ΧΙ (X). Paradisus autem qui vocatur mundus. Arbores quae in ipso sunt coucnpisceutiae sunt et ceterae aeductiones cormmpentes cogitationes hominum. llla autem arbor quae eat in paradiso ex qua agnoscitur bonum, ipse est lesns et scientia eins qnae est in mundo; quam qui acceperit, discernit bonnm a malo. Mundns antem nee ipse eat dei, sed ex parte inateriae plasmatus, et ideo omnia exterminantur. Quod autem fnrati sunt principes a primo bomine ipsud est quod adinplet lunam, quod cotidie purgatur a mundo; et si exierit anima quae non cognoverit veritatem, traditur daemonibus, ut eam doment in gehenna ignis, et postea quam correpta fuerit, transfnnditur in alia corpora, pora, ut dometur, et ita inicitur in illnm magnum ignem nsque ad consummationem. De prophetis autem qui apud vos sunt haec dicit: Spiritus esse inpietatis sive iniquitatis tenebrarum illarum, quae ab initio ACM und Epiph. 1 δς] Zaeagni, οὐ J, Dindorf nimmt mit Unrecht eine Lücke an; vgl. Epiphanius Cap. 54 Ι 8 ἐκείνων] ἐκεῖνο (mit φυτὸν xu verbinden) Oehler, κου mit Beeht Ι 4 αὐτός] Oehler, αὐτό J; vgl. Epirhanius a. a. Ο. Ι nach Ἰησοῦς + καὶ Zacagni, Oehler und Dindorf, ober vgl. Eriphanius a. a. Ο. | 18 ὑμῖν] υ auw η hergestellt J ἡμῖν Petanius; vgl. 19, 9, | 14 πνεῦμα] πνεύματα Oehler, wohl mit Recht; viellcicht liegt eine Veruechselung der Abkürxungen vor Ι 15/16 ungenaue Übersetxung Ι paradisi Μ Ι nach mnndus + et C | 16 concupiscentia M | agitationes C Ι 17/18 qua agnoeoitnr] quo cognoscitur Α Ι 18 est Iesus] estis C. Der Schreiber hat dic Abkürxung IS = leaaa verlesen Ι eius] illius C I 19 bono A I 20 dei] dens aus dei corr. M2 Ι parte] r übergesch. Α < C I materia C | plasmatur Μ | 21 hominem A Ι ipsut A ipaum Μ | 22 Iuna C Ι animam Α | 38 tradetur Α | gehenna] das erste e übergesch. Α gebennam CM Ι 24 postquam Α | correpta] correptam Α correcta Μ | transfundetur M Ι alia] fehlt bei Epiphmius Ι 26 illud Μ Ι 27 qui ΑΜ ascenderunt, a quibus decepti, non sunt locuti in veritate; excaecavit enim princeps ille mentem ipsorum; et si qois sequitur verba ipsonim, motietur in saecula, derinctas intra massam, qnoniam non didicit scientiam paracleti. Praecspit antem electis suis solis, qni non sunt amplius quam septem numero, ut cum desinerent manducantes, orarent et mitterent super caput oleum exorcidiatum, invocatis nominibus plorimis, ad confinnationem fidei huius; nomina tamen mibi non manifestavit, soli enim illi teptem utuntur his nominibus. Et iterum boc, quod apud vos magnum et bonorabile est, nomen Sabaoth ille dicit naturam esse hominis et paixem concupiscentiBe; et propteiea, inquit, simpliciores adorant concupiscentiam, demn eam pntantes. XII. De Adam vero quomodo creatus sit, ita dicit, quia qui dicit: Venite, faciamus hominem ad imaginem et gimilitudinem nostram, et 14 — 27 Gen. 1, 26 ACM und Epiph. 1 τοῖτο] der Übersetxer hat τούτων gelesen | 2 nach ἐλάλησαν + ἐν ἀληθείᾳ Zacagui mit Recht Ι 9 ὑμῖν] Cornarius und Zaoagni, vgl. 18, 13; ἡμῖν J I 14 καὶ (nach δεῦτε)] fehlt in den Aeta und bei Epiplumiue Cap. 66 Ι 16 a #x003C; Α I deceptio Α I in] i übergeseh. Α Ι 16 mentes C | illorum Α Ι et si . . . ipsorum #x003C; M | 17 morientur Μ Ι seculo M | deuictus Α | non #x003C; Μ Ι 18 paraclyti Α wie immer, poracliti M wie immer Ι non #x003C; Λ Ι 19 desinerint Α Ι oraient et] orantes M Ι 20 oleum super capnt CM | extoricidiatum Α exorcizatorum suorum M | 31 horum C Ι mihi] hi übergesch. Α | 22 enim] autem C Ι nominibus] fehlt bei Eriphanius | hoc #x003C; Α Ι 28 magnum . . nomen] magnum esset honorabilem nomen Α Ι illa dicit] fehlt bei Epiphanius Ι natura Α Ι esse] aus esset gleich corr; Α I 24 partam M | inquid Α wie immer; fehlt bei Epiphanius | 25 concupiscentia Α | 26 quia qni dicit #x003C; Α Ι 27 et (nach nostram) #x003C; CM secundum eam quam vidimus formam, princeps est, qui haec dicit ad collegas suos principes, id est: Venite, date mihi de lumine quod accepimus, et fociamus secundum nostram, qui principes sumua, formam et secundum eam quam vidimus, quod est primus homo; et ita hominem creaverunt. Evam quoque similitei fecerunt, dantes ei de concupiscentia sua ad decipiendum Adam, et per haec factum est figmentnm mondi per conditionem principis. (XI.) Deum vero non habere partem cum mundo nec gaudere super eum, propter quod ab initio furtum paseus sit a principibus et oborta fuerit ei tribulabio. Hac de causa mittit et furatur ab eis animam suam cotidie per luminaria haec, id est solem et lunam, per quos universus mundus et omnis creatnra raptatur. Illum vero qui locutus est cum Moyse et ludaeis et sacerdotibus, principem dicit ease tenebrarum, et ideo unum atque idem sunt Christiani et ludaei et gentiles, eundem deum colentes; in concupiscentiis enim suis seducit eos, quia non est deus veritatis. Propter hoc ergo ACM und Epiph. 1 ἤ] et dic Acta Ι 8 nach μορφὴν + καὶ Routh | 4 ἔκτισε] ω. e. seh. xu ἔκτισαν ℵu corr., so Cornarius | 18 uidemus Α | qui] quia A | 18/20 nicht übersctxt | 20 accipimus Α Ι 21 uidemus Α | 22 creaverant] fecerunt Μ I nach creaverunt + qui Α Ι enuam Α Ι 28 per haec] διὰ τούτων Epirhanius, per hos Cornarius Ι esse Α Ι 24 mundum C Ι conditionis M | nach vero + dicit M Ι patrem Α Ι 25 eo C Ι in*itio Ras. von einem Buchst. Α Ι 26 aborta A Ι haec Α | 27 mittet C | 27/28 id est] fehlt bei Epiphanius Ι 28 nach est + per C | omnes Α Ι rapatur Α aptatur Μ Ι 29 moysen Α | 31 gentes C quicumque in illum deum sperant, qui cum Moyse locutus est et prophetis, cum ipso habent vinculis tradi, quia non speraverunt in deutn veritatis; ille enim secundum concupiscentias suas locutus est cum eis. Post haec vero omnia ad ultimum dicit, sicut ipse senior scripsit: cum manifestam fecerit eius imaginem, tunc ipse Homoforus extra se terram derelinquit, et ita dimittitur magnus ille ignis qui mundum consumat universum; deinde iterum demittunt animam, quae obicitar inter medium nuvi saeculi, ut omnes animae peccatorum vinciantur in aeternum. Tunc autem haec fient, cum statua veuerit Prolationes autem onmes Jesus est in modica navi, et mater vitae et duodecim gubematores et virgo lucis et senior tertius. Unde et maiori in navi vivens spiritus adhibetur, et murus ignis illius magni, et murus ventd et ëris et aquae et interioris ignis vivi, quae omnia in luna habitabunt, usquequo totum mundum ignis absumat; in quot autem ACM und Epiph. 17 mogsen Α | 18 quoniam Μ | 21 feceris AM Ι humoforus C bomoforus M Ι 22 derelinquet Α rdiqoid M | 28 consummat A | dimittur anima Α | statt auimam βῶλον Epiphanius | 23/24 quae obicitur] fehlt bri Epiphanius ’ 24 niuciintur AM | 25 fiet A Ι atatua venerit] Beausobre, ista tota nenerit Α stututa uenerit dies C statuta uenerit probatio Μ Ι prolatoines] probationes AM Ι 26/80 eine xiemlich ungenaue Paraphrase | 26 modica] od a. Ras. C Ι uita C 27/28 maiori in nani] maior in naui Α maiori naui CM Ι 28 navi vivens] a. Ras. M Ι ignis illius ∾ C I 29 et aquae] ea quae C Ι et #x003C; Α Ι ignis vivi qaae] ignis uiuensque Α uiui quae C | 80 habitabant Μ Ι obsumat Α Ι qnod AC annis numerum non didici. Et post haec restitutio erit duorum luminarium et principes babitabunt in inferioribus partibus suis, pater autem in superioribus, quae sua sunt recipiens. Haec est omnis doctriua quam tradidit tribus discipulis suis et iussit eos in tres mundi plages proficisci; ex quibus Adda partes sortitus est Orieatis, Thomas vero Syrorum terras accepit; Hermas vero ad Aegyptum profectus est; et usque in hodiernum ibi degunt dogmatis huius gratia praedicandi. XIV (XII). Haec cum Turbo dixisset, vebementer accendebatur Arcbelaus; Marcellus vero non monebatur, deum expectans auxilio veritati suae futurum: Archelao autem erat cura pro populo, tamquam pastori pro ovibus, cum luporum parantur insidiae. Igitur Marcellus Turbonem muneribus plurimis donavit et in Archelai domum residere praecepit Eadem autem ipsa die adventavit Manes , adducens aecum iuvenes et virgines electos ad viginti duo simul; et primo omnium Turbonem requirit pro foribus Marcelli, quem cum non inrenisset, ad Marcellum ingreditur salutandum. Quo ille viso, admiratns est primo habitus indumenta; babebat enim calciamenti genus, quod trisolium vulgo appellari solet; pallium autem varium, tamquam ërina specie; in manu vero validissimum baculnm tenebat ex ligno ebelino; Babylonium vero librum portabat sub sinistra ala; crara etiam bracis obtexerat colore diverso, quarum una rufa, alia velut prasini coloris erat; vultus ACM und Epiph. (= 9–15) 9 luminariorum C φύσεων Epiphanius | 11 in superioribus #x003C; M Ι recipies Α accipiens M Ι omnes Α | 12 tres] fehlt bei Epiphanius | 18 ex quibus] fehlt bei Epiphanius | parte Α | 18/14 Thomas . . accepit #x003C; C, am Rande thomas (thoma ist veggeschnitten) syrorum (y a. Ras.) partes aceepit C2 I 18 vero #x003C; CM I nach syrorum e geschrieben und durchstrichen Α | 14 et #x003C; M Ι 17 dei spectans M | auxilium C | ueritatis Α | 18 autem] vero M 20 domauit Α repleuit C Ι nach archelai + epitcopi C | domo M Ι 21 de aduentu mnnitis (rot) M Ι manens Α | 22 simul duo Μ ∾ M2 Ι 28 requirebat C Ι nach invenisset + et Α Ι 24 salutando Α | 26 quadrisole C tresole Μ Ι 26 palleum M | autem] uero Α Ι spectem Α Ι 27 manus Α Ι ebilino Α Ι 28 libro Α | orncra Α Ι brachiis Α vero ut senis Persae artificis et bellorum ducis videbatur. Igitur Marcellus statim ad Archelaum mittit, qui cum verbo citius adfuisset, invehi in eum anitno urgebatur ex ipso habitu ac specie eius, et mazime quidem quod et quae Turbone referente cognoverat, secretius factum apud semet ipsum retractaverat et diligeater praeparatus advenerat. At vero prudentissimus Marcellus, omni contentionum studio sublato, utrumque audire decernit, invitatis viris primariis civitatis; ex quibus iudices elegit, religione gentiles, quattuor nomero, quonim haec aunt nomina: Manippns grammaticae artis et disciplinae rhetoricae peritissinus, Aegialeus archiater nobilissimus et litteris adprime eniditug, Claudius et Cleobolus duo fratres egregii rhetores. Fit ergo magnificus conventus, ita ut domus Marcelli, quae erat inmensa, repleretur ex his qui ad audieudum fuerant convocati; et cum in conspectu onmium constitissent ii qui adversum se dicere proponebant, tum illi electi iudices excelaiores omnibus consederunt atque Mane dicendi initium datum est Silentio igitur facto plurimo, adgressus eat boc modo. (XIII). Ego, viri fratres, Christi quidem aum diacipulns, apostolus vero lesu: pro nimia autem humanitate Marcelli adesse festinavi, ut qualiter oporteat obaervare modum divinae religionis eum edoceam; ne sicut muta animalia, quae intellectu carent nec quod agunt advertunt, ita etiam Marcellus, qui nunc se velut dediticium doctrinae Archelai subiugavit, ad ultimum damno animae ferriatur, cum praeparandae divini cultus observantiae ultra non habuerit facultatem. Scio autem et certus sum quod, emendato Marcello, etiam vos omnes salvi esse poteritis; ipsius enim iudicio suspensa pendet urbs vestra: quod si ab Α (bis 17) CM 1 vero] erat C Ι 8 invehi . . urgebatur] inuehi in eo animo urguebatur Α inuenit eum animo in superioribus. Vrgebatur M Ι ac] ad Α Ι 4 qnidem #x003C; Α Ι quae] qae xu quae durch übergesch. a corr. Α Ι 7 audiri Α Ι cernit C | inuitatis] inuita aus inuitis corr. C2 Ι uiris #x003C; M | 8 nomina iudicum (rot) M Ι religione gentiles ∾ Α Ι 9 nomina] aus omnia corr. C 2 Ι menippus CM, vgl. 1, 3 Ι grammaticae artis] grammaticus Α Ι nach rbetoricae + artis Α | nach peritissimus + et 1 I 10 elzialeos M, vgl. 1 4 | eruditur Α Ι 11 cleobus A | vgl. Epirhanius Cap. 10 εἰς τὴν αὐτῶν ἀντιβολὴν τοῦ ζητήματος αἱρησάμενοι δροῦ κριτάς, Μάρσιπόν τινα ὀνόματι. καὶ Κλαύδιον καὶ Αἰγιαλέα καὶ Κλεύβουλον, τὸν μὲν τῶν ἐκτὸς λόγων φιλύσοφον, τὺν δὲ ἰατροσοφιστὴν, τὸν δὲ φύσει γραμματικὸν καὶ τὸν ἄλλον σοφιστήν 12 reple(?)ur C Ι 18 uocati C Ι 14 bii AC hi M | aduersus Α | proponebant] das übergesch. A | tunc A | 15 atque mune dicendi] ad qnem amen dicendi Α atque manne dicendi C atque naneti M; dir Form dcs Dativs bei Epiphanius ist Μάνῃ Ι 16 plurimum Α Plurima C | hoc #x003C; Α | nach modo folgt EXPL.T. das das Ende des ersten Auskugs aus den Acta bexeichnet Α Ι 17 locutio maledicti a deo manetis (rot) M Ι sum #x003C; M | 19 nach oporteat + eum Μ | enm #x003C; M Ι 21 uelut daliticium se M corr. M 2 | 22 reparaade M Ι 25 nach si + ergo M unoquoque vestrum abiciatur vana praesumptio et ea quae dicentur a me veri amore audiantur, futuri saeculi hereditatem, caelorum regna, eapietis. Sum quidem ego paracletus qui ab lesu mitti praedictus sam, ad arguendum mundum de peccato et de iudicio et de iustitia, sicut et qui ante me missus est Paulus ex parte scire et ex parte prophetare se dixit, mihi reservans quod perfectum est, ut hoc quod ex parte est destruam. Tertium ergo testimonium accipite , apostolum me esse Christi electum; et si vultis mea verba suscipere, invenietis salutem; noleotes autem vos aeternus ignis absumere habet. Sicut enim Hymenaeus et Alexander traditi sunt Satanae ut discerent non blasphemare. ita et vos omnes poeuarum principi trademini, pro eo quod manus iniecistis in patrem Christi, cum eum dicitia causam esse omnium malorum et conditorem iniustitiae et totius iniquitatis creatorem, ex eodem fonte dulcem et omaram produceutea aquam; quod fieri aut intellegi nulla ratione possibile est. Cui enim oportet credi? magistris vestris istis, qui carnibus vescuntur et afluentissimis deliciis perfruuntur, aut salvatori lesu Christo dicenti, sicut scriptum est in euaugelionim libro: Non polest arbor bona malos fructus facere, neque arbor mala bonos friuctus facere? Et alio in Ιοcο, patrem diaboli mendacem et homicidam ab initio esse confirmat; rursum desiderium fuisse tenebris ut insequerentur illnd quod de luce initio fuerat prolatum verbum, et inimicum homiuem, zizaniorum seminatorem et principem saeculi mundi huius deum, qui hominum mentes excaecat ut non euaogelio Christi deserriant. Bonus est ieste deus, qui suos homines salvari non vultT Et, ut ne multa alia revolvam et spatium temporis obteram, verae doctrinae differena tempus, haec dixisse sufficiat et ad propositum redeain, ut conpetenter osteadam istorum absurdam esse doctrinam, nec quicquam deo et patri domini nostri salvatoris adacribendum, sed malorum nostrorum causam accipere Satanam: in ipsum etenim reiciendum est, quod omnia huiuscemodi mala ab ipso generentur. Sed et ea quae in prophetis et lege scripta sunt ipsi nihilominus adscnbenda sunt; ipse est enim qui in prophetis tunc locutus est, plurimas eis de deo ignorantias 4 Joh. 16,8 — 5 I Kor. 13,9 — 10 I Tim. 1,20 — 18 Matth. 7,18. Luk. 6,43 — 19 Joh. 8, 44 — 20 vgl. Joh. 1,10 — 21 Matth. 13, 25 — 22 II Kor. 4,4—23 I Thess. 1,8 CM 1 dicuntur Μ | 8 praedictia C | 4 et de iudicio < C | imastitia C 5 ex parte scire et < M scire aus scise eorr. C 2 | 7 accipe M | 9 absumere habet] absamet M | ymeneus Μ | 10 discant Μ | 12 patrem] trem a. Ras. w. e. sch. Μ | 16 istis < M | affluentissimis M | 17 iesu christo ~ c | 18 fructus malos Μ ~ Μ 2 | 19 alio in ~ Μ | 23 non] in C | 25 multa alia] talia M | 26 nach nostri + et Μ | 29 causa Μ suggerens et temptationes et concupiscentias. Sed et devoratorem eum sanguinis et carnis ostendunt; quae omnia ad ipsam pertinent Satanan et ad prophetas eius, quae transformare vqluit in patrem Christi et scribere pauca quaedam vera, ut per baec etiam cetera, qnae sunt falsa, crederentur. Unde bonum vobis est ex omnibas qnae usque ad lobanoem scripta sunt nihil omnino suscipere, a diebus vero eius euangelizatum regnum caelorum solum amplecti; semet ipsos enim inriserunt, ridicula et ludicra introdaceotes, eiiguis quibusdam verbis in lege adumbratis, ignoraotes quia malia, si admisceantur bona, malorum corruptione etiam qnae bona sunt exterminantur. Et si quidem est quisquam, qui possit ostendere legem recti tenacem esse, debet custodiri; sin autem malam ostendero, interimenda est et abicienda, quippe quae mortis ministerium continet informatum, quae vultus Moysi gloriem contegens destruxit Non est igitur sine periculo cuiqnam vestmm pariter cum lege et prophetis novum adinngere testameutum, tamquam unins sint utraque doctoris, quippe cum renovetur de die in diem salvatoris nostri eruditio, illa vero veterascens et senescens prope extermiuium fiet. Quod manifestum est bis qui discretionem habere possunt; quia sicut arboris cum senuerint rami vel truncus fmctum ultra non adfert, sed absciduntur, et membra corpomm, cum cormpta fuerint, amputantur; corruptionis enim virus ex membris per omne corpus infunditur, et nisi artificis diligentia remedium morbus acceperit, corpus omne vitiatur; ita ergo et recipientes legem, nisi agnoyeritis cuius sit, animas cum salute perdetis. Lex enim et prophetae usque ad lohannem Baptistam, a lohanne vero lex veritatis, lex promissionum, lex caelorum, lex adnuntiatur humano generi nova. Et quidem donec non erat qui verissimam scientiam domiai nostri lesu Christi vobis ostenderet, peccatum non habebatis: nunc autem et videtis et auditis et in infitias ire vultis, ut legem quae destructa est et relicta, sicut Paulus, qui apud vos probatissimus habetur, ait in quadam epistula sua hoc modo: Si enim guae destruxi, haec iterum reaedifico, 12 II Kor, 3,7 — 16 II Kor. 4,16 — 17 Hebr. 8,13 — 28 Luk. 16, 16 ~ 80 Gal. 218 CM 1 eum nach ostendunt Μ der richtigen Stelle durch Striche zugeuiesen M 2 | 2 iptam] eum C | ad < M | 4 uera quedam Μ ~ M 2 | cetera etiam Μ | 5 nobis C | 6/7 regnum caelorum euangelizatum Μ | 8 verbis] uiris Μ ueris Zitticitz | 9 amtuiscentur M 11 si M | 12 Mtendero] esse ostenderit M | intermittenda Μ | 18 mosey M | gloria M | 16 renouet C | 17 fit Μ | 18 nach sicut + si M | arbores M | 19 afferunt M | 21 effunditur Μ | 22 remedia M | 28 nach animas + pariter Μ | 25 humano] o aus i corr, M 2 | 26 et qnidem] eqoidem C | nostri ieni] i(??)u xpi Μ | 28 auditie] odistis Routh vgl. Job. 15, 24 | in infitias ( ci über fi übergesch.) ire C in iniustitin atare Μ, die Stelle ist unsicher | ut legeni] vielleicht eine falsche Übersetzung, Zacagni erg:anzt observetis | 80 reaedificio C aedifico Μ praevaricatorem me constituo. Hoc autem dicit, gentiles eos iudicans, propter quod sub elementis mundi essent, priusquun veniret pleuitudo fidei, credentes in lege et propbetis.