οἷον στρατιωτικὸν βίον ἑλόμενος
τί ἐν τούτῳ κατέπραξε. τὰ δὲ ἐκτός, οἷον συγγενεῖς,
φίλοι, κτήματα, οἰκέται, τύχη καὶ τὰ τοιαῦτα.
ἔτι δὲ καὶ ἀπὸ τοῦ χρόνου ὅσον ἐβίωσε, πολὺν ἢ μέτριον·
ἑκάτερον δὲ ἀφορμὴν ἐγκωμίων δίδωσι· τόν τε 
γὰρ μακροβιώτατον ἐξ αὐτοῦ τούτου ἐπαινέσεις, τόν
τε μὴ μακρόβιον ἐν τῷ ‘μὴ μετασχεῖν τῶν νοσημάτων
τῶν διὰ τὸ γῆρας γινομένων’. ἔτι δὲ καὶ ἀπὸ τοῦ τρόπου
τῆς τελευτῆς, ὅπως ἀπέθανεν ὑπὲρ τῆς πατρίδος
μαχόμενος· καὶ εἴ τι παράδοξον ἐνταῦθα, ὡς ἐπὶ τοῦ 
 39 Καλλιμάχου, ὅτι καὶ νεκρὸς εἱστήκει· καὶ ἀπὸ τοῦ
ἀποκτείναντος αὐτὸν ἐπαινέσεις, οἷον ὅτι Ἀχιλλεὺς ὑπὸ
θεοῦ ἀπέθανε τοῦ Ἀπόλλωνος. ἐξετάσεις δὲ καὶ τὰ μετὰ
τὴν τελευτήν, εἰ ἀγῶνες ἐτέθησαν ἐπʼ αὐτῷ, ὡς ἐπὶ 13 
 1 οἷον ὥσπερ LbPζ; ὡς (om. cet.) Phg; quomodo Prisc. 2 Apollod.
3,172. Menand. III 371, 24 Sp. 8 ὅπως Phg 10 ἐν — 11 πράξεις
om. LbPg 11 προελόμενος Lb 16 ἐξ — 17 μακρόβιον om. Lb
16 μακροβίωτον Dox. (Wc) | ἐπαινέση Pζ | cf. [Dion.] II 1 p. 282,
6. 18 Us. 17 τε γὰρ μὴ Pg | μακρόβιον Walz; μακροβιώτατον
Phgζς | Isocr. 9,71 | μὴ om. Pζ; supr. Pg | τῶν Phg; om. LbPζ,
Sard. 18 τῶν Pgζ, Sard.; om. LbPh | τὸ om. Pg 21 cf. Plut.
Parall. 1 p. 305 C 22 κτείναντος Lb | οἷον ὅτι LbPζ, Sard.;
ὡς Phg | ὁ ἀχιλλεὺς Pζ 23 τὰ om. Phg; καὶ τὰ om. Sard.;
24 Hom. Ψ 262 

 
Πατρόκλῳ, εἰ χρησμός τις περὶ τῶν ὀστέων, ὡς ἐπὶ 40 
Ὀρέστου, εἰ οἱ παῖδες ἔνδοξοι, ὡς ὁ Νεοπτόλεμος. μεγίστη
δὲ ἐν τοῖς ἐγκωμίοις ἀφορμὴ ἡ ἀπὸ τῶν συγκρίσεων,
ἃς τάξεις, ὡς ἂν ὁ καιρὸς ὑφηγῆται. Παραπλησίως δὲ καὶ τὰ ἄλογα ζῷα κατὰ τὸ ἐγχωροῦν.
καὶ γὰρ ἀπὸ τοῦ τόπου, ἐν ᾧ γίνεται, ἐγκωμιάσεις.
εἰς δὲ τὴν τοῦ γένους χώραν ἐρεῖς, τίνι θεῶν
ἀνάκειται, οἷον ἡ γλαῦξ τῇ Ἀθηνᾷ, ὁ ἵππος τῷ Ποσειδῶνι.
ὁμοίως δὲ ἐρεῖς, πῶς τρέφεται, ποταπὸν τὴν
 ψυχήν, ποταπὸν τὸ σῶμα, τίνα ἔργα ἔχει, ποῦ χρήσιμα,
πόσος ὁ χρόνος τοῦ βίου. καὶ συγκρινεῖς δὲ καὶ
ὅλως τοῖς ἐμπίπτουσι τῶν τόπων χρήσῃ. Τὰ δὲ πράγματα ἐγκωμιάσεις ἀπὸ τῶν εὑρόντων,
οἷον τὴν θηρατικὴν Ἄρτεμις εὗρε καὶ Ἀπόλλων· ἀπὸ
 τῶν χρησαμένων, ὅτι ἥρωες αὐτῇ ἐχρῶντο· μέθοδος δὲ
ἀρίστη ἐπὶ τῶν τοιούτων ἐγκωμίων, ὅσα περὶ πραγμάτων,
τὸ τοὺς μετιόντας αὐτὰ σκοπεῖν, ὁποῖοί τινές 41 
εἰσι καὶ τὰς ψυχὰς καὶ τὰ σώματα, οἷον οἱ θηρῶντες
ἀνδρεῖοι, εὔτολμοι, ὀξύτεροι τὰς φρένας, ἐρρωμένοι
 τὰ σώματα. — Ἐντεῦθεν οὐκ ἀγνοήσεις, ὅπως θεοὺς
ἐγκωμιαστέον. ἰστέον δέ, ὅτι τὰ εἰς θεοὺς ὕμνους
κλητέον. Καὶ μὴν καὶ τὰ φυτὰ παραπλησίως ἀπὸ τοῦ τόπου,
 1 Herod. 1, 67 | περὶ LbPhζ, Sard.; ἐπὶ Pg 2 τοῦ ὀρέστου Pg |
ὁ om. Pg, Sard. 4 ἃς scripsi, cf. Prisc. quas; ἣν codd. | ἀφη-
γῆται Pζ 5 παραπλησίως — τὰ om. Lb | καὶ om. Pζ 7 cf. 15,19
9. 10 ποταπὸν sic codd.; cf. 18, 12. 13 11 ὁ Pg; om. LbPhζ
12 τῶν τόπων ς; τῶι τόπωι LbPhgζ; Prisc.: omnibus accidentibus
locis (cf. 30, 11) 14 οἷον ὅτι Nic. | εὗρε καὶ LbPζ, Sard.; εὗρεν·
(om. καὶ) Phg | cf. Xenoph. Cyneg. 1,1 | καὶ ἀπὸ vulg., cf. Prisc.
15 χρησμῶν Pg; χρησμένων Ph | οἱ ἥρωες Phg 18 οἷον εἰ οἱ
Lb 20 ἐντεῦθεν — 22 κλητέον suspecta; cf. 15, 4 20 sq.
cf. Alex. III 4, 14—6, 9 Sp. 21 cf. Theon II 109, 24.; Plat.
Reip. X 607 A 23 ὡς ἀπὸ Pg 

 
ἐν ᾧ φύεται· ἀπὸ τοῦ θεοῦ, ἀνάκειται, ὡς ἡ ἐλαία
τῇ Ἀθηνᾷ· ἀπὸ τῆς τροφῆς, οἷον πῶς τρέφεται. καὶ
εἰ μὲν πολλῆς ἐπιμελείας δέοιτο, τοῦτο θαυμάσεις, ἂν
δὲ ὀλίγης, καὶ τοῦτο. ἐρεῖς δὲ ὡς ἐπὶ σώματος τὴν
ἀναδρομήν, τὸ κάλλος, εἰ ἀειθαλές, ὡς ἡ ἐλαία· εἶτα 
τὸ χρήσιμον, ᾧ μάλιστα ἐνδιατρίψεις. τὰς δὲ συγκρίσεις
πανταχοῦ παραληπτέον. Καὶ μὴν καὶ πόλεως ἐγκώμιον ἐκ τούτων οὐκ ἂν
χαλεπῶς μεταχειρίσαιο· ἐρεῖς γὰρ καὶ περὶ γένους, ὅτι 14 
 42 αὐτόχθονες, καὶ περὶ τροφῆς, ὡς ὑπὸ θεῶν ἐτράφησαν, 
καὶ περὶ παιδείας, ὡς ὑπὸ θεῶν ἐπαιδεύθησαν. ἐξετάσεις
δὲ ὡς ἐπὶ ἀνθρώπου, ποδαπὴ τούς τρόπους ἡ
πόλις, ποδαπὴ τὴν κατασκευήν, τίσιν ἐπιτηδεύμασιν
ἐχρήσατο, τίνα κατέπραξε. Περὶ συγκρίσεως. 8 Ἡ σύγκρισις παρείληπται μὲν καὶ ἐν τόπῳ κοινῷ
κατὰ σύγκρισιν ἡμῶν αὐξόντων τὰ ἀδικήματα, παρείληπται
δὲ καὶ ἐν ἐγκωμίῳ κατὰ σύγκρισιν ἡμῶν αὐξόντων
τὰ χρηστά, παρείληπται δὲ· καὶ ἐν ψόγῳ τὴν αὐτὴν
παρεχομένη δύναμιν. ἐπεὶ δὲ οὐ τῶν φαύλων τινὲς καὶ 
 2 et a pastu Prisc., cf. Sard. | τῆς om. Pζ | οἷον om. Prisc
5 εἶτα LbPζ; εἰ Phg 5. 6 εἰ τῶ χρήσιμον Pg, (εἴ τῳ) ς; et quid
utile habeat Prisc. | διατρίψεις Pζ 7 ληπτέον Pg 8 urbium
laudes Prisc. | cf. [Dion.] ΙΙ 1 p. 275, 19 sq. Us. 11 ἐξεταστέον
Phg 12 δὲ om. Pζ | πο⌊τ ex δ⌉απὴ Lb: cf. 17, 9 12. 13 ἡ
πόλις om. Prisc. 15 om. Pζ 16 Prisc. incipit: conparatio
est vel similium vel diversorum vel minorum ad maiora vel ma-
iorum ad minora collatio; definitio a nostro rhetore aliena saltem
ante p. 19, 3 ponenda erat | cf. 13, 14 18 ἐν om. LbPg | cf.
17, 3 19 παρείληπται — 20 δύναμιν suspecta; ψόγος comme-
moratus non est nisi 15,9 | ἐν om. Pg 20 ἐπεὶ Pζ, (ει ex parte
evan.) Lb: ἐπειδὴ Phg | οὐ Pζ; om. LbPhg; Prisc.: doctissimi
oratorum | τινές: cf. Theon II 112, 20 Sp. 

 
αὐτὴν καθʼ αὐτὴν ἐποίησαν γύμνασμα, μικρὸν περὶ
αὐτῆς λεκτέον. Πρόεισι τοίνυν κατὰ τοὺς ἐγκωμιαστικοὺς τόπους·
συγκρίνομεν γὰρ καὶ πόλιν πόλει, ἀφʼ ὧν οἱ ἄνδρες,
 καὶ γένος γένει καὶ τροφὴν τροφῇ καὶ ἐπιτηδεύματα
καὶ πράξεις καὶ τὰ ἐκτὸς καὶ τρόπους θανάτων καὶ τὰ
μετʼ ἐκεῖνα. — Ὁμοίως δὲ εἰ καὶ φυτὰ συγκρίνοις, ἀντεξετάσεις 43 
τοὺς δόντας θεούς, τοὺς τόπους, ἐν οἷς φύεται,
τὸ ἥμερον, τὴν χρείαν τῶν καρπῶν καὶ τὰ ἐξῆς. —
 Ὁμοίως δὲ εἰ καὶ πράγματα συγκρίνοις, ἐρεῖς τοὺς
πρώτους ἀψαμένους τῶν πραγμάτων καὶ τοὺς μετιόντας
παραθήσεις ἀλλήλοις, ποιότητα ψυχῆς, ποιότητα σώματος.
ταὐτὸν δέ σοι καὶ περὶ πάντων κείσθω θεώρημια. Ἐνίοτε μὲν οὖν κατὰ τὸ ἴσον προάγομεν τὰς συγκρίσεις,
 ἴσα δεικνύντες, ἃ παραβάλλομεν, ἢ διὰ πάντων
ἢ διὰ πλειόνων· ἐνίοτε δὲ θάτερον προτίθεμεν,
ἐγκωμιάζοντες κἀκεῖνο, οὗ τοῦτο προτίθεμεν· ἐνίοτε δὲ 44 
τὸ μὲν ψέγομεν ὅλως, τὸ δὲ ἐπαινοῦμεν, οἷον εἰ λέγοις
σύγκρισιν δικαιοσύνης καὶ πλούτου. γίνεται δὲ καὶ
 πρὸς τὸ βέλτιον σύγκρισις, ἔνθα ἀγὼν τὸν ἐλάττονα
 1 προγύμνασμα Lb | μικρὸν LbPhgζ; etam Prisc.; μικρὸν· καὶ
Pφ 3 procedentes . . conparamus Prisc. 4 cf. 15, 19 7 fort.
ἐκείνους; quae eam (sc. mortem) sunt consecuta Prisc.; cf. 16, 23 |
καὶ τὰ φυτὰ (om. εἰ) Phg | cf. 17,23 8 τοὺς δόντας τοὺς θεοὺς
Pζ; praesidentia eis numina Prisc. 9 ἥμερον LbPζ, Sard.;
ἡμερώτερον Phg 10 πράγματι Pζ | cf. 17, 13 | συγκρίνεις Phg
10—13 dices, qui primi eas invenerunt, et eos conferes, praeterea
qualitatem animi et corporis Prisc. 12 παραθήσεις δὲ Pg (μετ-
ιόντας, παραθήσεις δὲ ἀλλήλοις ποιότητα vulg. ) | cf. 17, 17
18 κεῖσθαι Pζ 14 μὲν om. Phg | ⌊ὀὺν⌉ Ph 15 ἢ LbPζ; τῆι
Phg 16 πλειόνων LbPζ, Sard.; τῶν πλειόνων Pg; τῶν πλείστων
Ph 16 et 17 προστίθεμεν Ph 17 ἐνίοτε — 18 ἐπαινοῦμεν
LbPζ; om. Phg 18 λέγεις Pζ 19 δικαιοσύνη Pζ 20 βέλ-
τιστον Ph 

 
ἴσον τῷ κρείττονι δεῖξαι, οἷον εἰ σύγκρισιν λέγοις
Ἡρακλέους καὶ Ὀδυσσέως. ἀπαιτεῖ δὲ τὸ τοιοῦτο βίαιον
ῥήτορα καὶ δεινότητα, δεῖται δὲ καὶ γοργότητος
ἡ ἐργασία πανταχοῦ διὰ τὸ δεῖν ταχείας ποιεῖσθαι τὰς
μεταβάσεις.